Rozdział III. Analiza badań własnych
Przedstawienie wyników badań
W tym rozdziale zostaną przedstawione wyniki badań własnych, które trwały około miesiąca. Zostaną one przedstawione – w większości przypadków - w formie tabelarycznej, do której dołączone zostaną krótkie komentarze oraz wyjaśnienia w formie wykresów.
Tabela nr 3. Informacje o rodzinie
| Poziom wykształcenia rodziców | Chłopcy | Dziewczynki | Ogółem % |
|---|---|---|---|
| Ojciec | % | Matka | |
| Podstawowe | 1 | 8,3 | 0 |
| Gimnazjalne | 0 | 0 | 0 |
| Zawodowe | 6 | 50 | 4 |
| Średnie | 4 | 33,3 | 6 |
| Policealne | 1 | 8,3 | 2 |
| Wyższe | 0 | 0 | 0 |
Źródło: badania własne (analiza kwestionariusza osobowego ucznia)
Jak widać z zestawienia najliczniejszą grupę spośród badanych stanowią rodzice
z wykształceniem średnim – 39,1%, następnie są rodzice z wykształceniem zawodowym 36,9%; 13% stanowią rodzice z wykształceniem policealnym, 4,3% - z wykształceniem gimnazjalnym (są to osoby młodociane, które kontynuują naukę w szkole średniej); podobnie wyglądają statystyki dotyczące wykształcenia wyższego – 4,3%; 2,2% badanej populacji uzyskało wyłącznie wykształcenie podstawowe.
Tabela nr 4. Opieka nad dzieckiem
| Dziecko | Wychowują rodzice | % | Wychowuje jedno z rodziców |
% | Wychowują dziadkowie lub opiekunowie | % | Przebywa w Domu Dziecka |
% |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Chłopcy | 10 | 83,3 | 1 (matka) |
8,3 | 0 | 0 | 1 | 8,3 |
| Dziewczynki | 8 | 72,7 | 3 ( matka) |
27,3 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Źródło: badania własne (analiza kwestionariusza osobowego ucznia)
Większość dzieci – 18 spośród 23 osobowej populacji - mieszka z obojgiem rodziców,
co z pewnością wpływa na ich samopoczucie, rozwój emocjonalno - społeczny, kontakty
z rówieśnikami oraz dorosłymi. Czworo dzieci wychowywanych jest przez matkę, jedno dziecko przebywa w Domu Dziecka.
Wykres nr 1. Miejsce dziecka w rodzinie
Źródło: badania własne
Z analizy kwestionariusza, który wypełniają na początku roku szkolnego wychowawcy wynika, że różne jest miejsce dziecka w rodzinie, z reguły
składa się ona z ojca, matki i dwojga dzieci – 65%, jednak są także jedynacy – 5 osób – co stanowi 21,% ogółu badanych, jak i dzieci z rodzin wielodzietnych 14% - w jednym przypadku jest to 4 dziecko z pięciorga, w drugim – 7 – z ośmiorga rodzeństwa.
Wykres nr 2. Zainteresowania i pasje dzieci
Źródło: badania własne
Największą pasją sześciolatków okazało się oglądanie bajek, 10 dziewczynek
oraz 11chłopców uznało, że jest to ich pasją. Na drugim miejscu znalazło się kolekcjonowanie bajek: 8 dziewczynek oraz 11 chłopców, następnie pojawiło się malowanie – 7 dziewczynek oraz 5 chłopców; 2 dziewczynki zostały zapisane na zajęcia nauki tańca, które organizowane są w szkole, ale przez nauczycieli z prywatnej szkoły tańca w Opolu, dodać należy są to zajęcia odpłatne; 1 dziewczynka chodzi na kurs języka angielskiego w Grodkowie, również
1 chłopiec uczęszcza na dodatkowe lekcje karate opłacane prywatnie przez rodziców.
Wykres nr 3. Spędzanie czasu wolnego przed telewizorem
Źródło: badania własne
Jeżeli chodzi o pytanie dotyczące spędzania przez dziecko czasu przed telewizorem, odpowiedzi były mocno zróżnicowane; od jednej godziny dziennie – 9 dzieci, co stanowi 39%, nawet do 5 godzin – 9% badanych. Zauważyć można pewną prawidłowość, im rodzice są bardziej wykształceni, lepiej potrafią zagospodarować czas swojemu dziecku i tym samym spędza ono niewiele czasu przed telewizorem. Najwięcej czasu przed odbiornikiem – paradoksalnie – spędzają dzieci rodziców niewykształconych i dodatkowo niepracujących.
Wykres nr 4. Czas wolny dziecka
Źródło: badania własne
Podobny schemat da się zauważyć w przypadku pytań dotyczących spędzania
z dzieckiem czasu wolnego, wychodzenia na spacery, wyjazdu na wycieczki. Rodzice wykształceni poświęcają swój wolny czas (zwłaszcza w soboty, niedziele) na czas z rodziną, na wspólne wyjazdy w góry, na ryby, do kina, grillowanie ze znajomymi, wycieczki na basen, zwiedzanie ciekawych miejsc w okolicy. Rodzice z wykształceniem zawodowym i niższym najczęściej organizują wyjazdy do rodziny lub spotkania rodzinne u siebie.
Spośród badanych dzieci większość jest zdrowa, ich stan rodzice określili
na dobry, najczęściej dzieci chorują na różnego rodzaju alergie, jedno dziecko
ma zdiagnozowaną padaczkę, jedno – chorobę serca.
Wykres nr 5. Zachowanie dzieci w szkole
Źródło: badania własne
Po przeanalizowaniu kwestionariuszy do badania zachowania dziecka wyłaniają się obrazy trzech grup dzieci:
Aktywne, bystre, samodzielne, łatwo nawiązujące kontakt
z rówieśnikami oraz z dziećmi z klas I – III, rozumiejące polecenia, wypełniające je z dużą łatwością, zrównoważone – w grupie chłopców 3 osoby (25%), wśród dziewcząt 4 osób (36,3%);
Dzieci oczekujące pomocy od czasu do czasu, kontroli i zachęty
do skończenia pracy, wymagające powtórzenia polecenia czy pokazania, jak wykonać zadanie (zwłaszcza jeśli chodzi o zadania manualne), sprawiające nieraz problemy wychowawcze oraz zagrożenia dla ładu i dyscypliny
w grupie; wśród chłopców to grupa aż 6 osób (50%), wśród dziewcząt 3 osoby (27,3%);
Ostatnią grupę stanowią dzieci, które wymagają stałej pomocy, rzadko kończą prace, które wykonane są niestarannie, bez dbałości
o szczegóły, są wycofane, nie nawiązują kontaktów z rówieśnikami
z innych grup podczas spotkań integracyjnych, unikają kontaktu
z pracownikami szkoły, są mocno związane z jedną panią; wśród chłopców znalazły się 3 osoby (25%%), natomiast wśród dziewcząt
2 (18,2%).
Jako ostatnie przedstawione zostaną dane dotyczące testu na dojrzałość szkolną, który został przeprowadzony wśród badanej grupy. Wszystkie sześciolatki wzięły udział
w badaniu dojrzałości szkolnej.
Maksymalnie każde z badanych dzieci mogło zdobyć 53 punkty. Jak widać
z zestawienia w konfrontacji chłopców z dziewczynkami, te drugie wypadły lepiej. Jest to potwierdzone naukowo, że w tym wieku i na tym etapie rozwoju dziewczynki osiągają lepsze wyniki od chłopców.
Tabela nr 6. Zestawienie wyników testu w ujęciu ogólnym
| Zadanie | Wynik w % | Stopień trudności |
|---|---|---|
| Umiejętności grafomotoryczne | 80% | Zadania o najłatwiejszym stopniu trudności |
| Podział wyrazów na głoski i sylaby |
74,2% | Zadania o średnim stopniu trudności |
| Analiza fonemowa wyrazów | 71,7% | Zadania o średnim stopniu trudności |
| Czytanie ze zrozumieniem | 83,3% | Zadania o najłatwiejszym stopniu trudności |
| Opanowanie stosunków przestrzennych | 85,5% | Zadania o najłatwiejszym stopniu trudności |
| Opanowanie stosunków przestrzennych, czytanie ze zrozumieniem |
60% | Zadania o największym stopniu trudności |
| Rozpoznawanie figur geometrycznych | 66,6% | Zadania o średnim stopniu trudności |
| Kojarzenie liczby z podaną ilością | 60% | Zadania o największym stopniu trudności |
| Liczenie elementów, kojarzenie liczb | 66,6% | Zadania o średnim stopniu trudności |
| Uzupełnianie brakujących elementów | 53% | Zadania o największym stopniu trudności |
| Dodawanie i odejmowanie w zakresie 10 |
44,1% | Zadania o największym stopniu trudności |
| Stosowanie znaków <,>, = | 43,3% | Zadania o największym stopniu trudności |
| Rozumienie znaczenia wyrazów- pory roku | 76,6% | Zadania o średnim stopniu trudności |
Źródło: badania własne
Jeżeli chodzi o stopień trudności zadań wygląda on następująco:
Zadania najłatwiejsze: zadanie 5 – 85,5% prawidłowych odpowiedzi (badanie umiejętności opanowania stosunków przestrzennych); zadanie 4 – 83,3% (sprawdzenie czytania ze zrozumieniem); zadanie 1 – 80% (sprawdzenie zdobytych umiejętności grafomotorycznych);
Zadania o średnim stopniu trudności: zadanie 13 – 76,6% prawidłowych odpowiedzi (sprawdza umiejętność rozumienia znaczenia podanych wyrazów
i przyporządkowanie ich znaczenia poszczególnym porom roku); zadanie 2 – 74,2% (opanowanie analizy fonemowej wyrazów oraz umiejętność dzielenia wyrazów na sylaby), zadanie 3 – 71,7% (opanowanie analizy fonemowej wyrazów oraz umiejętność dzielenia wyrazów na sylaby); zadanie 7 – 66,6% (sprawdzenie umiejętności rozpoznawania figur geometrycznych), zadanie 9 – 66,6% (bada umiejętność kojarzenia liczby z podaną ilością przedmiotów
i odwrotnie);
Zadania o największym stopniu trudności: zadanie 6 – 60% prawidłowych rozwiązań (bada umiejętność opanowania stosunków przestrzennych), zadanie 8 – 60% (bada umiejętność kojarzenia liczby z podaną ilością przedmiotów i odwrotnie), zadanie 10 – 53% (uzupełnienie brakujących elementów do podanej liczby), zadanie 11 – 44,1% (sprawdza umiejętność dodawania i odejmowania w zakresie 10), zadanie 12 – 43,3% (bada umiejętność stosowania znaków : <, >, =).
Tabela nr 7. Zestawienie wyników testu badającego dojrzałość szkolną (podział
na dojrzałość wysoką, średnią i niską)
| Płeć dziecka | Dojrzałość szkolna wysoka – 100% – 85% poprawności | % | Dojrzałość szkolna średnia – 84 %– 55% | % | Dojrzałość szkolna niska – 53% - 35% | % |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Dziewczynki | 4 | 36,4 | 4 | 36,4 | 3 | 27,3 |
| Chłopcy | 3 | 25 | 7 | 58,3 | 2 | 16,7 |
| Ogółem | 7 | 30,4 | 11 | 47,8 | 5 | 21,7 |
Źródło: badania własne
Wnioski i uwagi dotyczące dojrzałości szkolnej dzieci
W oparciu o powyższe wyniki badań własnych można potwierdzić hipotezę główną, że dzieci siedmioletnie są przygotowane do podjęcia nauki szkolnej. Wszystkie dzieci osiągnęły – w mniejszym lub większym stopniu dojrzałość szkolną. 7 dzieci posiadało wysoką średnią dojrzałość szkolną – 30,4% badanych,
co potwierdziły rozmowy z nauczycielkami oraz analiza kwestionariusza oceny zachowania, a także ocena opisowa sporządzona na koniec nauki w przedszkolu. 11 – cioro badanych - 47,8% osiągnęło dojrzałość szkolną w stopniu średnim, natomiast
5 – oro badanych, czyli 21,7% - stopniu niskim.
Wykres 6. Graficzny obraz wyników testu w ujęciu procentowym
Źródło: badania własne
Wyniki badań potwierdzają hipotezy szczegółowe.
Sprawność manualna dzieci jest w większości przypadków prawidłowa, a jej zaburzenia obejmują niewielką populację dzieci.
W zakresie liczenia i rozumienia pojęć matematycznych tylko nieliczna grupa dzieci klas zerowych wykazuje zaburzenia (w klasie są to jednostkowe zaburzenia).
Zdecydowana większość dzieci 6 – letnich rozumie podstawowe wyrazy oraz rozpoznaje prawidłowo pory roku.
Tylko jedna z hipotez szczegółowych nie została potwierdzona, otóż badana grupa bardzo dobrze poradziła sobie z czytaniem ze zrozumieniem, czyli analiza i synteza nie są zaburzone w stopniu, który rzutowałby na wyniki czytania.
Po analizie narzędzi badawczych, które zastosowane zostały w pracy
oraz klasyfikacji uzyskanych danych można stwierdzić, że:
Poświęcanie dziecku wolnego czasu (wycieczki, czytanie książek, zachęcanie
do aktywności fizycznej i umysłowej, wyjścia do kina, na łono natury) wpływają na rozwój dziecka, stymulują go, a tym samym pomagają osiągnąć wyższy stopień dojrzałości szkolnej; fakt organizowania dłuższych wyjazdów urlopowych
przez rodzinę jest bardzo istotny dla przygotowania dzieci do nauki w szkole. Prawdopodobnie doświadczenia, jakie wtedy zbierają, owocują lepszymi wynikami w nauce;
Stwierdzono, że wyższe wyniki w nauce osiągnęły dzieci pochodzące
z rodzin pełnych, w których pracują oboje rodzice;
Wykształcenie rodziców (policealne, wyższe) także wpływa na osiągnięcie pełnej dojrzałości szkolnej dziecka, zarówno na chłopców, jak i na dziewczynki;
Charakterystyka wyników uzyskanych w badaniu pokazuje wpływ szerokiego spektrum czynników na gotowość szkolną dzieci sześcioletnich — począwszy od ich właściwości, przez cechy środowiska rodzinnego do cech środowiska edukacyjnego. Znajomość tych wyników może być pomocna dla nauczyciela realizującego roczne przygotowanie przedszkolne, gdyż pokazuje, jakie czynniki tkwiące w tych środowiskach
i w samym uczniu mogą utrudniać mu osiągnięcie gotowości do nauki w szkole. Stanowi to ważną wskazówkę dla nauczyciela, mówiącą o tym, jakie grupy dzieci wymagają szczególnej uwagi i wsparcia w ciągu roku obowiązkowego wychowania przedszkolnego. Na podstawie uzyskanych wyników wiadomo, iż taką grupę stanowią chłopcy, i to zwłaszcza młodsi. Wśród dziewcząt kłopoty z osiągnięciem gotowości szkolnej mogą mieć dziewczęta gorzej rozwijające się fizycznie i przewlekle chore. Bardzo niekorzystny wpływ na gotowość szkolną mają wady wymowy u obu płci, przy czym jest on większy u chłopców. Czynniki środowiska rodzinnego zaburzające osiąganie przez dzieci gotowości szkolnej to niskie wykształcenie rodziców, zwłaszcza matek, ich zły stan zdrowia, bezrobocie. Ważny jest też poziom materialno-kulturalny rodziny, przy czym ma on szczególnie duży wpływ na rozwój chłopców. Badania pokazały, iż posiadanie biblioteczki przez rodzinę, a także spędzanie czasu wolnego na wspólnych zajęciach sportowych, wyjściach do teatru i kina oraz dłuższych wyjazdach urlopowych wpływa stymulująco na nabywanie przez dzieci zachowań
i umiejętności istotnych dla późniejszego powodzenia w nauce szkolnej. Z wymienionych czynników ważnych dla gotowości szkolnej nauczyciel nie ma bezpośredniego wpływu — wiedząc jednak o ich znaczeniu, może pomagać dzieciom w trudniejszej sytuacji osobistej
i rodzinnej poprzez specjalnie dobrane oddziaływania psychopedagogiczne.
W Publicznym Zespole Szkół w Jędrzejowie podejmowane są następujące działania, które w założeniu mają sprzyjać wyrównaniu szans edukacyjnych dzieci
z różnego rodzaju zaburzeniami oraz deficytami:
Zajęcia z logopedą (z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej
w Grodkowie) dla dzieci z wadami wymowy;
Gimnastyka korekcyjna – dla dzieci z wadami postawy;
Zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze – dla dzieci z problemami
w nauce;
Zajęcia indywidualne z uczniami o specyficznych potrzebach edukacyjnych (godzinne zajęcia z czytania i pisania);
Indywidualizacja procesu nauczania, dostosowanie metod do potrzeb
i możliwości konkretnych uczniów.
Analiza dokumentacji szkolnej – testów diagnozujących dojrzałość szkolną
z trzech ostatnich lat oraz wyników klasyfikacji pokazuje, że organizowane
w placówce zajęcia spełniają swoje zamierzenia, ponieważ nie pozostawiono
w klasach I – III ani jednego dziecka na drugi rok w tej samej klasie.
Zakończenie
Przedmiotem niniejszej pracy były progi dojrzałości szkolnej ich konsekwencje dla ucznia.
Szkoła jest pierwszym miejscem pracy każdego dziecka. Dobry start w niej pozwoli pierwszakowi radzić sobie z późniejszymi trudnościami oraz szanować siebie i swoje obowiązki. Jest ogromnie ważny dla dalszej kariery dziecka. Wpływa na ukształtowanie się pozytywnego stosunku do szkoły, do nauki i do nauczycieli.
Czy każdy siedmiolatek jest gotów podjąć naukę w klasie pierwszej?
Nie zawsze. Zdarza się, że dzieci o bardzo wysokim poziomie rozwoju intelektualnego nie dają sobie rady z nauką. Pójście do szkoły często wiąże się
ze zmianą ich dotychczasowego trybu życia. O tym, czy dziecko sprosta wymaganiom stawianym mu przez szkołę decyduje stopień osiągniętej przez niego dojrzałości szkolnej.
Dojrzałością szkolną określa się poziom rozwoju dziecka, niezbędny
do podjęcia różnorodnych obowiązków, jakie niesie ze sobą życie szkolne. Jest
to osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego
i psychicznego, które czyni je wrażliwym na systematyczne nauczanie
i wychowaniem w klasie pierwszej szkoły podstawowej. Inaczej jest to jakby moment równowagi pomiędzy wymaganiami szkoły, a możliwościami rozwojowymi dziecka.
W trzecim rozdziale zostały przedstawione wyniki badań własnych. Trwały one około miesiąca. Wyniki zostały poddane selekcji, następnie klasyfikacji
i ocenie. Na ich podstawie potwierdzono większość hipotez szczegółowych. Sześciolatki
w Publicznego Zespołu Szkół w Jędrzejowie są przygotowane do nauki w klasie pierwszej. Warunki domowe (liczba pomieszczeń do dyspozycji, własne łóżko, posiadanie pokoju do własnej dyspozycji), poświęcanie dziecku wolnego czasu (wycieczki, czytanie książek, zachęcanie do aktywności fizycznej i umysłowej, wyjścia do kina, na łono natury) wpływają na rozwój dziecka, stymulują go, a tym samym pomagają osiągnąć wyższy stopień dojrzałości szkolnej; fakt organizowania dłuższych wyjazdów urlopowych przez rodzinę jest bardzo istotny dla przygotowania dzieci do nauki w szkole. Prawdopodobnie doświadczenia, jakie wtedy zbierają, owocują lepszymi wynikami w nauce. Stwierdzono, że wyższe wyniki
w nauce osiągnęły dzieci pochodzące z rodzin pełnych, w których pracują oboje rodzice. Im dłużej dzieci chodziły do przedszkola, tym ich gotowość do podjęcia nauki szkolnej się zwiększa. Wykształcenie rodziców (policealne, wyższe) także wpływa na osiągnięcie pełnej dojrzałości szkolnej dziecka, zarówno na chłopców, jak i na dziewczynki.
Wprawdzie badania przeprowadzono na dość nielicznej grupie (23 osoby – 1 oddział), dlatego wnioski i tezy odnoszą się wyłącznie do niej, jednak z lektury dostępnej
na rynku można wyczytać, że w wielu przedszkolach badający osiągnęli podobne wyniki badań i wysnuli zbliżone tezy.