KRĘGOWCE-powtórzenie

Porównanie bezkręgowców i kręgowców

Cecha	Bezkręgowce	Kręgowce
Pokrycie ciała	Jednowarstwowy nabłonek	Skóra złożona z dwóch warstw
Szkielet	Zewnętrzny lub brak	wewnętrzny
Układ krwionośny	Najczęściej otwarty	Zamknięty
Układ nerwowy	Komórki nerwowe skupione w zwoje i pnie	Położony po stronie grzbietowej
Regulacja temperatury ciała	zmiennocieplne	stałocieplne

Wyjaśnij, na czym polega stałocieplność i podaj odpowiedni przykład zwierzęcia.

stałocieplność – temperatura ciała niezależna od temperatury otoczenia– np. ptaki (kaczka), ssaki( kret)

Wyjaśnij, na czym polega zmiennocieplność i podaj odpowiedni przykład zwierzęcia

zmiennocieplność – ciepło ciała zależy od temperatury otoczenia – bezkręgowce, oraz ryby, płazy i gady

RYBY-KRĘGOWCE WODNE

Jak dzielimy ryby
Ze względu na budowę szkieletu wyróżniamy:

Chrzęstnoszkieletowe(rekin, płaszczka)

Kostnoszkieletowe(karp,śledź)

Różnice między chrzęstnoszkieletowymi a kostnoszkieletowymi

Chrzęstnoszkieletowe- szkielet zbudowany z tkanki chrzęstnej, otwór gębowy występuje po stronie spodniej głowy, obecność szczelin skrzelowych, niesymetryczna płetwa ogonowa

Kostnoszkieletowe- szkielet zbudowany z tkanki kostnej, otwór gębowy z przodu ciała, obecność pokryw skrzelowych, zwykle symetryczna płetwa ogonowa.

Cechy budowy ryb przystosowujące do życia w wodzie

-opływowy kształt ciała

- skóra wyposażona w gruczoły śluzowe(co zmniejsza tarcie)

-płetwy(umożliwiają sprawny ruch w wodzie)

-oczy pozbawione powiek

- linia boczna – służy do wyczuwania ruchów wody

- pęcherz pławny – umożliwia przebywanie na określonych głębokościach bez straty energii.

-skrzela- umożliwiają pobieranie tlenu z wody

Znaczenie ryb

-stanowią pokarm dla człowieka

-dostarczają substancji leczniczych(tran), oraz paszy dla zwierząt(mączka rybna)

-są wskaźnikami czystości wód

PŁAZY-ZWIERZĘTA DWUŚRODOWISKOWE

Jak dzielimy płazy?

Płazy bezogonowe- np.: żaby(żaba wodna, rzekotka drzewna),ropuchy( ropucha szara, ropucha zielona), kumaki(kumak nizinny, kumak górski)

Płazy ogoniaste- np.: traszki(traszka zwyczajna, traszka górska),salamandra plamista

Płazy beznogie –np.: marszczelce pierścieniowy

Wymień charakterystyczne cechy kijanki

obecność ogona, skrzela jako narząd wymiany gazowej, może żyć w środowisku wodnym

Cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie

ciało pokryte śluzem, który chroni przed wyschnięciem; cienka skóra z porami; dobrze rozwinięty narząd wzroku, workowate płuca służą do pobierania tlenu z powietrza; oczy zaopatrzone w powieki i gruczoł łzowy, błona bębenkowa obiera dźwięki z otoczenia i je przekazuje

Cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia w wodzie

Błona pławna między palcami kończyn tylnych, silne umięśnienie tylnych kończyn, skóra wydzielająca śluz, która zmniejsza tarcie.

Od późnej jesieni do wiosny w naszej strefie klimatycznej nie spotyka się płazów

Wyjaśnij, jaki ma to związek z ich zmiennocieplnością.

Temperatura ich ciała jest uzależniona od temperatury otoczenia.

Zima zapadają w stan hibernacji (obniżają temperaturę ciała, oddychają wolniej, nie odżywiają się, żyją kosztem zgromadzonego tłuszczu), gdyż temperatura jest za niska, aby mogły być aktywne

Scharakteryzuj budowę skóry płazów i wyjaśnij, jaka pełni rolę w przystosowaniu

tych zwierząt do życia w środowisku lądowym.

pokryta śluzem zabezpieczającym przed wysychaniem; dobrze ukrwiona i zaopatrzona w liczne pory, co pozwala na pobieranie tlenu i wody ze środowiska; komórki barwnikowe

umożliwiają maskowanie się

Wymień grupy zwierząt które nie wytwarzają błon płodowych

ryby, płazy

Cykl rozwojowy żaby

-samica składa do wody jaja sklejonych galaretowatą substancją, tak zwany skrzek. Zostaje on zapłodniony przez samca;

-z zapłodnionych jaj wylęgają się kijanki, które oddychają skrzelami , maja ogon otoczony błoniastą płetwą;

-po pewnym czasie u kijanki pojawiają się kończyny tylne, a następnie przednie

- tuż przed wyjściem na ląd kijanki tracą ogon, oraz pojawiają się płuca

Wymień zwierzęta zaliczane do jajorodnych

sandacz, żaba, żółw, kolczatka

ŚWIAT GADÓW

Charakterystyka gadów

-Gady to zwierzęta typowo lądowe o czym zadecydowały następujące cechy: sucha , pokryta

łuskami skóra chroniąca je przed nadmierną utratą wody oraz składanie na lądzie jaj,

zabezpieczonych przed wyschnięciem błonami płodowymi i skórzastą skorupą, oddychają

płucami lepiej rozwiniętymi, niż u płazów – zabezpieczają odpowiednią wymianę gazową,

- Są zmiennocieplne.

- Ciało okrywa pancerz złożony z łusek lub płytek kostnych chroniących przed nadmiernym

wyparowywaniem wody.

- Pancerz co pewien czas zostaje zrzucony – linienie i wtedy zwierzę rośnie

- Jaszczurki w sytuacji zagrożenia maja zdolność odrzucania ogona, a potem jego regeneracji.

- Rozmnażanie – jajorodne lub jajożyworodne(anakonda, żmija zygzakowata), zapłodnienie

wewnętrzne – w drogach rodnych samicy (w jajowodzie). Rozwój prosty, brak larwy , młode

podobne do dorosłych. Większość nie opiekuje się potomstwem, są wyjątki np. kobra,

krokodyl rzeczny.

- Układ krwionośny zamknięty, dwa obiegi krwi

W słoneczny, letni dzień możesz spotkać gady wygrzewające się na słońcu.

Wyjaśnij, jaki ma to związek z ich zmiennocieplnością.

Temperatura ich ciała zależy od temperatury otoczenia, więc wygrzewają się na słońcu, aby ją

podwyższyć. Dzięki temu wzrasta tempo przemiany materii i mogą być bardziej aktywne,

np. szybciej się poruszają.

Podział gadów

-żółwie np.: żółw błotny, żółw olbrzymi, żółw grecki

-krokodyle np.: krokodyl nilowy, aligator amerykański

- węże np.: zaskroniec zwyczajny, wąż koralowy, boa dusiciel

-jaszczurki np.: jaszczurka zwinka, legwan zielony, kameleon pospolity

Co to znaczy że gady są owodniowcami

Gady są owodniowcami ponieważ w rozwoju zarodkowym wykształcają się błony płodowe: owodnia, omocznia i kosmówka.

Owodnia- tworzy zamkniętą komorę wypełnioną płynem, która chroni przed wyschnięciem

Omocznia- zbiera szkodliwe produkty przemiany materii

Kosmówka-chroni zarodek przed czynnikami zewnętrznymi, bierze udział w wymianie gazowej

Wymień grupy zwierząt należących do owodniowców.

Owodniowce- kręgowce mające zdolność rozwoju zarodkowego na lądzie czyli gady( jaszczurka), ptaki(wrona), ssaki(mors)

Cechy budowy gadów przystosowujące do życia na lądzie

-Skóra gruba, pokryta suchym, stwardniałym naskórkiem, zapobiega parowaniu wody i chroni organizm przed wyschnięciem.

-klatka piersiowa- jej rytmiczne ruchy powodują że objętość płuc na zmianę zwiększa się oraz zmniejsza, co usprawnia wymianę gazową

-dobry wzrok, doskonały węch i zmysł dotyku

Co zaliczamy do błon płodowych

owodnię, omocznię, kosmówkę

PTAKI-KRĘGOWCE LATAJĄCE

Cechy przystosowania ptaków do lotu.

a. w budowie zewnętrznej:

1. Skrzydła, ktore wraz z piorami tworzą dużą powierzchnię nośną.

2. Mała i lekka głowa osadzona na giętkiej szyi.

3. Dziłób bez zębów.

4. Opływowy (aerodynamiczny ) kształt ciała.

b. w budowie wewnętrznej:

1. kości pneumatyczne (wypełnione powietrzem)

2. grzebień na mostku do którego przymocowane są mięśnie piersiowe

poruszające skrzydłami;

3. sztywna klatka piersiowa dzięki zrośniętym kręgom piersiowym;

4.. brak pęcherza moczowego i częste wydalanie moczu wraz z kałem (zmniejsza

ciężar)

5. układ oddechowy jest wyposażony w 9 worków powietrznych, co umożliwia

im podwójne oddychanie, tzn. w czasie wdechu powietrze z tlenem dostaje się

do płuc a jego część do worków powietrznych, w czasie wydechu powietrze z

worków przechodzi przez płuca i w ten sposób zarówno w czasie wdechu jak i

wydechu do płuc dostaje się powietrze zawierające tlen;

Cechy budowy ptaków, które umożliwiają im drapieżny tryb życia

Zagięty i mocny dziób, silne szpony, doskonały wzrok i słuch.

Dlaczego ptaki są stałocieplne?

Ponieważ mogą żyć we wszystkich strefach klimatycznych

Znaczenie ptaków

walczą ze szkodnikami; stanowią pożywienie dla zwierząt i człowieka (mięso, jaja); wykorzystujemy ich pióra, utrzymują równowagę biologiczną

Odżywianie się ptaków

Kształt dzioba zależy od rodzaju i sposobu zdobywania pokarmu. Ptaki które mają wąskie długie dzioby , używają ich do chwytania owadów, natomiast te z krótkimi i grubymi – do rozgryzania nasion, np.:

Orzeł- ma wysoki, silny dziób hakowato zakończony, którym rozszarpuje zdobycz

Kaczka, łabędź -ma szeroki, płaski dziób , dlatego odfiltrowuje pokarm z wody

Jaskółka-ma bardzo krótki dziób, który szeroko otwiera, chwytając owady w locie

Koliber-ma wydłużony prosty dziób, wypija nim nektar z kwiatów

Krzyżodziób-skrzyżowane połówki dzioba służą do wyłuskiwania nasion z szyszek

ŚWIAT SSAKÓW

Podział ssaków ze względu na sposób rozmnażania

1.stekowce- gdzie rozwój zarodka odbywa się w jaju, np.: dziobak, kolczatka

2.torbacze- gdzie rozwój zarodka odbywa się w drogach rodnych, a następnie w torbie lęgowej na brzuchu samicy, np.: kangur rudy, koala

3.łożyskowce- gdzie rozwój zarodka odbywa się w drogach rodnych samicy, np.: nietoperz, waleń, lew, słoń

Cechy ssaków

- stałocieplność

- ciało pokryte włosami, sierścią

-liczne gruczoły w skórze( potowe, łojowe)

-małżowiny uszne

-7 kręgów szyjnych

-płuca zbudowane z licznych pęcherzyków płucnych

-serce składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór

-młode po urodzeniu karmione są mlekiem, wytworzonym przez gruczoły mlekowe.

-oprócz stekowców ssaki są żyworodne, zapłodnienie wewnętrzne

Rzędy ssaków:

A. gryzonie (szczury, myszy, wiewiorki) – mają ostre, stale rosnące siekacze – do odcinania

pokarmu, brak kłow, roślinożerne

B. parzystokopytne (antylopy, bawoły, bydło, kozy, owce) – wydłużona czaszka z dużymi,

szerokimi zębami trzonowymi, w szczęce gornej zamiast siekaczy wyrasta im twarda

płytka, na ktorej siekacze szczęki dolnej odcinają pokarm, roślinożerne rzadziej

wszystkożerne dwa wyraźne palce trzeci i czwarty zakończone racicami

C. nieparzystokopytne( koń, zebra) – silnie rozwinięty trzeci palec zakończony kopytem,

chwytne wargi, roślinożerne

D. drapieżne (pies, kot, lew, tygrys) – silnie umięśnione szczęki do chwytania ofiar, długie

ostre kły do rozszarpywania ciała ofiary, pazury, mięsożerne

E. walenie (płetwal błękitny) – ma zęby tylko w okresie zarodkowym, dorosłe osobnik

odcedzają pokarm z wody (kryl) za pomocą fiszbinów – wyrostków filtracyjnych, gruba

warstwa tłuszczu chroniąca przed utratą ciepła

Wyjaśnij co to jest przepona

Przepona to mięsień położony pod klatką piersiową

Znaczenie ssaków

źródło pokarmu; dostarczają np. wełny i skóry; pomoc w gospodarstwie, np. konie; niszczą zbiory np. szczury