Temat: Metoda Ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne
Z przedmiotu: Metodyka pracy w przedszkolu
Ruch jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka. Towarzyszy mu od chwili narodzin przejawiając się w różnych formach: w zabawie, w aktywnym wypoczynku oraz w codziennej pracy. Służy do wyrażania emocji, nawiązywania kontaktów i porozumiewania się. 1
Pracując z dziećmi w wieku przedszkolnym często poszukuję ciekawych metod pracy. Jedną z nich jest metoda ruchu rozwijającego. Stosowanie tej metody przynosi korzyści dla dzieci. Nie tylko wspomaga rozwój, wyrównuje opóźnienia w sferze emocjonalnej i społecznej. Uczy współdziałania z partnerem, pozytywnego wykorzystania nagromadzonej energii, wykorzystania siły, koncentrowania się na wykonywanym zadaniu. Wyzwala wśród uczestników wiele radości, śmiechu. Jest metodą uniwersalną.
Zdaniem autorki metody: „wszystkie dzieci mają dwie podstawowe potrzeby: pragną czuć się dobrze we własnym ciele (jak w domu), czyli umieć w pełni nad nim zapanować, po drugie odczuwają potrzebę nawiązywania kontaktów z innymi. Zaspokojenie tych potrzeb- dobry kontakt z samym sobą i z innymi ludźmi- jest możliwy dzięki dobremu nauczaniu ruchu”2
Początków metody Weroniki Sherborne należy szukać w teorii i praktyce szkoły R. Labana. Uważała się za jego uczennicę, a zarazem była kontynuatorką jego dzieła, by w rezultacie stać się twórcą własnej metody pracy z dziećmi, znanej Metodą Ruch Rozwijający.3 Sherbore żyła w latach 1922- 1990, była angielską terapeutką, nauczycielką wychowania fizycznego. W latach sześćdziesiątych wypracowała własny system ćwiczeń. Natomiast w Polsce metoda ta rozwijania jest do przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku.4 Ma on zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i w korygowaniu jego zaburzeń. Ćwiczenia te wywodzą się ze szkoły Rudolfa Labana i z doświadczeń własnych(w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo), Weroniki Sherbone a znane są pod nazwą Ruchu Rozwijającego. Nazwa Ruch Rozwijający wyraża główną ideę metody: posługiwanie się ruchem, jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii zaburzeń tego rozwoju. Opracowany przez Sherborne system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspakajanych w kontakcie z dorosłymi.
Podstawowym założeniem metody jest rozwijanie poprzez ruch:
świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego,
świadomości przestrzeni i działania w niej,
dzielenie przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu,
rozwój poczucia bezpieczeństwa, zaufania, pewności siebie, wiary we własne siły i możliwości,
rozwój własnej inwencji, inicjatywy i spontaniczności
Udział w ćwiczeniach prowadzonych metodą W. Sherborne ma na celu stworzenie dziecku okazji do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki poczucia swojej siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych. Dzięki tym ćwiczeniom dziecko zaczyna mieć ono zaufanie do siebie, zyskuje też poczucie bezpieczeństwa. W swoim programie ćwiczeń ruchowych autorka wyróżnia następujące grupy ćwiczeń: ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała, ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu, ćwiczenia ułatwiające nawiązywanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą oraz ćwiczenia twórcze. Wymienione ćwiczenia mogą występować w różnych formach; takich jak np. zajęcia indywidualne z jednym dzieckiem. Jako zajęcia w parach, gdy dorośli ćwiczą z dziećmi lub starsze dzieci partnerują młodszym oraz jako zajęcia dla trzech bądź też większej liczby osób. Zakres każdego ćwiczenia może być mniej lub bardziej rozszerzony zgodnie z potrzebami, stopniem zaawansowania oraz możliwościami dzieci. Ćwiczenia te prowadzą do poznania własnego ciała obejmują wyczuwanie własnego ciała oraz nazywanie własnych części ciała. Dzięki temu zabiegowi w umyśle dziecka utrwala się wiedza o naszym ciele. Do najważniejszych części ciała, których poznanie i opanowanie powinno nastąpić, jako pierwsze należą stopy kolana uda oraz nogi.5
W programie ćwiczeń ruchowych Weronika Sherborne wyróżnia następujące grupy ćwiczeń wspomagających rozwój dziecka:
Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała: Poznanie własnego ciała oraz umiejętność kontrolowania go jest podstawową potrzebą każdego człowieka. W rozwoju wiedzy o własnym ciele możemy wyróżnić kolejne etapy: wyczuwanie własnego ciała, nazywanie części ciała, utrwalanie wiedzy o naszym ciele.
Stopy, kolana, uda, nogi to części ciała, których poznanie i opanowanie powinno nastąpić jak najwcześniej. Są one szczególnie ważne ze względu na rolę, jaką pełnią. Kontrola ich jest niezbędna do utrzymania pełnej równowagi ciała.
Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała to ćwiczenia polegające na tzw. "wyczuwaniu".
Możemy wymienić tutaj ćwiczenia na:
wyczuwanie brzucha, pleców, pośladków,
wyczuwanie rąk i nóg,
wyczuwanie twarzy,
wyczuwanie całego ciała
Ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu:
Są to ćwiczenia ściśle związane z poprzednią grupą. Należy znać siebie, mieć pewność działania, aby nawiązywać kontakty z innymi osobami. Ćwiczenia te umożliwiają poznanie otoczenia, dzięki czemu dziecko może czuć się swobodnie i nie obawiać się go. Wykonywane są wyłącznie na podłodze, by dziecko czuło się bezpiecznie. Mogą być przeprowadzane indywidualne, w parach lub w grupie.
Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą:
Polegają na zdobywaniu i wymianie wspólnych doświadczeń podczas sesji ruchowych, ich rezultat zależy od stopnia zaangażowania ćwiczących. W ćwiczeniach tych partner "bierny" jest pod opieką osoby aktywnej. Partnerzy poznają siebie, swoją siłę, wspólnie przeżywają wykonywane zadania Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu możemy podzielić na cztery grupy:
ćwiczenia "z" w parach,
ćwiczenia "przeciwko" w parach,
ćwiczenia "razem" w parach,
ćwiczenia "razem" w grupie.
Ćwiczenia twórcze: Ćwiczenia "twórcze" pozwalają nawiązać i pogłębić stosunki międzyludzkie, poznać sytuacje, których ćwiczący mógłby nie doświadczyć w innych warunkach. W trakcie zajęć każde dziecko może być twórcą w stopniu, w jakim sobie życzy. Szczególnym rodzajem ćwiczeń twórczych godnych polecenia w pracy z małymi dziećmi są ćwiczenia przy muzyce w formie tańca. 6
Metoda Ruchu Rozwijającego jest upowszechniona w naszym kraju od przełomu lat
siedemdziesiątych i osiemdziesiątych dzięki współpracy ówczesnego Ministerstwa Oświaty
i Wychowania oraz British Council. Metoda ta w Polsce była kilkakrotnie prezentowana
przez Weronikę Sherborne oraz jej uczniów. Szkoleniami odnośnie tej metody zostali objęci
nauczyciele szkół specjalnych i „szkół życia", nauczyciele wychowania fizycznego oraz rehabilitanci, a także studenci psychologii i pedagogiki.
Metoda ta jest wykorzystywana w Polsce w placówkach oświatowych i służby zdrowia dla
dzieci z różnymi zaburzeniami rozwoju i różnorodnymi potrzebami edukacyjnymi:
dzieci z niekorzystnych środowisk wychowawczych, np. domów dziecka,
dzieci głuchych i niewidomych.
dzieci upośledzonych umysłowo,
dzieci z wczesnym mózgowym porażeniem dziecięcym,
dzieci autystycznych,
dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania,
Rolę „osób dorosłych" podczas zajęć w niektórych ośrodkach pełnią nauczyciele, terapeuci
lub rodzice dzieci, w innych studenci i młodzież ze szkół ponadpodstawowych. Przygotowanie terapeutów do pracy z dziećmi jest ważnym problemem.7
Z zajęć prowadzonych metodą Ruchu Rozwijającego korzystają w równym stopniu ci, dla których mają one być pomocą, jak i ci, którzy tej pomocy udzielają. Wzajemna relacja ,,dawania i brania” jest nie tylko efektem, ale koniecznym warunkiem przy tego rodzaju pracy.
Korzyści płynące z metody:
daje pozytywne odczucie w kontakcie z innym człowiekiem
wyzwala swobodę zachowań i naturalność
daje okazję do rozładowania energii
daje możliwość poczucia się w innej roli niż na co dzień
zbliża do siebie uczestników zajęć
jest próbą pokonania własnych zahamowań wynikających z uprzednich doświadczeń
daje radość
daje radość z działania w grupie
daje okazję do wspomnień, przypomnienia sobie różnych zdarzeń z dzieciństwa
daje okazję do bliskiego kontaktu fizycznego bez uruchamiania sfery seksualnej
daje poczucie harmonii z innymi
daje poczucie bezpieczeństwa
daje poczucie partnerstwa
możliwość odczuwania przyjemnych doznań płynących wyzwala zaangażowanie
daje możliwość zaspokojenia własnych potrzeb
daje pewność siebie
nie jest ograniczona wiekiem uczestników
Lista ta powstała na podstawie pozytywnych doznań uczestników, które w istotny sposób dominowały w doświadczeniach wyniesionych z zajęć. Oczywiście, że mogą też pojawić się uczucia przykre, takie jak napięcie związane z bliskim kontaktem fizycznym, lęk przed odrzuceniem, zażenowanie własną ekspresją, lęk przed naruszeniem granic intymności, przed agresją itp.8
Chociaż taki przeżycia występują rzadko, jednak powinny one być przedmiotem naszej, czyli terapeutów szczególnej uwagi. Wskazują one na konieczność pamiętania o indywidualnych potrzebach i problemach, o prawach każdego człowieka do szanowania ,,granic”, jakie wytycza wokół własnej osoby.
Przykre doznania, znane z relacji, a także z obserwacji zachowania dziecka, powinny być dokładnie przeanalizowane przez terapeutę. Mogą one posłużyć, jako punkt wyjścia do dalszej, głębszej pracy terapeutycznej z dzieckiem.
Przed przystąpieniem do opracowania materiałów z zajęć warsztatowych założono, że być może wypowiedzi poszczególnych grup(studenci, pracownicy naukowi, rodzice, terapeuci, nauczyciele szkół specjalnych) będą różniły się między sobą. Okazało się, że nie ma takich rozbieżności. Niezależnie od zawodu czy pozycji społecznej osób biorących udział w zajęciach ich uczucia, przeżycia i refleksje były bardzo podobne.
Oznacza to, że każdy człowiek może służyć drugiemu pomocą, wsparciem, jeżeli pozwoli sobie na korzystanie ze swoich własnych ,,pokładów” uczuć, otworzy się naprawdę na drugiego człowieka, będzie po prostu i prawdziwie sobą. Nie jest to odkrycie, ale stara prawda o terapii. To, co najbardziej może pomóc drugiemu człowiekowi, jest w nas.
Metoda Weroniki Sherbore jest metodą ogromnie uniwersalną, o wielu możliwościach jej stosowania. Jest ona skuteczna, jako metoda terapeutyczna, daje się też z powodzeniem wykorzystać w profilaktyce, w poszerzaniu doświadczeń psychologicznych i społecznych osób zainteresowanych własnym rozwojem. Znajduje ona również zastosowanie, jako metoda terapii: w pracy z dziećmi z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, z dziećmi z tzw. normą intelektualną, przejawiających zaburzenia w zakresie sfery emocjonalnej i społecznej, z dziećmi mającymi trudności w czytaniu, pisaniu i dziećmi jąkającymi się. By prowadzić zajęcia tom metodą nauczyciel musi przejść specjalny kurs, dzięki któremu będzie mógł pracować moim zdaniem tą bardzo skuteczną i uniwersalną metodą.
Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnyska M., Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, WSiP 1998.
Klim-Klimaszewska A., Pedagogika przedszkolna, Polski Instytut Wydawniczy, Warszawa 2005.
Sherborne W., Ruch rozwijający dla dzieci, PWN, Warszawa 2003.
http://www.autyzmzlotoryjachojnow.pl/index.php/wybrane-formy-terapii-osob-autystycznych/103-metoda-ruchu-rozwijajacego-w-sherborne.html↩
W. Sherborne, Ruch rozwijający dla dzieci, PWN, Warszawa 2003, s.12.↩
M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska, Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, WSiP 1998, s.35.↩
A. Klim-Klimaszewska, Pedagogika przedszkolna, Polski Instytut Wydawniczy, Warszawa 2005,s. 163.↩
Tamże, s. 163-164.↩
M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska., op. cit., s.58-72.↩
http://www.publikacje.edu.pl/publikacje.php?nr=178↩
M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska., op. cit., s.53-57.↩