Wykorzystanie
w pielęgniarstwie/położnictwie
różnych działów pedagogiki

K. Wac

Relacje między pedagogiką a pielęgniarstwem

Istnieje wiele obszarów wykorzystania wiedzy z zakresu pedagogiki w działalności zawodowej pielęgniarki/położnej.

SAMOKSZTAŁCENIE

REALIZACJA FUNKCJI ZAWODOWYCH

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK/POŁOZNYCH

BADANIA NAUKOWE W ZAKRESIE PIELĘGNIARSTWA I INTERDYDCYPLINARNE

Pełniąc funkcję zawodową pielęgniarka/położna realizuje zadania:

Ukierunkowane na działania opiekuńcze – w odniesieniu do podmiotu opieki

Na rzecz własnego profesjonalnego rozwoju

Na rzecz pielęgniarstwa /położnictwa rozumianego jako:

System organizacyjny

System kształcenia

Dziedzina nauki

Opieka na
rzecz podmiotu

Działaniom typ podporządkowane są zadania wynikające z następujących funkcji:

Promowania zdrowia

Profilaktycznej

Wychowawczej

Terapeutycznej

Rehabilitacyjnej

Opiekuńczej

Zadania na rzecz własnego rozwoju i rozwoju pielęgniarstwa/położnictwa obejmuje funkcje:

Kształcenia

Zarządzania

Naukowo-badawczą

Spośród wszystkich zadań i czynności zawodowych wykonywanych przez pielęgniarkę/położną najbardziej swoiste są te, które określane są jako funkcja opiekuńcza i wychowawcza. Stanowią one o istocie zawodu, są zasadniczą treścią profesjonalnego pielęgnowania.

W. Ciechaniewicz. (red.) Pielęgniarstwo . 2001, 114

Inwestowanie w własny rozwój - Samokształcenie

Samokształcenie - samodzielne zdobywanie wiadomości, umiejętności i sprawności praktycznych z określonej dziedziny wiedzy. W szerszym ujęciu - kształtowanie własnej osobowości według własnego wzoru ideału.

Nazywane również "samouctwem". Samokształcenie osiąga optymalny poziom wtedy, gdy przekształca się w stałą potrzebę życiową człowieka oraz stanowi oparcie dla kształcenia ustawicznego.

Proces ten rzadko występuje w czystej postaci, często bywa powiązany z tradycyjną nauką w szkole bądź kształceniem korespondencyjnym.

Celem samokształcenia jest również wykształcenie, ale także nieustanny rozwój własnych zdolności, doskonalenie umiejętności, poszerzanie swojej wiedzy. Występuje często jako zjawisko równoległe do kształcenia się.

Samowychowanie

Samodzielna praca człowieka nad własnym charakterem, nad osobowością, aby się zmieniać, rozwijać, poszerzać własne horyzonty, ulepszać sposób życia i funkcjonowania w świecie. Służą do tego pewne wzorce, ideały, ku którym się kierujemy. Samowychowanie jest uzupełnieniem procesu wychowania.

Przesłanie dla pielęgniarki Jill Macleod Clark
(W. Ciechanowicz. Pielęgniarstwo.2001, 122)

„Od pierwszego dnia, jako uczenia szkoły pielęgniarskiej, aż do ostatniego dnia pracy przed przejściem na emeryturę, zawodowym obowiązkiem pielęgniarki jest krytyczne, a jednocześnie twórcze rozumowanie i analizowanie wszystkich aspektów wykonywanej pracy, jak też stałe pogłębianie swej fachowej wiedzy i śledzenie wszelkich nowości i zdobyczy w tej dziedzinie”.

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

Dział pedagogiki zajmujący się problematyką środowiskowych uwarunkowań procesu wychowawczo-opiekuńczego oraz rozwoju człowieka w różnych okresach życia.

Pedagogika społeczna analizuje rodzaje potrzeb wychowawczych, które pojawiają się na różnych etapach życia wychowanka. W szczególny sposób zajmuje się środowiskiem wychowawczym i całą społeczną sytuacją wychowanka.

Przedmiotem analizy są także warunki życia społecznego z pozycji celów, zadań i efektów wychowawczych.

Przedmiot badań dla pedagogiki społecznej stanowi człowiek wraz z całym jego otoczeniem, wraz ze społecznymi uwarunkowaniami, ale także proces wychowania, zmiany jakie dokonują się w wychowanku pod wpływem wychowania, proces rozwoju i kształtowania się jego osobowości.

W ujęciu szerszym pedagogika społeczna jest dziedziną nauki, która zajmuje się środowiskiem, jednostką oraz ich wzajemnymi oddziaływaniami na siebie. W oparciu o obserwowane oddziaływania nauka ta koncentruje się na powstających w ich wyniku czynnikach powodujących sukcesy, powodzenie, bądź porażki w oddziaływaniach wychowawczych i dydaktycznych.

W ujęciu węższym pedagogika społeczna rozumiana jest jako dyscyplina naukowa zajmująca się praca socjalną. Tym samym obejmuje swymi oddziaływaniami ludzi w każdym wieku.

Z pedagogiki społecznej wyodrębniła się pedagogika opiekuńcza .

Pedagogika opiekuńcza

dział pedagogiki społecznej, zajmujący się takimi sytuacjami, które wymagają udzielenia pomocy dzieciom pozostającym w niekorzystnych warunkach bytowych, dotkniętych zdarzeniami losowymi, niemogących własnymi siłami dać sobie rady w życiu.

Zajmuje się szeroko pojętą opieką nad dziećmi i młodzieżą i wszystkimi problemami z nią związanymi m.in. problemami sieroctwa dziecięcego, adopcji, domami dziecka, rodzinami zastępczymi.

Pedagogika opiekuńcza bada działalność instytucji opieki całkowitej i częściowej, a także organizacji społecznych organizujących różne formy pomocy dla dzieci i młodzieży.

Według J. Maciaszkowej ,,w centrum zainteresowania pedagogiki opiekuńczej jest tworzenie warunków ( rozumianych szeroko ) do zaspokajania potrzeb dzieci i młodzieży, potrzeb związanych z rozwojem osobowości”

Pedagogika pracy

subdyscyplina naukowa, której przedmiotem badań pozostaje praca człowieka, jej wielorakie uwarunkowania, oddziaływania społeczne i wychowawcze na jednostkę; w szczególności ważne miejsce zajmują tu aspekty relacji: człowiek - wychowanie - praca.

przez pedagogikę pracy należy rozumieć dyscyplinę pedagogiczną, której przedmiotem zainteresowań są problemy wychowania przez pracę, kształcenia ogólnotechnicznego, orientacji, poradnictwa i doradztwa zawodowego, edukacji prozawodowej, kształcenia i wychowania zawodowego, kształcenia ustawicznego pracujących i bezrobotnych oraz problemy edukacyjne i humanizacyjne zakładu pracy (Wiatrowski Z., Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Tom IV, Warszawa 2005, s. 197-198).

Uczestnictwo w procesie pracy – praca zbiorowa lub zespołową stwarza warunki, w których sam proces pracy i środowisko pracy wpływają na kształtowanie się cech, poglądów pracowników, relacji międzyludzkich oraz identyfikacji z zawodem.

Wychowanie naturalne – opiera się na uczestnictwu w pracy, życiu społecznym grup formalnych i nieformalnych, dominujących w społeczeństwie związki środowiskowe, systemy wartości autentycznie autorytety.

Wychowanie intencjonalne – to celowe i świadome działanie pracodawcy, dyrekcji i organizacji społecznych. Można tu wyróżnić oddziaływanie wychowawcze – przebiegające na tle wychowania naturalnego, są to elementy funkcji mistrza, brygadzisty, bezpośredniego przełożonego.

Działy pedagogiki pracy:

1. Kształcenia i wychowania przedzawodowego (od 4 do 16 roku życia).

2.Kształcenia prozawodowego (od 16 do 19 roku życia).

3. Kształcenia zawodowego (od 16 do 24 roku życia).

4. Aktywności zawodowej i dalszego kształcenia (od 18 do końca życia człowieka).

Pedagogika specjalna

dział pedagogiki jak i kierunek studiów którego podstawowym obiektem zainteresowania jest człowiek wymagający wsparcia i pomocy w przekraczaniu różnorakich trudności, utrudniających mu rozwój i funkcjonowanie społeczne.

Zajmuje się osobami w każdym wieku, starając się odpowiadać na ich szczególne potrzeby: rozwojowe w wieku niemowlęcym, edukacyjne i wychowawcze w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz dorastania a także socjalizacyjne i zawodowe w wieku dojrzałym.

Podstawowym zadaniem pedagogiki specjalnej jest stworzenie podstaw teoretycznych i metodycznych dla procesów rewalidacji (czyli usprawniania, kompensacji i korektury pedagogicznej w procesie dydaktyczno-wychowawczym) oraz resocjalizacji.

Oprócz osób niepełnosprawnych pedagogika specjalna zajmuje się też ludźmi wybitnie zdolnymi.

Podstawowym zadaniem pedagogiki specjalnej jest stworzenie podstaw teoretycznych i metodycznych dla procesów rewalidacji (czyli usprawniania, kompensacji i korektury pedagogicznej w procesie dydaktyczno-wychowawczym) oraz resocjalizacji. Oprócz osób niepełnosprawnych pedagogika specjalna zajmuje się też ludźmi wybitnie zdolnymi.

Główne działy pedagogiki specjalnej to:[2]

pedagogika rewalidacyjna, rehabilitacyjna, np.-

Oligofrenopedagogika – (zajmuje się osobami upośledzonymi umysłowo)

- Surdopedagogika – (zajmuje się nauczaniem i wychowaniem jednostek z wadami słuchu i zaburzeniami mowy wynikającymi z wad słuchu)

- tyflopedagogika- zajmuje się nauczaniem i wychowaniem jednostek niewidomych

pedagogika lecznicza lub inaczej pedagogika terapeutyczna,

pedagogika zdolnych i uzdolnionych

pedagogika korekcyjna

pedagogika resocjalizacyjna.

Teoria wychowania

jako odrębna dyscyplina pedagogiczna pojawiła się w Polsce w okresie powojennym.

Zajmuje się ona wychowaniem, tj. kształtowaniem postaw i cech osobowości uczniów oraz stwarzaniem warunków do samowychowania.

Odgrywa rolę służebną w stosunku do praktyki pedagogicznej, rozwiązując problemy rodziców, wychowawców, nauczycieli.

Zadania teorii wychowania

formułowanie celów wychowania;

projektowanie działalności wychowawczej;

analiza czynników psychospołecznych.

Zajmuje się procesem wychowania traktowanego jako przekaz wartości, postaw, norm oraz zachowań.

Zachowania są produktem finalnym wychowania.

Zadania teorii wychowania:

Określanie ideałów wychowania i wyprowadzanie z niego bardziej szczegółowych celów wychowania. Teoria wychowania zajmuje się określaniem pożądanego kształtu osobowości, którą chcemy uzyskać poprzez zabiegi wychowawcze.

Dostarczanie zasad stawiania diagnoz dotyczących rzeczywistości wychowawczej (procesów wychowawczych) dotyczących samego wychowanka oraz jego środowisk wychowawczych. Diagnoza warunkuje wybór metod postepowania wychowawczego.

To poszukiwanie odpowiedzi na pytania „kogo chcemy wychować”, „jaki ma być wychowanek?”

Dydaktyka

nauka o nauczaniu-uczeniu się. Wyróżnia się dydaktykę ogólną i dydaktyki szczegółowe, czyli metodyki przedmiotowe.

Przedmiot dydaktyki ogólnej:

Różne systemy kształcenia.

Cele kształcenia.

Treści kształcenia.

Procesy kształcenia, samokształcenia, autokreacja, uczenie się innowacyjne.

Zasady nauczania i uczenia się.

Metody nauczania.

Środki dydaktyczne i warunki ich stosowania.

Ewaluacja (zasady sprawdzania osiągnięć).

Metody i techniki pomiaru dydaktycznego.

Własne poszukiwania nauczycieli w zakresie zasad, metod i form organizacyjnych kształcenia.

Dydaktyka – zajmuje się nauczaniem i uczeniem się ludzi, wszystkich wszystkiego.

Zajmuje się organizacją procesu dydaktycznego.

Ważna jest w tym procesie inwencja i twórcza samodzielność nauczycieli.

Ryszard Wroczyński: "Pedagogika społeczna", Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1985.

Maciaszkowa J. , Z teorii i praktyki pedagogiki opiekuńczej, Warszawa: WSiP 1991.

Okoń W. , Słownik pedagogiczny, Warszawa: PWN 1992.

Dąbrowski Z. , Pedagogika opiekuńcza, w: Pedagogika. Subdyscypliny wiedzy pedagogicznej. tom 3, red. B. Śliwierski, Gdańsk: GWP 2006.

Zygmunt Wiatrowski, Podstawy pedagogiki pracy, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2005.

Jolanta Wilsz, Teoria pracy. Implikacje dla pedagogiki pracy, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2009.

Dykcik W. "Pedagogika Specjalna" Poznań 2001 s. 24

Schrade U., 2010, Dydaktyka szkoły wyższej. Wybrane problemy, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.

Kupisiewicz Cz., 2000, Dydaktyka ogólna, Oficyna Wydawnicza Graf Punkt, Warszawa.

Półturzycki J., 2002, Dydaktyka dla nauczycieli, Wyd. Naukowe NOVUM, Płock.