Początek formularza

Systemy szkolne na świecie i ich typologia

 

 

•        Model klasyczny

 

•        Model z późniejszym głębszym zróżnicowaniem

 

•        Model ze szkołą jednolitą

 

•        Tendencje w dziedzinie systemów szkolnych

 

Trzy podstawowe typy (modele) systemów szkolnych:

 

      Model klasyczny

 

      Model z jednolitą szkołą,

 

      Model z późniejszym głębszym zróżnicowaniem

 

Model klasyczny

w którym szkoły podstawowe są oddzielnymi placówkami, do których uczniowie uczęszczają do wieku 10-11 lat. Później przechodzą do różnych szkół średnich, innych pod względem kierunku, poziomu i prestiżu.

 

Model z jednolitą szkołą

w którym szkoła podstawowa i średnia niższego stopnia połączona jest w jedną placówkę, do której uczniowie uczęszczają na ogół w trakcie trwania całego obowiązku szkolnego. Później przechodzą albo do różnego typu szkół średnich wyższego stopnia, albo do szkół zawodowych, ewentualnie rozpoczynają praktykę zawodową.

 

Model z późniejszym głębszym zróżnicowaniem

który polega na tym, że wszyscy uczniowie po ukończeniu szkoły podstawowej w wieku 10-12 lat przechodzą do takiej samej szkoły średniej niższego stop­nia, gdzie kontynuują obowiązkową naukę. Dopiero później idą do szkół zawodowych (lub odbywają praktykę zawodową) albo mogą kontynuować naukę w szkole śred­niej wyższego stopnia, która przygotowuje do studiów wyższych, ewentualnie do nie­których specjalnych zawodów.

 

Model klasyczny

 

      czteroletnia szkoła podstawowa – Grundschule;

      w zależności od wyników w nauce do szkół średnich: szkoły głównej, szkoły realnej, gimnazjum lub rozszerzonej szkoły średniej.

 

      Szkoła średnia -

     posiada dwa szczeble - stopień I i II, a poszczególne typy szkół różnią się długością nauki oraz uprawnieniami, jakie dają.

 

      Szkoła główna (Hauptschule) –

      obejmuje na ogół klasy 5-9. Świadectwo ukończenia tej szkoły umożliwia wstęp do szkół zawodowych i pełnienie służby publicznej na niższych stanowiskach.

 

      Szkoła realna (Realschule) –

      obejmuje w większości klasy 5-10;  przygotowuje uczniów do zawodu, umożliwia wstęp do wyższych szkół zawodowych, a po spełnieniu określonych warunków także do gimnazjum wyższego stopnia.

 

      Gimnazjum

    to jedyny rodzaj szkoły średniej, który obejmuje stopień I i II szkoły średniej. Składa się na ogół z klas 5-13. Istnieje także możliwość przejścia do gimnazjum uzdolnionych uczniów szkoły głównej po ukończeniu przez nich 7 klasy.

 

Po dwuletnim cyklu orientacji, na którym zakres programowy jest wspólny dla wszystkich uczniów, następuje zróżnicowanie nauki poprzez wprowadzenie przedmiotów do wyboru lub wprowadzenie dwóch poziomów trudności w poszczególnych przedmiotach:

         po ukończeniu 9 klasy-

    świadectwo ukończenia szkoły głównej (Hauptschulabschluss),

         po ukończeniu 10 klasy –

   świadectwo ukończenia szkoły realnej (Realschulabschluss).

 

3. Średnie szkoły zawodowe (Fachoberschulen)

         oferują pełne wykształcenie średnie absolwentom szkół realnych. Ich ukończe­nie uprawnia do studiów w wyższych szkołach zawodowych (Fachhochschule).

 

4. Szkoły zawodowe (Fachschulen) to średnie szkoły zawodowe drugiego stopnia, w których nauka trwa od roku do trzech.

 

5. Rozszerzone szkoły wyższe (Gesamthoch-schule) to placówki, które łączą funkcje uniwersytetów, szkół zawodowych, a w niektórych wypadkach także szkół artystycz­nych i konserwatoriów.

 

 

 

 

      Luksemburga, niektórych kantonów szwajcarskich czy Austrii.

      W Austrii dziesięcioletni uczniowie po ukończeniu czteroletniej szkoły ludowej (Volksschule) mogą kontynuować naukę w trzech niezależnych pod względem organizacyjnym typach szkół:

 

      szkole głównej (Hauptschule),

 

      szkole ogólnokształcącej

    (Allgemeinbildende hóhere Schule -AHS Unterschtufe),

 

      szkole ludowej (Volksschuloberstufe).

 

Szkoła główna

jest przeznaczona dla dzieci w wieku 10-14 lat: podobnie jak w Niemczech - jest to szkoła masowa.

       Po określonym okresie obserwacyjnym (zazwyczaj 8-10 tygodni) uczniowie w zakresie nauki matematyki, języka niemieckiego i obcego przydzielani są do trzech grup w zależności od wyników.

       Zróżnicowanie dotyczy wyłącznie wymienionych przedmiotów. Nauczanie pozostałych przedmiotów jest wspólne.

 

      Do szkoły głównej uczęszcza w Austrii 70% uczniów, zaś na niższy stopień AHS około 30% (w Wiedniu około 45%).

 

      Warunkiem przyjęcia do szkoły głównej jest ukończenie 4 klasy szkoły ludowej. Warunkiem przyjęcia na niższy stopień (Allgemeinbildende hóhere Schule) AHS są dodatkowo bardzo dobre wyniki w nauce.

 

      Ukończenie szkoły głównej (bez powtarzania klas) umożliwia rozpoczęcie kursu politechnicznego:

 

       dla uczniów, którzy bezpośrednio po zakończeniu dziewięcioletniego obowiązku szkolnego chcą rozpocząć przygotowanie zawodowe w wybranym rzemiośle.

 

      Absolwenci szkoły głównej, oprócz wspomnianego wyższego stopnia AHS, mogą również kontynuować naukę w:

         średniej szkole zawodowej (Berufsbildende mittlere Schule);

         wyższej szkole fachowej (Berufsbildende hóhere).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Model ze szkołą jednolitą

            Nauka w szwedzkiej szkole jednolitej - Grundskole - trwa dziewięć lat (dzieci od 7 do 16 lat).

 

           Od 7 klasy następuje dyferencjacja na trzy grupy przedmiotów do wyboru, które stanowią języki obce, przedmioty techniczne oraz przedmioty artystyczne.

 

           Niemal wszyscy uczniowie, którzy zrealizowali obowiązek szkolny, są zainteresowani kontynuacją nauki w szkole średniej. Przyjętych zostaje dziewięciu na dziesięciu kandydatów.

 

            W roku szkolnym 1991/92 dokonana została zasadnicza przebudowa szkoły średniej wyższego stopnia.    

    

         Było wprowadzono 16 programów państwowych o różnym ukierunkowaniu:

 

    Opieka nad dzieckiem i wolny czas; Budownictwo; Elektrotechnika; Energetyka; Sztuki plastyczne; Muzyka i teatr; Budowa maszyn; Handel i zarządzanie; Rzemiosła artystyczne; Hotelarstwo i gastronomia; Przemysł; Przemysł spożywczy; Media; Zasoby naturalne; Służba zdrowia; Nauki przyrodnicze; Nauki społeczne.

        Jednakże do szkoły wyższej mogą się dostać bezpośrednio jedynie absolwenci z kierunków nauki przyrodnicze i nauki społeczne.

 

 

4. Tendencje w dziedzinie systemów szkolnych

        Każdy z nich posiada historyczne uzasadnienie. Model klasyczny powstał w XIX stuleciu. Dwa pozostałe powstały jako odpowiedź na postulat likwidacji selekcji i stworzenia równych szans dla dzieci z różnych środowisk socjoekonomicznych.

 

      Dzisiaj wszystkie trzy modele są stalą częścią tradycji europejskiej. W niektórych krajach dochodzi także do kompromisów, które często są rezultatem konsensu różnych sił politycznych. Zdarza się, że modele z oddzielnymi instytucjami lub różnymi gałęziami na poziomie średnim koegzystują z modelami jednolitymi nie tylko w ramach różnych krajów, ale i w ramach jednego kraju.

 

•              przeważają modele ze zintegrowaną szkołą średnią niższego stopnia; tendencje do zbliżania ścieżek edukacyjnych i zwiększania ich przepustowości.

 

•              ze szkoły podstawowej do szkoły średniej niższego stopnia w wieku 10-11 lat, powstał pewien rodzaj stopnia orientacyjnego, który odkłada na później decydowanie uczniów o przyszłym ukierunkowaniu.

 

•         staje się również mniej zależne od wyników nauczania w okresie poprzednim, co prowadzi do likwidacji egzaminu wstępnego (również do szkół typu gimnazjalnego).

 

 

 

 

 

Model szkolnictwa wyższego w Europie:

 

Obecnie można wyodrębnić w europejskim szkolnictwie wyższym 3 podstawowe modele:

 

1. Model binarny ( Np. Wielka Brytania, Belgia. Grecja, Irlandia, Holandia, Portugalia, Norwegia, Szwajcaria):

Istnieją w modelu 2 sektory:

Uniwersytecki;

Nieuniwersytecki, fachowy, ukierunkowany na praktykę. Rozwój sektora nieuniwersyteckiego rozpoczął się pod koniec lat 60. jego powstanie spowodowane było z jednej strony zapotrzebowaniem rynku pracy na wykwalifikowaną kadrę na poziomie wyższym średnim (szczególnie w zakresie techniki i administracji).

 

Wyższa szkoła uniwersytecka różni się od w.sz.un. 3 cechami:

         Realizuje przeważnie program studiów licencjackich (ale zgodnie z ustawą nie wyklucza się realizacji programu studiów innego niż licencjaty);

         Nie zajmuje się działalnością naukową, ale prowadzi działalność badawczą i rozwojową, a ta w wielu przypadkach stanowi element działalności naukowej;

         Nie dzieli się na wydziały, ale może dzielić się na instytuty lub pracownie;

 

Kształcenie nieuniwersyteckie tworzą programy nie prowadzące do uzyskania tytułu naukowego. W poszczególnych krajach różnią się od siebie i są realizowane przez instytucje różnego typu.

 

Początkowo sektor nieuniwersytecki powstał dzięki podniesieniu wybranych średnich szkół zawodowych do poziomu ponad średniego. Wychodzono przy tym  za założenia, że uniwersytety są zbyt akademickie i ……………

 

Mocnym atutem sektora nieuniwersyteckiego jest fakt, że jest on tańszy. Badania naukowe prowadzone są tam w bardzo ograniczonym zakresie lub wcale, płace nauczycieli są niższe, istnieje natomiast większe wsparcie ze strony sektora przemysłowego. Również kryteria przyjęcia na uczelnie nieuniwersyteckie są mniej surowe niż na uniwersytety, które z kolei mają znacznie większy prestiż.

 

Natomiast metody nauczania w sektorze nieuniwersyteckim są bardziej dyrektywne. Jest tutaj więcej zajęć, a mniej samodzielnego studiowania.  Przeważa także bieżące ocenianie wyników nauczania. Popularny jest tzw. system sandwiczony, czyli rozłożone na przemian nauka i praktyka w przedsiębiorstwach. Wyższe są też wymagania co do……..

 

Z kolei uniwersytety kształcą kadry na najwyższe stanowiska, co wymaga wysokiego poziomu przygotowania. Akademickie programy studiów koncentrują się na ogół na opanowaniu jednej dyscypliny naukowej, a ich nieodłączną częścią są badania naukowe. Działalność badawcza jest…………

 

W przeciwieństwie do Niemiec, Wielkiej Brytanii gdzie w roku 1965 również wprowadzono model binarny, istnieje pełna możliwość przejścia ze szkoły jednego typu do drugiego.

Studenci nie mają przy tym powodu do przechodzenia z sektora nieuniwersyteckiego do uniwersyteckiego, ponieważ czas trwania studiów, po którym uzyskuje się pierwszy tytuł naukowy, jest w obu typach szkół taki sam.

W szkolnictwie wyższym istnieją 2 kultury- akademizm i profesjonalizm, które odzwierciedlają 2 przeciwstawne tendencje:

         Kształcenie w kierunku myślenia teoretycznego;

         Kształcenie w kierunku działań praktycznych;

 

Można stwierdzić, że we współczesnych czasach zwycięża profesjonalizm. Przyczynia się do tego głownie wzrost liczby absolwentów szkół średnich.

 

Wadą modelu binarnego w szkolnictwie wyższym jest fakt, że na ogół przejście studentów  z sektora nieuniwersyteckiego do uniwersyteckiego jest utrudnione. Przykładem może być system niemiecki, który powstał w roku 1985. w Niemczech studenci wyższych szkół zawodowych (Fachhochschulen) nie mogą przejść na uniwersytet, a tym samym są jednoznacznie ukierunkowani na rynku pracy.

 

2. Model zróżnicowany (Np. Francja, Dania):

 

Opiera się na kilku typach szkół wyższych, które tworzą większą liczbę struktur binarnych. Typowym przykładem jest system szkolnictwa wyższego we Francji, bazujący na 4  filarach. Pierwsze dwa tworzy struktura studiów dłuższych (uniwersytety i tzw. wielkie szkoły- grandes ecoles). Drugie dwa filary opierają się na kolejnej strukturze binarnej i tworzonej przez krótsze programy studiów, realizowane w Uniwersyteckich Instytucjach Technologicznych (IUT) i Sekcjach do Przygotowania Wyższych ……….. (STS).

Pierwsza para szkół wywodzi z drugiej tradycji rozdzielania kształcenia akademickiego

i  zawodowego na poziomie wyższym, natomiast druga powstała pod koniec lat 60. XXw. Jako wynik starań zmierzających do wprowadzenia kształcenia kadr technicznych na poziomie wyższym.

 

3. Model unitarny lub zintegrowany (Np. Szwecja, Hiszpania, Austria, Finlandia):

 

Wszystkie typy kształcenia wyższego łączą się w poszczególnych szkołach wyższych. Umożliwia on strukturalne zróżnicowanie raczej wewnątrz uniwersytetów niż poza nimi poprzez prowadzenie studiów dłuższych (akademickich) i krótszych (bardziej zawodowych).

Krótsze programy studiów nastawione są na technikę, handel, przygotowanie nauczycieli przedszkolnych oraz kształcenia początkowego, kształcenie średniego personelu medycznego i pracowników socjalnych.

 

...

Dół formularza