Pojęcie i rodzaje przemocy.
Przemoc – wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby pomimo braku przyzwolenia tej osoby na taki wpływ, przy czym wyróżnia się dwa zjawiska: przemoc fizyczną i przemoc psychiczną.
Przemoc fizyczna to wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby pomimo braku jej przyzwolenia przy użyciu siły fizycznej.Przemoc fizyczną stosuje się np. przy zgwałceniu, eksmisji z mieszkania, tymczasowym aresztowaniu, kneblowanie, zastosowaniu kary pozbawienia wolności.
Przemoc psychiczna to wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby pomimo braku jej przyzwolenia przy użyciu środków komunikacji interpersonalnej.Typowymi środkami przemocy psychicznej są groźba, krzyczenie na kogoś, inwektywa, straszenie i molestowanie psychiczne.
Przemoc seksualna – forma przemocy obejmująca różne działania, w tym: wymuszony stosunek płciowy w ramach związku (zob. gwałt randkowy), gwałt dokonany przez obce osoby, systematyczne gwałty podczas konfliktów zbrojnych, molestowanie seksualne (w tym domaganie się stosunku seksualnego w zamian za pracę lub korzyści w szkole), wykorzystywanie seksualne dzieci, osób niepełnosprawnych intelektualnie lub fizycznie, zmuszanie do prostytucji i handlu ludźmi w celach seksualnych, małżeństwo z dzieckiem, brutalne działania przeciwko integralności seksualnej, w tym okaleczania narządów płciowych (zob. infibulacja), obowiązkowe kontrole dziewictwa, niechciane komentarze o kontekście seksualnym, wymuszenie dokonania aborcji, odmowa użycia antykoncepcji lub ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Zaniedbywanie – forma przemocy wobec innych, w wychowaniu i opiece nad drugim człowiekiem to brak ingerencji w potrzeby fizyczne i psychiczne (np. dziecka). Zaniedbywanie obejmuje celowe lub nieświadome nie wykonywanie niezbędnych czynności opiekuńczych i wychowawczych, wobec osoby podlegającej opiece, przez osobę do tego zobowiązaną (np. z racji władzy rodzicielskiej).Może przyjmować formę przemocy fizycznej (fizyczne nie sprawowanie opieki nad osobą tego wymagającą), przemocy psychicznej (nieokazywanie uczuć, lekceważenie emocjonalne), przemocy seksualnej (zmuszanie do prostytucji przez niezapewnianie potrzeb fizjologicznych).Zaniedbywanie może także przyjmować inne formy, dla przykładu: nie zapewnienie adekwatnego ubióru, niedożywienie, brak dbałości o higienę osobistą, niezapewnienie opieki zdrowotnej, brak zapewnienia potrzeb edukacyjnych, brak zainteresowania ze strony rodziców.
Fazy przemocy domowej.
FAZA NARASTAJĄCEGO NAPIĘCIA
Pierwsza faza cyklu przemocy charakteryzuje się pojawianiem się coraz to nowych sytuacji konfliktowych a wraz z nimi narastającym napięciem w związku. Partner jest drażliwy, „wszystko go denerwuje i wyprowadza z równowagi” a emocje rozładowuje na partnerce – krzyczy na nią, krytykuje, wyzywa i poniża. Na przykład:Mężczyzna krzyczy na żonę: „Jesteś idiotką! Ile razy mam ci mówić, że jak wracam do domu to obiad ma już być gorący na stole?! Natychmiast podgrzej to, a jak nie to zobaczysz…!”
Kobieta w tej fazie spełnia żądania mężczyzny, przeprasza za swoje zachowanie, obiecuje poprawę i stara się załagodzić sytuację, tak aby mężczyzna nie skrzywdził jej ani dzieci. Zdarza się, że u niektórych kobiet pojawiają się dolegliwości psychosomatyczne (bez wyjaśnienia fizycznego) takie jak niewytłumaczone: bóle głowy, żołądka, serca i bezsenność.
FAZA OSTREJ PRZEMOCY
W tej fazie napięcie osiąga swoje apogeum i frustracja znajduje upust. Zachowanie sprawcy staje się nieprzewidywalne i bardzo gwałtowne. Powodem wybuchu gniewu może być byle błahostka. Wtedy obserwujemy silne nasilenie agresji słownej oraz może pojawić się bicie, kopanie, grożenie bronią, duszenie. Ofiara w tej fazie stara się obronić swoje życie i zdrowie poprzez chowanie się za meblami lub kulenie się. Kobieta zarazem stara się uspokoić partnera – znowu przeprasza i jest miła. Po zakończeniu wybuchu przemocy ofiara często jest w szoku i szargają nią takie emocje jak: wstyd, przerażenie a zarazem złość i bezradność. Skutki ataku mogą być fizyczne, takie jak: podbite oko, siniaki, wybite zęby, połamane kończyny, poronienie, a nawet śmierć. Następstwa psychologiczne to na przykład: depresja, apatia, zaburzenia snu i odżywania a nawet próby samobójcze.
FAZA MIODOWEGO MIESIĄCA
Gdy sprawca wyładował swoje negatywne emocje i wie, że przekroczył granice to nagle zmienia się w „idealnego partnera”. Przeprasza partnerkę za swoje zachowanie, obiecuje poprawę oraz okazuje dużo ciepła i miłości. Sprawca obdarowuje partnerkę prezentami, zabiera ją na romantyczne spacery i kolacje oraz jest delikatny i troskliwy w czasie kontaktów seksualnych. Postronni obserwatorzy mogliby określić parę, znajdującą się w tej fazie, jako szczęśliwą. W wyniku poprawy zachowania partnera, kobieta zaczyna wierzyć, że ukochany się zmienił a przemoc może odejść w zapomnienie. Niestety faza miesiąca miodowego mija i cykl zatacza krąg – znowu pojawia się napięcie.
Przyczyny i źródła przemocy w rodzinie.
- nadużywanie alkoholu
- stres
- narkotyki
- agresja
4. Procedura niebieskiej karty.
Niebieska Karta – procedura opracowana przez Komendę Główną Pollcji Komendę Stołeczną Policji przy współpracy z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Procedura została wprowadzona pilotażowo w 1997 roku na Warszawskiej Ochocie i po zaopiniowaniu wprowadzona powszechnie w 1998 roku.
Niebieska karta składa się z dwóch części, które mają funkcjonariusze Policji podczas interwencji dotyczącej przemocy domowej:
Karta A, w której dokumentuje się zgłoszoną sytuację i co zastano na miejscu, a także jakie działania podjęto.
Karta B opisuje najważniejsze przestępstwa związane z przemocą domową oraz dane teleadresowe instytucji i organizacji pozarządowych, do których ofiara może się zwracać o pomoc.
Kartę A, wypełnia interweniujący funkcjonariusz na miejscu zdarzenia w obecności sprawcy. Stanowi ona zapis faktu interwencji związanej z przemocą i może stanowić dowód w postępowaniu procesowym w sytuacji, gdy ofiara postanowi złożyć doniesienie o popełnieniu przestępstwa. Po interwencji kartę należy przekazać oficerowi dyżurnemu jednostki. Na podstawie tej karty właściwy funkcjonariusz dzielnicowy ma obowiązek w ciągu siedmiu dni odwiedzić rodzinę i przeprowadzić wywiad środowiskowy, a następnie monitorować sytuację odwiedzając dany adres nie rzadziej niż co miesiąc.
Często zdarza się, że ofiara pod naciskiem sprawcy nie składa zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, wycofuje zarzuty, odwołuje lub zmienia zeznania albo całkowicie odmawia ich składania i współpracy z policją. Policja wszczyna postępowanie z art. 207 Kodeksu karnego z urzędu, jeżeli dysponuje odpowiednimi informacjami.
Bardzo istotny jest fakt, że nie ma możliwości wycofania ani zmiany informacji zawartych w Karcie A nawet na wniosek osoby pokrzywdzonej.