Zaburzenia głosu i słuchu

13.10.2014 r.

Surdologopedia:

• zajmuje się kształtowaniem mowy osób głuchych, co jest zgodne z etymologią 3 członów:

surdus – głuchy

logos – mowa

paideia - wychowanie

• przedmiotem badań surdologopedii jest mowa osób z uszkodzeniem narządu słuchu, czyli teoria i praktyka dotycząca komunikacji i jej zaburzeń stanowiących integralny element całościowego procesu rehabilitacji osób niesłyszących,

• celem jest kształtowanie i terapia mowy osób z wadą słuchu.

Funkcje surdologopedii:

• teoretyczna – określa podstawowe pojęcia związane z różnymi aspektami mowy, teorią informacji i komunikacji

Cel szczegółowy:

• formułowanie metod i zasad postępowania z osobami niesłyszącymi,

• zajmowanie się swoistościami komunikacji osób z wadą słuchu i jej uwarunkowaniami biopsychospołecznymi,

• opracowanie podstaw merytorycznych terapii mowy

• praktyczna

Cel szczegółowy:

• terapia mowy osób z różnymi rodzajami i stopniami zaburzeń słuchu,

• diagnoza, na podstawie której różnymi technikami pracy logoterapeutycznej, usprawnianie, korygowanie, kompensowanie funkcji psychomotorycznych jednostki,

• profilaktyka pierwotnych i wtórnych zaburzeń wynikających z uszkodzenia słuchu,

• organizowanie pomocy i poradnictwa rodzinnego

• prognostyczna

Cel szczegółowy:

• przewidywane tendencji rozwojowych jednostki,

• opracowywanie dróg postępowania logo terapeutycznego

• usługowa

Cel szczegółowy:

• przygotowanie specjalistów dla potrzeb terapii i diagnozy surdologopedii.

Zaburzenia głosu u osób z zaburzeniami słuchu

Uwzględniając głębokość i zakres ubytku słuchu, wyróżnia się następujące rodzaje niedosłuchów:

1. Niedosłuch lekkiego stopnia 21-40 dB

Dziecko zaczyna tracić zdolność selektywnego słyszenia w hałasie, pojawiają się problemy z wysłuchiwaniem głosek wysokich, zachowana jest prawidłowa artykulacja, rytm i intonacja mowy.

1. Niedosłuch średniego stopnia 41-70 dB

Głos staje się mniej dźwięczny, często ma zabarwienie nosowe.

1. Niedosłuch znacznego stopnia 71-90 dB

Mowa u dzieci z tego typu niedosłuchem nie rozwinie się, jeżeli nie zostaną zaaparatowane. Występują liczne nieprawidłowości w głosie, również w jego strukturze akustycznej.

1. Niedosłuch głębokiego stopnia – powyżej 91 dB

W przypadku głębokiej utraty słuchu nie jest możliwe słyszenie cichszych elementów rozmowy, również przy zastosowaniu aparatu słuchowego. Pole dynamiki, które określa różnicę między progiem percepcji a progiem dyskomfortu w aparacie wzmacniającym, wynosi tylko kilka dB.

Przy utracie powyżej 120 dB pacjenci są prawdopodobnie głusi i w aparatach reagują tylko na wibracje. Zakres dynamiki wynosi tylko 0-5 dB. Jednakże w takich przypadkach również stosuje się aparaty słuchowe, które pozwalają na zachowanie funkcji nerwu słuchowego.

20.10.2014 r.

Głos osób niedosłyszących a rola krtani

Krtań jest w pierwszych latach życia dziecka zupełnie prawidłowa pod względem anatomicznym, pod warunkiem,
że czynnik, który spowodował uszkodzenie słuchu, nie uszkodził jednocześnie krtani. Jak twierdzą różni autorzy, uszkodzenie głosu dziecka jest zjawiskiem wtórnym, spowodowanym nie tylko brakiem kontroli słuchowej, lecz również nieodpowiednią rehabilitacją słuchu, głosu, mowy od najmłodszych lat. Wg Mitrinowicz-Modrzejewskiej głuchota wrodzona lub nabyta w pierwszych miesiącach życia prowadzi do zaburzeń głosu, które będą się pogłębiały, jeśli nie będzie rozpoczęta rehabilitacja głosu.

„Zobaczyć głos” Oliver Sacks

U dzieci z uszkodzonym nerwem słuchu można spodziewać się następujących zmian w obrębie narządu głosu:

• zmiana napięcia fałdów głosowych (obniżone lub podwyższone),

• niedomykalność głośni,

• hyperfunkcjonalne lub hypofunkcjonalne zwieranie się fałdów głosowych,

• asymetrie struktur krtani,

• guzki głosowe lub tendencje do ich tworzenia.

W obrębie obwodowego narządu mowy u dzieci z wadą słuchu można zauważyć:

• nieprecyzyjne ruchy warg, żuchwy,

• obniżona sprawność języka,

• nieprawidłowa czynność zwieracza pierścienno-gardłowego powodująca nosowanie,

• asymetryczne ruchy prawej i lewej połowy podniebienia.

W diagnostyce zaburzeń narządu głosu u dzieci do oceny sposobu fonacji chętnie wykorzystywane są:

- wideolaryngoskopia i wideostroboskopia.

U dzieci z uszkodzeniem narządu, a w szczególności u dzieci głuchych, mutacja jest zwykle opóźniona i często zaburzona. Istniejące już zaburzenia głosu nasilają się.

DYSFONIA AUDIOGENNA

Zaburzenia głosu powstałe na skutek uszkodzenia narządu słuchu nazywa się.

Dysfonia audiogenna może być spowodowana niedosłuchem:

• przewodzeniowym (dotyczy on zaburzenia występującego w części przewodzącej dźwięk: przewód słuchowy zewnętrzny lub ucho środkowe),

• odbiorczym (dotyczy patologii występującej w części odbierającej dźwięk: narząd Cortiego, zwój spiralny
  lub nerw ślimakowy).

Stopień zaburzeń głosu zależy od:

- głębokości niedosłuchu,

- momentu wystąpienia,

- czasu trwania,

- efektów dotychczasowej rehabilitacji,

- rodzaju protezowania słuchowego,

- indywidualnych kompetencji dziecka.

Ocena głosu prowadzona osłuchowo przez lekarza powinna uwzględniać następujące elementy:

• określenie barwy głosu mówiącego:

- jasny, ciemny, dźwięczny, matowy, głuchy, szorstki, dudniący, nosowy, skrzypliwy, syczący, piskliwy, piszczący, szczekający, bezdźwięczny, gardłowy, krzykliwy, metaliczny, stłumiony

• ocena sposobu tworzenia głosu:

- należy ustalić czy głos tworzony jest swobodnie czy z wysiłkiem,

- swobodny sposób emisji głosu oznacza, że dziecko tworzy go bez wysiłku, wygodnie, bez napięcia wewnętrznego i bez napinania mięśni szyi,

- emisja głosu z wysiłkiem objawia się poszerzeniem żył szyjnych, nadmierną mobilizacją mięśni krtani i szyi

• ustalenie zdolności utrzymania głosu na tym samym poziomie przez cały czas fonacji (w przypadku braku takiej zdolności określa się, że głos ma charakter falujący)

• określenie natężenia głosu (małe, średnie, duże) wyraża się w dB:

szept – 50 dB

mowa potoczna – 65 dB

krzyk – 80 dB

Norma czasu fonacji wynosi od 20 do 25 sekund. U dzieci czas poniżej 10 sekund wskazuje na patologię.

• określenie nastawienia głosowego, czyli sposobu zachowania się fałdów głosowych przy przechodzeniu
  z ustawienia oddechowego do fonacji:

- w warunkach fizjologicznych ustawienie fałdów głosowych jest miękkie, uwarunkowane swobodnym przebiegiem drgań w trzech płaszczyznach: poziomej, pionowej i strzałkowej.

Fałdy głosowe podczas fonacji zbliżają się do siebie, pozostawiając wąską szczelinę, umożliwiającą im swobodne drgania. W przypadku patologii głosu charakteryzuje się twardym nastawieniem, kiedy dochodzi do nadmiernego zwarcia fałdów głosowych lub nastawienie chuchające, gdy do zwarcia pełnego podczas fonacji nie dochodzi i pozostaje między fałdami szczelina o różnym kształcie, przez którą przedostaje się część powietrza, tworząc komponent szumowy w głosie. U dzieci niesłyszących, które zostały pozbawione kontroli słuchowej od urodzenia we wczesnym okresie obserwuje się w obrębie krtani fałdy głosowe blade i gładkie, często o nieco zmniejszonym napięciu, z widoczną przy fonacji szczeliną pomiędzy fałdami głosowymi.

27.10.2014 r.

Dysfonia – wielopostaciowe zaburzenia głosu, dotyczących jego wszystkich składowych akustycznych (częstotliwości, poziomu głośności, czasu trwania, barwy), występująca pojedynczo lub w różnych zestawieniach.

Zmiany w dysfonii:

• sposób emisji,

• charakter głosu;

• zakres głosu;

• średnie położenie;

• czas fonacji;

• składową dysfonii bywa chrypka, która jest wynikiem nieprawidłowej wibracji fałdów głosowych.

DYSFONIA ORGANICZNA

Towarzyszy chorobom krtani. Zmiany patologiczne zaburzają zwarcie fonacyjne fałdów głosowych, upośledzają wibracje, zwiększają masę fałdów lub zaburzają ich sprężystość. Zmiany organiczne mogą być pierwotne lub wtórne.

Zmiany organiczne występują w:

• wadach wrodzonych w krtani;

• w zapaleniach ostrych i przewlekłych;

• postacie mieszane – dysfunkcje.

DYSFONIA HIPERFUNKCJONALNA

Nadmierne napięcie mięśni w czasie fonacji może dotyczyć:

• samych fałdów głosowych;

• fałdów głosowych i pozostałych mięśni zewnętrznych i wewnętrznych krtani;

• fałdów głosowych i fałdów rzekomych z mięśniami nadgnykowymi lub podgnykowymi;

Przyczyny dysfonii hiperfunkcjonalnej:

• niewydolność narządu głosowego;

• nadużywanie głosu u krzykliwych, nadpobudliwych dzieci.

Objawy dysfonii hiperfunkcjonalnej:

• ból w okolicach krtani i tchawicy;

• nadmierne napięcie mięśni przy fonacji;

• wysychanie błony śluzowej gardła i krtani;

• nieprawidłowy tor oddychania;

• nastawienie głosowe twarde;

• głos niski i wysoki;

• zmniejszona dźwięczność;

• czas fonacji skrócony;

• barwa głosu zmieniona np. nosowanie;

• szorstka chrypka;

• fałdy głosowe mogą być przekrwione,

• fałdy są zazwyczaj suche lub pokryte niewielką ilością gęstej wydzieliny;

DYSFONIA HIPOFUNKCJONALNA

• Zmniejszone napięcie mięśni zewnątrz i wewnątrzkrtaniowych podczas fonacji. Hipotonia mięśni występuje zawsze symetrycznie po prawej i lewej stronie. Może dotyczyć jednej pary mięśni np. tarczowo-nalewkowych lub pierścienno-tarczowych.

Przyczyny:

• Zatrucia;

• Wyniszczenie;

• Awitaminozy;

• Niedokrwistość;

• Choroby endokrynologiczne.

03.11.2014 r.

DYSFONIA WIELOFUNKCYJNA

Objawy:

• osłabienie głosu;

• niemożność mówienia;

• nadmierne wydatkowanie powietrza wydechowego;

• konieczność wykonywania częstszych wydechów podczas mówienia;

• spłycenie wdechu, skrócenie fazy wydechowej oddychania w czasie fonacji;

• nastawienie głosowe jest chuchające;

• głos jest cichy i bezdźwięczny;

• występuje chrypka.

Leczenie:

• farmakoterapia;

• fizykoterapia;

• rehabilitacja głosu.

DYSFONIA PSYCHOGENNA

• Chrypka ze zmniejszeniem dźwięczności i donośności głosu;

• Występuje u osób , które nie mają żadnych przeciążeń głosowych;

• Występuje głównie u kobiet – emocjonalnie chwiejnych, w wieku 45-50 lat po przebytych stresach i po długotrwałych przeżyciach psychicznych;

• W badaniach stwierdza się prawidłową budowę krtani, natomiast jest osłabione napięcie mięśnia głosowego i międzynalewkowego poprzecznego;

• Podniebienie miękkie również może być nieprawidłowo napięte.

Ćwiczenia zaburzeń głosu w dysfonii audiogennej

Przed rozpoczęciem terapii konieczna jest następująca ocena tych nawyków pacjenta:

• Postawa ciała;

• Pozycja głowy;

• Obserwacja toru oddechowego pacjenta;

• Obserwacja ruchomości krtani w płaszczyźnie pionowej;

• Palpacja krtani i okolicznych krtani (badanie palpacyjne – za pomocą palców)

ĆWICZENIA RELAKSACYJNE

Celem jest wyeliminowanie niepotrzebnego napięcia mięśni z uwzględnieniem korekty nieprawidłowej postawy ciała.

Skłony tułowia – mały rozkrok, sylwetka wyprostowana, głowa trzymana prosta, ręce luźne zwisają wzdłuż tułowia, ramiona spuszczone. Skłon – wydech, prostowanie – wdech. Swobodne skręty głowy w prawo i w lewo.

ĆWICZENIA ODDECHOWE

Celem jest zwiększenie zwiększenie efektywności fonacji i zmniejszenie wysiłku związanego z produkcją głosu, wypracowanie efektywnego toru oddechowego, wydłużenie fazy wydechu z wykorzystaniem toru brzusznego, usprawnianie koordynacji oddechowo-fonacyjnej, wydłużenie czasu fonacji, stabilizacja głosu.

Dla prawidłowej pracy – emisji prawidłowym torem jest piersiowo-brzuszny. Wdech – poszerzenie klatki piersiowej, ramiona ustalone i nie zmieniające pozycji. Wdech ustami i nosem.

ĆWICZENIA FONACYJNE

Mormorando – cel: udźwięcznienie i wyrównanie barwy głosu i unaczynienie rezonatorów podkrtaniowych i nadkrtaniowych.

Mruczenie – długie m + dotknięcie szyi

Ćwiczenia zwiewania/wzdychania – razem z wydawaniem głosu (np. samogłoska a) + ruchy rąk

ĆWICZENIE ELIMINACJI TWARDEGO ATAKU

Ʌ - pozycja siedząca wybrzmiewania „m” i samogłoską

ĆWICZENIA NATĘŻENIA DŹWIĘKU

A na wydechu – cicho, umiarkowanie, głośno.

A, O, U, E, I jak wyżej

ĆWICZENIA WYSOKOŚCI GŁOSU

• Głos na takim samym poziomie, ciągły, rysowanie;

• Głos powinien iść za ręką dziecka.