MIĘDZYNARODOWA POLITYKA SPOŁECZNA
1. Definicje, zakres, historia polityki społecznej. Uwarunkowania polityki społecznej.
- pojęcie polityki społecznej
- zakres przedmiotowy polityki społecznej
- polityka społeczne a polityka gospodarcza
- polityka społeczne w gospodarce rynkowej
- geneza polityki społecznej
- etapy rozwoju polityki społecznej
- wartości i zasady polityki społecznej
- polityka społeczne w społeczeństwie obywatelskim
- klasyfikacja uwarunkowań polityki społecznej
2. Geneza międzynarodowej polityki społecznej. Procesy globalizacyjne a polityka społeczna.
- pojęcie międzynarodowej polityki społecznej
- międzynarodowa polityka społeczna - zakres podmiotowy i przedmiotowy
- globalizacja - pojęcie, istota, zakres
- wpływ procesów globalizacyjnych na powstanie, kształtowanie się i rozwój międzynarodowej polityki
społecznej
3. ONZ a polityka społeczna.
- ONZ jako podmiot MPS
- polityka społeczna w działalności ONZ :
- ILO - Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP)
- ECOSOC - Rada Gospodarczo-Społeczna ONZ
- UNICEF - Fundusz ONZ Pomocy Dzieciom
- UNESCO - Organizacja ONZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury
- WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
- FAO - Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa
- UNHCR - Urząd Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców
- UNDP - Program Rozwoju ONZ
- UNRISD - Instytut Badawczy ONZ ds. Rozwoju Społecznego
- UNEP - Program ONZ ds. Ochrony Środowiska
- UNFPA - Fundusz ONZ dla Działalności Ludnościowej
- IOM - Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji
- PHARE - Polska i Węgry : Pomoc w Restrukturyzacji Gospodarek
- OECD - Organizacja Współpracy Ekonomicznej i Rozwoju, zrzeszająca najbogatsze państwa świata
- cele milenijne - koncepcja, program, możliwości realizacyjne
4. Działalność Rady Europy w zakresie polityki społecznej.
- Europejska Karta Społeczna z 1961 r. oraz rewizje Karty
- kategorie praw społecznych i metody ich ochrony
- Europejski Trybunał Praw Człowieka, Europejska Komisja Praw Człowieka.
- Podstawowe dokumenty Rady Europy w zakresie polityki społecznej.
5. Unia Europejska a polityka społeczna.
- wartości socjalne w Unii Europejskiej
- Podmioty polityki społecznej w UE
- Typy modeli polityki społecznej w krajach UE
- Ustawodawstwo socjalne w UE
- Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracobiorców
- podstawowe zadania UE / Traktat Amsterdamski, Zielona Karta, Biała Karta/
- Polityka społeczna Unii Europejskiej czy polityka społeczna w Unii Europejskiej ?
- Fundusze strukturalne jako instrumenty polityki społecznej w UE
-Najważniejsze problemy Unii Europejskiej w zakresie polityki społecznej:
- Wspólnotowa polityka zatrudnienia
- Sytuacja społeczna i stan zatrudnienia w Europie
- Tworzenie miejsc pracy
- Swobodny przepływ pracowników
- Prawa pracownicze i organizacja pracy
- Dialog społeczny i zaangażowanie pracowników
- Ochrona socjalna
- Równość mężczyzn i kobiet
- Środki socjalne na rzecz osób niepełnosprawnych i osób starszych
- Integracja społeczna i walka z ubóstwem
- Wymiar międzynarodowy i rozszerzenie
- Zwalczanie dyskryminacji i stosunki ze społeczeństwem obywatelskim
- Wzrost gospodarczy i praca
6. Stosunki międzyspołeczne realizowane przez organizacje pozarządowe.
- pojęcie stosunków międzyspołecznych
- formy i zakres regulacji stosunków międzyspołecznych
- organizacje współpracy międzyspołecznej / UNESCO, UNHCR, MKCK/
- organizacje pozarządowe jako instytucjonalna sieć stosunków międzyspołecznych
7. Internacjonalizacja polityki społecznej. Międzynarodowy charakter kwestii społecznych.
- na czym polega proces internalizacji polityki społecznej ?
- co to są kwestie społeczne ?
- teorie kwestii społecznych
Ad.1
Polityka społeczna – jest to działalność państwa i innych organizacji w dziedzinie kształtowania warunków życia i pracy ludności oraz stosunków społecznych mające na celu m. in. zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu i zapewnienie ładu społecznego. Jako państwowa – polityka społeczna jest realizowana przez wiele polityk szczegółowych np. polityka emerytalno-rentowa, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, zatrudnienia, rodziny, mieszkaniowa i socjalizacyjna.
Istnieją różne modele opisujące związek pomiędzy polityką gospodarczą a polityką społeczną, są to:
W pierwszym modelu polityka gospodarcza jest nadrzędna w stosunku do polityki społecznej i zajmuje się wytwarzaniem. Zadaniem natomiast tej drugiej jest rozdzielanie pozostałości po procesie zaspokajania potrzeb gospodarczych. Taki układ jest jednak możliwy tylko w krótkim okresie.
W drugim modelu polityka społeczna jest nadrzędna, a gospodarcza wytwarza taką ilość środków na zaspokojenie potrzeb socjalnych, jaka wynika ze zgłoszonego zapotrzebowania. W tej sytuacji jednak może jednak dojść do tego, że socjalna funkcja państwa, będąc ważniejszą od tej gospodarczej, spowoduje zastój wzrostu gospodarczego, co jest wynikiem braku środków. Taka relacja może gwarantować jedynie krótkookresową równowagę.
Trzeci model jest oparty a założeniu, że obie polityki równoważnie przyczyniają się do kształtowania procesów społecznych i gospodarczych. Taki układ umożliwia planowanie długofalowej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego i społecznego.
W czwartym modelu rozważana jest sytuacja, gdy polityka gospodarcza i społeczna nie współpracują i każda z nich zajmuje się realizacją własnych celów. Cele te w takiej sytuacji mogą być sprzeczne.
Pomiar relacji między polityką gospodarczą a polityką społeczną
Istnieje wiele sposobów na zmierzenie owej relacji, ale przede wszystkim bada się skuteczność i efektywność obu polityk bądź zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Jednak o wiele łatwiejszy okazuje się pomiar realizacji polityki gospodarczej, gdyż można od tego użyć powszechnie stosowanych wskaźników, np. inflacja, bezrobocie czy wzrostPKB, a na efekty działań na płaszczyźnie społecznej trzeba czasem czekać wiele lat, np. w przypadku oceny skuteczności przeprowadzanych reform. Dlatego aby móc ocenić relacje między obiema politykami ważne jest aby opracować skuteczne metody analizy i oceny polityki społecznej. Jednak we współczesnym świecie jest to nie lada wyzwanie, gdyż obecnie brak jest metod analizy wykorzystujących np. dane statystyczne, nie ma także systemu monitorowania opinii społecznej. Gdyby istniał można by w łatwiejszy sposób dowiadywać się czy społeczeństwo jest zadowolone z prowadzonej polityki oraz określać ewentualne zmiany.
Geneza polityki społecznej i jej krótki rys historyczny.
Początkowo problem niedostatku dotyczył tylko robotników, później jego zasięg rozszerzył się na inne grupy społeczne. Problemy w społeczeństwie nie pojawiły się z dnia na dzień istniały zawsze, ale uważano je za coś naturalnego i normalnego. Wraz z rozwojem gospodarczym i intelektualnym społeczeństwa zauważono ubóstwo i potrzeby człowieka. Aby poprawić sytuację najuboższych, dotychczasowy sposób funkcjonowania społeczeństwa starano się zmieniać za pomocą nowych rozwiązań prawnych.
Pierwsze w Europie reformy wprowadzono w 1601 roku w Anglii – „ Prawo Ubogich” (Poor Law), w którym rozróżniono żebraków na zdolnych do pracy i niezdolnych do pracy z powodu wieku lub kalectwa. Zdolni do pracy włóczędzy mieli być zmuszeni do pracy a za starców i kaleki odpowiadały władze lokalne. Żebranie zdolnych do pracy było zabronione. W roku 1530 nastąpiła likwidacja klasztorów, co spowodowało zamarcie działalności dobroczynnej Kościoła katolickiego. Wprowadzono obowiązkowe podatki na ubogich a ich niepłacenie mogło być karane więzieniem. Przestępstwem stała się również odmowa pracy zaproponowanej przez „nadzorcę ubogich”. Organizowano pracę i naukę różnych rzemiosł dla dzieci z biednych rodzin. Jednostką odpowiedzialną za pomoc dla ubogich były parafie, które zobowiązano do dostarczenia materiałów i narzędzi do pracy. Parafie miały też obowiązek budowania domów pracy przypominających więzienia (do 1777 roku było ich już ok. 2000 w Anglii i Walii). Pracujący w tych domach ludzie musieli nosić opaski identyfikacyjne na prawym ramieniu. W 1795 postanowiono pomagać także robotnikom z niskimi zarobkami a wysokość świadczeń uzależniono od ceny chleba i liczby dzieci. Nad całym systemem miała czuwać Tajna Rada, której raporty przesyłali sędziowie pokoju. Sędziowie pokoju sprawdzali działalność nadzorców ubogich. Z upływem czasu zaczęło pojawiać się niezadowolenie ze starego systemu spowodowane ciągłym wzrostem podatków na ubogich, dochodziło też do buntów samych ubogich i ataków na domy pracy. W 1834 roku wprowadzono New Poor Law, które miało na celu zdyscyplinowanie siły roboczej w dobie rewolucji przemysłowej. Ustawa ta zmniejszyła odpowiedzialność lokalną za opiekę nad najuboższymi i ograniczyła pomoc tylko do domów pracy (likwidacja wszelkich świadczeń dla ubogich z poza domów pracy). Warunki życia w domach pracy były bardzo złe, minimalne wyżywienie i rozdzielanie rodzin.
Powołano Rady Strażników, które miały pilnować, aby podatki na ubogich były niskie. Ważną rolę w pomocy dla ubogich odgrywało Towarzystwo Organizacji i Dobroczynności (1869). Powstałe wtedy teorie miały duży wpływ na kształtowanie się późniejszej polityki państwa. W 1946 roku wprowadzono ubezpieczenia społeczne finansowane z podatków i składek, 1948 – ustawa o pomocy społecznej, 1944 – ustawa o oświacie i obowiązek uczęszczania do państwowych szkół, 1947 – ustawa o ochronie zdrowia dostępnej dla wszystkich i finansowanej z budżetu.
Mówiąc o historii polityki społecznej nie możemy pominąć reform Bismarcka w Niemczech. Wkroczenie państwa w stosunki społeczne objawiło się poprzez wprowadzenie ubezpieczeń społecznych. Za narodziny polityki ubezpieczeniowej uznaje się odczytanie w 1881 roku przez kanclerza Niemiec Otto von Bismarcka orędzia Cesarza Wilhelma I dotyczącego prawa do opieki ze strony państwa dla niezdolnych do pracy. Uważano, że gospodarka powinna być na tyle efektywna, aby możliwe było wypłacanie rent i emerytur. Unikać należy bezrobocia i inflacji a państwo powinno stworzyć takie warunki by każdy obywatel miał możliwość edukacji. W1883 roku uchwalono ubezpieczenia chorobowe. Ubezpieczenie obowiązkowe obejmowało wszystkich robotników i urzędników przemysłowych z wyjątkiem zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie (włączeni zostali w 1911 roku) od 16 lat z zarobkami rocznymi poniżej 2000 marek. Składkę płacił w 2/3 zatrudniony a w 1/3 pracodawca. Instytucją tego ubezpieczenia były kasy chorych np. przemysłowe budowlane, górnicze. W gminach, w których mieszkało i pracowało przynajmniej 100 osób miały powstać lokalne kasy chorych. Świadczenia podstawowe obejmowały bezpłatne porady lekarskie, opiekę szpitalną w razie ciężkiej choroby, leki, opłacanie zasiłku chorobowego oraz pomoc dla kobiet do trzech tygodni po urodzeniu dziecka. W 1884 roku wprowadzono ubezpieczenia wypadkowe. Ubezpieczenie obowiązkowe zastąpiło odpowiedzialność zatrudniającego i początkowo objęło kopalnie, stocznie, fabryki, kamieniołomy, budownictwo i przemysł kominiarski. Świadczenia te obejmowały robotników i urzędników zatrudnionych w tych dziedzinach przemysłu z zarobkami niższymi niż 2000 marek/rok. W razie śmierci ubezpieczonego wypłacano zasiłek pogrzebowy i rentę rodzinną; w razie utraty części dochodu z powodu następstw powypadkowych wypłacano rentę w wysokości uzależnionej od stopnia utraconego dochodu, pokrywano też koszty leczenia; w razie trwałej niezdolności do pracy wypłacano rentę inwalidzką w wysokości 2/3 zarobków ubezpieczonego. Składkę płacił pracodawca, której wysokość była uzależniona od wielkości zakładu i ryzyka wypadku. W 1889 roku ustanowiono ubezpieczenia emerytalne i rentowe, które podobnie jak ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe były obowiązkowe dla wszystkich robotników powyżej 16 roku życia i niektórych kategorii pracowników umysłowych o dochodach rocznych poniżej 2000 marek. Składki płacono w równych częściach przez ubezpieczonego i zatrudniającego a gdyby wartość tych składek nie wystarczyła na świadczenia państwo zobowiązuje się je dofinansować. W ramach tego ubezpieczenia znajdują się dwa rodzaje świadczeń: renta inwalidzka (stopień utraty zdolności do pracy wynosi minimum 2/3,a staż pracy nie mniejszy niż 200 tygodni) i renta starcza (wiek 70 lat i staż pracy 25 lat).
W USA początkowo dominowały rozwiązania typu Poor Law. Pierwszym świadczeniem innego rodzaju były świadczenia dla kombatantów wojny secesyjnej. W 1920 roku wprowadzono system emerytur dla pracowników służb publicznych a niektóre duże przedsiębiorstwa wprowadziły prywatne systemy emerytalne. W roku 1935 uchwalono ustawę o zabezpieczeniu społecznym, obejmowała ona m.in. dotacje dla stanów na pomoc dla ludzi starszych i dzieci pozbawionych opieki rodzinnej; dotacje na odszkodowania z tytułu bezrobocia; dotacje dla matek i dzieci; dotacje na nowe programy ochrony zdrowia i pomoc dla niewidomych.
Wraz z upływem czasu, następował proces integracji polityki społecznej w skali międzynarodowej, aż do jej upowszechnienia w Europie wraz z powstaniem EWG. W 1961 roku powstała Europejska Karta Społeczna, która do dziś jest w Europie zbiorem podstawowych zasad polityki społecznej.
Etapy rozwoju polityki społecznej[edytuj]
Okres do lat 80. XIX wieku w polityce społecznej oznacza czas od tzw. prawa ubogich do pierwszych ustaw ubezpieczeniowych. W 1601 r. wprowadzono w Anglii pierwszą ustawę o prawie ubogich, a w 1795 wprowadzono zasiłki wyrównawcze do płac. Od XIX w. polityka społeczna pozostaje w ścisłym związku z kwestią robotniczą. Wczesnemu rozwojowi kapitalizmu towarzyszyły nierówności uderzające w godność człowieka marginalizujące ludzi bezdomnych, głodnych, bez pracy, chorych. Te kategorie osób były spychane w nieekonomiczny niebyt stąd pojawiły się wysiłki państwa na rzecz usunięcia istniejących nierówności.
Lata 1880-1930 to czas eksperymentu i poszukiwań w polityce społecznej koncentrujących się wokół znalezienia najlepszych sposobów ingerencji państwa w sprawy socjalne. Istotną rolę w kształtowaniu współczesnej polityki społecznej odegrał kanclerza Niemiec Otto von Bismarck, który był inicjatorem wprowadzenia 3 rodzajów obowiązkowego ubezpieczenia:
ubezpieczenie na wypadek choroby (1883)
ubezpieczenie od wypadków przy pracy (1884)
ubezpieczenie w razie starości i inwalidztwa (1889)
Ustawy niemieckie dały silny impuls do poszukiwania najlepszych sposobów rozwiązania kwestii socjalnej, wiele krajów uznało je za rozwiązanie modelowe i warte naśladowania. Bismarck udowodnił, ze zaangażowanie państwa w sprawy socjalne jest nie tylko możliwe, ale i korzystne z punktu widzenia utrzymania porządku społecznego i poprawy położenia pracowników najemnych.
W latach 1930-1950 kształtuje się konsens wokół idei prowadzenia przez państwo polityki społecznej. To okres rozbudowy systemu świadczeń socjalnych i szeroko rozumianych usług socjalnych. Do systemu świadczeń socjalnych włączane są kolejne grupy obywateli oraz wprowadzane nowe rodzaje świadczeń. System świadczeń w pierwotnej fazie obejmował tylkorobotników w niebezpiecznych branżach, następnie ubezpieczeniami objęto innych pracowników przemysłowych, potem robotników wiejskich.
W latach 1950-1975 w większości krajów wysoko rozwiniętych, nasilały się głosy krytykujące rozmiary zaangażowania władz publicznych w realizację. W tym okresie nastąpiło rozszerzenie zakresu wszystkich rodzajów ubezpieczeń społecznych i pozostałych świadczeń socjalnych, nastąpiło podwyższenie wysokości świadczeń oraz wydłużenie okresu wypłacania. W okresie nastąpił proces dyfuzji polegający na tym, że świadczenia socjalne wywalczone przez jedne grupy zawodowe stawały się punktem odniesienia dla roszczeń kolejnych grup zawodowych, przy czym poziom świadczeń uzyskany przez grupy najbardziej uprzywilejowane wyznaczały docelowy i pożądany standard o który wszystkie kolejne grupy starały się zabiegać.
Od około 1975 r. do końca XX wieku nastąpiło przewartościowanie priorytetów polityki społecznej. W większości krajów był to okres kryzysu naftowego i okres cenzury dla polityki społecznej. W okresie tym chodziło o dostosowanie systemu świadczeń socjalnych do zmniejszonych możliwości finansowych państwa. Większość zmian polegała na zaostrzeniu kryteriów korzystania ze świadczeń. Nastąpiła zmiana priorytetów w polityce społecznej na korzyść ludzi młodych i osób aktywnych zawodowo, np. rozbudowa różnych formprzekwalifikowania, wyszkolenia oraz wspierania mobilności zawodowych. Przyjęto pewną strategię inwestowania w człowieka czemu towarzyszy poszukiwanie indywidualnych sfer zaspokajania potrzeb człowieka.
Mogą mieć charakter religijny i poza religijny.
Religijne wiążą się z celami jakie stawia sobie jednostka. Związanymi ze sferą sakrum: Bóg, misterium, siła wyższa.
Pozareligijne mają wymiar humanistyczny, przypisuje im się głównie funkcje związane z poszukiwaniem sensu życia, inspiracjami życiowymi i celami do których człowiek dąży.
Ad 2
MPS: Działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych. Działanie te zmierzają do:
Kształtowania ogólnych warunków pracy, bytu ludności (na odpowiednim dla danego kraju poziomie)
Prorozwojowych struktur społecznych
Stosunków społecznych opartych na równości i sprawiedliwości społecznej, sprzyjających zaspokajaniu potrzeb społecznych na dostępnym poziomie.
Definicja 2: Polityczna i społeczna działalność państwa, samorządów i organizacji społecznych, której celem jest poprawa położenia materialnego, asekuracja przed ryzykiem życiowy, i wyrównywanie szans życiowych grup społeczeństwa i ekonomicznie i socjalnie słabszych.
Polityka społeczna rozpoczęła się wraz z procesem industrializacji i urbanizacji w Europie.
Pierwsze powszechne ubezpieczenia zostały wprowadzone w USA w 1935 r.
Międzynarodowe podmioty polityki społecznej
Narody Zjednoczone, w ramach tej organizacji działa Organizacja Narodów Zjednoczonych oraz Organizacje Wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych
Związki Zawodowe, czyli międzynarodowe Centrum Związków Zawodowych
Międzynarodowe Organizacje Pozarządowe
Międzynarodowe Organizacje Integrujące
Globalizacja jest całokształtem daleko idących zmian obrębie społeczeństw i gospodarki światowej. Jej przyczyną jest gwałtowny wzrost międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Odnosi się ona do zwiększenia wymiany informacyjnej, przyspieszenia i spadku cen transportu, a także wzrostu handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych, które są spowodowane znoszeniem barier między państwami.
Zarówno produkty sieci McDonald's stają się uniwersalne, jak i samo społeczeństwo podlegamakdonaldyzacji
Globalizacja w wymiarze społeczno-kulturowym jest rezultatem rozwoju masowej turystyki, wzmożonych migracji, komercjalizacjiproduktów kulturowych oraz rozprzestrzeniania się ideologii konsumeryzmu. Do jej rozwoju przyczyniają się również działania marketingowe międzynarodowych korporacji oraz rozwój masowych środków komunikacji. W tym kontekście często wspomina się również o makdonaldyzacji społeczeństwa, amerykanizacji czy konsumpcjonizmie[24]. Tożsamość narodowa ustępuje wobec identyfikacji ze społeczeństwem globalnym[25]. Przeciwwagą dla takich zachowań jest spowodowany globalizacją powrót do korzeni kultur lokalnych. Ulf Hannerz zakłada 4 scenariusze rozwoju kulturowej uniformizacji:
wariant globalnej homogenizacji – zanikają kultury lokalne, replikując wzory zachodniej kultury dominującej;
wariant nasycenia kulturowego – powyższy proces zachodzi powoli, przez kilka pokoleń stopniowo eliminowane są lokalne wzorce kulturowe;
wariant deformacji kulturowej – w procesie dyfuzji, kultura zachodnia jest przyjmowana po uprzednim przefiltrowaniu, w wyniku czego przyjmowane są wartości niższego poziomu oraz dostosowanie zachodnich wzorców do lokalnych tradycji;
wariant amalgamacji kulturowej – kultura zachodnia jest wzbogacana o elementy kultury peryferii, a te przyjmują kulturę centrum selektywnie, dzięki dokonywaniu jej interpretacji przez lokalnych twórców kultury[10].
Ad 3
ONZ jako podmiot makropolityki społecznej.
ONZ jest to szczególny podmiot makropolityki społecznej.
Karta Narodów Zjednoczonych została podpisana 26 czerwca 1945r w San Francisco i dała początek ONZ – organizacji opartej na zasadzie suwerennej równości państwa.
Celem ONZ jest :
- Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa;
- Popieranie praw człowieka;
- Rozstrzyganie sporów;
- Rozwijanie przyjaznych stosunków międzynarodowych.
ONZ ma pięć głównych organów :
- Zgromadzenie Ogólne;
- Rada Bezpieczeństwa;
- Rada Gospod.- Społ.;
- Rada Powiernicza;
- Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości.
Część działalności ONZ koncentruje się na problemach socjalnych człowieka . Od początku prowadzi ona aktywną działalność na rzecz zagwarantowania i przestrzegania w praktyce
równych praw dla wszystkich ludzi bez względu na płeć, rasę, religię, poglądy polityczne, przynależność państw, na rzecz zapewnienia jednakowych standardów socjalnych dla wszystkich ludzi.
Już w 1948 Zgromadzenie ogólne uchwaliło powszechną Deklarację Praw Człowieka będącą zbiorem praw człowieka
i podstawowych wolności .
Najważniejszym podmiotem makropolityki społecznej jest Rada Gosp. – Społ.
Zadaniem jej jest :
- Rozwijanie międzynarodowej współpracy w dziedzinie gospodarki, kultury i oświaty , zdrowia i problematyki społecznej;
- Przestrzeganie praw człowieka i podstawowych wolności poprzez omawianie aktualnych problemów w tych dziedzinach i uchwalanie odpowiednich zaleceń pod adresem Zgromadzenia Ogólnego ONZ;
- Inicjowanie i prowadzenie badań , opracowywanie konwencji międzynarodowych i przedstawienie ich do aprobaty Zgromadzenia Ogólnego;
- Koordynacja działalności wyspecjalizowanych organizacji poprzez zawieranie z nimi porozumień o współpracy .
b) FAO – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa
Siedzibą jej jest Rzym, a podstawowe cele to:
- Polepszanie wytwarzania , wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa;
- Podnoszenie poziomu wyżywienia narodów;
- Polepszanie warunków życia ludności wiejskiej;
- Zapewnienie niezbędnego kredytu rolnego;
- Popieranie zawierania porozumień w sprawie międzynarodowego handlu produktami rolnymi;
- Udzielanie pomocy technicznej.
c) ILO (MOP) – Międzynarodowa Organizacja Pracy
28 czerwca 1919r – na paryskiej konferencji pokojowej.
Jej cele to:
- Poprawa warunków pracy i życia dla pracujących;
- Likwidacja bezrobocia;
- Likwidacja dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia
i szkolenia;
- Ochrona pracy dzieci, młodzieży i kobiet;
- Ochrona pracowników w przypadku ich chorób;
- Uznanie zasady swobodnego stowarzyszania się, organizowania kształcenia zawodowego i technicznego.
d) UNESCO
Przyczynia się do utrzymywania pokoju przez pogłębianie oświaty, nauki i kultury, współpracy narodów dla zapewnienia sprawiedliwości.
Do podstawowych swobód przyznanych w KARCIE ONZ wszystkim narodom świata jest zwalczanie analfabetyzmu na świecie.
e) WHO (Światowa Organizacja Zdrowia)
Jej celem jest osiągnięcie przez wszystkie narody najwyższego poziomu zdrowia.
Rada Gospodarcza i Społeczna NZ (ECOSOC) to jeden z sześciu głównych organów systemu NZ. Zakres kompetencji, skład, funkcje i uprawnienia oraz zasady głosowania i procedura ujęte są w rozdziale IX i X Karty NZ.
ECOSOC koordynuje prace 16 organizacji wyspecjalizowanych NZ, 10 komisji funkcjonalnych oraz 5 komisji regionalnych; rozpatruje raporty 11 funduszy i programów; udziela zaleceń systemowi NZ oraz krajom członkowskim
ECOSOC, przy zachowaniu podległości w stosunku do Zgromadzenia Ogólnego NZ, odpowiada za:
• promocję lepszych warunków życia, pełnego zatrudnienia oraz postępu i rozwoju gospodarczego i społecznego,
• wskazywanie rozwiązań międzynarodowych problemów gospodarczych, społecznych i zdrowotnych,
• ułatwianie międzynarodowej współpracy kulturalnej i oświatowej,
ˇ zachęcanie do powszechnego przestrzegania praw człowieka i podstawowych wolności.
Z realizacją zadań z zakresu odpowiedzialności ECOSOC wiąże się wykorzystanie ponad 70% zasobów ludzkich i finansowych systemu ONZ.
Realizując swój mandat, ECOSOC konsultuje środowiska akademickie, przedstawicieli sektora biznesu oraz ponad 2350 akredytowanych przez siebie organizacji pozarządowych.
W skład ECOSOC wchodzą 54 państwa wybierane przez ZO ONZ na okresy 3-letnie zgodnie z zasadą sprawiedliwej geograficznie dystrybucji miejsc: 14 miejsc przypada grupie państw afrykańskich, 11 azjatyckich, 6 wschodnioeuropejskich (EW), 10 latynoskich, 13 zachodnioeuropejskich i innych (EZ).
UNICEF — Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom. Promuje prawa dziecka do opieki, wychowania i bezpieczeństwa społecznego, obejmuje swą działalnością prawie wszystkie kraje świata. UNICEF ma być organizacją polityczną i każda pomoc dzieciom winna być udzielona zależnie od ich potrzeb, bez dyskryminacji z powodu rasy, wyznania, narodowości, statusu społecznego lub przekonań politycznych.
UNICEF akcentuje konieczność rozwiązywania problemów związanych nie tylko z ratowaniem życia i zdrowia dzieci, ale również przygotowaniem ich do żyda, kształceniem i opieką wychowawczą. UNICEF ściśle współpracuje z całym systemem organizacji ONZ: ILO (Międzynarodową Organizacją Pracy, FAO (Organizacją ds. Żywienia i Rolnictwa), UNESCO (Organizacją Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury), WHO (Światową Organizacją Zdrowia). Obecnie UNICEF współpracuje ze 152 organizacjami pozarządowymi we wszystkich krajach świata.
Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (ang. UNDP, United Nations Development Programme), agenda ONZ powstała w 1965, która tworzy globalną sieć na rzecz rozwoju. Działania UNDP wspierają pozytywne zmiany w krajach poprzez udostępnianie społeczeństwom wiedzy, doświadczenia oraz środków pieniężnych i intelektualnych. Siedzibą agendy jest Nowy Jork. UNDP działa w 166 krajach, gdzie wspomaga rozwiązywanie globalnych i krajowych problemów rozwojowych. Dzięki pomocy UNDP, kraje rozwijające się mogą w efektywny sposób wykorzystywać otrzymaną pomoc.
Globalna sieć UNDP łączy oraz koordynuje działania podejmowane w celu osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju (ang. MDGs, Millennium Development Goals), określonych w ramach Projektu Milenijnego ONZ. Działania Programu skupiają się na wyzwaniach rozwojowych:
Wyeliminowanie skrajnego ubóstwa i głodu
Podczas Szczytu Milenijnego, światowi liderzy zobowiązali się do podjęcia działań w celu ograniczenia ubóstwa i głodu na świecie o połowę do roku 2015 w porównaniu z rokiem 1990. Cel ten może być osiągnięty dzięki wzrostowi gospodarczemu, ale również dzięki działaniom pomocniczym, które umożliwią efektywne wykorzystanie skutków wzrostu. UNDP wspiera państwa w tworzeniu, implementacji i nadzorowaniu narodowych strategii rozwojowych skierowanych na realizację Milenijnych Celów Rozwoju. UNDP współpracuje z agendami ONZ oraz innymi organizacjami gwarantując, by proces globalizacji sprzyjał realizacji MDG. Osiągnięcie założonej redukcji ubóstwa możliwe będzie jedynie w połączeniu z realizacją innych Celów Milenijnych tj. walka z AIDS, malarią i innymi chorobami, zapewnienie powszechnej edukacji oraz zmniejszenie umieralności dzieci i matek. We wszystkich swoich działaniach UNDP skupia się na ochronie i przestrzeganiu praw człowieka oraz wzmocnieniu roli kobiet w życiu publicznym.
Upowszechnienie demokratycznych form rządzenia
Nigdy wcześniej tak wiele państw nie pracowało nad tym, by wprowadzić demokratyczne systemy polityczne. Ich zadaniem jest rozwój instytucji i procedur, które odpowiadają potrzebom obywateli i promują inicjatywy rozwojowe. UNDP pomaga państwom wzmocnić ich systemy legislacyjne i wyborcze, zapewnić powszechny dostęp do sądów i administracji publicznej oraz rozwinąć możliwości dostarczania niezbędnych podstawowych usług do najbardziej potrzebującej części społeczeństwa. Poprzez swoje programy, UNDP zbliża narody i społeczeństwa, zacieśniając między nimi współpracę i partnerstwo oraz promując sposoby zwiększenia efektywności, partycypacji i przejrzystości działań podejmowanych w różnych obszarach.
Zapobieganie kryzysom i odbudowa
Istnieją państwa, w których ryzyko wystąpienia konfliktów zbrojnych jest duże. Inne z kolei mogą zostać dotknięte klęskami żywiołowymi. Takie sytuacje mogą zaprzepaścić dekady rozwoju gospodarczego i znacznie zwiększyć poziom ubóstwa i głodu. UNDP podejmuje inicjatywy mające na celu uniknięcie konfliktów oraz dostarcza potrzebującym krajom pomoc natychmiastową i długoterminową w przypadku wystąpienia kryzysów, konfliktów lub klęsk żywiołowych.
Środowisko i trwały i zrównoważony wzrost
Państwa rozwijające się niejednokrotnie nie są w stanie zapewnić powszechnego dostępu do czystych i niedrogich źródeł energii. Są też w dużej mierze narażone na degradację środowiska naturalnego. Działania UNDP podejmowane w tym obszarze mają na celu usprawnienie systemu zarządzania energią oraz ochroną środowiska naturalnego. Problemy środowiskowe mają charakter ogólnoświatowy, dlatego też rozwiązania przyjmowane w obszarach zmian klimatycznych czy ochrony gatunków zagrożonych wyginięciem muszą być podejmowane na poziomie globalnym. UNDP, we współpracy z Programem Środowiskowym Narodów Zjednoczonych i Bankiem Światowym pomaga państwom zwiększyć ich możliwości sprostania tym wyzwaniom na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym poprzez promowanie innowacyjnych praktyk i strategii oraz poszerzanie współpracy pomiędzy interesariuszami.
UNRISD zajmuje się prowadzeniem badań związanych z polityką społeczną oraz problemami rozwoju społeczno-gospodarczego w czasie różnych faz transformacji ustrojowej państw. Zostały wyróżnione cztery dziedziny tych badań: współzależność między ekonomicznymi a społecznymi czynnikami w procesie rozwoju; metodologia planowania społecznego; metody i problemy rozwoju społecznego i planowania na szczeblu lokalnym; badania rozwoju regionalnego. Prace badawcze zajmują się m.in. tematami wpływu społeczeństwa na planowanie urbanistyczne, udziału biznesu w trwałym rozwoju, porównaniami modeli państwa opiekuńczego na świecie, odbudowy społeczeństw dotkniętych wojnami, globalizacji i obywatelstwa, środowiska naturalnego, a także technologiami informatycznymi a rozwojem społecznym. W latach 60. J. Drewnowski zaproponował pomiar indeksu poziomu życia, mając w ten sposób swój wkład w pracach Instytutu. W latach 70. i 80. UNRISD zaczyna koncentrować się na dyskryminacji, nierówności, ruchach socjalnych i uczestnictwie społecznym, zamiast na badaniach nad tradycyjną polityką społeczną.
Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych, w skrócie UNEP (ang. United Nations Environmental Programme) – agenda ONZ powołana rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 2997 z 16 grudnia 1972 r. w celu prowadzenia przez ONZ działań w zakresie ochrony środowiska i stałego monitorowania jego stanu na świecie. Siedziba UNEP mieści się w Nairobi, stolicy Kenii. Na czele sekretariatu programu stoi Niemiec Achim Steiner.
Program:
zdrowie a środowisko;
ekosystemy lądowe;
środowisko a rozwój;
oceany;
klęski naturalne;
Fundusz Ludnościowy Narodów Zjednoczonych (United Nations Population Fund, UNFPA) - fundusz Organizacji Narodów Zjednoczonych prowadzący działania związane z szeroko rozumianymi sferami praw kobiet, świadomego rodzicielstwa, poprawy warunków rodzenia oraz walki z chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Fundusz powstał w 1969 jako Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Działań Ludnościowych (UNFPA). W 1987 zmieniono jego nazwę na obecną, ale pozostawiono znany już na świecie skrót. Najważniejszymi dziedzinami, w których Fundusz prowadzi i finansuje projekty, są:
planowanie rodziny i zapobieganie niechcianym ciążom
zapewnianie bezpiecznego przebiegu ciąży i porodu
ograniczanie liczby zarażeń chorobami przenoszonymi drogą płciową (w szczególności HIV/AIDS)
zwalczanie przemocy wobec kobiet
promocja równouprawnienia kobiet
Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji (IOM) została powołana w 1951 roku jako międzyrządowy organ zajmujący się problemami wysiedleńców oraz pomocą uchodźcom i migrantom w Europie.
Obecnie IOM prowadzi różnorodne działania, związane z zarządzaniem migracjami na całym świecie. Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji ma ponad pięćdziesięcioletnie doświadczenie w działalności na wszystkich kontynentach. Jest wiodącą organizacją zajmującą się migracjami. Współpracuje ze środowiskami migracyjnymi i rządami w celu dostarczania i wdrażania rozwiązań problemów migracyjnych, przy poszanowaniu praw człowieka. Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji działa zgodnie z zasadą mówiącą, iż legalne migracje z poszanowaniem praw człowieka przynoszą korzyść zarówno migrantom, jak i społeczeństwom, które ich przyjmują.
Współpracując z innymi organizacjami międzynarodowymi, IOM:
Pomaga w sprostaniu rosnącym wyzwaniom operacyjnym, związanym z migracjami.
Przyczynia się do lepszego rozumienia procesów migracyjnych.
Wspiera rozwój społeczny i gospodarczy poprzez migrację.
Dba o poszanowanie godności i zaspokojenie potrzeb migrantów.
Program Phare Spójność Społeczna i Gospodarcza (Phare SSG) ma na celu zmniejszanie opóźnień i nierównomierności rozwoju regionów poprzez promowanie aktywności gospodarczej, rozwiązywanie problemów społecznych związanych z rynkiem pracy, restrukturyzację oraz rozwój infrastruktury. Program jest realizowany w czterech edycjach: 2000, 2001, 2002, 2003.
Celem OECD jest wspieranie państw członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli. Do dorobku prawnego OECD należą umowy i kodeksy postępowania np. Liberalizacji Przepływów Kapitałowych i Bieżących Operacji Niewidocznych oraz zalecenia, rezolucje i deklaracje – instrumenty nieformalnego nacisku. Oprócz tego OECD wypracowuje „reguły gry” w międzynarodowych stosunkach gospodarczych, tzn. opracowuje i wprowadza w życie wspólne zasady (wytyczne) i normy działania (standardy) w poszczególnych dziedzinach gospodarki. OECD zajmuje się też pomocą dla najbiedniejszych państw.
Ad 4
Społeczne prawa człowieka to te z praw człowieka, które dotyczą pracy, ochrony socjalnej, zdrowia, życia rodzinnego, udziału w życiu kulturalnym, edukacji:
1/ prawa pracownicze obejmują zakaz pracy przymusowej, zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu, prawo do godziwych warunków pracy, godziwego wynagrodzenia oraz równego wynagrodzenia za pracę równej wartości, prawo do organizowania się, prawo do strajku,
2/ prawo do ochrony socjalnej oraz prawo do ochrony zdrowia oznaczają prawo do zabezpieczenia społecznego na wypadek choroby, starości, niezdolności do pracy, bezrobocia oraz prawo do pomocy społecznej,
3/ prawa rodziny obejmują prawo rodziny do ochrony prawnej, społecznej i gospodarczej, prawo do ochrony macierzyństwa, prawo dzieci do ochrony przed wszelkimi formami eksploatacji,
5/ prawo do edukacji to prawo do bezpłatnej nauki na szczeblu podstawowym, dostęp do szkolnictwa na wyższym poziomie, prawo do uzyskania wsparcia socjalnego celem ułatwienia dostępu do edukacji,
6/ prawa w dziedzinie kultury obejmują prawo udziału w życiu kulturalnym i korzystania z postępu naukowego, ochronę praw autorskich.
Tworzenie międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka, w tym praw społecznych, podjęto po zakończeniu I wojny światowej. Państwa-założyciele Ligi Narodów zapisały w jej Pakcie (artykuł XXIII), że członkowie „dołożą wszelkich starań, aby ustanowić i utrzymywać słuszne i ludzkie warunki pracy dla mężczyzn, kobiet i dzieci zarówno na własnych terytoriach, jak i we wszystkich krajach, dokąd sięgają ich stosunki handlowe i przemysłowe oraz utworzyć i utrzymywać potrzebne w tym celu organizacje międzynarodowe”. Celem realizacji tych zadań w 1919 roku powołana została Międzynarodowa Organizacja Pracy.
MOP działa na rzecz zwiększania szans kobiet i mężczyzn na uzyskanie godnej pracy, podejmowanej dobrowolnie i wykonywanej w warunkach równości, bezpieczeństwa i godności, promowania praw pracowników, wspierania możliwości podjęcia godziwego zatrudnienia, wzmacniania ochrony socjalnej oraz umacniania dialogu w sprawach związanych z pracą poprzez tworzenie międzynarodowych standardów (konwencje i zalecenia) ochrony praw związanych z zatrudnieniem, warunkami życia i pracy oraz zabezpieczeniem społecznym.
Link do strony Departamentu Dialogu i Partnerstwa Społecznego MPiPS – Międzynarodowa Organizacja Pracy http://www.dialog.gov.pl/mop
Rozwój koncepcji społecznych praw człowieka nastąpił w latach II wojny światowej. Deklaracja Narodów Zjednoczonych i Karta Atlantycka z 1942 roku zapowiedziały ustanowienie międzynarodowych gwarancji praw człowieka. Karta Organizacji Narodów Zjednoczonych z 1945 roku wśród zadań organizacji wymieniła popieranie praw człowieka i zachęcanie do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich, bez względu na różnice rasy, płci, języka lub wyznania.
W 1948 roku przyjęta została Powszechna Deklaracja Prawo Człowieka zawierającą katalog praw człowieka – obywatelskich, politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Deklaracja stała się punktem wyjścia do przygotowania umów międzynarodowych precyzujących zobowiązania państw jeżeli chodzi o gwarantowanie praw człowieka - w 1966 roku przyjęte zostały Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. W następnych latach państwa wypracowywały kolejne umowy międzynarodowe dotyczące praw szczególnych grup osób:
- 1979 – Konwencja w sprawie eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,
- 1989 – Konwencja o prawach dziecka,
- 1990 – Międzynarodowa konwencja o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin,
- 2006 – Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, wraz z protokołem fakultatywnym.
Poza ONZ-owskim – uniwersalnym – systemem ochrony społecznych praw człowieka, istnieją także systemy regionalne, ustanowione na mocy umów międzynarodowych:
- Europejskiej Karty Społecznej, 1961 i Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej, 1996,
- Afrykańskiej Karty Praw Człowieka, 1981,
- Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka, 1969 i Protokołu dodatkowego do Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka w dziedzinie praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, 1988,
- Konwencji Wspólnoty Państw Niepodległych o prawach człowieka i wolnościach podstawowych, 1995,
- Arabskiej Karty Praw Podstawowych, 2004.
Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC lub ETPCz) w Strasburgu (ang. European Court of Human Rights, fr. Cour Européenne des Droits de l’Homme) - europejski organ sądownictwa międzynarodowego powołany w 1998 r. na miejsce Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Trybunału Praw Człowieka do kontroli przestrzegania praw człowieka.
Orzeka w sprawach praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i protokołach dodatkowych do niej. Wbrew potocznym wyobrażeniom Trybunał nie jest organem Rady Europy, tak jak są nimi Zgromadzenie Parlamentarne, Komitet Ministrów, czySekretarz Generalny. Jest on wyłącznie organem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Oznacza to, że został utworzony na mocy tejKonwencji oraz że to ta Konwencja i dołączone do niej protokoły określają jego kompetencje i sposób funkcjonowania.
Europejska Komisja Praw Człowieka, organ powołany w 1954 przezRadę Europy w celu realizacji ochrony praw człowieka wynikających zEuropejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Jej zadaniem było badanie skarg państwa lub strony indywidualnej, a także próby polubownego załatwienia sprawy. Komisja w razie potrzeby składa sprawozdanie o naruszeniu Konwencji Komitetowi Ministrów Rady Europy, a ten może skierować ją do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Dokumenty Rady Europy:
Europejska konwencja praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r.
Europejska Karta Społeczna (wraz z Protokołem Dodatkowym z 1988 r., Protokołem Zmieniającym z 1991 r. i Drugim Protokołem Dodatkowym, z 1992 r.). Różnice pomiędzy EKS z 1961 r. a zrewidowaną EKS z 1996 r.
Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego z1964 r. Różnice pomiędzy EKZS a Zrewidowanym EKZS z 1990 r.
Europejska Konwencja o Zabezpieczeniu Społecznym z 1972 r.
Europejska Konwencja o Pomocy Społecznej i Medycznej z 1953 r.
Europejska Konwencja o Statusie Prawnym Pracownika Migrującego z 1977 r.
Ad 5
CHARAKTERYSTYKA EUROPEJSKIEJ POLITYKI SPOŁECZNEJ
Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Społecznych Pracowników z 1989 roku przyjęta na posiedzeniu Rady Europejskiej w Strasburgu przez wszystkich członków Wspólnoty za wyjątkiem Wielkiej Brytanii, obejmuje szeroki zakres kwestii i uprawnień pracowniczych. Przewidziane we Wspólnotowej Karcie Społecznej standardy dotyczą następujących dziedzin polityki społecznej:
? Swobodnego przepływu siły roboczej na obszarze EWG;
? Równego dostępu do zatrudnienia, wykonywania zawodu, warunków pracy i wynagrodzenia;
? Prawa do odpowiedniej opieki socjalnej i świadczeń z tytułuzabezpieczenia społecznego;
? Wolności zrzeszania się w związki zawodowe i organizacje pracodawców oraz prawa do rokowań zbiorowych;
? Dostępu do kształcenia zawodowego;
? Likwidacji dyskryminacji kobiet;
? Informacji, konsultacji i partycypacji pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem (zwłaszcza wielonarodowymi, działającymi w kilku państwach członkowskich EWG);
? Bezpiecznych i zdrowych warunków pracy;
? Ochrony dzieci i młodocianych (m.in. minimalny limit wiekuzatrudnienia ? 1 lat, zakaz pracy nocnej dla osób poniżej 18 lat);
? Przyzwoitego standardu życia oraz pomocy socjalnej i medycznej dla emerytów;
? Specjalnej opieki nad osobami niepełnosprawnymi.
Ograniczanie zatrudnienia jest zjawiskiem naturalnym w procesie zarządzania zasobami ludzkimi i powodowane może być różnymi czynnikami o charakterze technicznym, ekonomicznym czy organizacyjnym. Dotyczyć może ono zarówno indywidualnych pracowników, jak i większych ich grup. W jednym i w drugim przypadku oznacza jednak powstanie trudnej sytuacji dla zwalnianych osób, szczególnie wtedy, gdy dotyczy pracowników zaangażowanych i osiągających zadowalające wyniki w pracy. Kwestia ta regulowana jest dyrektywą nr 98/59 z 1998 roku w sprawie zbliżania ustawodawstwa państw członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych. Za zwolnienie grupowe uważa się zwolnienie z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, jeżeli w okresie 30 dni obejmuje ono:
? co najmniej 10 osób w przedsiębiorstwie zatrudniającym od 20 do 100 pracowników,
? co najmniej 10% zatrudnionych w przedsiębiorstwach zatrudniających od 100 do 300 pracowników,
? co najmniej 30 pracowników w przedsiębiorstwach zatrudniających ponad 300 osób.
Pracodawca planujący zwolnienie grupowe ma obowiązek konsultacji tego zamierzenia z organizacją przedstawicielską pracowników oraz poinformowania o tym fakcie również odpowiedniego organu administracji z podaniem przyczyn zwolnienia, liczby i kategorii personelu podlegającego redukcji, czasu, w którym zwolnienia nastąpią oraz zasad doboru pracowników przewidzianych do zwolnienia. Zwolnienia nie mogą nastąpić wcześniej niż przed upływem 30 dni od ich zgłoszenia wspomnianemu organowi administracji. Państwa członkowskie mogą stosować rozwiązania korzystniejsze dla pracowników.
Niezależnie od obszernych regulacji wspólnotowych związanych ze swobodnym przepływem pracowników, unijne ustawodawstwo społeczne obejmuje liczne standardy pracownicze i socjalne, których zdecydowana większość mieści się w prawie pracy i prawie ubezpieczeń społecznych. W systematyce unijnej obok prawa pracy osobno wyodrębnia się regulacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz normy związane z równym traktowaniem kobiet i mężczyzn, które w Polsce są zaliczane także do prawa pracy. Celem tego ustawodawstwa jest zapobieżenie sytuacji, w której funkcjonowanie jednolitego rynku prowadziłoby do obniżenia standardów socjalnych lub zakłócałoby konkurencję. Ma ono podwyższać europejską konkurencyjność. Zakres regulacji w unijnym prawie pracy jest zdecydowanie węższy niż w prawie krajowym. Wspólnotowe ustawodawstwo przede wszystkim o wiele mniej miejsca niż krajowe poświęca zbiorowemu prawu pracy, co wynika z zasadniczej odmienności wewnętrznych porządków prawnych w tej sferze. Przedmiotem regulacji wspólnotowych są zarówno takie klasyczne zagadnienia jak czas i inne warunki pracy, w tym zwłaszcza normy z zakresu BHP, ochrona pracy kobiet i młodocianych, jak i nowsze sprawy, związane np. z masową restrukturyzacją i zwolnieniami pracowników, tzw. zatrudnieniem nietypowym lub zwiększeniem się liczby przedsiębiorstw wielonarodowych, co wywołuje specyficzne, nieznane wcześniej problemy do rozwiązania.
Obywatele Wspólnoty legalnie zatrudnieni w krajach UE nie będą ze względu na obywatelstwo, dyskryminowaniu pod względem warunków pracy, wynagrodzenia lub zwalniania. Najbliżsi członkowie rodzin pracowników legalnie zatrudnionych mogą się ubiegać o pracę i przysługuje im traktowanie nie gorsze niż osób miejscowych. Ponadto pracownicy Wspólnoty legalnie zatrudnieni w krajach UE i ich rodziny zrównani zostali z obywatelami danego kraju pod względem podstawowych praw socjalnych, w szczególności dotyczy to prawa do zaliczenia okresów pracy za granicą do ubezpieczenia izatrudnienia, do dodatków rodzinnych i innych świadczeń oraz prawa do swobodnego przekazywania emerytur i rent.
Jednym z głównych założeń działalności Wspólnoty w zakresie prawa pracy jest dążenie do stopniowego podnoszenia poziomu ochrony oraz zmniejszania różnic pomiędzy systemami poszczególnych państw członkowskich. Wynika to przede wszystkim z art. 136 Traktatu WE, zgodnie z którym państwa członkowskie powinny m.in. dążyć do promowania zatrudnienia oraz poprawy warunków życia i pracy, tak, aby umożliwić ich wyrównywanie przy jednoczesnym zachowaniu postępu. Zagwarantowanie równego traktowania ze względu na płeć jest jednym z zasadniczych celów wspólnotowego prawa pracy. Nie stanowią jednak naruszenia zakazu dyskryminacji takie uregulowania, które wprowadzają wzmożoną ochronę pracy kobiet w związku z ciążą, macierzyństwem oraz wychowywaniem dzieci. Dla ochrony macierzyństwa najistotniejsze znaczenie ma dyrektywa 92/85.
WARTOŚCI SOCJALNE UE- KILKA FILARÓW (ZASAD):
1- GODNOŚĆ- wyznacznik absolutnych praw człowieka, które wszystkim przysługują. Każda osoba charakteryzuje się posiadaniem siebie, dysponowaniem sobą- wolność, świadomość, odpowiedzialność za siebie. Prawo do życia, nikt nie może zostać skazanym na karę śmierci.
Dla polit.społ.godność osoby ludzkiej oznacza wyznaczenie minimum socjalnego gwarantowanego przez państwo.
2- WOLNOŚĆ:
-płaszczyzna wewn.- wolność myśli, sumienia, poszukiwanie prawdy
-płaszczyzna zewn.- wolność podejmowania działań lub powstrzymywania się od nich
-życie małżeńsko- rodzinne
-wolność wyboru pracy
-wolność zrzeszania się
-poszanowanie życia rodzinnego
3- RÓWNOŚĆ- jednakowa pozycja prawna i społeczna w życiu poszczególnych społeczeństw, państw członkowskich
4- SOLIDARNOŚĆ- zasada życia społecznego wspomagająca działania na rzecz wyrównywania nierówności społ.między grupami, regionami społecznymi, państwami:
-ochrona praw pracowniczych
-ochrona zdrowia
-ochrona środowiska naturalnego
5- SPRAWIEDLIWOŚĆ- zespół dóbr i wartości, które mają być zabezpieczone każdej osobie ludzkiej i które świadczą o godnym życiu człowieka.
Istota s.- bezwzględna poszanowanie uprawnień człowieka.
6- SUBSYDIARNOŚĆ- realizowana w UE oznacza decentralizację władzy, czyli przekazywanie uprawnień władzy państwowej na szczebel regionalny i lokalny.
Ad 6
międzynarodowe stosunki międzyspołeczne- to ponadgraniczne przemieszczanie się osób oraz bezpośrednie i pośrednie oddziaływania, których przedmiotem są kultura,informacja i inne dziedziny życia społecznego.