Organy Sądu:
- prezes
kolegium – w sądzie okręgowym i apelacyjnym
- dyrektorzy – zajmują się nadzorem nad sędziami..
- prezes sądu jest przełożonym dyrektora
- nie w każdym sądzie regionalnym jest dyrektor, tylko w tych, w których jest powyżej 60 sędziów, a w tych co jest mniej to jego funkcję przejmują dyrektorzy regionalni
- sędziów na kolegium wybiera zgromadzenie sędziów w sądzie okręgowym
- kadencja sędziów okręgowych i apelacyjnych to 3 lata
policja sesyjna- środki procesowe jakimi dysponuje przewodniczący składu sędziów lub sądu w celu zapewnienia przeprowadzenia porządku na Sali rozpraw
- zarządzenie- jest cos robi przewodniczący
- postanowienie – jest cos robi sąd
- sąd może ukarać karą porządkową do 1 000 zł lub karą porządkową pozbawienie wolności do 14 dni, kogoś kto np. obraził prokurator, lub przyszedł pijany itp.
- kary z kodeksu kar wykonawczych- dla osób tymczasowo pozbawionych wolności, dla osób WOLNYCH są inne
Postepowanie dyscyplinarne:
- sąd apelacyjny I instancji
sąd apelacyjny II instancji mogą orzekać dyscyplinarnie w składach 3 osobowych zawodowych.
za przewinienia służbowe w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa i uchybienia godności przepisów
Kary:
- upomnienie
- nagana
- usunięcie ze zajmowanej funkcji ( funkcja, np. prezes, przewodniczący, rzecznik sądu, wizytator-urzędnik dokonujący wizytacji podległych mu placówek, rzecznik dyscyplinarny- oskarża w sądzie w postępowaniu dyscyplinarnym)
- przeniesienie np. sędziego na inne miejsce służbowe ( przeniesienie do innego sądu )
- złożenie np. sędziego w urzędu ( pozbawienie do wykonywania zawodu sędziego)
- obrońca sędziego – inny sędzia lub adwokat, obrońca prokuratora- inny prokurator lub adwokat itp.
- sędziego za wykroczenia odpowiadają tylko dyscyplinarnie
- sędziwie są powołani przez Prezydenta do konkretnego sądu)
- Sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez zgody prezesa przy czym sędziowie sądu okręgowego i regionalnego takie zawiadomienie kierują do Prezesa Sądu Okręgowego, a sędziowie sądu apelacyjnego do Prezesa Sadu Apelacyjnego.
Sędzia może podjąć inną pracę jeśli to działalność dydaktyczna, naukowa, lub dydaktyczno- naukowa. Jeśli Prezes sądu milczy to jest zgoda, chyba że wniesie sprzeciw jeśli uzna że dodatkowe obowiązki kolidują z zawodowymi
SĘDZIA MOŻE ZOSTAĆ:
- od 29 lat
- trzeba ukończyć wyższe studia prawnicze + tytuł magistra prawa
- legitymować się aplikacją sędziowską ( po zdanej aplikacji 12 miesięcy)
- zdać egzamin sędziowski
- Profesorowie i doktorzy habilitowani nauk prawnych są zwolnienie z egzaminu i aplikacji
- sędzia może pracować do 67 roku życia, ale jeśli by chciał dłużej to pól roku przez ukończeniem 67 roku życia musi złożyć podanie do Ministra Sprawiedliwości i przedstawiać badania lekarskie że się nadaje do dalszej pracy i wtedy może pracować do 70 roku życia.
- sędzia na spoczynku nie może orzekać, ale może oceniać. Może być np., wizytatorem i dostaje 75% swojego dotychczasowego wynagrodzenia z sądu, a nie z ZUSu.
Adwokaci i Radcy prawni
- radca prawny może wykonywać zawód o stosunek pracy
- adwokat- wolny zawód
- adwokaci pracują w kancelariach, zespołach adwokackich i spółkach: cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych i komandytowo- akcyjnych
- adwokat może wykonywać zawód w spółkach razem z radcą prawnym
- oboje są pełnomocnikami w procesach
- pełnomocnik- z wyboru lub
z urzędu, - gdy nie jesteśmy w stanie ponieść kosztów pełnomocnika w wyboru
- prawo dla ubogich- osoba, która stara się o pełnomocnika z urzędu musi wykazać że nie jest w stanie pokryć kosztów adwokata z wyboru bez poniesienie znacznego uszczerbku na rodzinie (np. jedzenie)
- pełnomocnik w procesie karnym reprezentujący: oskarżonego, podejrzanego lub skazanego nazywany jest obrońca, a innych osób pełnomocnikiem
- Radca Prawny w procesie karnym będzie mógł być obrońca w od 1 lipca 2015 roku
- podział między radcą prawnym a adwokatem od 1 lipca 2015 będzie, więc sztuczny. Radca prawny będzie mógł być na etacie lub na pół etatu- jedyna różnica, bo adwokat wykonuje wolny zawód
- Adwokat- toga zielona
- radca prawny- toga granatowa
W PROCESIE KARNYM
strony postepowania:
- oskarżyciel posiłkowy lub prywatny – może mieć pełnomocnika
- powód cywilny- może mieć pełnomocnika
W PROCESIE CYWILNYM
strony postepowania:
- powód
- pozwany
NIEPROCESOWY
- wnioskodawca
- uczestnicy
PROCES KARNY
- obrońca z urzędu – oskarżyciel musi wystąpić z takim wnioskiem do sądu z imienia i nazwiska Prezes sądu, Przewodniczący Sędzia lub Przewodniczący wydziału udziela oskarżonemu obrońcę
PROCES CYWILNY
- sąd z postanowienia orzeka czy przyznaje czy nie przyznaje powodowi pełnomocnika z urzędu, ale nie konkretyzuje, którego dokładnie dlatego sąd zwraca się do okręgowej rady adwokackiej o wskazanie takiej osoby. Rada uzgadnia między sobą, kto będzie pełnomocnikiem
- jeśli nie złożymy wniosku choć nie mamy kasy na adwokata to pełnomocnika z urzędu nie dostajemy
OBRONĆA OBLIGATORYJNY:
- jeśli nie chcemy obrońcy i go nie mamy z wyboru to i tak takiego dostajemy
- jeśli oskarżony jest nie letni ale odpowiada jak dorosły od 15 do 17 lat
- jeśli osoba jest głucha, niema, lub niewidoma
- jeśli zachodzą wątpliwości co to poczytalności oskarżonego ( pełnomocnik jest na czas rozpatrywania sprawy, jeśli się okaże że oskarżony jest poczytalny to można cofnąć pełnomocnika)
- jeśli zachodzą inne okoliczności utrudniające obronę ( np. starszy człowiek, niedowidzący, niedosłyszący, obcokrajowiec)
- oskarżenie przed Trybunałem Stanu
- osobie której zarzucono zbrodnie, lub osobie, która odpowiada przez sądem I instancji, ale nie odpowiada w wolnej stopy ( jest aresztowany tymczasowo, albo ma poważne występki i będzie odsiadywał wyrok pozbawienia wolności z innej sprawy)
- obrońca nie zawsze musi być z urzędu
- w prawie karnym pełnoletność osiągamy w wieki 17 lat
- zbrodnia- działanie umyślne, kara od 3 lat
- jeśli sąd przeoczy, że jest potrzebny obrońca obligatoryjny to postępowanie jest nie ważne
- my płacimy za pełnomocnika, ale jeśli wygramy to zwracają nam koszty ( w postepowaniu karnym i cywilnym)
- sąd zwróci taką kwotę, jaką otrzymałby pełnomocnik z urzędu od Skarbu Państwa za prowadzenie sprawy takiej jak nasza
- Ustawa o adwokaturze wymienia organy adwokatury na poziomie centralnym ogólnopolskim:
- Krajowy Zjazd Adwokacki ( KZA )
- Naczelna Rada Adwokacka ( NRA )
- Wyższy Sąd Dyscyplinarny ( WSD )
- Wyższa Komisja Rewizyjna ( WKR )
CZYNNOŚĆ PRAWNĄ MAJĄ:
- zespoły adwokackie
- izby adwokackie
- NRA
- Izby przesyłają odpis z każdej uchwały do Ministrów w ciągu 21 dni
- Minister może taką uchwałę zaskarżyć w terminie 3 miesięcy do sądu Najwyższego a w przypadkach rażącego naruszenia prawa – 6 miesięcy ( w przypadkach notariuszy i radców prawnych jest tak samo )
ZESPOŁY ADWOKACKIE
- kierownik
- zebranie członków zespołu
- komisja rewizyjna jest organem obligatoryjnym jeśli adwokatów jest więcej niż 12 w zespole
KZA NRA WSR WKR
Izba adwokacka
Zgromadzenie Okręgowa Rada Sąd Apelacyjny Komisja Rewizyjna
członków izby Adwokacka
- kadencja członków adwokatury, izb i zespołów to 3 lata
- Zasada zgromadzenia izby:
- wybieranie delegatów na krajowy zjazd izby
- wybieranie dziekana i członków ORA ( Okręgowa Rada Adwokacka )
- wybierania Prezesa sądu dyscyplinarnego i pozostałych członków
- wybieranie przewodniczącego komisji rewizyjnej i jej członków
- uchwala budżet izby
ORA- organ wykonawczy- posiada tzw domniemanie kompetencji
- na czele dziekan
- od jej uchwał można się odwołać do NRA
- Sąd Dyscyplinarny w izbie jest I instancji
- Komisja Rewizyjna w izbie kontroluje ORA w sprawach finansowych i gospodarczych
NRA:
- na czele Prezes
- adwokaci wybierani przez krajowy zjazd adwokatury w liczbie dziekanów okręgowych Rad Adwokackich, nie więcej jednak niż 8 z tej samej izy
- oprócz tego z urzędu w skład NRA wchodzą dziekani okręgowych rad adwokackich
Zadania NRA:
- reprezentowani adwokatury na zewnątrz
- uchylanie sprzeczne z prawem uchwały Izby
- rozpoznawanie od wołań od uchwał ORA
- rozporządzanie i zarzadzanie majątkiem NRA
- NRA ma osobowość prawną
Wyższy Sąd Dyscyplinarny:
- jest organem drugiej instancji
- orzeka w składzie 3 os
- krajowy zjazd adwokatury wybiera:
prezesa tego sądu
przewodniczącego komisji rewizyjnej
wyższych członków tej komisji
pozostałych członków
ORA decyduje po zdaniu egzaminu i wpisie danej osoby do rady adwokackiej:
Aplikacja jest 3 letnia
Profesorowie i doktorzy habilitowani też mogą być wpisani do Rady Adwokackiej
Doktorzy są zwolnieni z aplikacji, ale nie z egzaminu adwokackiego
sędzia, prokurator, radca prawny, notariusz, mogą się ubiegać o wpisanie na listę Rady Adwokackiej
po wpisaniu na listę adwokacką, adwokat ma 30 dni na znalezienie sobie siedziby i zawiadomienia Okręgowej Izby Adwokackiej
jeśli Minister Sprawiedliwości nie złoży sprzeciwu w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpisu uchwały wraz z aktami osobowymi kandydata na adwokata to wpis do adwokatury kandydata jest ostateczny
aplikacja kończy się egzaminem adwokackim
- adwokaci i aplikanci odpowiadają dyscyplinarnie za:
Naruszenie prawa etyki
Obowiązków zawodowych
Godności zawodowej ( obowiązek posiadania OC )
Kary główne:
Upomnienie
Nagana
Kara pieniężna (od 5 krotnej do 50 krotnej podstawowej składki izbowej- nie ma tej kary dla aplikantów )
Zawieszenie w czynnościach zawodowych od 3 miesięcy do 5 lat
Wydalenie z adwokatury
W Przypadkach mniejszej wagi Dziekan Rady Adwokackiej może sam wymierzyć członkowi karę upomnienia. Od tej kary można się odwołać do sądy dyscyplinarnego I instancji ( I inst pełni wtedy funkcję sądu odwoławczego)
- w sądzie dyscyplinarnym i wyższym, dyscyplinarnymi sędziami są adwokaci ( skład 3 osobowy)
a w II instancji w sądzie najwyższym są prawdziwi sędziowie
- wyższy sąd dyscyplinarny może być I instancji jeśli oskarżonym jest członek RNA lub ORA (3 os)
a w II instancji (5 os)
- adwokat może się ubiegać o stanowisko sędzi jeśli ma 3 letni starz pracy
- kasację do Sądu Najwyższego składamy jak mamy do czynienia z rażącym naruszeniem prawa lub z rażącą niewspółmiernością kary
- Organami Samorządu Radcowskiego są:
Krajowy Zjazd radców Prawnych
Krajowa Rada Radców Prawnych odpowiednik adwokatury
Wyższa Komisja Rewizyjna
Wyższy Sąd dyscyplinarny
Zgromadzenie okręgowej Izby
Rada okręgowej izby
Okręgowa Komisja Rewizyjna
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny
W tych wszystkich kadencja trwa 3 lata i funkcję można odbyć przez 2 kadencje
- Uprawnienia Krajowego Zjazdu Radców Prawnych:
Wybory prezesa KRRP i Rady
Wyższej Komisji Rewizyjnej
Wyższego Sądu dyscyplinarnego
Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego
- Uprawnienia Krajowej Rady Radców Prawnych:
Prezesa i członków KRRP wybranym po jednym z każdej Izby przez zgromadzenie Izbowe
Reprezentuje radców na zewnątrz
Projekty
Wyższy Sąd dyscyplinarny:
Rozpoznaje odwołania od orzeczeń okręgowych sądów dyscyplinarnych
Jest w I instancji dla spraw dyscyplinarnych członków KRRP i Rad okręgowych Izb Radców Prawnych
Kary dla Radców Prawnych:
Nagana z ostrzeżeniem
Upomnienie
Zawieszenie od 3 miesięcy do 5 lat
Kara pieniężna (nie niższa od połowy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyższa niż jego 5 krotność)
Pozbawienie praw wykonywania zawodu
Notariusz:
Jest nam potrzebny Jeśli chcemy przejąć własność nieruchomości
Pełnomocnictwo notarialne jeśli kupujemy nieruchomość w czyimś imieniu
Jeśli chcemy urzetelnienia
Intercyza małżeńska (rozszerzać i zwężać majątek)
Notariusz protokołuje wolne zgromadzenie jakieś spółki
Testament notarialny
Notariusz pobiera 3 opłaty:
Wynagrodzenie (taxa notarialna) za dokonanie czynności notarialnych
Pobiera podatek od czynności cywilno- prawnych
Pobiera opłatę sądową od ujawnienia odpisów itp. W księdze wieczystej (wszystko co jest związane z księgą wieczystą)
- Jeśli kogoś nie stać na notariusza to można się ubiegać od zwolnienia z taxy notarialnej do sadu rejonowego według miejsca zamieszkania. Trzeba wykazać to co przy pełnomocniku z urzędu (niezbędne pieniądze do utrzymania rodziny i siebie i gdybyśmy zapłacili za notariusza to by nie było nas stać na jedzenie). Sąd wskazuje konkretnego notariusza do przeprowadzenia czynności notarialnych.
Odmowa przez notariusza sporządzenia aktu notarialnego
Jeśli czynność notarialna jest sprzeczna z prawem
Można zaskarżyć taką odmowę
w ciągu 7 dnia złożyć zażalenie do sadu okręgowego dla siedziby kancelarii notarialnej. Zażalenie składamy za pośrednictwem notariusza, który nam odmówił
Notariusz musi przygotować pisemne uzasadnienie odmowy wraz z zażaleniem na niego przesłać do sądu, chyba że przekonamy go w naszym zażaleniu że to my mamy rację i może go nie przesyłać do sądu i zgodzić się z naszymi argumentami
- pierwowzór aktu notarialnego musi być w języku narodowym, a drugi może być w języku obcym (przy tłumaczu przysięgłym)
Notariusza Powołuje:
Minister sprawiedliwości (kandydat na notariusza musi mieć 26 lat)
Minister upoważnia właściwego Prezesa Sądu Administracyjnego do odbycia ślubowania nowych notariuszy
Może pracować do 67 roku życia a potem może być notariuszem emerytowanym
Tajemnica notarialna:
Nie można mówić o umowach innym osobom
Sąd może przesłuchać notariusza i notariusz musi na wszystko odpowiadać i nie ma już obowiązku tajemnica notarialnej
- Notariusz nie może podejmować innego zatrudnienia bez zgody Rady Notarialnej, szczególnie w tych zawodach:
Handel
Przemysł
Pośrednictwo
Doradztwo w interesach
Rodzaje testamentów:
(jak nie ma testamentu to dziedziczymy zgodnie z ustawą)
Testament zwykły:
Holograficzny (własnoręczny)
Allograficzny (urzędowy)
przed: Wójtem, Burmistrzem, prezydentem, Starosta, sekretarzem gminy i powiatu, kierownikiem urzędu stanu cywilnego, Marszałkiem Województwa (+ 2 świadków). Musi być podpisany przez urzędnika i 2 świadków, oraz testatora. Nie może go sporządzić osoba głucha lub niema.
Testament szczególny:
Na wypadek rychłej lub nagłej śmierci (kiedy nie ma czasu na testament zwykły)
Testament ustny- 3 świadków potrzeba
Testament podróżny- ( np. statek, smaolot- kapitan + 2 świadków)
Testament wojskowy
Testament własnoręczny:
Można go zmienić
Trzeba mieć pełną zdolność do czynności prawnych
Musi być napisany własnoręcznie + podpis i data
Musi wynikać że jest to rozporządzenie na wypadek śmierci
Dziedziczymy w oparciu i najświeższy testament
Jeśli ktoś jest zachorował psychicznie i napisze testament z datą, a ta data będzie wskazywała, że pisał testament w trakcie choroby to testament będzie nie ważny
Można walczyć o zachowek- np. całą zawartość testamentu dziedziczy sąsiadka to syn walczy o zachowek z testamentu
Nabywamy spadek z chwilą śmierci
Mamy 6 miesięcy na złożenie wniosku o przyjęciu spadku, po tym terminie nie możemy spadku odmówić
dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza- nie ryzykujemy swoim majątkiem na wypadek dziedziczenia długu
jesteśmy zwolnienie od podatków do urzędu w ciągu 6 miesięcy od daty stwierdzenia nabycia spadku (osobom najbliższym)
sąd postanawia kto i ile ( w ułamku) dostaje spadku – postepowanie o dział spadku’
Krajowa Rada Notariuszy:
Składa się z notariuszy wybranych na wolnych zgromadzeniach izby notariuszy
Prezes KRN jest wybierany w głosowaniu tajnym z pośród członków KRN
Kadencja- 3 lata
Urzęduje w oparciu o regulamin, którego autorem jest KRN
Opiniuje akty normatywne
Rada Izby:
Co 4 lata wizytuje poszczególne kancelarie notarialne
Uprawnienia co do zaskarżania uchwał jest tak samo jak w adwokaturze
Odpowiedzialność dyscyplinarna, kary:
- Upomnienie
- Nagana
- Kara pieniężna od 5 krotnego przeciętnego wynagrodzenia w przedsiębiorstw do połowy wynagrodzenia
- Pozbawienie prawa do prowadzenia kancelarii
Orzekają to sądy II instancyjne – ale nie są to organy izby
I inst- 3 osoby
II inst- sąd wyższy 5 osób
Sąd Najwyższy – kasacja
Rada dokonuje spisu na listę notariuszy i aplikantów
Czynności Notarialne:
Sporządzenia aktów notarialnych
Sporządzenia aktów dziedziczenia
Sporządzanie poświadczeń
Doręczenie oświadczeń
Sporządzenie protokołów, weksli, czeków i protestów
Przyjmowanie na przechowywania pieniędzy, papierów wartościowych, dokumentów
Sporządzanie odpisów, wpisów i wyciągów z dokumentów
- notariusz nie może pisać czegokolwiek jeśli dotyczy to jego rodziny, najbliższych krewnych, osób związanych z nim kuratelą itp.
- nie musi sprawdzać dowodu osobistego osobie, którą zna bardzo dobrze
- jeśli będzie miał jakiekolwiek wątpliwości co do testamentu to może odmówić jego napisania
- akt notarialny jest przez 10 lat u notariusza w jego archiwum, po 10 latach akt przechodzi do archiwum sądu
Sądy Administracyjne:
WSA i NSA – tworzy je prezydent, a przez NSA prowadzi nadzór
Sędziów powołuje prezydent
nadzór orzeczniczy prowadzi NSA
NSA stoi na czele sądu Najwyższego
WSA stoi na czele sądu apelacyjnego
Przez II instancję musi przejść skarga by dostać się do sądu WSA lub NSA, w sumie są 4 instancje
Jeśli WSA albo NSA stwierdzi, że wszystko jest w porządku ze skargą albo ją zniesie i wyrok jest prawomocny, jeśli nie to orzeka merytorycznie
Przed WSA można wystąpić bez pełnomocnika
W WSA i NSA występuje magiczna 3 =)
Sądy administracji sprawują kontrolę poprzez rozstrzyganie sporów kompetencyjnych oraz o właściwości organów
Najczęściej zaskarżanego są akty prawa miejscowego- plany zagospodarowania przestrzennego
SKO- Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Wojewoda- organ odwoławczy
II instancji organy odwoławcze
Wojewódzki inspektor budowalny
Wojewódzki Inspektor sanitarny
Sędzia w WSA:
Może nim zostać jak ma 35 lat
Musi wyróżniać się widzą administracyjną i z zakresu kodeksu administracyjnego
Trzeba pracować min. 8 lat jako prokurator itp. Żeby móc być sędziom albo 10 lat zajmować stanowisko ze sprawdzeniem albo tworzeniem prawa administracyjnego
Musi być prawnikiem
Nie musi mieć aplikacji
Sędzia w NSA:
Może nim zostać jak ma 40 lat
10 lat pracy na stanowisku sędziego, prawnika, prokuratora itp.
Sędzia WSA może zostać powołany na sędziego NSA po 3 latach pracy
NSA dzieli się na 3 izby:
Ogólno – administracyjną:
- budowy
- nieruchomości
- zagospodarowanie przestrzenne
- prawo wodne
- ochrona środowiska
- prawo rolne, leśne
- sprawy z zakresu dotyczącego ustroju samorządu terytorialnego
Finansową – prawo podatkowe
Gospodarczą:
- sprawy geodezyjne
- działalność gospodarcza
- Ochrona własności przemysłowej, budżetu, prawa dywizyjnego, papierów wartościowych
- Sprawy ubezpieczeniowe i celne
WSA posiada 3 organy:
Prezes sądu -
zgromadzenie ogólne sędziów
kolegium WSA
Prezes WSA:
Wybiera go ZOS
kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz
Powołuje go prezes NSA na 5 letnią kadencję- i może ją powtórzyć tylko raz
Kandydat na prezesa musi otrzymać pozytywną opinie Zgromadzenia Ogólnego Sędziów WSA, jeśli opinia będzie negatywna to prezes NSA może przedstawić tego samego kandydata do zaopiniowania KRS, jeśli KRS wyda też negatywną opinie to ta opinia jest wiążąca dla Prezesa NSA
Kolegium WSA:
WSA wybiera kolegium (skład i ilość członków)
przewodniczącym kolegium jest Prezes WSA
kadencja kolegium to 3 lata
ustala podział czynności w sądzie
określa szczegółowe zasady podziału spraw poszczególnym sędziom
opiniuje kandydatów na stanowisko sędziego
inne sprawy przedstawione przez Prezesa Sądu lub z własnej inicjatywy
Zgromadzenie ogólne sędziów:
Przedstawia KRS kandydatów na stanowisko sędziego WSA (opiniuje ono jego powołanie jak i ewentualne odwołanie Prezesa i Vice prezesa WSA
Zgłasza kandydatów na członków KRSu
Pracują też:
Referendarze
Starsi referendarze
Asystenci
Starsi asystenci
Organy NSA:
Prezes NSA
Zgromadzenie ogólne
Kolegium
Prezes NSA:
Powołuje się go z pośród 2 kandydatów przedstawionych przez ZOS NSA
Powołuje go ZOS
Kadencja 6 letnia- niepowtarzalna
Wiceprezesa NSA powołuje Prezydent na wniosek prezesa NSA
Za zgodą kolegium w izbach znosi i tworzy wydziały i powołuje ich przewodniczącego
Kadencja Vice Prezesa- 5 lat i niepowtarzalna
Kolegium:
Ustala podział czynności w NSA
Określa szczegółowe zasady przyznawania spraw sędziom
Opiniuje kandydatów na sędziów
Kadencja to 3 lata
NSA jest też sądem dyscyplinarnym:
W I instancji – 3 osoby
W II instancji – 7 osób
SĄD NAJWYŻSZY
Dba o zapewnienie jednolitości sądów powszechnych i wojskowych przez kasacje i zażalenia
Podejmuje uchwały, które rozstrzygają zagadnięcia prawne (wątpliwości interpretacyjne)
Rozstrzyganie protestów wyborczych
Rozstrzyganie ważności
Rozpoznaje protesty wyborcze do Parlamentu Europejskiego
Opiniuje projekty aktów prawnych na podstawie, których orzekają i funkcjonują sądy
Sąd Najwyższy jest też sądem dyscyplinarnym
Rozstrzyga w składzie 3 osób
Sąd Najwyższy składa się z 4 izb:
Cywilna
Karna
Wojskowa
Pracy, ubezpieczeń społecznych i spraw publicznych
Organy Sądu najwyższego:
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego
Prezes Sadu Najwyższego
Zgromadzenie ogólne sędziów Sadu najwyższego
Zgromadzenie ogólne sędziów izby sadu najwyższego
Kolegium Sadu Najwyższego
Organy samorządu sędziowskiego:
Zgromadzenie ogólne sędziów Sadu najwyższego
Zgromadzenie ogólne sędziów izby sadu najwyższego
Kolegium Sadu Najwyższego
Pierwszy Prezes Sadu Najwyższego:
Kadencja 6 lat- niepowtarzalna
Wybiera go ZOS
Powołuje go prezes NSA
(Ogólnie powołuje się go tak jak prezesa WSA)
Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego
Wybiera kandydatów na sędziego Sądu najwyższego
Przedstawia 2 kandydatów prezydentowi
Wybiera 2 członków KRS
Opiniuje kandydatów na sędziego i Prezesa Sądu Najwyższego i Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
Opiniuje kandydatów na przewodniczącego wydziału
Wybiera 2 członków do kolegium sądu Najwyższego
Kolegium Sądu Najwyższego:
Składa się z 13 osób
Pierwszy Prezes
4 Prezesów
Sędziowie wybierani przez poszczególne zgromadzenia izb po 2 członków z każdej izby
Kadencja trwa 3 lata
Sędzia sądu Najwyższego:
Musi mieć stać 10 lat pracy jako adwokat, sędzia, prokurator itp.
Po ukończeniu 70 lat może sędzia przejść w stan spoczynku
Po ukończeniu 60 lat mogą pracować na stanowisku sędziego min 9 lat i ta zasada obowiązuje też w NSA
Kary Sądu Najwyższego:
Upomnienie
Nagana
Złożenie sędziego z urzędu
Usunięcie ze zajmowanej funkcji
Sąd Najwyższy w Interpretacji rozstrzyga w składzie 7 osobowym
- Podobne uprawnienia ma Prezes Sądu Najwyższego- jeśli dostrzeże niespójność w orzecznictwie kontrolowanego zagadnienia może przedstawić zagadnienie 7 sędziom Sadu najwyższego do rozstrzygnięcia
- może być 7 sędziów z izby lub połączonych izb lub cały skład (4 izby),
wydana taka uchwała ma moc zasady prawnej ( uchwała ma moc zasady prawnej jeśli 7 sędziów wyda postepowanie o nadanie chwale mocy zasady prawnej)
- Sąd Najwyższy może przełamać zasadę prawną uchwałą uchwaloną przez siebie – musi przedstawić zagadnienie prawne całemu składowi izby
jeśli uchwałę podjęły 2 izby to 2 izby muszą ją przełamać, jeśli 3 izby to 3 izby. Nigdy mniejszość nie może przełamać zasady prawnej uchwalonej większością
Z wnioskiem o rozstrzygnięcie wykładni prawa mogą również wystąpić:
Rzecznik Praw obywatelskich
Prokurator Generalny
Rzecznik Praw Dziecka
Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego
Rzecznik ubezpieczeń
Prokuratura :
prowadzi i nadzoruje postępowanie przygotowawcze
Wytacza pozwy cywilne i karne
Wytacza wnioski w sprawach cywilnych
Zaskarża do sądów administracyjnych niezgodnych z prawem uchwał i aktów prawa miejscowego
Występuje w roli oskarżyciela publicznego w sprawach karnych i sprawach o wykroczenie
O utworzeniu lub zlikwidowaniu prokuratury decyduje Minister Sprawiedliwości
Prokuratura dzieli się na:
• powszechna
• Wojskowa
• W pionie IPN (IPN - Instytut Pamięci Narodowej)
Powszechna:
Rejonowa
Okręgowa
Apelacyjna
Generalna
Wojskowa:
Garnizonowa
Okręgowa
Naczelny Prokurator Wojskowy
Prokuratura w pionie IPN:
Głowna komisja ścigania zbrodni
Odziały komisji ścigania zbrodni
Biuro lustracyjne
Odział biur lustracyjnych
Prokurator Generalny:
Osobiście kieruje prokuraturą albo przez zastępców
Powołuje go prezydent z pośród kandydatów przedstawionych przez KRS bądź Krajowej Rady Prokuratury
Naczelny organ prokuratury
Musi być czynnym prokuratorem z 10 letnim stażem lub sędziom karnym lub wojskowym
Kadencja to 6 lat
Bez względu na wiek może przejść w stan spoczynku
Powołuje prokuratorów i szefów poszczególnych jednostek
Prokurator Generalny powołuje rzecznika dyscyplinarnego
Ma też mały immunitet – np. znieważył kogoś- odpowiedzialność dyscyplinarna, ale tylko w sprawach służbowych
Jest jeden prokurator okręgowy, a każdy inny to prokurator prokuratury okręgowej i tak jest w każdej innej prokuraturze
Postępowanie Przygotowawcze:
Dochodzenie- nadzoruje prokurator
Śledztwo- prowadzi osobiście
Prokurator:
Przedstawia zarzuty
Formuje akt oskarżenia i umorzenia
Stosuje środki zapobiegawcze
- wnioskuje do Sądu o zastosowanie aresztu tymczasowego
- zakaz opuszczanie kraju ( np. zabranie paszportu )
- dozór policji
- poręczenie majątkowe (kaucja)
- poręczenie społeczne
- poręczenie osoby godnej zaufania
Prokurator może zwolnić z aresztu zastosowanego przez sąd
Kiedy wniesie akt oskarżenia to prokurator traci upoważnienie do stosowania i uchylania środków zapobiegawczych
Ma immunitet sędziowski, który uchylić tylko może sąd
Prokurator naczelny powołuje asesorów
Zastępca prokuratora Generalnego:
Naczelny prokurator wojskowy
Dyrektor głównej komisji ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Prokurator funkcyjny:
Okręgowy
Apelacyjny
6 letnia kadencja – niepowtarzalna
Prokurator Rejonowy:
Kadencja 4 lata – może ją powtarzać bez ograniczeń
Prokuratorem może być:
Osoba, która zda egzamin prokuratorski lub sędziowski
1 rok asesury
Musi mieć 26 lat
Aplikacja prokuratorska- 30 miesięcy, uprzedzona jest aplikacja ogólną – 12 miesięcy
Organy Prokuratury powszechnej i apelacyjnej:
Zgromadzenie prokuratorów:
Prokurator prokuratury apelacyjnej i delegatów z okręgowych i rejonowych prokuratur działających na obszarze działania prokuratury apelacyjnej
ilość delegatów = prokuratorów prokuratury apelacyjnej
ustala liczbę i określa 2/3 składu kolegium prokuratury apelacyjnej
wybiera przedstawiciela do Krajowej Rady Prokuratury
wybiera członków sądów dyscyplinarnych
opiniuje kandydatów na prokuratora apelacyjnego, okręgowego, rejonowego i szefa tych jednostek
Kolegium:
składa się z 2/3 członków wybranych przez Zgromadzenie prokuratorów i 1/3 członków powołanych w wolnej ręki przez Prokuratora Apelacyjnego
opiniuje prokuratora prokuratury okręgowej lub apelacyjnej
Opiniuje kandydatów na zastępców prokuratora okręgowego i apelacyjnego
Kolegium w prokuraturze okręgowej:
4 kandydatów PPO
2 delegatów z pośród siebie
Kadencja 2 lata
Opiniuje kandydatów na asesorów prokuratorskich i prokuratora prokuratury rejonowej
Krajowa Rada prokuratury:
- opiniuje akty prawne
- wybiera kandydatów na prokuratora generalnego
- stoi na straży niezależności prokuratury
- 25członków:
Minister sprawiedliwości
Prokurator Generalny
Przedstawiciel Prezydenta
4 posłów
2 senatorów
1 prokurator z naczelnej wojskowej
1 z pionu IPN
3 z prokuratury generalnej
11 prokuratorów ( po jednej z każdej apelacji ) wybranych przez Zgromadzenie prokuratury Apelacyjnej
Andrzej Seremat- Prokurator Generalny w Polsce wybrany przez KRS
były sędzia apelacyjny
Odpowiedzialność Dyscyplinarna:
Prokurator odpowiada za przewinienia służbowe
Uchybiania urzędu
Rażące złamanie prawa
Kary jak u sędziów sądów powszechnych
W sprawach I instancji sąd dyscyplinarny orzeka w składzie 3 osób
w II instancji orzeka w składzie 5 osób
Rzecznik Praw Obywatelskich
Obudsman – szwecja
Wywodzi się z Prawa Rzymskiego – Trybun Ludowy
Stoi na straży praw i wolności człowieka i obywatela
Stroi na straży zasady równego traktowania
Powoływany jest przez sejm za zgodą senatu na 5letnią kadencję, która może powtórzyć tylko raz
Nie może zajmować innego stanowiska oprócz profesora szkoły wyższej
Musi być bezpartyjny
Posiada immunitet i nie może być pociągnięty do odpowiedzialność bez zgody sejmu
W sprawach z dziećmi RPO współpracuje z Rzecznikiem Praw Dziecka
Kandydat na RPO musi być obywatelem Polski wyróżniający się wiedzą prawniczą i posiadać wysoki autorytet (walory moralne i wrażliwość społeczną)
Ślubowanie składa przed Sejmem
Po zakończeniu kadencji może wrócić na stanowisko, które zajmował przed powołaniem
Wykonuje zadania przy pomocy biura RPO
Może osobiście powołać do 3 zastępców
Za zgodą sejmu RPO może powołać swoich pełnomocników terenowych
Może podjąć czynności, które sprawdzą czy zostało popełnione przestępstwo na wniosek:
Obywateli i ich organizacji
Samorządu
Rzecznika Praw Dziecka
Oraz z własnej inicjatywy
Wniosek nie podlega opłacie, ale powinien zawierać:
Opis przedmiotu sprawy
Co zostało naruszone z Konstytucji ( jakie prawa i wolności)
Kto jest wnioskodawcą
RPO po otrzymaniu wniosku może:
Podjąć sprawę ( rozstrzyga merytorycznie)
Poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługiwaniach mu środków działania
Przekazać sprawę wg właściwości
Nie podjąć sprawy, zawiadamiając przy tym wnioskodawcę
RPO jeśli podejmie sprawę to może:
Samodzielnie prowadzić postepowanie
Zwrócić się o zbadanie sprawy do organów nadzoru, prokuratury, lub ochrony państwowej, zawodowej i społecznej ( np. inspekcja drogowa)
Może zwrócić się do Sejmu, żeby Sejm zlecił NIKowi zlecenie kontroli dla zbadania sprawy
Może zbadać bez uprzedzenia każdą sprawę na miejscu, sprawdzić akty i wysłuchać wyjaśnień
Nie może sprawdzić aktów, których sprawa się toczy, może jednak sprawdzić akty, których sprawy są zakończone. Akta spraw administracyjnych może sprawdzać nawet jeśli sprawa się toczy
Może zlecić przeprowadzenie ekspertyz przez biegłych
Materiały dowodowe- RPO nie, bo mieszało by to w niezawisłość sądu
Aresztowanie tymczasowe do 2 lat- RPO może tutaj zainterweniować, i jeśli sąd nie zwolnił kokoś z aresztu a czas mu się tam skończył
Po zbadaniu Sprawy RPO:
Może nie stwierdzić naruszenia praw i wolności wnioskodawcy
Skierować pisemne wystąpienie do organów kontroli, lub instytucji w celu usunięcia naruszenia prawa
Może zwrócić się do organów nadrzędnych do zastosowania środków przewidzianych w przepisach prawa
Wytoczyć powództwo cywilne lub wniosek na rzecz jakieś osoby
Może zażądać wszczęcia postępowania karnego bądź złożyć wniosek i wszczęcie postępowania administracyjnego lub złożyć skargę do sądu administracyjnego
Może wnieść kasację od wyroku
Może złożyć wniosek do sądu Rejonowego o ukaranie jako oskarżyciel publiczny w sprawach o wykroczenie
Może występować do innych organów o podjęcie inicjatywy ustawodawczej:
Do TK o zbadanie zgodności z Konstytucją
Zgłosić udział do TK i brać w nim udział w sprawach z tzn skargi konstytucyjnej
Z wnioskiem do SN o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisu prawa budzących wątpliwości w praktyce lub w orzecznictwie
Trybunał Konstytucyjny
1. zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją
2. zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
3. zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanym umowa międzynarodowymi i ustawami.”
4. rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
5. badanie zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
Orzeczenia TK:
Mają osobowość prawną i są ostateczne
Podlegają bezzwłocznemu ogłoszeniu w dzienniku urzędowym, w którym kontrolowany akt był ogłoszony, albo w Monitorze Polskim, jeśli dany akt nie był ogłoszony
Orzeczenie TS wchodzi w życie z chwilą ogłoszenia a TK może ogłosić termin utraty mocy obowiązującego aktu normatywnego
ustawa – max 18 miesięcy
inne – max 12 miesięcy
Podmioty uprawnione do złożenie wniosku do TK do zbadania zgodności ustawy, umowy z konstytucją:
Prezydent
Marszałek Sejmu
Marszałek Senatu
Premier
50 posłów
30 senatorów
Pierwszy Prezes Sadu Najwyższego
Prezes NSA
Prokurator Generalny
Prezes NIKu
RPO
KRS może złożyć pytanie do TK jeśli sprawa dotyczy ich działalności i tak też mogą składać pytanie inne podmioty
Każdy sąd może zadać Pytanie prawne do TK o zgodność aktu normatywnego z konstytucją, ale w sytuacji jeśli od odpowiedzi TK uzależnione jest wydanie wyroku w toczącej się sprawie
Podmioty uprawnione do złożenie wniosku do TK do zbadania sporu o kompetencje:
Prezydent
Marszałek Sejmu
Marszałek Senatu
Premier
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego
Prezes NSA
Prezes NIKU
Ustawa rozszerza uprawnienia TK, wskazując, że:
TK na wniosek Marszałka Sejmu rozstrzyga w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta, jeśli Prezydent nie jest w stanie powiadomić o tym Marszałka Sejmu, w razie uznania przez TK o częściowej nie możności Prezydenta w sprawowaniu urzędu do TK powierza Marszałkowi wykonywanie obowiązków głowy Państwa
Sędzia w TK
Sędziów do TS i TK wybiera Sejm, do TS na 4 lata ( kadencja sejmu) a do TK na 9 lat
Sędzią w TK może zostać osoba, która posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska SN lub NSA
Sędziowie składają ślubowanie przed Parlamentem
Sędzia TK po zakończeniu kadencji przechodzi w stan spoczynku albo wraca na poprzednio zajmowane stanowisko
Posiada immunitet a zgodę na uchylenie może wydać Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK (uchwałą większością 2/3 głosów)
Orzeka dyscyplinarnie:
I instancja – 5 osób
II instancja- 9 osób lub w całym składzie
Kary:
Upomnienie
Nagana
Usunięcie sędziego ze stanowiska
Organy TK:
Zgromadzenie Ogólne
wybiera po 2 kandydatów na stanowisko Prezesa i Vice Prezesa TK i spośród nich powołuje PREZYDENT
Prezes Trybunału
Reprezentuje TK na zewnątrz
Pełny Skład Orzeka – 9 osób
Spór kompetencyjny
Przeszkoda w sprawowaniu urzędu przez prezydenta
Zgodność z konstytucją działalności partii politycznych
Wniosek Prezydenta o sprawdzenie zgodności umowy z konstytucją przed jej ratyfikacją
Z uwagi o szczególną zawiłość spraw jeśli tak stwierdzi Prezes TK
Skład 5 osób:
Zgodność ustaw i umów z konstytucją
Zgodność ustaw z umowami
Skład 3 osób:
Zgodność rozporządzeń z ustawą, umową i konstytucją
Skarga Konstytucyjna:
Może być wniesiona do TK po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu 3miesięcy od dostarczenia prawomocnego wyroku lub ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia
Wymóg pisma procesowego
- dokładnie określenie ustawy lub innego aktu normatywnego na podstawie, którego sąd lub OAP orzekł ostatecznie o wolności, prawie lub obowiązku konstytucyjnego
- jaka wolność/prawo zostało naruszone
- dokładny opis stanu faktycznego
- dołączyć odpis wyroku/ decyzji
Przymus adwokacko radcowski
Skarżymy podstawę prawną
TK wydaje WYROK:
zgodność ustaw i umów z konstytucją
zgodność ustaw z umowami
zgodność rozporządzeń z ustawami
skargi konstytucyjne
kiedy bada zgodność celów i działalności partii politycznych z konstytucją
Kiedy TK wydaje POSTANOWIENIA:
Spory kompetencyjne
tymczasowej niemożności Prezydenta
Powierzenie Marszałkowi obowiązków
Sędziowie TK podlegają wyłącznie Konstytucji a pozostali Konstytucji i ustawą
Trybunał Stanu
Odpowiedzialność konstytucyjną ponoszą:
Prezydent
Premier
Członkowie Rady Ministrów ( VICE NIE)
Prezes NBP
Prezes NIK
Członkowie KRRiT
Naczelny dowódca sił zbrojnych
Posłowie - nie mogą
Senatorowie - nie mogą
Skład TS:
Przewodniczący – 6 lat
2 zastępców
16 członków
Kandydatów na sędziów powołuje sejm z posłów i senatorów
Sędziowie: niezawiśli
Z urzędu przewodniczącym jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego
Połowa sędziów i zastępcy musi mieć kwalifikacje sędziowskie
Logistykę TS zapewnia SN
Najszczerszą odpowiedzialność przed TS ponosi Prezydent, odpowiada też za przestępstwa i tyczy się to też Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu jeśli wykonują obowiązki głowy Państwa
Sejm stawia wszystkie osoby przed odpowiedzialnością TS, prócz Prezydenta, którego stawia Zgromadzenie Narodowe
Co do Premiera do 3/5 głosów, a do pozostałych bezwzględna większość głosów
Wybory sędziów do TS dokonuje się na pierwszym posiedzeniu sejmu: obywatele nie karani, nie zatrudnieni w organach administracji rządowej
Sędziowie TS składają ślubowanie przed Marszałkiem sejmu
Trybunał w I instancji:
Przewodniczący + 4 członków
Trybunał w II instancji:
przewodniczący + 6 członków
Trybunał Stanu może rozpoznawać sprawy w pełnym składzie
Oskarżony musi mieć obrońcę: adwokata lub radcę prawnego
Kary:
Delikt nie jest przestępstwem
- utrata biernego i czynnego prawa wyborczego
- zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych
- utrata orderów, tytułów itp.
- pozbawienie mandatu poselskiego i senatorskiego
- utrata zajmowanego stanowiska
Delikt, który jest przestępstwem
- przewidywane kare, takie jakie są normalnie w kodeksie
Krajowa szkoła sądownictwa i prokuratury:
Aplikacja:
Ogólna – 12 miesięcy
Sędziowska- 48 miesięcy + egzamin sędziowski po egzaminie 12 mies pracy jako referendarz, powołują ich na czas nie określony
Prokuratorska- 30 miesięcy + egzamin
Szkolenie ustawiczne:
Dokształcanie bieżące sędziów itp. W zakresie swojej pracy
KSSiP ma osobowość prawną.
Minister Sprawiedliwości ją nadzoruje i kontroluje. Uchwala statut w drodze rozporządzenia
Organy:
Rada Programowa (15 członków- powołuje ich Minister Sprawiedliwości)
3- wskazuje MS
3- KRS
3- KRP
1- Pierwszy Prezes SN
1- Prezes NSA
1- Uczelnia wyższa ( mająca prawo)
1- Prezes NRA
1- Prezes KRRP
1- Prezes KRN
Dyrektor
Członkiem Rady może być:
- sędzia
- prokurator
- sędzia w stanie spoczynku
- prokurator w stanie spoczynku
- profesor
- doktor hab.
Kadencja Rady trwa 4 lata, z pośród siebie wybierają przewodniczącego
Zadania Rady:
- opracowanie harmonogramu
- uchwalanie
- ustalanie zasad rekrutacji
Dyrektor:
Powołuje go Minister po zaciągnięciu opinii KRSu i KRP
Kadencja trwa 5 lat
Może być nim: sędzia, sędzia w stanie spoczynku, prokurator, prokurator w stanie spoczynku, profesor, dok hab.
Może być powołany na 2 kolejne kadencje
Kieruje działalnością szkoły i reprezentuje ją na zewnątrz
Decyduje kto dostanie aplikacje
Szkoła ma 3 siedziby:
1. W Krakowie- aplikacje
2. W Lublinie- szkolenia błyskawiczne i bieżące
3. Warszawa
KRS
- organ konstytucyjny
- stoi na straży niezawisłości sędziów i sądu
- jest powoływana szczególnie do:
Rozpatrywania kandydatów na sędziego
- przedstawia Prezydentowi kandydatów do powołania
- opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących sądownictwa i programów szkoleniowych do aplikacji sędziowskiej i ogólnej
- rozpatruje wnioski o przeniesienie sędziego do stanu spoczynku i odwrotnie
- zgłasza kandydata na prokuratora generalnego
- wybiera rzecznika dyscyplinarnego dla sądów powszechnych i wojskowych
- może przeprowadzać wizytacje (cała jednostka) i lustracje(konkretny problem) w sądach
Skład KRSu:
Pierwszy prezes SN
Prezes NSA
Minister Sprawiedliwości
Osoba upoważniona przez Prezydenta
4 posłów
2 senatorów
Sędziowie delegaci odpowiednich pionów sądownictwa
- sędzia KRSu jest powołany na 4 lata na max 2 kadencje
Organy Rady KRSu:
Przewodniczący- wybiera go rada, ma 2 Vice przewodniczących i 3 prezydium
Prezydium Rady
Sądy Wojskowe:
- jedyne sądy, które mogą orzekać o ustawach międzynarodowych i traktatach poza terytorium Polski
- sędziowie mają stan spoczynku od 60 roku życia, mają możliwość o ubieganie się miejsca w sądzie powszechnym na emeryturze
Wojskowe Sądy Garnizonowe:
Skład: Prezes
Ich sędziowie mogą przejść po stanie spoczynku do sądów rejonowych
Okręgowe Sądy Wojskowe:
Są tylko 2: w Warszawie i w Poznaniu
Skład: Prezes i Kolegium
Sędziowie mogą przejść po stanie spoczynku do sądów okręgowych
Zgromadzenie sędziów Wojskowych:
Sędziowie z sądów Garnizonowych i Okręgowych
Co dwa lata na zmianę przewodniczy raz sędzia z Sądu w Warszawie i z Poznania