Zmienną wartość pieniądza w czasie można scharakteryzować w następujący sposób: Ta sama suma pieniędzy otrzymana dziś oraz otrzymana w przyszłości nie mają takiej samej wartości. Przykład: 100 zł otrzymane dziś jest więcej warte niż 100 zł otrzymane za rok. Wynika to z kilku następujących czynników:
Spadek siły nabywczej wynikający z dodatniej inflacji. Inflacja jest to miara pokazująca wzrost cen. Jeżeli występuje dodatnia inflacja to za rok za 1000 zł będziemy w stanie kupić mniej dóbr niż obecnie za 1000 zł
Możliwość inwestycji. 1000 zł otrzymane dzisiaj i zainwestowane na rok jest więcej warte niż 1000 zł otrzymane za rok, ponieważ tego tysiąca nie możemy nigdzie ulokować.
Występowanie ryzyka. Większość ludzi ma awersję do ryzyka. Oznacza to, iż 1000 zł otrzymane dziś jest więcej warte niż 1000 zł otrzymane za rok ponieważ na ten tysiąc oddziałują różne ryzyka.
Podejście do konsumpcji. Większość ludzi przekłada bieżącą konsumpcje nad konsumpcję realizowaną w przyszłości. Oznacza to, że ludzie bardziej cenią sobie możliwość wydania np. 1000 zł obecnie niż wydania tej sumy za rok.
Wartość pieniądza w czasie uwzględniania jest przez stopę procentową. Tak mówi teoria, jednak dobór odpowiedniego rodzaju rynkowej stopy procentowej, nie mówiąc już o jej poziomie jest rzeczą szalenie trudną.
Zmienną wartość pieniądza w czasie należy stosować do porównywania inwestycji z uwzględnieniem czasu jaki trwa inwestycja. Stosuje się tutaj rachunek dyskontowy, dzięki któremu następuje ujednolicenie wartości pieniądza bez względu na czas dokonania inwestycji. Najważniejsza w tym wzorze jest stopa dyskonta. powinna ona uwzględniać poziom inflacji, kosztu alternatywnego oraz premię za ryzyko. Jednak jej ustalenie jest procesem skomplikowanym i robi się to dla każdej inwestycji oddzielnie.
Wartość pieniądza w czasie uwzględniana jest przez stopę procentową podawanej zazwyczaj w skali roku. W obliczeniach związanych z wartością pieniądza w czasie występuje zjawisko kapitalizacji. Oznacza, że dochody w trakcie okresu inwestowania
są kapitalizowane (tzn. dodawane do kapitału), w wyniku czego występuje zjawisko reinwestowania. Obliczania dokonywane w analizie inwestycji, z zastosowaniem koncepcji wartości pieniądza w czasie, dotyczą przepływów pieniężnych, tzn. sum otrzymanych i płaconych w różnych okresach. W przypadku otrzymania przez dany podmiot sumy pieniężnej mamy do czynienia z dodatnim przepływem pieniężnym. W przypadku płacenia przez dany podmiot sumy pieniężnej mamy do czynienia z ujemnym przepływem pieniężnym. Oprócz stopy procentowej oraz horyzontu czasowego w obliczeniach z zastosowaniem zasady wartości pieniądza w czasie występują dwa podstawowe pojęcia : wartość przyszła i wartość obecna.
Wartość przyszła oznaczana przez FV, jest to wartość otrzymana lub płacona
w przyszłości, lub wartość pieniężna rozpatrywana z punktu widzenia pewnego momentu w
przyszłości. Określenie wartości przyszłej jest rozwiązywane przy założeniu znajomości wartości
bieżącej, stopy procentowej oraz liczby lat (okresów), czyli długości horyzontu czasowego
inwestycji.
Aprecjacja - wzrost ceny towaru lub dobra. Termin używany w szczególności w odniesieniu do wzrostu wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie płynnych kursów walut. W systemie stałego kursu walutowego podniesienie wartości waluty krajowej nazywamy rewaluacją. Aprecjacja zachodzi w sytuacji płynnego kursu walutowego (jest on regulowany przez rynek). Oznacza wzrost siły nabywczej danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych.
Pozytywne skutki aprecjacji:
spadek kosztów obsługi zadłużenia zagranicznego,
zmniejszenie presji inflacyjnej,
wzbogacenie społeczeństwa - głównie na skutek wzrostu siły nabywczej płac.
Negatywne skutki aprecjacji:
osłabienie konkurencyjności eksportu,
wzrost kosztów pracy
Aprecjacja pieniądza - wzrost kursu waluty krajowej względem walut zagranicznych, powstały w wyniku przewagi popytu nad podażą, oznaczający wzrost siły nabywczej waluty. Aprecjacja pieniądza jest często konsekwencją deflacji.
Deflacja – ograniczenie podaży pieniądza na rynku powodujące wzrost siły nabywczej pieniądza. Potoczne określenie spadku cen rynkowych, sytuacji, kiedy za tę samą ilość pieniędzy kupić można coraz więcej dóbr towarów i usług. Przeciwieństwem deflacji jest inflacja.
Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen[1].
W praktyce inflacja na rynku konsumpcyjnym jest inna niż inflacja na rynku zaopatrzeniowym i nieco inaczej wpływa na kondycję gospodarki. Przeciwieństwem inflacji jest deflacja.
Siła nabywcza – ilość towarów i usług jakie można zakupić za dany nominał pieniądza. Zmiany rozmiarów siły nabywczej można określić porównując ogólny poziom cen w poszczególnych okresach: wzrost ogólnego poziomu cen oznacza spadek siły nabywczej i odwrotnie.