PNF jest koncepcją posiadającą własną filozofię i zasady pracy z pacjentem. Podstawowym celem terapii jest praca nad funcją, której chory potrzebuje. Siła mięśni, zakres ruchu – to, co jest ważne w tradycyjnym postępowaniu terapeutycznym, jest tylko środkiem do uzyskania celu jakim jest funkcja. Jakże często zapminamy o tym w naszej codziennej praktyce. Koncepcja ta zaleca postrzeganie chorego w sposób całościowy, wykorzystując do terapii silne i zdrowe regiony naszego ciała. Umożliwia to pełne wykorzystanie rezerw tkwiących w organizmie, motywuje do dalszego działania. To on ustala cele trerapii. Terapeuta ma w tym wypadku rolę doradczą. Dzięki takiemu podejściu chory nawet z dużądysfunkcją zachowuje dobrą motywację i jest pozytywnie nastawiony do współpracy z terapeutą.
Uczestnicząc w kursach tej koncepcji mieliśmy okazję, wraz z naszymi pacjentmi, doświadczyć jak szeroki jest zakres jej oddziaływań. Przekonaliśmy się, że nie są to jedynie wzorce kończyn ćwiczone z oporem, ewentualnuie połączone z jakąś techniką. PNF posiada również całą gamę działań umożliwiających terapię na macie, naukę chodu, ćwiczenia mięśni mimicznych, a także pracę nad takimi funkcjami jak oddychanie, żucie i połykanie.
Celem metody PNF jest ponowna nauka (tzw. reedukacja) lub odtworzenie konkretnej funkcji ruchowej utraconej w wyniku choroby. Jest to komplesowa terapia, oparta o najnowszą wiedzę i osiągnięcia z dziedziny neufofizjologii.
Metoda PNF znajduje zastosowanie w bardzo nwielu jednostkach chrobowych, głownie z dziedziny neurologii i ortopedii. –Leczenie ukierunkowanejest na odzyskanie utraconej w wyniku prcesu chorobowego funkcji ruchowej.
Badanie:
ocena zaburzeń na poziomie aktywności ruchowej dnia codziennego oraz stopnia samodzielności w wykonywaniu różnych czynności dnia codziennego,
wstępna hipoteza przyczyny zaburzenia danej funkcji ruchowej,
ocena dolegliwości bólowych pacjenta, miejce ich występowania, stopień odczuwania bólu, jego charakter, oraz wpływ na istniejąca ograniczenia aktywności dnia codziennego: pracy, sportu oraz najprostszych czynności ruchowych,
wizualna i palpacjna ocena poszczególnych kwadrantów ciała pacjenta,
badanie funkcjonalne poprzez terapię próbną, ocena możliwości ruchowych pacjenta, na podstawie poszczególnych faz kontroli motorycznej pacjenta (mobilność, stabilność, mobilnośćna stabilność, zręczność),
badanie stereotypu chodu pacjenta, uwzględniające każdą fazę i podfazę chodu, podzielonego na cykl, na potrzebę badania,
określenie głównego problemu funkcjonalnego pacjenta, powtarzane na kolejnych wizytach, które dają fizjoterapeucie nie tylko ogólny obraz na zaburzoną funkcję, ale przede wszystkim możliwość oceny postępów pacjenta po każdej jednej wizycie i na tej podstawie wprowadzenie efektywnej korekty programu rehabilitacyjnego. Dla pacjenta stanowią obiektywne i namacalne źródło informacji o aktualnych postępach w terapii,
uwzględnienie wszelkich przeciwwskazań lekarskich odnośnie rehabilitacji.
Fizjoterapeuta na podstawie przeprowadzonego badania potrafi:
określić zaburzoną strukturę,
postawić hipotezę na przyczynę aktualnego problemu funkcjonalnego, która zostaje podparta odpowiednim testem.
Opis metody:
Program rehabilitacyjny, ustalany jest na podstawie badanie i dobrany jest indywidualnie do aktualnych możliwości pacjenta, Fizjoterapeuta posiada bogaty wachlarz technik, umożliwiający mu dobranie możliwie efektywnej formy ćwiczeń.
Metoda PNF, to [przede wszystkim filozofia, czyliu pewien ogół zasad pracy z pacjentem, który umożliwia efektywne osiągnięcie celu – powrotu do zdrowia.
Ćwiczenia są zawsze bezbolesne,
Fizjoterapeuta wykonuje wykorzystuje pewne mechanizmy neurofizjologiczne (irradiacja, wzmocnienie) w celu poprawy zaburzonej funkcji danego odcinka ciała,
Rehabilitacja ukierunkowana jest na leczenie konkretnej zaburzonej funkcji, a nie tylko struktury, dlatego pacjent uczy się najbardziej potrzebnych dla niego czynności dnia codziennego,
Ćwiczenia oidbywają się w wielu cęsto zmieniających się pozycjach wyjściowych, tereapia jest ciekawa, urozmaicona,
Pacjent bierze czynny udział w procesie rehabilitacyjnym, również poprzez udział w wyznaczaniu tzw. krótkich celów terapi oraz poprzez intensywny plan ćwiczeń domowych,
Każda rehabilitacja przynosi konkretny rezultat, udokumentowany testem na problem funkcjonalny. Dzięki temu fizjoterapeuta na bieżąco kontroluje i optymalizuje plan rehabilitacji.
W terapii metodą PNF, fizjoterapeuta wykorzystuje specyficzne dla metody wzorce ruchowe, które przebiegają trójpłaszczyznowo, w tzw. płaszczyznach diagonalnych (skośnych), efektywnie angażując możliwie największą ilość grup mięśniowych, biorących udział w danym ruchu. Taka forma ruchu, stanowi bardzo bogate źródło aferentacji, czyli impulsacji od efektora (np. Receptorów czucia głębokiego we włóknach mięśniowych, jednostek wykonujących dany ruch) w kierunku kory somatosensorycznej, czyli ośrodkowego układu nerwowego. Bardzo ważnym elementem tych wzorców ruchowych, jest składowa rotacyjna wzorca.
Rehabilitant, wykorzystując zasady główne torowania, czyli ułatwiania nauki danego ruchu, potrafi skuteczniej anieżeli ma to miejsce w tradycyjnie rozumianej kinezyterapii, osiągnąć z pacjentam wyznaczony cel.
Intensywna aferentacja, czyli zsumowanie w czasie i przesztrzeni bodźce, docierające do OUN, osiągana jest poprzez stosowanie w terapii następujących zasad:
Kontakt manualny rehabilitanta z daną częścią ciałą, odbywa się przy pomocy tzw. chwytu lumbrykalnego, który efektywniej stymuluje receptory czucia powierzchownego (dotyku, temperatury) w skórze, dokładnie określa kierunek wykonywanego ruchu oraz umożliwia pracę zoptymalnie dobranym oporem,
Opór manualny: jest dostosowany optymalnie do możliwości i potrzeb pacjenta, dawkowany przeciwko wszystkim składowym ruchu, poprzedzonym optymalnym rozciągnięciem włókien mięśniowych (wydajniejszy skurcz danej grupy mięśniowej). Zastosowanynprawidłowo, umożliwia osiągnięcie prawidłowej irradiacjim(patrz niżej) pożądanej grupy mięśni synergistycznych,
Irradiacja (promieniowanie pobudzenia): stwarza rehabilitantowi możliwość zaktywizowanianchorego obszaru ciała pacjenta (skurcz osłabionych jednostek mięśniowo-ścięgnistych), pracując na zdrowym i prawidłowo funkcjonującym rejonie ciała pacjenta – przeciwstronnej kończynie górnej, kończynie dolnej, tułowiu itp., w jednym łańcuchu kinematycznym,
Kontakt werbalny rehabilitanta z pacjentem oraz kontakt wizualny pacjenta z daną częścią ciała wykonującą ruch,
Wykorzystanie technik trakcyjnych oraz aproksymacji i stretchu itp.,
Zmiana normalnej kolejności sekwencji ruchu (timing for emphasis) w celu możliwie efektywnej poprawy osłabionej składowej wzorca ruchu.
Reedukacja prawidłowego stereotypu chodu:
Terapia PNF kładzie bardzo duży nacisk prawidłowego stereotypu chodu. W zależności od aktualnych możliwości psychoruchowychpacejnta, istnieje możliwość doskonalenia każdej fazy cyklu chodu w dogodnej i bezpiecznej dla pacjenta pozycji wyjściowej.
Przygotowanie do właściwej reedukacji chodu może odbywać sioę na macie, począwszy od pozycji niskich, bezpiecznych dla pacjenta – w leżeniu tyłem, poprzez pozycje w siadzie klęcznym, klęku, jednonóż itp. Bardzo istotnym elementem rahablitacji chodu, są aktywności w pozycji siedzącej, przygotowujące do wstawania, m.in.: stabilizacja pozycji, symetryczne ruchy miednicy, praca we wzorcach dla głowy, szyi i tułowia, kombinacje ruchów łopatki oraz miednicy itp. Praca w pozycji wysokiej (stojąca), która wydatniej angażuje mechanizmy nerwowo-mięśniowe odpowiedzailne za utrzymanie równowagi i wykonanie danej czynności ruchowej, to przede wszystkim stabilizacja pozycji, nauka przenoszenia ciężaru ciała, aktywność w staniu jednonóż oraz inne odwzorowujące każdą fazę chodu ćwiczenia, często z wykorzystaniem przedmiotów rehabilitacyjnych w postaci taśm gumowch, trenerów równowagi, poręczy rehabilitacyjnych itp.
Wskazania:
Wskazania do terapii z wykorzystaniem elementów metody PNF, są następujące:
NEUROLOGIA:
Przebyte incydenty naczyniowe OUN w opstaci udarów niedokrwiennych oraz krwotocznych mózgu,
Wszelkie choroby powodujące zaburzenia w utrzymaniu równowagi,
Wszelkie choroby powodujące upośledzenie stereotypu chodu,
Stwardnienie rozsiane (SM), choroba Parkinsona,
ORTOPEDIA:
Pooperacyjni, u których występują zaburzenia funkcji mięśni w postaci deficytu masy oraz siły mięśniowej,
Choroby mięśni szkieletowych (m.in. dystrofie, zaburzenia metaboliczne, zmiany zapalne)
Złamania tkanki kostnej
Uszkodzenia tkanek miękkich aparatu ruchu: mięśni, ścięgien, więzadeł, torebek stawowych,
Zaburzenia tzw. propriocepcji jako następstwo doznanego nurazu tkanek miękkich
Zaburzenia prawidłowej postawy – reedukacja posturalna,
Bóle kręgosłupa segmentu szyjnego, piersiowego oraz lędźwiowo-krzyżowego,
Neuralgie nerwu trójdzielnego oraz twarzowego
Zaburzenia funkcji wegetatywnych (oddychanie, połykanie, artykulacja),
Leczenie stawów hypermobilnych – stabilizacje stawów kręgosłupa oraz kończyn,
Inne.