1. Finanse publiczne w KRP.
Finansom publicznym poświecony jest rozdział X konstytucji(art. 216-227).
Art. 84 wprowadza zasadę powszechności opodatkowania: Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie.
Nakładanie podatków i innych danin, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.

2. Źródła prawa finansowego.
Obowiązująca obecnie konstytucja określa źródła prawa powszechnie obowiązującego. Bardzo duże znaczenie w prawie finansowym odgrywają akty normatywne jak: konstytucja, ustawy(o finansach publicznych, budżetowe, RIO), rozporządzenia(RM lub MF), akty prawa miejscowego.
Nową jakością jest prawo unijne, które ma pierwszeństwo przed prawem wewnątrzkrajowym.
Umowy międzynarodowe mają znaczenie jedynie w prawie celnym, dewizowym i podatkowym(zapobiega podwójnemu opodatkowaniu, status personelu dyplomatycznego i konsularnego).
Źródłem prawa finansowego nie jest orzecznictwo sądowe, chociaż może mieć istotny i pozytywny wpływ na zwiększenie stopnia jednolitości stosowania prawa. Nie są też źródłem różnego rodzaju instrukcje, wytyczne, ogólniki, itp. Zarówno MF jak innych organów finansowych różnego szczebla.

3. Finanse publiczne a finanse prywatne. Cechy finansów publicznych.
Finanse oznaczają procesy gromadzenia i wydatkowania przez różne podmioty środków pieniężnych. W doktrynie i różnych aktach prawnych są określane jako pochodne w stosunku do tego pojęcia takie przede wszystkim jak: działalność finansowa(proces gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych), gospodarka finansowa(proces gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych), oraz całokształt różnych czynności prawnych i organizacyjnych, które służą temu procesowi.
Finanse publiczne
W ujęciu ekonomicznym finansami publicznymi są zarówno zasoby publicznych środków pieniężnych jak i różne operacje dokonywane tymi środkami, a także wszelkie normy prawne regulujące takie operacje.
W ujęciu prawnym definicja jako pierwszy wysuwa element prawny ujmując finanse publiczne nie tylko w kategorii zjawiska ekonomicznego(gromadzenia i wydatkowania) ale przede wszystkim jako część prawa publicznego. W takim ujęciu finanse publiczne to w istocie gałąź prawa regulująca funkcjonowanie finansów publicznych.
Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem w szczególności: pobieranie i gromadzenie dochodów, wydatkowanie środków publicznych, finansowanie deficytu, zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne, zarządzenie środkami publicznymi, zarządzenie długiem publicznym, rozliczenia z budżetem UE.

Finanse publiczne	Kryterium	Finanse prywatne
Korporacje publiczne ( państwo, UE, JST) Sektor Finansów Publicznych Bank centralny	PODMIOTY	Podmioty prawa prywatnego (os. fiz., spółki, przedsiębiorstwa) Korporacje związkowe (partie, fundacje, stowarzyszenia
Realizacja zadań publicznych Ochrona interesów państwa w sektorze gospodarczym	CEL DZIAŁALNOŚCI	Realizacja interesów gospodarczych lub celów statutowych
Interwencjonizm państwa Centralne zarządzanie	ŚRODKI EKONOMICZNE	Wolna konkurencja rynkowa Indywidualne zarządzanie
Przymus administracyjny Rozwinięty system kontroli finansowej	ŚRODKI PRAWNE	Autonomia woli stron
Nakaz gromadzenia dochodów (funkcja fiskalna)	GŁÓWNA METODA DZIAŁANIA	„Przymus” osiągnięcia zysku
Oparte są na regulowanych prawnie relacjach m/y podmiotami, z których jeden jest podmiotem prawa publicznego(władztwo administracyjne i aparat przymusu)	PRAWO	Regulowane są przez przepisy prawa prywatnego- KC, KSH
Szeroki charakter	CHARAKTER	Są miniaturą finansów publicznych; są od nich uzależnione
Jawne	JAWNOŚĆ	Objęte tajemnicą

4. Funkcje finansów publicznych.
1. Funkcja fiskalna- najstarsza funkcja gromadzenia finansów publicznych towarzysząca istnieniu państwa od momentu jego istnienia. Polega na gromadzeniu środków pieniężnych przez państwo po to by zrealizować zadania jakie państwo ma do spełnienia. Jest to najważniejsza funkcja z punktu widzenia gospodarki finansowej.
2. Funkcja redystrybucyjna(rozdzielcza)- jest ujmowana jako celowe, świadome wykorzystywanie instytucji prawno-finansowych do powtórnego podziału tworzonego w państwie PKB.
-realizacja tej funkcji jest związana z częścią definicji finansów publicznych, tzn. wydatkowaniem.
-jest bezpośrednim następstwem funkcji fiskalnej
-funkcja ta pozwala na przenoszenie zasobów pieniężnych ze sfery produkcyjnej do sfery nieprodukcyjnej
Zakres realizacji redystrybucyjnej zależy od wielu czynników, w tym: założeń ustrojowych państwa, stopnia rozwoju i kondycji gospodarki, sytuacji społecznej(stopnia bezrobocia, relacji m/y liczbą osób czynnych zawodowo a emerytami i rencistami)
3. Funkcja stymulacyjna(bodźcowa)- świadome i celowe oddziaływanie przez poszczególne podmioty prawa publicznego przy użyciu, tzw. bodźców prawno-finansowych.
Bodźce finansowe to instytucje prawno-finansowe, które mają pobudzać konkretne grupy do określonych pożądanych działań lub powstrzymać od zachowań niepożądanych.
Można wyróżnić stymulacje pozytywne(ulgi, dotacje, podwyżki), negatywne(kary, grzywny, podwyżki stawek, odsetki, restrykcyjne opodatkowanie)
4. Funkcja informacyjno-kontrolna- można ją uznać za funkcję dodatkową, uboczną. W warunkach ustroju demokratycznego i gospodarki wolnorynkowej ma charakter informacyjno-ewidencyjny- polega na sygnalizowaniu pozytywnych lub negatywnych wyników procesów gospodarczych, które mogą być przydatne przy podejmowaniu różnorodnych działań zmierzających do usprawnienia finansów publicznych.

5. Deficyt budżetowy i nadwyżka budżetowa.
Deficyt budżetowy- ujemna różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi ustalona dla okresu rozliczeniowego.
Nadwyżka budżetowa- dodatnia różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi ustalona dla okresu rozliczeniowego.

6. Pojęcie budżetu państwa, cechy budżetu.
Budżet państwa- podstawowy, publiczny plan finansowy o charakterze dyrektywnym obejmujący zestawienie całości dochodów i wydatków bezzwrotnych oraz przychodów i rozchodów uchwalany na z góry określony okres w specjalnym trybie.
1. Budżet jako plan finansowy odnosi się do przyszłości i stanowi jej prognozę, zawiera nakaz określonego zachowania się jego wykonawców i dotyczy gromadzenia dochodów i ich wydatkowania.
2. Budżet jako podstawowy plan finansowy, oznacza że wszystkie pozostałe plany finansowe istniejące w ramach danego podmiotu prawa publicznego muszą być z nim zgodne.
3. Budżet jako publiczny plan finansowy stanowi publiczną własność(opinia publiczna i społeczeństwo powinno znać jego treść, poszczególne etapy procedury czy wykonania, a także realizuje interes ogółu)
4. Budżet ma charakter dyrektywny, oznacza że budżet stanowi wiążące polecenie organu stanowiącego skierowane do wykonawców budżetu, czyli organu wykonawczego. Dotyczy ono zgromadzenia przez wykonawców zaplanowanej kwoty dochodów, a następnie rozdysponowania jej według zadań wskazanych w ustawie. W Polsce obowiązuje jednostronna dyrektywność- niedopuszczalne jest przekroczenie zaplanowanych wydatków oraz deficytu.
5. Istotną cechą jest bezzwrotność dochodów i dokonywanych wydatków. Charakter zwrotny operacji finansowych należy traktować jako wyjątek.
6. Budżet jest przygotowywany zgodnie z polską tradycją na 1 rok budżetowy. Przełomem jest obowiązujący od 2010r wieloletni plan finansowy państw.
7. Budżet państwa jest uchwalany zawsze w formie ustawy, zaś budżety JST mają postać uchwał budżetowych.
8. Budżet składa się z 2 części: normatywnej- wskazane są najważniejsze wskazówki makroekonomiczne, kontroli wydatków; drugiej części- załączniki.
9. Budżet państwa został sformułowany wg zasad sformułowanych przez przedstawicieli nauki oraz praktykę budżetową w celu zapewnienia prawidłowej realizacji budżetu i gospodarki budżetowej.

7. Wyjaśnij różnice pomiędzy pojęciami: budżet państwa, ustawa budżetowa, ustawa o prowizorium.
Terminy budżet i ustawa budżetowa nie są tożsame.
Budżet państwa na konkretny rok budżetowy jest uchwalany przez Sejm w formie ustawy budżetowej, oznacza to, że podstawowy plan finansowy jakim jest budżet państwa otrzymuje corocznie formę ustawy, przy której opracowaniu i uchwaleniu obowiązuje odrębna procedura.
Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym. Składa się z: budżetu państwa, załączników, postanowień, których obowiązek zamieszczenia wynika z UFP lub innych ustaw. Budżet państwa stanowi podstawowy element niejako merytoryczny trzon ustawy budżetowej.
Ustawa o prowizorium- jest ono uchwalane w formie ustawy w specjalnym trybie jednak ma ono charakter doraźnego, awaryjnego aktu prawnego regulującego prowadzenie gospodarki finansowej po zakończeniu roku budżetowego. Pojawia się w sytuacji, gdy do dnia 30 września nie zostało przedłożony Sejmowi projekt ustawy budżetowej. Prowizorium budżetowe może być uchwalane albo na ściśle określony okres albo do momentu wejścia w życie opóźnionej ustawy budżetowej.

8. Charakterystyka zasady szczegółowości (klasyfikacja budżetowa).
Ma istotne znaczenie ze względu na zapewnienie racjonalnej gospodarki budżetowej, respektowanie ogólnych nadrzędnych zasad jawności i przejrzystości finansów publicznych, jak i ustrojowe wymagania demokratycznego państwa. Szczegółowość budżetu ma swój wyraz w klasyfikacji budżetowej, która pozwala na uchwalanie budżetu nie tylko w ogólnych globalnych kwotach dochodów i wydatków budżetowych ale z podaniem kwot szczegółowych. Szczegółowa klasyfikacja budżetowa umożliwia Parlamentowi kontrolę procesu rozdysponowania środków publicznych. Pozwala także na bardziej racjonalne gospodarowanie tymi środkami.
Klasyfikacja budżetowa- są to prawnie ustalone zasady grupowania, a także podziału dochodów i wydatków budżetowych. Może się opierać na rożnych kryteriach:
-podmiotowym(wykonawcy budżetu), przedmiotowym(rodzaje dochodów i przeznaczenie wydatków), a także mieszanym(kombinacja wskazanych kryteriów).
Budżet składa się z części(najszerszy podział wyodrębnia się je w oparciu o kryterium podmiotowe; odpowiadają odpowiednim wykonawcom budżetu), działów, rozdziałów(podział na działy i rozdziały jest podyktowany rodzajem działalności ma więc charakter przedmiotowy z reguły), paragrafów(także ujęte przedmiotowo określają poszczególne rodzaje dochodów, przychodów lub wydatków).

9. Zasada jedności formalnej i materialnej.
W ujęciu formalnym oznacza, że wszystkie dochody i wydatki budżetowe są ujęte w jednym akcie prawnym. W Polsce zasada ta jest przestrzegana zarówno na poziomie państwowym jak i samorządowym.
W ujęciu materialnym zasada zwana popularnie zasadą „wspólnego kotła” środki publiczne wpływające do budżetu stanowią w nim jeden wspólny fundusz przeznaczony na różne wydatki publiczne. Odstępstwem od tej zasady mogłoby być tzw. wewnętrzne funduszowanie budżetowe, czyli przeznaczania środków pochodzących ze ściśle określonych źródłem na ściśle wskazane wydatki.

10. Zasada jawności budżetu.
Jest przejawem ogólnej zasady jawności finansów publicznych. Przejawami tej zasady są:
-jawność obrad parlamentarnych, także tych, które dotyczą kwestii budżetowych
-odpowiednia informacja o przebiegu dyskusji nad projektami budżetu
-publikacja ustawy budżetowej wraz z załącznikami
Realizowana jest na wszystkich etapach procedury budżetowej i obejmuje również kwestie odpowiedzialności za wykonanie budżetowe oraz informacje o państwowym długu publicznym.
Zasada przejrzystości nie jest wyartykułowana bezpośrednio w ustawie. Należy przypuszczać, że jej realizacja ma na celu uczynienie budżetu planem jasnym, niesprzecznym zewnętrznie i czytelnym dla każdego obywatela.
11. Treść zasady zupełności (powszechności).
Jest doktrynalnym postulatem aby do budżetu z jednej strony trafiały wszystkie dochody publiczne, a z drugiej by z tych budżetów były pokrywane wszelkie wydatki na cele publiczne. W myśl tej zasady nie powinny funkcjonować żadne formy tzw. publicznej gospodarki pozabudżetowej. Zasada powszechności budżetu jest przestrzegana w formie tzw. „budżetowania brutto” właściwego dla jednostek budżetowych. Jednostki te wszelkie uzyskiwane dochody odprowadzają do budżetu, a wszystkie ich wydatki są pokrywane z budżetu. Jednostki sektora finansów publicznych działające w formie samorządowych zakładów budżetowych, agencji wykonawczych, a także instytucji gospodarki budżetowej rozliczają się z budżetem saldem swoich zysków, tzw. „budżetowanie netto proste”.
Zasada powszechności budżetu przełamują państwowe fundusze celowe tworzone na podstawie odrębnych ustaw. Przychody z takich funduszy pochodzą ze środków publicznych a są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych, oznacza to, że rozdysponowanie części środków publicznych odbywa się poza budżetem. Mimo to fundusze celowe mogą być dotowane z budżetu państwa lub budżetu JST. Postulat zupełności budżetu jest podyktowany potrzebą zapewnienia szerokiej kontroli parlamentu nad finansami publicznymi. Ujęcie w budżecie wszystkich dochodów i wydatków gwarantuje kontrolę parlamentarną nad całością finansów publicznych.

12. Metody budżetowania brutto i netto.
Brutto- jest realizacją klasycznego ujęcia zasady zupełności. Jednostka SFP odprowadza wszystkie swoje dochody do budżetu macierzystego(państwowego lub samorządowego) i wszystkie wydatki pokrywa bezpośrednio z tego budżetu. Zaletami tej metody są: wysokość wydatku nie zależy od strony dochodowej, łatwa kontrola budżetowa; wady: jednostka nie jest zainteresowana oszczędzaniem ani inwestowaniem
Netto- polega na tym, że jednostka SFP rozlicza się z budżetem macierzystym tzw. wynikiem finansowym. Jednostki SFP rozliczające się tą metodą mają prawo prowadzenia działalności gospodarczej(generowanie zysku). Jednostki te część wygenerowanego dochodu oddają do budżetu a pozostałą część przemnażają na potrzeby własne i inwestycje. Zaletą tej metody jest: umożliwienie jednostkom elastyczności finansowej, gdyż pozwala im na pozyskiwanie dochodów własnych i prowadzenie własnej gospodarki; wadą zaś jest zmniejszenie zakresu redystrybucji budżetowej, dyrektywności i kontroli.

13. Sektor finansów publicznych - wyjaśnij pojęcie.
Pojęcie SFP zawarte jest w art. 9 UFP. Nie jest to wprawdzie dokładna definicja ale wyjaśnienie poprzez enumeratywny katalog organów i różnego rodzaju podmiotów należący do tego sektora.
Sektor finansów publicznych tworzą:
1. Organy władzy publicznej- organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały
2. Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki
3. Jednostki budżetowe
4. Samorządowe zakłady budżetowe
5. Agencje wykonawcze
6. Instytucje gospodarki budżetowej
7. Państwowe fundusze celowe
8. ZUS i zarządzane przez niego fundusze oraz KRUS i fundusze zarządzane przez prezesa KRUS
9. NFZ
10. Samodzielne publicznej zakłady opieki zdrowotnej
11. Uczelnie publicznej
12. PAN i tworzone przez nią jednostki organizacyjne
13. Państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe
14. Inne państwowe lub samorządowe osoby prawne, utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego

14. Gospodarka finansowa jednostek budżetowych.
Są to jednostki SFP, które odprowadzają do budżetu uzyskane dochody i za jego pośrednictwem finansują swoje wydatki a poziom wydatków nie jest limitowany przez te dochody. Finansowanie jednostek budżetowych odbywa się za pośrednictwem budżetu państwa lub JST. Podlegają one zatem budżetowaniu brutto. W sferze obrotu cywilnoprawnego stanowią stationes fisci lub statniones municipii (reprezentują SP, gminę, powiat lub województwo w zakresie praw i obowiązków, które dotyczą mienia wykorzystywanego w ich działalności)
Działalność finansowa jednostek budżetowych ma charakter planowy. Prowadzona jest na podstawie planu finansowego, który jest określany jako plan dochodów i wydatków. Plan ten odzwierciedla fragment budżetu, za którego pośrednictwem odbywa się finansowanie jednostki budżetowej. Plan finansowy jednostki budżetowej nie przewiduje dokonywania wpłat własnych zasobów pieniężnych do budżetu, gdyż bezzwrotne środki publiczne stanowią z mocy prawa dochody budżetowe pobierane jedynie za pośrednictwem tych jednostek. Brak odrębności planu finansowego jednostki budżetowej od budżetu państwa lub samorządowego znajduje odzwierciedlenie w tym, iż środki publicznej uzyskiwane przez jednostki budżetowe kwalifikowane są jako dochody publiczne. Ponadto wydatki jednostek budżetowych mogą być dokonywane jedynie do wysokości określonej w obowiązującym budżecie.

15. Gospodarka finansowa samorządowych zakładów budżetowych.
Zakłady budżetowe należą do kategorii jednostek SFP, które podlegają ograniczonego budżetowaniu. Jednostki te działają na zasadzie samofinansowania się. Odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania publiczne a koszty swojej działalności pokrywają z osiągniętych przychodów. Chociaż realizacja zadań publicznych odbywa się w sposób odpłatny, zakłady budżetowe nie prowadzą działalności gospodarczej. Statutowym celem tych jednostek jest jak najlepsze wykonanie oznaczonych zadań państwa lub ST a nie dążenie do osiągnięcia zysku. Zakład budżetowy nie odprowadza do budżetu swoich przychodów ani nie finansuje w całości swoich wydatków za pomocą środków budżetowych. Rozliczeniu podlega jedynie wynik finansowy, który jest ustalany przez zestawienie przychodów z działalności jednostki z kosztami jej prowadzenia. W przypadku zamknięcia roku budżetowego ujemnym wynikiem zakład budżetowy otrzymuje dofinansowanie w formie dotacji podmiotowej na pokrycie straty bilansowej. Odmowa udzielenia dofinansowania wymusza postawienie deficytowej jednostki w stan likwidacji, gdyż warunkiem prawidłowego wykonania zadań publicznych jest zdolność sfinansowania kosztów ich realizacji. W przypadku wykazania w planie finansowym dodatniego wyniku finansowego nadwyżka środków obrotowych pozostała po sfinansowaniu własnymi przychodami kosztów działalności jest wpłacana w całości do budżetu. O wielkości i trybie dokonywania płatności nadwyżki decyduje organ stanowiący JST w statucie lub innym akcie erekcyjnym samorządowego zakładu budżetowego. Zakład budżetowy może otrzymać dotację: przedmiotowe, podmiotowe, celowe na inwestycję, celowe na zadania bieżące finansowe z udziałem środków ze źródeł zagranicznych oraz jednorazową dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Dotacje te limitowane są stopniem realizacji realizowanych zadań.
Podstawą działalności samorządowego zakładu budżetowego jest indywidualny roczny plan finansowy. Określa on przychody własne i dofinansowania, wydatki osobowe, rzeczowe oraz inne stanowiące koszty działalności, stan środków obrotowych i należności na początek i koniec roku kalendarzowego, a także rozliczenia w wyniku finansowego z budżetem samorządowym.
Zmiana planu finansowego w ciągu roku uwarunkowana jest zrealizowaniem przez zakład budżetowy wyższych od planowanych przychodów i kosztów. Ustawa wyłącza jednak możliwość dokonywania przez kierownika tej jednostki samodzielnej korekty planu jeżeli w jej następstwie uległaby zwiększeniu kwota dotacji lub zmniejszyłaby się wpłata środków do budżetu(wymaga to zmian w budżecie). Istotne znaczenie w gospodarce finansowej ma sposób finansowania majątku trwałego zakładu budżetowego. Środki na ten cel przekazywane są przez JST w formie dotacji celowych na inwestycje. Majątek trwały zakładu budżetowego nie podlega amortyzacji- nie ma możliwości zgromadzenia funduszu na odtworzenie składników majątkowych przez zaliczanie w ciężar kosztów odpisów amortyzacyjnych.

16. Gospodarka finansowa agencji wykonawczych.
Są państwowymi osobami prawnymi utworzonymi na podstawie odrębnej ustawy w celu wykonywania zadań państwa. Agencje wykonawcze są wyodrębnione organizacyjnie nie tylko w SFP ale także w ramach innych działów prawa finansowego oraz cywilnego. Podstawę działalności finansowej agencji wykonawczej stanowi jej indywidualny roczny plan finansowy, nie zaś budżet państwa. Agencje wykonawcze są obowiązane do sporządzania w układzie zadaniowym planów finansowych w perspektywie czasowej 3-letniej(odróżnienie od wieloletniego planu finansowego państwa). Ograniczenie samodzielności finansowej przejawia się w pozbawieniu jej organu zarządzającego uprawnienia do samodzielnego opracowania planu finansowego. Projekt planu jest bowiem przygotowywany w ramach współdziałania organu z właściwym ministrem nadzorującym i zatwierdzany przez tego ministra. Dokonywanie zmiany przychodów lub kosztów jest uwarunkowane ich zaopiniowaniem przez sejmową komisję budżetową i uzyskaniem zgody ministra nadzorującego agencję. Stanowią one jednostki gospodarki pozabudżetowej ale objęte są budżetowaniem „netto prostym”. UFP nakłada obowiązek sporządzenia w ramach projektu planu finansowego agencji wykonawczej dodatkowego planu dochodów i wydatków. Nie jest to odrębny plan od rocznego planu przychodów i kosztów określenia przychody i wydatki nawiązują do innej prezentacji przychodów i kosztów, które ujmowane są wg metody kasowej w terminie ich zapłaty. Nie zmienia to istoty środków publicznych, które nadal stanowią przychody publiczne.
Agencje wykonawcze mogą być dotowane przez budżet państwa zarówno w zakresie określonym w UFP jak i w odrębnych ustawach. Finansowa odrębność i samodzielność tych jednostek istotnie zawęża możliwość ich wspierania środkami budżetowymi. Każda agencja wykonawcza może otrzymać dotacje celowe na dofinansowanie lub pełne finansowanie kosztów inwestycji oraz wykonywanych zadań państwowych. Odrębne ustawy mogą dopuszczać udzielenie także innych dotacji stosowanych ze względu na szczególne cechy działalności statutowej agencji.

17. Gospodarka finansowa instytucji gospodarki budżetowej.
Instytucja gospodarki budżetowej jest nowym podmiotem SFP. Jest to rozwiązanie hybrydowe po likwidacji państwowych zakładów budżetowych. Łączy cechy zakładów budżetowych i agencji wykonawczych. Instytucja ta działa na zasadzie samofinansowania, która odpłatnie wykonuje swoje zadania. Instytucja gospodarki budżetowej jest osobą prawną mająca własny majątek, z którego ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za własne zobowiązania. Instytucja gospodarki budżetowej powstaje z chwilą wpisu do KRS. Prowadzi działalność planową w sposób przypominający planowanie finansowe agencji wykonawczych. Sporządza roczne plany finansowe w układzie zadaniowym, które są koordynowane w okresach 3-letnich. Plany te wyodrębnione są z budżetu państwa, chociaż występują elementy wspólne dla gospodarki budżetowej dotyczy to chociażby dofinansowania tych podmiotów. Treść rocznych planów instytucji gospodarki budżetowej i agencji wykonawczej jest w znacznym stopniu podobna. Różnica dotyczy dodatkowego wyodrębnienia przez agencję wykonawczą zarówno środków przekazywanych innym podmiotom jak i kosztów realizacji jej zadań statutowych przez te podmioty. Na instytucję gospodarki budżetowej taki obowiązek nie został nałożony. Plan finansowy może być zmieniany w trakcie roku kalendarzowego, modyfikacje te w przypadku instytucji gospodarki budżetowej nie mogą spowodować pogorszenia jej wyniku finansowego oraz zwiększenia dotacji z budżetu państwa. Aby dokonać zmian instytucja musi uzyskać stosowną zgodę organu założycielskiego. Jeśli dokona zmiany musi poinformować o tym MF.
Mogą być dotowane środkami z budżetu państwa i skala tego wsparcia nie jest limitowana kosztami prowadzonej działalności. Dotacje dla instytucji gospodarki budżetowej powinny mieć ustawowe umocowanie i przeznaczenie. Środki budżetowe muszą być wykorzystywane na realizację zadań publicznych tej jednostki. UFP nie stwarza możliwości przekazania dla tej jednostki dotacji celowej na finansowanie lub dofinansowanie jej zadań własnych. UFP nie określa zasad wykorzystania zysku instytucji gospodarki budżetowej, a także nie reguluje sytuacji, gdy działalność finansowa jest prowadzona ze stratą. Przewiduje jedynie zwiększenie funduszu tej jednostki o pozostający w jej dyspozycji zysk. Nie występuje wyraźny obowiązek ustawowy dokonywania wpłat z tego zysku do budżetu państwa. Natomiast instytucja gospodarki budżetowej utworzona przez poszczególnych ministrów lub szefa kancelarii prezesa RM za zgodą RM jest pozbawiona możliwości decydowania o swoim zysku. Kompetencje decyzyjne przysługują bowiem jej organowi założycielskiemu.

18. Fundusze celowe-wyjaśnij pojęcie.
Za fundusz celowe jest uznawany fundusz ustawowo powołany, którego przychody pochodzą ze środków publicznych a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań. Istota funduszu celowego upatrywana w słowie „fundusz”, którego treść nie została prawnie określona. W języku polskim pojęcie to oznacza wyodrębniony zasób środków majątkowych(zwykle pieniężnych, kapitałów) przeznaczonych na realizację określonych celów. Prawnym źródłem funduszu celowego może być wyłącznie ustawa. Poszczególne fundusze celowe działają na mocy odrębnych ustaw. UFP określa warunki, których spełnienie powoduje z mocy prawa uznanie funduszu za celowy, ponadto reguluje on podstawę działalności finansowej wszystkich funduszy celowych.

19. Przygotowanie projektu ustawy budżetowej- etap ministerialny.
Procedurę budżetową można określić jako całokształt zasad i czynności związanych z przygotowanie projektu budżetu, uchwalaniem ustawy budżetowej, jej wykonywaniem oraz kontrolą realizacji budżetu.
Pierwszy etap obejmuje przygotowanie projektu budżetu państwa i innych składników ustawy budżetowej.
W miesiącu luty-marzec MF, MS przy współudziale NBP sporządzają prognozy warunków realizacji planu budżetowego.
W miesiącu marzec-kwiecień na podstawie przedłożonych prognoz przygotowuje projekt ustawy budżetowej wraz z uzasadnieniem i przedstawia go RM do rozpatrzenia.
Kwiecień do 3 dekady maja - MF ustala notą budżetową szczegółowe zasady, tryb oraz terminy sporządzania materiałów do projektu budżetu państwa.
2-3 dekada maja - dysponenci części budżetowych sporządzają projekty planów rzeczowych.
2-3 dekada lipca - MF przekazuje dysponentom części budżetowych informację o wstępnych limitach wydatków poszczególnych części
Od 21 dni od otrzymania limitów max do 3 dekady sierpnia dysponenci części budżetowych oraz dysponenci funduszy celowych przedkładają MF projekty planów finansowych
Do 1 września musi być opublikowanie sprawozdanie z wykonania budżetu za pierwsze półrocze
W 1 dekadzie września MF na podstawie w/w sprawozdania dokonuje weryfikacji warunków realizacji planu budżetowego i przedkłada go RM
Do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy RM uchwala projekt ustawy budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedkłada go Marszałkowi Sejmu
Do 25 października dysponenci przekazują podległym jednostkom wielkości, które powinni przyjąć do projektów swoich planów.
Jeżeli zamiast projektu ustawy budżetowej został przedstawiony Sejmowi projekt ustawy o prowizorium budżetowym RM jest zobowiązana do przedstawienia Sejmowi projektu ustawy budżetowej z przynajmniej na 3m-ce przed zakończeniem okresu obowiązywania prowizorium.
Jeżeli do dnia 1 stycznia następnego roku nie zostanie ogłoszona ustawa budżetowa lub ustawa o prowizorium publiczną gospodarkę finansową prowadzi się wówczas opierając się na złożonym projekcie.

20. Tryb uchwalenia ustawy budżetowej- etap Sejmowy.
Drugi etap procedury budżetowej obejmuje czynności związane z uchwaleniem budżetu. Czynności te odbywają się w zasadzie tak jak uchwalanie innych ustaw, chociaż z pewnymi wyjątkami wskazanymi w KRP. Aby nadać bieg inicjatywie ustawodawczej(należącej tylko do RM) Marszałek Sejmu dokonuje wstępnej kontroli projektu, oceniając czy odpowiada on wymogom konstytucyjnym i regulaminowym. W przypadku braków Marszałek może go zwrócić wnioskodawcy. A w przypadku wątpliwości po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu może skierować projekt do Sejmowej Komisji Ustawodawczej celem uzyskania opinii co do zgodności z prawem. Komisja większością 3/5 głosów może zaopiniować projekt jako niedopuszczalny.
Regulamin Sejmu przewiduje rozpatrywanie projektu ustawy w 3 czytaniach. Konstytucja ogranicza czas procesowania nad projektem ustawy, który wynosi 4m-ce. Jeżeli w tym czasie projekt nie zostanie złożony prezydentowi do podpisu, prezydent może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Szczególny tryb wyraża się także w ograniczeniu uprawnień Senatu w stosunku do zasad ogólnych trybu ustawodawczego. Senat nie ma prawa odrzucenia ustawy budżetowej uchwalonej przez Sejm.
A jedynie uprawniony jest do wniesienia poprawek i to w terminie do 20 dni od dnia przekazania uchwalonej ustawy.
I czytanie odbywa się na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Rządowy projekt przedstawia zazwyczaj premier lub MF. Tutaj mogą być zgłaszane pytania posłów dotyczące projektu. Teoretycznie Sejm może odrzucić projekt w całości lecz Sejm może także korzystać ze swoich uprawnień i wpływać na ostateczny kształt ustawy. I czytanie kończy się skierowaniem projektu ustawy do Sejmowej Komisji Finansów Publicznych, która analizuje całość projektu i koordynuje dalsze nad nim prace. Poszczególne części projektu rozpatrywane są przez właściwe komisje sejmowe, a w ich pracach uczestniczą przedstawiciele Komisji Finansów Publicznych.
II czytanie przedstawienie Sejmowi sprawozdania Komisji Finansów i przeprowadzenie debaty oraz zgłaszanie poprawek i wniosków. Komisja finansowa po rozpatrzeniu przy udziale przedstawicieli poszczególnych komisji sejmowych stanowisk przekazanych przez komisje, przedstawia na posiedzeniu Sejmu sprawozdanie wraz z wnioskami, wnioskuje o ich przyjęcie bez poprawek lub ewentualnie z poprawkami, a także informuje Sejm o nieuwzględnionych wnioskach poszczególnych komisji sejmowych. Następnie odbywa się debata, w trakcie której mogą być zgłaszane propozycje poprawek i wniosków. Jeżeli nie zgłasza się poprawek może się niezwłocznie odbyć 3 czytanie. Zgłoszone poprawki w II czytaniu powodują, że projekt trafia powtórnie do komisji, które go rozpatrywały do ponownego rozpatrzenia.
III czytanie obejmuje przedstawienie przez posła sprawozdawcę poprawek do wniosków przedstawionych podczas II czytania oraz głosowanie.

21. Uprawnienia Senatu w zakresie ustawy budżetowej.
Po uchwaleniu przez Sejm ustawy Marszałek Sejmu przesyła ustawę niezwłocznie do Senatu. W trakcie prac komisji senackich nad częściami ustawy mogą wystąpić do reprezentantów poszczególnych resortów z wnioskami o udzielenie wyjaśnień. Komisje senackie przekazują swoje opinie komisji gospodarki i finansów publicznych, która koordynuje całość prac na ustawą w Senacie. Komisja gospodarki przygotowuje projekt uchwały Senatu, której proponuje przyjęcie ustawy bez poprawek lub wprowadzenie poprawek. Uchwałę w sprawie ustawy budżetowej Senat podejmuje w terminie 20 dni od jej otrzymania. Zgłoszone przez Senat propozycje poprawek Marszałek Sejmu kieruje do komisji finansów publicznych, która przedstawia swoje sprawozdanie Sejmowi. Jeżeli Sejm nie odrzuci uchwały Senatu bezwzględną większością głosów uznaje się ją za przyjętą. Ustalony tekst ustawy potwierdzony podpisem przez Marszałka Sejmu jest niezwłocznie kierowany do prezydenta, który nie ma prawa veta.

22. Uprawnienia prezydenta RP w zakresie ustawy budżetowej.
Prezydent RP ma prawo skrócić kadencję Sejmu, gdy w ciągu 4 miesięcy od chwili przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie została ona przedłożona prezydentowi do podpisu. Prezydent nie może zawetować ustawy budżetowej i na jej podpisanie ma tylko 7 dni. Może jednak zwrócić się do TK o zbadanie zgodności z konstytucją. TK jest zobowiązany rozpatrzyć wniosek w ciągu 2m-cy od jego złożenia.

23. Pojęcie prowizorium budżetowego.
Prowizorium budżetowe to budżet uchwalony tymczasowo, na pewien czas przed budżetem rocznym, a także budżet roczny w formie ogólnych jego założeń. Jest to tryb awaryjny, wchodzi w życie gdy ustawa budżetowa z pewnych względów nie może być uchwalona. Prowizorium budżetowe ma charakter tymczasowy, wygasa wraz z upływem terminu na który zostało uchwalone, bądź też gdy ustawa budżetowa zostanie uchwalona. Określa dochody i wydatki Państwa. Tryb tworzenia prowizorium budżetowego jest taki sam jak ustawy budżetowej, czyli inicjatywa ustawodawcza przysługuje tylko Radzie Ministrów. Jedną z cech charakterystycznych prowizorium budżetowego jest to, iż jest ono uchwalane na okres krótszy niż 1 rok

24. Pojęcie wydatków niewygasających w budżecie państwa.

25. Wykonywanie budżetu państwa, instytucje przeniesienia i blokowania wydatków.
Wykonanie budżetu to 3 etap procedury budżetowej. Obowiązują tu określone w UFP szczegółowe zasady gospodarki finansowej, które dają się sprowadzić do 5 podstawowych reguł:
1. Zasada terminowego pobierania dochodów, a także celowego oszczędnego, terminowego i zgodnego z planem dokonywania wydatków budżetowych
2. Wykonawcy budżetu przy zlecaniu zadań są obowiązani respektować zasady wybierania najkorzystniejszej oferty z uwzględnianiem ustawy Prawo zamówień publicznych
3. Dług SP obsługiwany jest przed innymi wydatkami budżetowymi
4. Nieprzewidziane wydatki wynikające z wyroków sądowych lub tytułów egzekucyjnych należy pokrywać w pełnej wysokości bez względu na zaplanowany w ustawie budżetowej poziom tych wydatków
5. Zasada ograniczająca możliwość dokonywania w budżecie przeniesienia wydatków tylko do sytuacji ściśle wskazanych w UFP przy zachowaniu przewidzianej procedury.
Przeniesienie wydatków jest to instytucja umożliwiająca zmiany w ustawie budżetowej w trakcie roku budżetowego. Dysponenci części budżetowych posiadają uprawnienia do przenoszenia planowanych wydatków budżetowych pomiędzy rozdziałami i paragrafami w ramach danej części i działu klasyfikacji budżetowej. Przeniesienie doznaje jednak ograniczeń wskazanych w UFP. Nie może spowodować zwiększenia wydatków w jakiejkolwiek podziałce klasyfikacyjnej więcej niż 5% ani zwiększenia planowanych wydatków na wynagrodzenie. Dodatkowym ograniczeniem jest konieczność już zyskania zgodny MF na zwiększenie lub zmniejszenie wydatków majątkowych.
Blokowanie wydatków- w trakcie wykonywania budżetu państwa może mieć miejsce zjawisko blokowania planowanych wydatków budżetowych. Jest to okresowy lub obowiązujący do końca roku budżetowego zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków albo zakaz przekazywania środków na realizację zadań finansowanych z budżetu państwa. Blokowanie wydatków może nastąpić w 2 odrębnych okolicznościach z zachowaniem odrębnego trybu:
a) okoliczność zwyczajna- może wystąpić w toku realizacji budżetu państwa. Dotyczy zablokowania wydatków albo przez MF w stosunku do całego budżetu albo przez dysponentów części budżetowych w odniesieniu do ich części budżetu państwa. Tego rodzaju blokada może być spowodowana 4 przyczynami:
-niegospodarność występowania w konkretnych jednostkach
-opóźnienie realizacji zadań
-zaistnienie nadmiaru posiadanych środków
-naruszenie szczegółowych zasad gospodarki finansowej, które powinny być przestrzegane
W przypadku zablokowania wydatków przez dysponenta części budżetu jest on zobowiązany do poinformowania o swojej decyzji MF.
MF po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji ds. budżetu może utworzyć nową rezerwę celową i przenieść do niej kwotę zablokowanych wydatków wynikającą z opóźnienia realizacji zadań lub nadmiaru środków finansowych. Rezerwa taka może być przeznaczona na sfinansowanie
zobowiązań SP, bądź na cele osobno wskazane w ustawie budżetowej.
Szczególna procedura przewidziana jest także w sytuacji wprowadzenia stanu nadzwyczajnego. Wówczas RM może dokonywać przeniesień wydatków w drodze rozporządzeń w celu realizacji zadań wynikających z wprowadzenia stanu nadzwyczajnego.
b) okoliczność nadzwyczajna- wiąże się z zagrożeniem realizacji ustawy budżetowej. Decyzję podejmuje RM w drodze rozporządzenia po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji ds. budżetu. Przyczyną zablokowanie wydatków może być opóźnienie lub inna nieprawidłowość w realizacji dochodów budżetowych co grozi utratą równowagi między globalną wielkością dochodów i wydatków w budżecie państwa.

26. Układ wykonawczy budżetu państwa
Wykonywanie ustawy budżetowej odbywa się na podstawie układu wykonawczego dotyczącego każdej części budżetowej oraz w oparciu o harmonogram realizacji budżetu państwa
Układ wykonawczy budżetu opracowują odrębnie dla każdej części budżetowej dysponenci główni i w terminie 21 dni po ogłoszeniu ustawy budżetowej przedstawiają go ministrowi finansów

27. Rezerwy budżetowe i kompetencje dysponowania nimi w budżecie państwowym
Są rodzajem kredytu budżetowego. Są zaplanowane po stronie wydatków i dotyczą takich wydatków, których przeznaczenie w trakcie uchwalania budżetu nie jest jeszcze znane. Powodem tworzenia rezerw w budżecie jest potrzeba uelastycznienia budżetu i zapewnienia, że wszystkie wydatki zostaną sfinansowane, nawet takie, których w momencie przygotowania i uchwalania budżetu nie można przewidzieć. Wyróżnia się: rezerwę ogólną oraz rezerwy celowe.
Rezerwa ogólna ma charakter obligatoryjne i stanowi zabezpieczenie na wypadek tzw. zdarzeń losowych. Nie może być większa niż 2/10% ogółu wydatków. Rezerwą ogólną dysponuje RM, która może upoważnić do tego premiera.
Rezerwy celowe są tworzone w sytuacjach konkretnie wskazanych w ustawie, np. na wydatki, których realizacja uwarunkowana jest zaciągnięciem kredytu u Międzynarodowej Instytucji Finansowej(EBC), na wydatki związane z realizacją, np. wspólnej polityki rolnej, część środków na jej realizację pochodzi z UE. Suma rezerw celowych nie może przekroczyć 3% wydatków. Dysponuje nimi MF. MF może z wydatków powstałych wskutek blokowania utworzyć dodatkową rezerwę celową.
Każda rezerwa budżetowa stanowi odrębną część budżetu.

28. Kontrola wykonania budżetu państwa
Kontrolę nad wykonywaniem budżetu sprawuje Sejm. Czynności kontrolne składają się z 2 etapów.
I etap dotyczy sprawozdania z wykonania budżetu za pierwsze pół roku. Sporządza je MF i przedstawia zarówno komisji sejmowej ds. budżetu jak i NIK w terminie do dnia 10 września danego roku kalendarzowego.
II etap to sprawozdanie z wykonania budżetu, które składa RM po zakończeniu okresu budżetowego w terminie do dnia 31 maja następnego roku. Do tego sprawozdania dołącza się: sprawozdanie o dochodach i wydatkach związanych z zadaniami z zakresu administracji rządowej, realizowanymi przez jednostki samorządu terytorialnego, i innymi zadaniami zleconymi jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami; zbiorczą informację o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego; ocenę realizacji założeń makroekonomicznych; ocenę przebiegu prywatyzacji majątku Skarbu Państwa; informację o wykonaniu wydatków w układzie zadaniowym.
Do sprawozdania, o którym mowa w ust. 2, Rada Ministrów dołącza:
1) sprawozdanie dotyczące przestrzegania zasady stanowiącej, że kwota państwowego długu publicznego nie może przekroczyć 60% wartości rocznego produktu krajowego brutto w danym roku budżetowym;
2) informację dotyczącą długu, poręczeń i gwarancji sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 38.
Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią NIK podejmuje w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia sejmowi sprawozdania uchwałę o udzieleniu lub odmowie udzielenia RM absolutorium.

29. Podstawy prawne gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego.
Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi obecnie gospodarkę finansową samorządu terytorialnego są: KRP, ustawa o finansach publicznych, ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego(2003), ustawy samorządowe: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i samorządzie województwa oraz Europejska Karta Samorządu Lokalnego.

30. Struktura własnych dochodów gminy.
Opierając się na KRP oraz ustawach ustrojowych możemy dochody budżetu gminy podzielić na 2 zasadnicze grupy:
1. Dochody własne,
2. Dochody zewnętrzne
Obowiązująca nowa ustawa o dochodach JST wyróżnia dodatkową grupę dochodów o charakterze fakultatywnym, która obejmuje niepodlegające zwrotowi środki pochodzące ze źródeł zagranicznych oraz środki pochodzące z budżetu UE. Dochody własne to zazwyczaj wpływy budżetowe o charakterze stałym. W tej grupie można wyróżnić 4 zasadnicze kategorie dochodów:
1. Z tytułu podatków samorządowych- od spadków i darowizn, rolny, leśny, nieruchomości, od środków transportowych, PCC, od działalności gospodarczej osób fizycznych- karta podatkowa
Fakultatywnym źródłem dochodów natury fiskalnej jest instytucja samo opodatkowania mieszkańców gminy.
2. Udziały w podatkach państwowych- 39,34% wpływów z PIT (zwiększony o 5% przez 5 lat jeżeli gmina powstała w wyniku połączenia kilku gmin) i 6,71% wpływów z CIT
3. Opłaty- skarbowe, lokalne: targowe, miejscowe, uzdrowiskowe, od psów ;prolongacyjne od nieterminowego uiszczania należności stanowiących dochód gminy, eksploatacyjne,
4. Majątkowo-kapitałowe: odsetki od środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych, odsetki od pożyczek użyczanych przez gminę, 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej lub innych zadań zleconych ustawami, odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody budżetu gminy

31. Struktura dochodów własnych powiatu i województwa
1. Dochody własne powiatu
a) udział w podatkach państwowych- 10,25% wpływów z PIT oraz 1,4% CIT
b) dochody majątkowo-kapitałowe: dochody ze sprzedaży, najmu, dzierżawy majątku powiatowego, dochody uzyskane przez powiatowe jednostki budżetowe, wpłaty od zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, odsetki od pożyczek udzielonych przez powiat, odsetki i dywidendy od kapitału wniesionego do spółek, odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody budżetu powiatu, 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej lub innych zadań zleconych ustawami
2. Dochody własne województwa
a)udział w podatkach państwowych- 1,6% wpływów z PIT oraz 15,9% CIT
b) majątkowo- kapitałowe: dochody ze sprzedaży, najmu, dzierżawy majątku wojewódzkiego, dochody uzyskane przez wojewódzkie jednostki budżetowe, wpłaty od zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, odsetki od pożyczek udzielonych przez województwo, od kapitału wniesionego do spółek, odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody budżetu województwa, 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej lub innych zadań zleconych ustawami

32. Dochody zewnętrzne jednostek samorządu terytorialnego
Są to dochody pochodzące głównie z budżetu państwa lub budżetu innych JST. Dochody zewnętrzne dzieli się na subwencje ogólną oraz dotacje celowe.
Subwencja ogólna składa się z 3 części:
1. Wyrównawczej- wsparcie finansowe gmin uboższych(takich, których poziom rozwoju nie przekracza ustalonego pułapu; te same wskaźniki stosuje się do „janosikowego” )
2. Równoważąca- na pulę tej części składa się suma wpłat nadwyżki dochodów gmin o wysokim poziomie rozwoju oraz łączna wartość ustalonej kwoty uzupełniającej dla gmin, które utraciły prawo do jej wypłaty; przyznawana jest gminom w celu uzupełnienia ich dochodów w związków ze zmianą finansowania określonych zadań
3. Oświatowa- przeznaczana jest na realizację zadań szkolnych oraz zadań pozaszkolnych. Łączną kwotę subwencji dla wszystkich JST ustala corocznie ustawa budżetowa.
Dotacje celowe- przyznawane na ściśle określony cel. Niewykorzystane kwoty dotacji podlegają zwrotowi do budżetu państwa. Dotacje są przeznaczane m.in. na zadania z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych, bieżących zadań własnych JST oraz kosztów realizacji inwestycji realizowanych przez JST jako zadania własne z zakresu administracji rządowej lub inne zlecone ustawami. Jeżeli dotacje są niewykorzystane zgodnie z przeznaczeniem, pobrane nienależnie albo w nadmiernej wysokości podlegają zwrotowi do budżetu państwa w terminie 15 dni od momentu stwierdzenia tych okoliczności. Dodatkowo pobierane są odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych
Dochody zewnętrzne powiatu są podobne jak dochody zewnętrzne gminy. Dotacje celowe powiatu jednak dotyczą ponadto obowiązków realizowanych przez powiatowe służby, inspekcje i straże, a także zadań z zakresu pomocy społecznej i usuwania bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Dochody zewnętrzne województwa również dzielą się na subwencję ogólną i dotacje celowe. Jednak struktura subwencji ogólnej dla województwa jest nieco odmienna. Składa się z 3 części:
1. Oświatowa- analogicznie do zasad obowiązujących w gminie i powiecie
2. Wyrównawcza- analogicznie do zasad obowiązujących w gminie i powiecie
3. Regionalna- przewidziana tylko dla województw. Przyznawana jest województwom o niższym PKB na uzupełnienie dochodów w związku ze zmianą finansowania zadań, których stopa bezrobocia jest wyższa niż 110% średniej krajowej
Dotacje celowe- mogą być przekazywane na zadania własne jak i zlecone. Zasady przekazywania i realizacji są analogiczne do reguł dotowania zadań gminy i powiatu.

33. Państwowy dług publiczny a dług skarbu państwa
Państwowy dług publiczny jest to nominalna wartość zadłużenia JSFP. Główną przyczyną powstawania długu publicznego jest kumulowanie się występujących w kolejnych latach deficytów budżetowych na sfinansowanie których wymienione instytucje emitują papiery wartościowe lub zaciągają kredyty i pożyczki. Wierzycielami państwowego długu publicznego mogą być krajowe instytucje finansowe, inne podmioty gospodarcze oraz osoby fizyczne. Pożyczkodawcami zagranicznymi są z reguły państwowe i komercyjne instytucje finansowe. Zapewnienie równowagi finansów publicznych wymaga aby dług publiczny nie przekroczył kwoty 60% PKB. Koszty rocznej obsługi długu krajowego stanowiły nie więcej niż 10% rocznych wydatków budżetu państwa, długu zagranicznego nie więcej niż 25% wpływów z eksportu. Nadmierny wzrost długu publicznego osłabia bowiem aktywność gospodarki.
Dług SP jest to nominalna wartość zadłużenia SP, dług podsektora rządowego. Dług SP jest tylko elementem państwowego długu publicznego, ponieważ nie każde zadłużenie podmiotów SFP jest zadłużeniem SP.

34. Treść ustawy budżetowej
Budżet państwa jak każdy plan finansowy ma stronę dochodową i wydatkową. Dochody budżetu państwa pochodzą z różnych tytułów i mają różnorodny charakter. Można je podzielić na 5 podstawowych grup:
1. Daniny publiczne- podatki państwowe, cła i opłaty; przekraczają 90% wszystkich dochodów budżetu państwa
2. Dochody z przysługujących państwu praw majątkowych- wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek SP, wpłaty z zysku NBP, dywidendy, dochody państwowych jednostek budżetowych, nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczych, dochody z najmu, dzierżawy i innych umów cywilno-prawnych
3. Dochody z operacji finansowych- odsetki od lokat terminowych na centralnym rachunku budżetu państwa, odsetki od udzielony krajowych i zagranicznych pożyczek oraz odsetki od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach państwowych jednostek budżetowych
4. Przymusowe dochody uboczne- grzywny, mandaty i inne kare pieniężne, jeżeli przepisy szczególne nie przyznają prawa do dysponowania nimi innym jednostkom SFP
5. Inne dochody- fundusze UE oraz EFTA, spadki, zapisy, darowizny na rzecz SP oraz inne imiennie nie wskazane dochody publiczne.
Wydatki budżetu państwa są częścią wydatków publicznych. Dotyczą przede wszystkim organów władzy państwowej. Środki publiczne mogą także zasilać JST, a także inne podmioty prowadzące odrębną gospodarkę finansowa, np. fundusze celowe, państwowe szkoły wyższe, PAN.
Z budżetu państwa są także finansowane zadania określone w odrębnych ustawach, a także wskazane w umowach międzynarodowych.
Klasyfikacja wydatków:
1) subwencje i dotacje – mają charakter zasilający; mogą być udzielane JST i innym podmiotom. Wyróżnia się dotacje celowe (na zadania), przedmiotowe(na utrzymania lub obniżenie cen ważnych artykułów), podmiotowe(na dofinansowanie imiennie wskazanych podmiotów w ustawie lub umowie międzynarodowej);
2) wypłaty na rzecz osób fizycznych (np. emerytury, dopłaty do leków);
3) wydatki bieżące jednostek budżetowych – związane ze stałym funkcjonowaniem instytucji państwowych np. wynagrodzenia i uposażenia sfery budżetowej, zakupy towarów i usług na rzecz instytucji państwowych;
4) wydatki majątkowe – udziały SP w spółkach pr. Handlowego, wydatki inwestycyjne
5) obsługa długu SP – oprocentowanie kredytów i pożyczek, oprocentowanie i dyskonto skarbowych papierów wartościowych, poręczenia i gwarancje SP, koszty emisji papierów wartościowych;
6) środki własne UE – obejmują udziały we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych;
7) realizacja programów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE (chodzi tu o tzw. wkład krajowy).
Zestawienie wielkości dochodów i wydatków budżetu państwa oznacza bądź nadwyżkę, bądź deficyt budżetu. Na pokrycie deficytu muszą zostać uruchomione ściśle określone w ustawie źródła przychodów. Można na to przeznaczyć środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych, które mogą opiewać na świadczenia pieniężne(MF) jak i niepieniężne(MS w porozumieniu z MF). Deficyt może być zaspokojony w drodze zaciągania kredytów i pożyczek, prywatyzacji majątku SP, wykorzystania nadwyżki z lat ubiegłych.
Bony skarbowe – papiery wartościowe z krótkim terminem wykupu(krótszym niż rok); mogą być oferowane do sprzedaży z dyskontem i wykupywane po okresie wg wartości nominalnej.
Obligacje skarbowe – długoterminowe papiery wartościowe; mogą być oferowane zarówno na rynku krajowym jak i zagranicznym w formie dyskonta lub odsetek
Skarbowy papier oszczędnościowy – oferowany do sprzedaży osobom fizycznym, stowarzyszeniom, fundacjom, organizacjom społecznym i zawodowym; szczegółowe warunki emisji mogą być ograniczone(wyłączenie obrotu wtórnego, ograniczenie obrotu tylko do osób fizycznych.

TEORIA PODATKU: CECHY UNIWERSALNE, ELEMENTY KONSTRUKCJI PODATKU.

Cechy uniwersalne:
1) charakter pieniężny podatku
2) jest świadczeniem publicznoprawnym
3) jest świadczeniem o charakterze przymusowym
4) jest świadczeniem jednostronnym
5) jest świadczeniem ogólnym
6) jest publicznym dochodem zasadniczym
7) nieodpłatność
8) bezzwrotność

Elementy konstrukcji podatku:
1)podmiot podatku
2) przedmiot podatku
3) podstawa opodatkowania
4) stawki i skale podatkowe
5) tryb i warunki płatności
6) zwolnienia i ulgi
7) ewentualne zwyżki podatkowe

POJĘCIA

Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz SP, województwa, powiatu lub gminy wynikające z ustawy podatkowej
Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu
Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu
Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu
Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.
Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz SP, województwa, powiatu lub gminy podatku w wysokości, terminie oraz miejscu określonym w przepisach prawa podatkowego
Rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że ustawa podatkowa stanowi inaczej

ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE

1. Sposoby powstawania zobowiązań podatkowych
Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:
- zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania – moment ten określają przepisy poszczególnych ustaw podatkowych. Podatek powstaje niezależnie od woli, zamiaru i wiedzy którejkolwiek ze stron stosunku zobowiązaniowego. Organy podatkowe nie mają bezpośredniego wpływu na powstanie zobowiązania. Podatnik lub płatnik sam oblicz i wpłaca ustalona wysokość podatku we właściwym terminie do właściwego organu podatkowego. Organ podatkowy weryfikuje składane deklaracje i wysokość podatku. W powstawaniu zobowiązania podatkowego z mocy prawa towarzyszy tzw. samoobliczenie podatku przez podatnika i płatnika. Ten sposób powstawania zobowiązań podatkowych dotyczy wszystkich podatków państwowych.
- doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającego wysokość tego zobowiązania – Powstawanie zobowiązania podatkowego na skutek doręczenia decyzji dotyczy podatków majątkowych i przychodowych, a więc samorządowych. W tym przypadku zobowiązanie podatkowe powstaje w dniu doręczenia podatnikowi decyzji podatkowej. Wydanie decyzji podatkowej wymiarowej poprzedza postępowanie podatkowe. Decyzja wymiarowa ustala wysokość zobowiązania podatkowego i tworzy stosunek prawno podatkowy. Ta decyzja ma charakter konstytutywny. Dzień doręczenia decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe uruchamia bieg terminów procesowych: 14 dni na wniesienie odwołania, 14 dni na uiszczenia podatku, od tego momentu można dokonać zabezpieczenia majątkowego, 5-letni termin przedawnienia zobowiązania, prawo do złożenia wniosku w.s. ulg podatkowych (67a). Przykładami są: PSD, PR, PL, PN(os. fizycznych).
2 Wygasanie zobowiązań podatkowych
a) efektywne:
Zapłata – najczęstszy sposób efektywnego wygasania zobowiązań; można dokonać zapłaty w trybie gotówkowym i bezgotówkowym. Za termin dokonania wpłaty uważa się przy zapłacie gotówką – dzień wpłaty w kasie organu podatkowego, na rachunek tego organu w banku, placówce pocztowej, SKOK-U, biurze usług płatniczych lub w instytucji płatniczej, dzień pobrania wpłaty przez płatnika lub inkasenta, zaś w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku podatnika w banku, SKOK-u lub innej instytucji płatniczej (wyjątek: unijne instytucje płatnicze – dzień obciążenia rachunku, gdy uznanie wpłaty nastąpi we wskazanym terminie, w innym wypadku jest to dzień uznania kwoty na rachunku organu), zapłaty można dokonać również w formie elektronicznej. Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą i prowadzą księgę przychodów i rozchodów płacą podatek przelewem (wyjątek: opłata skarbowa, mikroprzedsiębiorcy). Podatki samorządowe mogą być zapłacone kartą płatniczą na podstawie uchwały organu stanowiącego JST. Jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania z różnych tytułów, dokonaną wpłatę zalicza się na poczet podatku o najwcześniejszym terminie płatności, chyba że podatnik wskaże na poczet którego zobowiązania dokonuje wpłaty(dotyczy to również zaliczek i rat). Terminy płatności (47): 14 dni roboczych po doręczeniu decyzji, pierwsze raty po doręczeniu decyzji, samoobliczenie – ostatni dzień wpłaty, inkasenci - dzień po terminie. Terminy te mogą ulec odroczeniu decyzją organu na wniosek podatnika uzasadniony jego ważnym interesem lub interesem publiczny (Podatnik, płatnik, inkasent).
Ulgi podatkowe: Organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, ulga w spłacie zobowiązań podatkowych na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a,decyzja z prawidłową wysokością zaliczek na podatek ;
3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
§ 2. Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Zaległość podatkowa – podatek, zaliczka lub rata niezapłacona w terminie. Od niej naliczane są odsetki za zwłokę (robi to podatnik, płatnik, inkasent, następca prawny lub os. trzecia; wpłacane są bez wezwania organu podatkowego). Zwolnienie z odsetek następuje m.in. w przypadku zawieszenia postępowania, wysokość odsetek nie przekraczałaby 3xopłaty dodatkowej za polecenia przesyłki listowej przez Pocztę Polską, od wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu I instancji. Stawka: 200% podstawowej stopy% kredytu lombardowego +2%(nie może być niższa niż 8%. Opłata prolongacyjna – rodzaj opłaty ustalanej przez organ administracyjny, udzielając ulgi (50% stawki odsetek za zwłokę). Nie ustala się jej, gdy przyczyną wydania decyzji jest klęska żywiołowa, wypadek.
Potrącenie – sposób wygaszania zobowiązań oraz zaległości podatkowych z odsetkami wobec SP lub JST na wniosek podatnika z tytułu: wyroku na podst. 417 i 417² KC, ugody na tej podstawie, wywłaszczenia, odszkodowania za niesłuszne skazanie, aresztowania lub zatrzymanie, odszkodowanie o uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz bytu Państwa Polskiego, odszkodowania orzeczonego decyzja organu adm. rządowej. Następuje w drodze postanowienia /zażalenie/.
Pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta – Płatnik i inkasent dokonują wpłaty na tych samych zasadach, co podatnik.
Zaliczenie nadpłaty - Nadpłata – jest to kwota nadpłacona lub zapłacona nienależnie(pobrana przez płatnika), zobowiązania zapłaconego przez płatnika lub inkasenta określonego w decyzji za nienależne lub za wysokie, zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę. Termin powstania nadpłaty zależy od przyczyny. Nadpłata ulega zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych lub zwrotowi po zakończeniu okresu rozliczeniowego lub w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji. Na wniosek podatnika może ulec również zaliczeniu na poczet przyszłych zobowiązań w razie braku zaległości i bieżących zobowiązań.
Przeniesienie własności rzeczy i praw majątkowych – na rzecz SP lub JST w zamian za zaległości podatkowe. Następuje to na podstawie umowy zawartej między (I) starostą a podatnikiem za zgodą NUS lub NUC(postanowienie), bądź między (II) wójtem a podatnikiem. Umowa wymaga formy pisemnej, powoduje wydanie decyzji o wygaśnięciu zobowiązania.
Przejęcie własności rzeczy i praw majątkowych w trybie egzekucji administracji – odbywa się na podstawie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
b) nieefektywne:
Zaniechanie poboru(zwolnienie) generalne i indywidualne – MF może w drodze rozporządzenia w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników: zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie i grupy podatników których ono dotyczy(generalne); organ podatkowy na wniosek podatnika może zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku, jeżeli: zagraża to ważnym interesom podatnika, w szczególności jego egzystencji, podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek był niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy.
Przedawnienie i umorzenie zaległości – zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Przedawnieniu nie ulegają zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym(po upływie terminu można wygasić zobowiązanie tylko do wysokości przedmiotu zabezpieczenia).
Umorzenie ulgi podatkowe.
3. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe:
a) podatnika i małżonka podatnika
Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki(w tym zaliczki, odsetki i koszty). Małżonek podatnika odpowiada całym majątkiem wspólnym za cudzy dług, jeżeli ma z podatnikiem wspólność majątkową. Jest to niekonstytucyjne, ponieważ małżonek nie jest stroną w decyzji organu podatkowego i nie może skutecznie się bronić poprzez wniesienie odwołania. Można się przed tym ustrzec poprzez ograniczenie lub zniesienie wspólności majątkowej, lecz ich skutki prawne nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem, zniesienia, ustania wspólności majątkowej, uprawomocnienia się orzeczenia o separacji, zawarcia umowy (intercyzy). Małżonek może żądać wydania przez organ podatkowy zaświadczenia o wysokości zaległości podatkowych(jeżeli pozostaje we wspólności majątkowej nie wymagana jest zgoda podatnika).
Małżonek podatnika może także odpowiadać solidarnie z podatnikiem za zobowiązania podatkowe, jeżeli są wspólnie opodatkowani; solidarna jest także ich wierzytelność o zwrot nadpłaty. Do odpowiedzialności solidarnej stosuje się przepisy KC.
b) płatnika i małżonka płatnika
Obowiązkiem płatnika jest zgodnie z art. 8 obliczenie podatku, pobranie go od podatnika i wpłacenie go we właściwym terminie do organu podatkowego. Za ich niewykonanie płatnik odpowiada całym swoim majątkiem. Organ podatkowy wydaje wtedy decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika [deklaratoryjna]. Co do odpowiedzialności małżonka płatnika stosuje się przepisy o odpowiedzialności małżonka podatnika. Płatnikowi przysługuje wynagrodzenie zryczałtowane z terminowe wpłacanie podatków, zasady ich ustalania określa MF lub organ stanowiący ST (zależnie od typu podatku).
c) inkasenta i małżonka inkasenta
Obowiązkiem inkasenta jest zgodnie z art. 9 pobranie podatku od podatnika i wpłacenie go we właściwym terminie do organu podatkowego. Za ich niewykonanie inkasent odpowiada całym swoim majątkiem. Organ podatkowy wydaje wtedy decyzję o odpowiedzialności podatkowej inkasenta [deklaratoryjna]. Co do odpowiedzialności małżonka inkasenta stosuje się przepisy o odpowiedzialności małżonka podatnika. Inkasentowi przysługuje wynagrodzenie zryczałtowane z terminowe wpłacanie podatków, zasady ich ustalania określa MF lub organ stanowiący ST (zależnie od typu podatku).
4. Odpowiedzialność osób trzecich: Osoby trzecie odpowiadają solidarnie z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe podatnika(zaległości przejęte przez następcę prawnego). Jeżeli inne przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają także za: podatki niepobrane lub pobrane a niewpłacone przez płatników i inkasentów, odsetki za zwłokę, niezwrócone w terminie zaliczki podatku VAT oraz ich oprocentowanie, koszty postępowania egzekucyjnego. O odpowiedzialności osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji [konstytutywna]. Postępowanie nie może zostać wszczęte przed: upływem terminu płatności ustalonego zobowiązania, dniem doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania, o odpow. Płatnika lub inkasenta, zwrotu zaliczki naliczonego podatku VAT, określającej wysokość odsetek. Stosuje się do tego rodzaju odpowiedzialności odpowiedni art. 29 OP (odpow. Małżonka)
a) rozwiedziony małżonek
Art. 110 OP stosuje się do małżonka rozwiedzionego, w separacji, lub po unieważnieniu małżeństwa. Odpowiada on solidarnie całym swoim majątkiem z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej do wysokości wartości udziału przypadającego mu w majątku wspólnym. Odpowiedzialność ta nie dotyczy należności, co do których nie upłynął termin płatności; odsetek za zwłokę i kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.
b) członek rodziny podatnika
Członkiem rodziny podatnika jest zstępny, wstępny, rodzeństwo, małżonkowie zstępnych, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz pozostająca z podatnikiem w faktycznym pożyciu, a także małżonek pozostający w separacji lub o zniesionej bądź ograniczonej wspólności majątkowej. Członek rodziny odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym członek rodziny stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając z tego korzyści. Przez współdziałanie rozumie się właściwie każdą działalność. Odpowiedzialność tą wyłącza obowiązek alimentacyjny. Odpowiedzialność ta jest ograniczona do wysokości uzyskanych korzyści i nie obejmuje należności przed upływem terminu płatności.
c) nabywca przedsiębiorstwa
Nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością, chyba że przy zachowaniu należytej staranności nie mógł o nich wiedzieć. Odpowiedzialność ta jest ograniczona do wysokości wartości nabytku. Odpowiedzialność ta jest wyłączona w stosunku do nabycia w postępowaniu egzekucyjnym oraz upadłościowym. Odpowiedzialność jednoosobowej spółki kapitałowej powstałej z przekształcenia przedsiębiorcy będącego os. fizyczną nie jest niczym ograniczona.
d) wspólnik spółki osobowej
Wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki. Były wspólnik także odpowiada za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem oraz inne zaległości powstałe w czasie gdy był on wspólnikiem. W przypadku rozwiązania spółki za zaległości powstałe po jej rozwiązaniu odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie jej rozwiązania. Orzeczenie o odpowiedzialności za zaległości podatkowe z zobowiązań powstałych z mocy prawa, nie wymaga wydania uprzedniej decyzji o wysokości zobowiązania – wystarczy decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej.
e) członka zarządu spółki handlowej i osoby prawnej
Za zaległości podatkowe spółki z o.o., spółki z o.o. w organizacji, SA lub SA w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że zgłoszono we właść. czasie wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe bądź niezgłoszenie takiego wniosku lub niewszczęcie postępowania nastąpiło bez jego winy; nie wskazał mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części. Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upłynął w czasie pełnienia ich obowiązków oraz inne zaległości powstałe w czasie ich pełnienia. Jeżeli spółka z o.o. w organizacji lub SĄ w organizacji nie posiada członków zarządu, za ich zaległości podatkowe odpowiada jej pełnomocnik lub wspólnicy, gdy pełnomocnika nie powołano. Odpowiedzialność ponosi odpowiedni także były członek zarządu oraz były pełnomocnik.
f) dzierżawca
Dzierżawca lub inny użytkownik nieruchomości odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem będącym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub samoistnym posiadaczem nieruchomości za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych wynikających z opodatkowania nieruchomości powstałych podczas trwania dzierżawy lub użytkowania. Odpowiedzialność ponosi dzierżawca lub użytkownik, jeżeli istnieją między nim a podatnikiem powiązania o charakterze rodzinnym, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy. Zakres tej odpowiedzialności nie obejmuje należności za podatki niepobrane lub pobrane a niewpłacone przez płatników i inkasentów, odsetki za zwłokę, niezwrócone w terminie zaliczki podatku VAT oraz ich oprocentowanie, koszty postępowania egzekucyjnego.
g) firmant
Inna osoba, która zgodziła się na posługiwanie się jej imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firma tej osoby w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, ponosi odpowiedzialność solidarna z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej działalności.
5. Zabezpieczenie rzeczowe, hipoteka przymusowa, zastaw skarbowy
a) zabezpieczenie rzeczowe – zabezpieczenia tego dokonuje się przed terminem płatności na majątku podatnika, majątku wspólnym małżonków, płatnika lub inkasenta, wspólników spółek osobowych, kapitałowych oraz 1-osobowej spółki kapitałowej, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie nie zostanie wykonane, w szczególności, gdy nie uiszcza wymagalnych zobowiązań lub dokonuje zbycia majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję. Zabezpieczenia można dokonać również w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej. Decyzja o zabezpieczeniu wygasa po upływie 14 dni od doręczenia decyzji deklaratoryjnej, z dniem doręczenia decyzji konstytutywnej, z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zwrotu podatku.
b) hipoteka przymusowa – przysługuje ona SP i JST na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego i os. trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych na mocy decyzji a także zaległości podatkowych. Przedmiotem hipoteki może być: część ułamkowa nieruchomości należąca do podatnika lub wspólników s.c., nieruchomość będąca przedmiotem współwł. łącznej małżonków lub wspólników s.c., użytkowanie wieczyste, spółdzielcze prawo własnościowe do lokalu, wierzytelność zabezpieczona hipoteką, statek morski (nawet w budowie) wpisany do rejestru okrętowego. Hipoteka powstaje przez wpis do księgi wieczystej lub zbioru dokumentów dokonany przez właściwy sąd rejonowy na wniosek organu podatkowego.
c) zastaw skarbowy – przysługuje SP i JST z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych na mocy decyzji, a także zaległości podatkowych na wszystkich rzeczach ruchomych i zbywalnych prawach majątkowych (nawet współwł. łączna małżonków), jeżeli ich wartość wynosi co najmniej 11 900zł i podlegają egzekucji oraz nie mogą być przedmiotem hipoteki. Powstaje on z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych, prowadzonego przez NUS (centralny rejestr prowadzi MF). Zastaw wygasa z dniem wygaśnięcia zobowiązania z mocy prawa, z dniem wykreślenia z rejestru lub z dniem sprzedaży egzekucyjnej.
6. Organy administracji podatkowej: właściwość rzeczowa, miejscowa i funkcjonalna

Właściwość rzeczowa – ustalana jest wg przepisów określających zakres działania organów podatkowych z uwzględnieniem zakresu zadań określonych na podstawie odrębnych przepisów, w szczególności o wprowadzeniu programów pilotażowych. Organy podatkowe mają obowiązek przestrzegać jej z urzędu.
Właściwość miejscowa – jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się wg miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta lub innej os. fizycznej (133§2 OP). MF może ją określić w drodze rozporządzenia w sprawach niektórych zobowiązań podatkowych lub poszczególnych kategorii podmiotów, uwzględniając w szczególności posiadanie miejsca zamieszkania za granicą, miejsce uzyskiwania dochodów oraz miejsce położenia przedmiotu opodatkowania.
W przypadku odpowiedzialności os. trzeciej właściwy miejscowo jest organ właściwy dla podatnika, płatnika lub inkasenta.
Zmiana właściwości miejscowej: Jeżeli w trakcie roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego zastąpi zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego, właściwym pozostaje organ podatkowy właściwy w pierwszym dniu roku podatkowego lub okresu rozliczeniowego. Jeżeli zdarzenie nastąpiło po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego, organem właściwym jest ten, który jest właściwy po zaistnieniu tych zdarzeń z wyjątkiem postępowania podatkowego i kontroli podatkowej.
Właściwość funkcjonalna: § 1. Organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest:
1) naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa – jako organ pierwszej instancji;
2) dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej – jako: a) organ odwoławczy odpowiednio od decyzji naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego, b) organ pierwszej instancji, na podstawie odrębnych przepisów, c) organ odwoławczy od decyzji wydanej przez ten organ w pierwszej instancji;
3) samorządowe kolegium odwoławcze – jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa.
§ 2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest organem podatkowym – jako: 1) organ pierwszej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia – z urzędu; 2) organ odwoławczy od decyzji wydanych w sprawach, o których mowa w pkt 1; 3) organ właściwy w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych; 4) organ właściwy w sprawach interpretacji przepisów prawa podatkowego, 5) organ właściwy w sprawach informacji przekazywanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
§ 3. Organami podatkowymi wyższego stopnia są organy odwoławcze.

PODATEK DOCHOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH

1. Podmiot podatku: są nim osoby fizyczne uzyskujące dochody podlegające opodatkowaniu.
a) nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy.
Nieograniczony obowiązek podatkowy – podlegają mu osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium RP. Obowiązkowi temu podlegają wszystkie dochody bez względu na miejsce położenia źródeł przychodu. Za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce uważa się taką, która: posiada na jej terytorium centrum interesów osobistych lub gospodarczych lub przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Ograniczony obowiązek podatkowy - Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Za takie dochody uważa się w szczególności dochody z: pracy wykonywanej na terytorium RP na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia; działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia; działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości. Zwolnieni są członkowie personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz inne osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na podstawie umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych, jak również członkowie ich rodzin pozostający z nimi we wspólnocie domowej, jeżeli dochody są uzyskiwane za granicą, i nie są rezydentami. Zgodnie z art. 4a należy uwzględnić także umowy o podwójnym opodatkowaniu.
b) preferencyjne opodatkowanie małżonków i osoby samotnie wychowującej dziecko. – są to wyjątki od zasady, że podatek dochodowy płacą poszczególne osoby fizyczne.
I małżonkowie: Mogą się rozliczać wspólnie, jeżeli spełnią przesłanki: oboje są rezydentami, związek małżeński trwał cały rok podatkowy, wspólność majątkowa trwała cały rok podatkowy, złożenie wspólnego wniosku o łączne opodatkowanie (czyli odpowiednie wypełnienie deklaracji, może być wyrażony przez 1 z małżonków). Podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Preferencje podatkowe są wyłączone jeżeli jeden z małżonków korzysta z form ryczałtu, podatku liniowego, tonażowego. Małżonek może złożyć wniosek o łączne opodatkowanie także w sytuacji, gdy: zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego; pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego. Ze zmarłym małżonkiem można rozliczyć się za jeden ostatni rok podatkowy. Wniosek złożony po terminie nie uprawnia do skorzystania z preferencji.
II osoba samotnie wychowująca dziecko: taką osobą jest rodzic lub opiekun prawny podlegający obowiązkowi podatkowemu, będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwodnikiem, rozwódką, lub osobę wobec której orzeczono separację, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci małoletnie, otrzymujące zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną, uczące się do 25 roku życia, jeżeli nie uzyskały dochodów w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiąca iloraz kwoty pomniejszającej podatek oraz stawki podatku(określonej w I przedziale). Osoba samotnie wychowująca może się rozliczyć tylko z jednym dzieckiem; nie musi być to opieka całoroczna, by skorzystać z preferencji. Jeżeli dziecko osiąga dochód, dolicza się je do dochodu rodzica. Metody obliczania są takie same jak przy ilorazie małżeńskim.
2. Przedmiot podatku: Przedmiotem opodatkowania są różne rodzaje dochodów uzyskiwanych przez podatnika z poszczególnych źródeł przychodów, z wyjątkiem takich, które pochodzą ze źródeł nieobjętych tym podatkiem, lub są zwolnione z podatku dochodowego. W przypadku osiągania dochodów z kilku źródeł przedmiotem jest suma dochodów. Katalog taksatywny (art.10).
W ścisłych wskazanych sytuacjach przedmiotem jest przychód - pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
a) pojęcie dochodu i straty.
Dochód – dodatnia różnica (nadwyżka) między kwotą przychodu a kosztami jego uzyskania.
Strata – Koszty przewyższają uzyskany przychód. O jej wysokość można obniżyć dochód uzyskany w najbliższych następujących po sobie 5 latach podatkowych (wartość obniżenia nie może przekroczyć 50% straty)
b) dochody sumowalne i niesumowane(incydentalne).
Dochody sumowalne – to takie dochody, które podlegają łączeniu, opodatkowane są na zasadach ogólnych wg skali progresywnej. Źródłami takich dochodów są praca i majątek (wymienione w pkt. 2)
Dochody incydentalne – są to dochody wymienione enumeratywnie w ustawie, które nie podlegają łączeniu i są opodatkowane liniowo(art. 24, 28-30, 30a-c). Chodzi tu o m.in. prawa autorskie i pokrewne, świadczenie usług prawnych, rekrutacji pracowników, pozyskiwania personelu, wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych, odpłatnego zbycia papierów wartościowych, odsetek od pożyczek lub dochodów wypłacanych z OFE bądź PFE. Stawki w tym podatku, to 10%(wygrane) i 19%.
c) pojecie kosztów uzyskania przychodu.
Koszty uzyskania przychodu - Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, o ile nie są uznane za niemożliwe do odliczenia. Jako koszty mogą być kwalifikowane tylko takie wydatki, które: a) są ponoszone przez podatnika, a nie przez inny podmiot, b) muszą mieć charakter wydatków definitywnych, c) wydatki służą utrzymaniu i zabezpieczeniu źródła przychodu, d) między danych kosztem a przychodem musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy, e) fakt poniesienia kosztów musi być udokumentowany przez podatnika.
d) metody liczenia kosztów przychodu.
Metoda kosztów rzeczywistych – jedyny w zasadzie sposób rzetelnego i dokładnego ustalenia poniesionych przez podatnika kosztów. Można ją stosować tylko wówczas, gdy podatnik prowadzi księgowość. Koszty ponoszone odzwierciedlane są w księdze przychodów i rozchodów.
Metoda szacunkowa – tę metodę mogą wybrać podatnicy działy specjalne produkcji rolnej. W tym przypadku określenie dochodów (straty) następuje poprzez stosowanie tzw. norm szacunkowych dochodu rocznego. Koszty natomiast oblicza się w drodze remanentu początkowego i końcowego. Metodę tę stosują także organy podatkowe, gdy stwierdzą zjawisko ukrywania lub nieujawniania źródeł przychodu (karna stawka 75%)
Metoda procentowa(ryczałtowa) – KUP mogą być ustalane na dwa sposoby: 1. Kwotowy, 2. Procentowy. Sposób kwotowy polega na bezpośrednim określeniu w ustawie kwoty stanowiącej koszt uzyskania danego przychodu. Sposób ten ma zastosowanie do przychodów z tytułu umowy o pracę i stosunków pośrednich. Sposób procentowy polega na określeniu w przepisach ustawy tego jaki procent przychodu może być uznany za koszty jego uzyskania, np. przy prawach autorskich obowiązują koszty 50%, umowa o dzieło, zlecenie 20%.
3. Źródła przychodów (pojęcie przychodu)
Przychód - pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Źródłem przychodu jest praca i majątek:
1) stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
2) działalność wykonywana osobiście;
3) pozarolnicza działalność gospodarcza;
4) działy specjalne produkcji rolnej;
5) najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;
6) kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 7 lit. a–c;
7) odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2: a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, c) prawa wieczystego użytkowania gruntów, d) innych rzeczy, – jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a–c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;
8) inne źródła
4. Zwolnienia przedmiotowe (5 przykładów)
Stanowią odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania, zakłócają strukturę i zasady PIT, naruszając jego powszechność i równość:
1. Zwolnione są przychody, których otrzymanie nie wiąze się z uzyskiwaniem dochodów, np. odszkodowania, ekwiwalenty i świadczenia z tytułu ubezpieczeń;
2. Zwolnienia o charakterze społecznym np. z tytułu pomocy p[pieniężnej rodzin zastępczych;
3. Zwolnienia o charakterze stymulacyjnym – dochody uzyskiwane ze sprzedaży gruntów, budynków mieszkalnych, praw do lokali mieszkalnych, jeżeli stanowią one przeznaczenie na cele mieszkaniowe – tzw. ulga meldunkowa.
4. Zwolnienia o charakterze szczególnych – dotyczą wygranych w grach losowych, kasynach, automatach, jeżeli nie przekraczają 2280 zł.
5. Subwencyjno-alimentacyjne – dotyczą rent rodzinnych dla sierot zupełnych, stypendiów socjalnych, pomocy materialnej dla studentów, uczniów, oraz różnego rodzaju dodatków kombatanckich.
5. Ulgi i odliczenia od dochodu i ulgi od podatku

Ulgi o dochodu	Ulgi od podatku
Składki na US – bez limitu	Składka na ubezpieczenia zdrowotne – 7,75% podatny wymiaru
Darowizna na cele pożytku publicznego – do 6% dochodu	Ulga na wychowanie dzieci - 11
Darowizna na cele kultu religijnego, krwiodawstwa – 6% dochodu	Darowizna na rzecz OPP – 1% podatku
Ulga rehabilitacyjna: opłacenie przewodnika 2280 zl utrzymanie psa przewodnika – 2280 zł leki – nadwyżka ponad 100 zł miesięcznie używanie samochodu osobowego – 2280 zł ulga dla opiekuna – 9120 zł - limit	Podatek zapłacony za granicą – nie więcej niż polski podatek przypadający na dochód zagraniczny
Ulga internetowa – 760 zł

6. Tryb i warunki płatności podatku
Podatek dochodowy od osób fizycznych oparty jest na zasadzie samoobliczenia. Może być pobrany za pośrednictwem płatnika. Musi je wpłacić do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki na rachunek organu właściwego na miejsce zamieszkania(siedziby) płatnika. Może być wpłacany bezpośrednio przez podatnika na rachunek US.
Rozliczenie podatnicy uzyskujący dochód za pośrednictwem płatnika, samodzielnie dokonują rocznego rozliczenia podatku do 30 kwietnia roku następnego, zawsze wtedy, gdy korzystają z ulg podatkowych lub rozliczają się wspólnie z małżonkiem lub dzieckiem, a także gdy uzyskują dochody z kliku różnych źródeł. Płatnik może dokonać rocznego rozliczenia tylko wtedy, gdy podatnik nie korzysta z ulg ani preferencji, uzyskuje dochody tylko z 1 źrodła i złożył upoważnienie dla płatnika do 10 stycznia roku następnego. Z samodzielnie wykonywanej działalności podatnicy obowiązani są do wpłaty comiesięcznych zaliczek do 20. Dnia miesiąca następnego oraz rozliczenia całorocznego do 31.01.
7. Podatek liniowy (30c)
Opodatkowaniu temu podlegają dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej i działów specjalnych produkcji rolnej, którzy złożyli do właściwego NUS do 20 stycznia roku podatkowego pisemnego oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania, a gdy rozpoczął działalność – nie później, niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Stawka wynosi wtedy 19%. Dochód podatnicy mogą pomniejszać o składki na US i wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego.
Działami specjalnymi produkcji rolnej są: uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin „in vitro”, fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.
8. Skale i stawki

Podstawa obliczenia podatku z złotych	Podatek wynosi
Ponad	do
	85 528
85 528

9. Wyłączenia ustawowe
Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej;
2) przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia;
3) przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn;
4) przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy;
5) przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich;
6) przychodów (dochodów) armatora opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1353 oraz z 2008 r. Nr 209, poz. 1316), z zastrzeżeniem art. 24a ust. 1a;
7) świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.

PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB PRAWNYCH

1. Podmiot podatku: osoby prawne i spółki kapitałowe w organizacji, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej z wyjątkiem spółek osobowych, Podatkowe grupy kapitałowe.
a) nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy
Nieograniczony obowiązek podatkowy - Podatnicy, jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania.
Ograniczony obowiązek podatkowy - Podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
b) charakterystyka PGK
Podatkowe Grupy Kapitałowe to grupy co najmniej 2 spółek prawa handlowego, które dla celów podatkowych przy spełnieniu warunków określonych w ustawie, mogą występować jako jeden podmiot. Taką grupę mogą tworzyć spółki z o.o. i akcyjne, mające siedzibę na Tereni RP, których przeciętny kapitał zakładowy jest nie niższy niż 1 mln złotych; spółka dominująca ma 95% udziałów w kapitale zakładowym spółek zależnych, które nie mogą mieć innych udziałów poza własnymi. PGK zostaje utworzona po zawarciu umowy w formie aktu notarialnego na okres co najmniej 3 lat podatkowych i zarejestrowaniu przez NUS. Po rejestracji umowa nie może być rozszerzona na inne spółki. Podatek oblicza, pobiera i wpłaca spółka reprezentująca wskazana w umowie.
c) zwolnienia podmiotowe
art. 6: SP, NBP, jednostki budżetowe, państwowe fundusze celowe, narodowy i wojewódzkie Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, JST, przedsiębiorstwa międzynarodowe utworzone przez organy władzy państwowej na podstawie umów międzynarodowych i porozumień, ARiMR, ARR, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, ZUS, ANR, ARM.
2. Przedmiot podatku: dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów z wyłączeniem dochodów niepodlegających temu podatkowi. W wyjątkowych przypadkach (odsetek, z praw autorskich lub praw pokrewnych, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, z dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych) przedmiotem opodatkowania jest przychód.
a) pojęcie dochodu i straty
Nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą. Uwzględnia się ją w ciągu następnych 5 lat podatkowych.
b) dochody sumowalne i niesumowane (incydentalne)
Pojęcia tożsame z PIT.
c) pojęcie kosztów uzyskania przychodu
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przy-chodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów, nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów; nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie innych środków trwałych; ulepszenie środków trwałych.
d) metody liczenia kosztów: metoda kosztów rzeczywistych i szacunkowa
Podstawowym sposobem ustalenia wysokości kosztów, a tym samym i dochodów, jest oparcie ich na kosztach rzeczywistych, wynikających z prowadzonej rachunkowości. Jedynie wyjątkowo dochód może być ustalony w drodze oszacowania.
3. Ulgi i odliczenia od dochodu i ulgi od podatku.
Ulgi i odliczenia od dochodu:
Darowizny na cele pożytku publicznego – do 10%;
w bankach – 20 % kwoty kredytów (pożyczek) umorzonych w związku z realizacją programu restrukturyzacji;
Darowizny na cele kultu religijnego – do 10%;
wydatki poniesione przez podatnika na nabycie nowych technologii – nie mogą przekroczyć 50% kwoty.
Ulgi od podatku:
podatek zapłacony w obcym państwie
4. Tryb i warunki płatności podatku.
Rozliczenie CIT dokonywane jest najczęściej przez samych podatników na zasadzie samoobliczenia. W dwóch sytuacjach obowiązki obliczenia i pobrania podatku spoczywają na płatnikach:
- opodatkowaniu podlegają dochody uzyskiwane w PL przez osoby prawne objęte ograniczonym obowiązkiem podatkowym z tytułu praw autorskich, wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych; płatnikiem jest wówczas podmiot, który dokonuje wypłat z takich tytułów i jednocześnie pobiera podatek od wypłacanej kwoty.
- podatek jest pobierany od dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę na terytorium Polski – płatnikiem jest wówczas ta osoba prawna, w której zyskach partycypuje inna osoba prawna i która dokonuje wypłaty udziału, czy dywidendy.
Na podatniku ciąży obowiązek złożenia odpowiedniej deklaracji do US, zwłaszcza dotyczących możliwości korzystania ze zwolnień i ulg, płacenie zaliczek do 20 dnia miesiąca następnego i rozliczenia za cały rok podatkowy do końca marca następnego roku podatkowego.
5. Wyłączenia ustawowe
Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba że ustalenie przychodów jest wymagane dla celów określenia dochodów wolnych od podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4e,
2) przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach,
3) przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
4) przychodów (dochodów) armatora opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1353), z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1a.
6. Skala i stawki
skala proporcjonalna, przy zróżnicowaniu stawek podatkowych. We wszystkich sytuacjach, gdy podstawę stanowi dochód podatnika – obliczone za okres roku podatkowe i odpowiednio skorygowane o ulgi, stawka wynosi 19%. Jeżeli podstawę opodatkowania stanowi przychód, podatek jest zróżnicowany i wynosi 19%, 20% lub 10%.

ZRYCZAŁTOWANE FORMY PODATKU DOCHODOWEGO

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych	Karta podatkowa
1. Podstawa prawna: ustawa z dnia 20 XI 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz. U. 1998, Nr 144, poz. 930 z późń. zm. (dalej ustawa) 2. Cechy ogólne tej formy opodatkowania: W obydwu przypadkach jest to podatek: dochodowy, osobisty pobierany na zasadach uproszczonych od osób fizycznych, obligatoryjny, bezpośredni, zwyczajny
3. Art. 2 ustawy. Zakres podmiotowy określony w ustawie: osoby fizyczne osiągające przychody (dochody) z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz osoby fizyczne osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. 4. Art. 3 ustawy. Przychody (dochody) opodatkowane w formach zryczałtowanych nie podlegają łączeniu z przychodami (dochodami) z innych źródeł (zakaz wspólnego rozliczania się małżonków).
5. Art. 4 ustawy – definicje. Ustawa zawiera wspólny dla obydwu podatków słowniczek pojęć. Znajdują się w nim zdefiniowane dla potrzeb ustawy pojęcia określające różne formy prowadzenia niewielkiej działalności gospodarczej tj. np. działalność usługowa, gastronomiczna, wytwórcza, pozarolnicza działalność gospodarcza (przepis odsyła do ustawy o PIT), pojęcie towaru, ksiąg oraz wolnego zawodu. Ustawa właściwy dla niej katalog wolnych zawodów przez które należy rozumieć: pozarolniczą działalność gospodarczą wykonywaną osobiście przez lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny, jeśli działalność ta nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej, z tym że za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu
Powstaje z mocy prawa, towarzyszy mu instytucja samoobliczenia podatku przez podatnika.	Zobowiązanie podatkowe powstaje w drodze doręczenia decyzji. Wysokość podatku dla podatnika ustala organ podatkowy
Podatek państwowy	Podatek samorządowy
Zakres przedmiotowy: Art. 6 ust. 1, 1a, 1b ustawy Podatek ryczałtowy mogą płacić osoby fizyczne osiągające przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych. Przedmiotem opodatkowania, są także przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, którymi są kwoty należne nawet, jeśli nie zostały one jeszcze faktycznie otrzymane. Przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze.	Zakres przedmiotowy i podmiotowy art. 23 ust. 1 ustawy Karta podatkowa jest stricte formą ryczałtu, płacą ją głównie podatnicy, którzy prowadzą działalność w niewielkim zakresie, co z reguły przejawia się w niewielkiej liczbie zatrudnionych pracowników. Maksymalna liczba zatrudnionych pracowników zależy od rodzaju działalności przez podatnika, z reguły liczba pracowników nie może przekroczyć pięć osób. Ustawa zawieralistę źródeł przychodów opodatkowanych kartą podatkową jest to głównie drobna działalność usługowa lub wytwórczo-usługowa, (zegarmistrz, kosmetyczka, kowalstwo, ślusarstwo, szklarstwo itp.), gastronomiczna, sprzedaż posiłków domowych, wolne zawody (lekarz i lekarz stomatolog, felczer, technik dentystyczny, pielęgniarka, położna, weterynarz)
Zakres podmiotowy art. 6 ust. 4Ryczałt ewidencjonowany mogą wybrać ci podatnicy, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy: a) prowadzili działalność we własnym imieniu i osiągnęli dochód nie przekraczający 150 000 euro; b) prowadzili wyłącznie działalność w formie spółki cywilnej lub jawnej, a suma przychodów wspólników nie przekroczyła 150 000 euro. Jeżeli podatnicy rozpoczynają dopiero działalność i nie korzystają z karty podatkowej to wysokość przychodów nie gra żadnej roli. Jeżeli podatnik w roku poprzednim prowadził zarówno działalność gospodarczą we własnym imieniu jak i w formie spółki to może opłacać ryczałt jeżeli spełni w każdym przypadku warunki w/w czyli nie przekroczy limitowanej kwoty dochodów -  150 000 euro. Jeżeli podatnik w roku poprzednim opłacał podatek w formie karty podatkowej lub częściowo w formie karty podatkowej a częściowo na zasadach ogólnych to też obowiązuje go limit 150.000 euro dochodu.
Art. 8 wyłączenia ustawowe dotyczą podatników min.: 1. opłacających podatek w formie karty podatkowej 2. korzystających, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego, 3. osiągających w całości lub w części przychody z tytułu: - prowadzenia aptek, - działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenie lombardów), - działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, - prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie wolnych zawodów innych niż określone w ustawie, - świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy np.. usługi pośrednictwa w sprzedaży paliw, rud, metali oraz chemikaliów; usługi magazynowania i przechowywania cieczy i gazów; usługi pośrednictwa finansowego. - działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, 4,  wytwarzających wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, 5. podejmujących wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej: a)  samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem, b)  w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków, c)  samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka - jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach, 6. rozpoczynających działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki.
Art. 9 ustawy. Podatnik dokonuje wyboru tej formy opodatkowania poprzez złożenia oświadczenia do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na jego miejsce zamieszkania nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego, natomiast podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego - do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Jeżeli do dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że nadal prowadzi działalność opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Oświadczenie, o wyborze ryczałtu w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki składają wszyscy wspólnicy naczelnikom urzędów skarbowych właściwym według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników.	Art. 29 ustawy W przypadku karty podatkowej rezygnuje się zupełnie z ustalania podstawy podatkowej nawet w sposób szacunkowy. Wysokość podatku ustala naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na położenie zorganizowanego zakładu wskazanego w zgłoszeniu działalności do ewidencji. Naczelnik urzędu skarbowego w drodze decyzji podatkowej ustala miesięczną kwotę podatku na cały rok lub inny okres rozliczeniowy w odpowiedzi na wniosek podatnika o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej. We wniosku podatnik musi wskazać na podstawie załączników do ustawy (tabelki): - rodzaj prowadzonej działalności - rozmiar tej działalności (liczba pracowników) - liczbę mieszkańców w miejscowości, w której jest działalność wykonywana. Podatnik musi złożyć w/w wniosek nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego lub przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej. Jeżeli do dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że nadal prowadzi działalność opodatkowaną w formie karty. Oświadczenie, o wyborze karty podatkowej  w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki składa jeden ze wspólników.
Art. 10 ustawy. Zwolnienia podatkowe mają charakter przedmiotowy i są identyczne jak w ustawie o PIT	Art. 24. 1. Podatnicy karty podatkowej są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych i deklaracji rocznych oraz zaliczek
Art. 11 ustawy. Odliczenia od dochodu: - strata wg art. 9 PIT, - odliczenia z art. 26 ustawy o PIT (składki na ubezpieczenie społeczne oraz wszystkie rodzaje ulg podatkowych).	Art. 31 ustawy. Podatnicy karty podatkowej nie mają prawa do korzystania z żadnych ulg i odliczeń z wyjątkiem możliwości pomniejszenia raty podatku o wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Art. 12 stawki procentowe w zależności od rodzaju przychodu:20%, 17%, 8,5%, 5,5%, 3,0%. Wysokość stawki zależy od rodzaju działalności gospodarczej. Np. 20% przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów,  17% przychodów ze świadczenia usług: reprodukcji komputerowych nośników informacji; pośrednictwa w handlu hurtowym; 8,5 % przychodów z działalności usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 % 5,5% przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton 3,0% przychodów: z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%; z działalności usługowej w zakresie handlu.	Art. 38. 1. Podatnik może zrzec się zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji zmieniającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej.
Podatek pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. Art. 13. obniżanie wyliczonego podatku ryczałtowego: - składka na ubezpieczenie zdrowotne - ulgi przysługujące od podatku na mocy ustawy o PIT
Art. 15 obowiązki podatnika: - Podatnicy oraz spółki, których wspólnicy są opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, są obowiązani posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów, prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ewidencję wyposażenia oraz, odrębnie za każdy rok podatkowy, ewidencję przychodów oraz obowiązani są sporządzić spis z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków Art. 21 Pozostałe obowiązki: a) obliczanie co miesiąc ryczałtu i odprowadzanie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym postał obowiązek podatkowy b) złożenia rocznego zeznania za rok podatkowy do 31 stycznia nowego roku	Obowiązki podatników: - wystawianie na żądanie klienta faktur, rachunków potwierdzających sprzedaż wyrobu, towaru, usługi, - przechowywanie tych dokumentów przez pięć lat, - podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej są obowiązani zawiadomić naczelnik urzędu skarbowego: 1)   o zmianach, jakie zaszły w stosunku do stanu faktycznego podanego w złożonym wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, które: a)  powodują utratę warunków do opodatkowania w formie karty podatkowej, b)  mają wpływ na wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, a w szczególności o zmianach: w stanie zatrudnienia, miejsca prowadzenia działalności, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby stanowisk na parkingu oraz liczby i rodzaju urządzeń przy prowadzeniu usług rozrywkowych, liczby godzin przeznaczonych na wykonywanie wolnego zawodu w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego oraz wolnego zawodu w zakresie usług weterynaryjnych, liczby sprzedawanych posiłków domowych, liczby godzin sprawowania opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi, liczby godzin przeznaczonych na udzielanie lekcji, 2)   o likwidacji prowadzonej działalności.

PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG

1. Teoretyczne założenia podatku VAT
Podatek od towarów i usług jest podatkiem państwowym, który w całości stanowi dochód SP. Podobnie jak podatek akcyzowy i od gier jest podatkiem pośrednim, co oznacza, że w jego konstrukcji występuje ustawowo zaplanowane rozszczepienie podatnika na:
-podatnika formalnego- czyli tego, który odprowadza formalnie podatek do US
-podatnika rzeczywistego- czyli tego, który ponosi faktyczny ciężar podatku
Podatek VAT jest podatkiem obrotowym. Przez obrót należy rozumieć dokonywanie czynności w wyniku, których następuje przemieszczenie dóbr przez poszczególne fazy procesu produkcji i wymiany.
Rozróżnia się obrót profesjonalny(uczestnikami są przedsiębiorcy i przedstawiciele wolnych zawodów) i nieprofesjonalny( dokonywany w celach konsumpcyjnych). Podatek VAT jest podatkiem 3fazowym netto, tzn. od wartości dodanej. 3fazowość oznacza, że podatek jest pobierany na wszystkich etapach obrotu. Podatek oblicza się od ceny towaru lub usługi, w której jest zawarty jest też podatek. Stąd mówi się, że podatek ten ma charakter cenotwórczy. Podatek VAT w związku z tym, że jest podatkiem od wartości dodanej ma charakter neutralny(dla wszystkich uczestników obrotu z wyjątkiem ostatniego- konsumenta)
2. Metoda fakturowa
Jest związana ze zjawiskiem potrącalności podatków na kolejnych etapach obrotu. Podatnik za podstawę opodatkowania przyjmuje wartość sprzedanego przez siebie towaru(usługi). Od podstawy opodatkowania oblicza podatek należny w danej fazie obrotu, a następnie pomniejsza go o wysokość podatku naliczonego w poprzedniej fazie.
3. Najważniejsze definicje w VAT:
a) terytorium kraju, państwa członkowskiego, wspólnoty
terytorium kraju - jest to terytorium RP, a także miejsce mostu lub jego budowy, za które RP jest odpowiedzialna
terytorium państwa członkowskiego- terytorium państwa członkowskiego należącego do UE
terytorium wspólnoty- terytorium wszystkich państw członkowskich UE
b) towar
Towarem w rozumieniu ustawy są rzeczy ruchome, grunty, budynki, budowle i ich części, a także różne postacie energii.
c) mały podatnik VAT
Jest to podatnik, który ma stosunkowy niewielkie obroty. Jest to przedsiębiorca, u którego wartość brutto sprzedaży i eksportu nie przekroczyła w ubiegłym roku równowartości 1,2 mln euro i który może zastosować kasową metodę rozliczania podatku VAT za okresy kwartalne po uprzednim zawiadomieniu NUS. Status ten posiadają również komisanci jeżeli sprzedali towary w poprzednim roku podatkowym o wartości nieprzekraczającej powyższego pułapu oraz inni zastępcy pośredni, jeżeli roczna kwota brutto ich prowizji lub innego wynagrodzenia nie przekroczyła równowartości 45 tyś euro.
d) rolnik ryczałtowy
Jest to rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku VAT.
3. Zakres przedmiotowy podatku
Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatnie świadczenie usług na terytorium kraju, import i eksport towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, likwidacja działalności spółki lub zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej przez osobę fizyczną.
4. Zakres podmiotowy podatku
Osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Niektórzy podatnicy VAT zobowiązani są do ustanowienia przedstawiciela podatkowego, który jest reprezentantem podatnika, którego miejsce zamieszkania, siedziba lub miejsce prowadzenia działalności nie znajduje się w kraju. Przedstawiciel podatkowy ponosi solidarną odpowiedzialność z podatnikiem.
Status podatnika mogą mieć również: dostawcy towarów i usługodawcy w obrocie wewnątrzkrajowym, usługobiorcy przy imporcie usług, importerzy towarów, eksporterzy towarów i usług, podmioty dokonujące transakcji wewnatrzwspólnotowych, komisanci i inni pośrednicy handlowi, osoby fizyczne prowadzące wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie
5. Podstawa opodatkowania – obrót
Jest wyrażona poprzez obrót. Jest nim kwota należna z tytułu dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług pomniejszona o podatek należny. Przy dostawie towarów na cele nie związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem jest cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru(w ten sam sposób określa się podstawę opodatkowania transakcji wewnatrzwspólnotowych). Podstawa obliczenia z tytuły nieodpłatnego świadczenia usług jest koszt ich świadczenia. Podstawą opodatkowania importu jest wartość celna towaru powiększona o należne cło i ewentualną akcyzę. Przy eksporcie towarów- obrót. Czynności pośrednictwa handlowego- wysokość prowizji zmniejszona o kwotę podatku należnego.
6. Tryb i warunki płatności.
Podatnicy są zobowiązani do obliczania i wpłacana podatku za okresy miesięczne(kwartalne) w terminie do 25 dnia miesiąca następnego po miesiącu(kwartale), w którym powstał obowiązek podatkowy. W przypadku podatników niemających osobowości prawnej podatnicy zobowiązani są do obliczenia i wpłacenia podatku w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku. Podatnicy VAT mają obowiązek wystawiana faktur i przechowywania kopii wraz z innymi dokumentami przez 5 lat. Wewnątrzwspólnotowej dostawie i nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje z dniem 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym dokonano transakcji, bądź z chwilą wystawienia faktury. Podatnik jest zobowiązany w terminie 10 dni od dnia powiadomienia przez organ celny o wysokości należności podatkowych do wpłacenia kwoty podatku.
7. Wyłączenia ustawowe.
Reguluje art. 6 VAT.
1) transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa;
2) czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy;
8. Skala i stawki.
Skala jest proporcjonalna. Stawka podstawowa to 23% stosowana wobec wszystkich towarów i usług nieobjętych innymi stawkami, stawka ulgowa 8% (załącznik nr 3 np. owoce cytrusowe, gałka muszkatołowa, ryż, drewno opałowe), stawka 5% (załącznik 10 np. orzechy laskowe, włoskie, leśne grzyby, jagody i orzechy, książki, czasopisma specjalistyczne, nuty), stawka 4% (uproszczone opodatkowanie taksówek), stawka zerowa (eksport towarów i wewnątrzwspólnotowa dostawa a także inne przypadki.

PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN

1. Zakres podmiotowy
podatnikami są wyłącznie os. fizyczne, dokonujące czynności objętych opodatkowaniem. Zostali podzieleni na trzy grupy:
I: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie;
II: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
III: inni nabywcy
Kwalifikacja do grup wpływa na sposób i zakres stosowania zwolnień, ulg, minimum wolnego od podatku oraz stawki podatkowej – a co za tym idzie podatku. Nabywający w drodze zasiedzenia nie są podzieleni na grupy podatkowe.
2. Ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy
Obowiązek nieograniczony spoczywa na obywatelach polskich i osobach mających miejsce stałego pobytu w RP. Podmioty te płacą podatek od nabycia rzeczy i praw majątkowych znajdujących(wykonywanych) za granicą.
Obowiązek ograniczony spoczywa na osobach, które nie są obywatelami RP i nie mają stałego miejsca pobytu w Polsce. Podmioty te płacą podatek wyłącznie od nabycia rzeczy i praw majątkowych wykonywanych w Polsce. Podkreślić trzeba, że nie ma tutaj umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
3. Zakres przedmiotowy.
nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem: dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego; darowizny, polecenia darczyńcy; zasiedzenia; nieodpłatnego zniesienia współwłasności; zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu; nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1) 9 637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2) 7 276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3) 4 902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Wyłączenia: darczyńca ani nabywca nie są obywatelami RP a także nie mają stałego miejsca pobytu w RP, prawa autorskie, pokrewne, projektów wynalazczych, znaków towarowych, nabycie w drodze dziedziczenia środków z pracowniczego programu emerytalnego, OFE, lub IKE.
4. Podstawa opodatkowania.
podstawą opodatkowania jest czysta wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych (po potrąceniu długów i ciężarów). Ustala się ją wg stanu w dniu nabycia oraz cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. W razie ubytku z powodu siły wyższej przyjmuje się jako podstawę stan rzeczy z dnia wymiaru.
5. Skale i stawki oraz kwota wolna podatku
w przypadku zasiedzenia skala jest proporcjonalna i wynosi 7%. W pozostałych przypadkach jest progresja szczeblowana.

Kwoty nadwyżki złotych	Podatek wynosi
Ponad	Do
1) od nabywców zaliczonych do 1 grupy podatkowej:
	10 278
10 278	20 556
20 556
2) od nabywców zaliczonych do 2 grupy:
	10 278
10 278	20 556
20 556
3) od nabywców zaliczonych do 3 grupy:
	10 278
10 278	20 556
20 556

1) 9 637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2) 7 276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3) 4 902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
6. Zwolnienia przedmiotowe i ulga mieszkaniowa.
1. Zwolnienia na cele mieszkaniowe
- nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9 637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami;
-nabycie w drodze dziedziczenia praw do wkładu mieszkaniowego przez osoby należące do I lub II grupy podatkowej, jeżeli spełniają one wymogi do skorzystania z ulgi mieszkaniowej oraz spółdzielcze prawo będzie przysługiwało nabywcy co najmniej przez 5 lat.
-nabycie w drodze darowizny praw do rachunku oszczędnościowo-kredytowego przez osobę pozostającą faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim z posiadaczem rachunku pod warunkiem, że zgromadzone środki zostaną przeznaczone na cele mieszkaniowe.
2. Zwolnienia dotyczące działalności rolniczej- zwolnienie nabycia własności lub prawo użytkowania wieczystego nieruchomości, bądź części nieruchomości wraz z częściami składowymi pod warunkiem, że te nieruchomości będą stanowić gospodarstwo rolne przez co najmniej kolejne 5 lat. Zwolnienie tego typu dotyczy także nieodpłatnego nabycia pojazdów, maszyn rolniczych, itp. Pod warunkiem, że będą wykorzystywane przez co najmniej 3 lata.
3. Dotyczy nabycia w drodze spadku przez osoby fizyczne należące do I lub II grupy podatkowej przedmiotów wyposażenia mieszkania. To zwolnienie dotyczy także nabycia praw do zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru pod warunkiem zobowiązania do zabezpieczenia i konserwowania.
- zwolnienie dotyczy małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, którzy zgłosili do właściwego NUS w terminie 6m-cy od dnia powstania obowiązku podatkowego nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych. Muszą udokumentować w odpowiedni sposób fakt nabycia przedmiotu. Jeżeli termin minie właściciel musi uprawdopodobnić fakt późniejszego powzięcia informacji o nabyciu i zgłosić fakt nabycia NUS nie później niż w ciągu 6m-cy od dnia, w którym się dowiedział.
Ulga mieszkaniowa- Jej adresatami są wszyscy podatnicy, lecz nie mogą skorzystać z niej w jednakowym zakresie. Polega na tym, że do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości nabytego domu, lokalu lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110m2 powierzchni użytkowej. Pierwsza grupa podatkowa ma prawo skorzystać z tej ulgi w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego jak i darowizny, jak i polecenia darczyńcy. Podatnikom z II i III grupy podatkowej ulga przysługuje tylko w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu i polecenia testamentowego(III grupa 2 letnia opieka nad spadkodawcą na podstawie umowy z notarialnie poświadczonym podpisem). Skorzystanie jest możliwe pod warunkiem łącznego spełnienia 2 warunków:
1. Korzystająca osoba nie jest właścicielem innego budynku, nie dysponuje żadnym prawem do lokalu ani najemcą
2. Podatnik będzie zamieszkiwał i posiadał zameldowanie przez co najmniej 5 lat
7. Tryb i warunki płatności.
Podatnicy składają zeznania podatkowe we właściwym miejscowo US w terminie 1 miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego(jeżeli dokonano za granicą- od dnia sprowadzenia potwierdzającego dokumentu lub odprawy celnej przedmiotu). Obowiązek zeznania nie dotyczy podatników uzyskujących własność rzeczy lub praw majątkowych w formie aktu notarialnego na obszarze Polski- pobór podatku odbywa się za pośrednictwem notariusza występującego w roli płatnika. Do zeznania podatkowego podatnik powinien dołączyć odpowiednie dokumenty.

PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH I OPŁATA SKARBOWA

Podatek od czynności cywilnoprawnych (ust. z 2000 r.)	Kryterium	Opłata Skarbowa (ust. z 2006 r.)
Wszystkie podmioty dokonujące podlegających opodatkowaniu czynności cywilnoprawnych. Zatem są podatnikami zarówno os. fizyczne, os. prawne, jak i jedn. Organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.	Zakres podmiotowy	Obejmuje zarówno os. fizyczne, os. prawne, jednostki org. niemające osobowości prawnej. Mieszczą się w nim nie tylko osoby posiadające miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce, ale także podmioty zamieszkujące poza granicami kraju lub mające tam swoją siedzibę, jeżeli korzystają z usług polskich organów admin. publ.
Czynności cywilnoprawne dokonywane w Polsce o charakterze odpłatnym i niezawodowym. Przede wszystkim umowy, których treścią jest przeniesienie własności rzeczy i praw majątkowych, np. umowa sprzedaży. Podatek pobierany jest również m.in. przy umowie pożyczki, spółki (akt założycielski), dział spadku oraz ustanowienia hipoteki. Opodatkowaniu nie podlegają czynności cywilnoprawne w sprawach: alimentacyjnych, opieki, kurateli, US i UZ oraz świadczeń socjalnych. Z przyczyn natury ekologicznej podatek nie obejmuje umów sprzedaży nieruchomości lub prawa uż. wieczystego zawartych na podstawie przepisów o ochronie środowiska.	Zakres przedmiotowy	Obejmuje dwie kategorie spraw: 1. Indywidualne sprawy ze sfery administracji publicznej – szereg czynności administracyjnych podejmowanych na podstawie zgłoszenia lub wniosku zainteresowanego podmiotu, także wydanie zaświadczeń i zezwoleń; 2. Związane ze złożeniem dokumentów wskazanych w ustawie – dot. Złożenia dokumentów stwierdzających udzielenie pełnomocnictwa lub prokury (oraz ich wypisy lub kopie) zarówno w post. administracyjnym jak i sądowym.
Jest zależna od rodzaju czynności cywilnoprawnej. Najczęściej jest to wartość nabywanych rzeczy i praw majątkowych wyrażona w cenach rynkowych. Ustawa nie pozwala na odliczenie na przejętych przez nabywcę długów i ciężarów.	Podstawa opodatkowania
Zwolnienia podmiotowe: SP, JST, OPP, państwa obce i ich przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne, instytucje i organizacje międzynarodowe oraz ich personel, jeżeli nie są obywatelami RP i nie mają stałego miejsca pobytu w RP. Zwolnienia przedmiotowe: przeniesienie własności nieruchomości (z wyjątkiem budynków mieszkalnych i ich części) znajdujących się na obszarze miast, pod warunkiem, że stanowią gosp. Rolne lub wejdą w skład gosp. Rolnego nabywcy; zamiana budynków mieszkalnych lub ich części oraz lokali mieszkalnych, stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych praw do lokalu oraz praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalów w domu mieszkalnym – jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do Igr PSD; sprzedaż bonów i obligacji skarbowych; bonów pieniężnych NBP; rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł	Ulgi i zwolnienia	Zwolnienia skierowane są do: jednostek budżetowych, JST, państw obcych ich przedstawicielstw dyplomatycznych, konsularnych oraz organizacji i instytucji międzynarodowych korzystających z immunitetów a także członków personelu; OPP. W załączniku wskazano szczegółowe zwolnienia przedmiotowe.
Skala jest proporcjonalna, zaś stawki procentowe lub kwotowe, w zależności od rodzaju nabywanej rzeczy lub czynności cywilnoprawnej: sprzedaż nieruchomości, ruchomości, prawa uż. wieczystego, prawa do lokalu – 2% (inne 1%); zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny – 2% (inne 1%); pożyczka i depozyt nieprawidłowy -2%; hipoteka – 0,1% ustalonej kwoty lub 19 zł; spółki – 0,5%	Skala i stawki	Stawki są określane kwotowo zależnie od rodzaju dokonywanej czynności (załącznik do ustawy) sporządzenie aktu małżeńskiego – 84zł; zatwierdzenie projektu budowlanego -47 zł; decyzja o warunkach zabudowy – 107 zł; dokonanie wpisu do rejestru zwierząt – 26 zł; pełnomocnictwo – 17 zł.
Z reguły zapłata i pobór podatku odbywają się na zasadzie samoobliczenia należnego świadczenia przez podatnika. Podatnik zobowiązany jest złożyć bez wezwania organu podatkowego odpowiednią deklarację, obliczyć i wpłacić kwotę podatku w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Do obliczania, pobierania i wpłacania podatku na rachunek właść. US są także zobowiązani płatnicy - notariusze.	Tryb i warunki płatności	Organem właściwym w sprawie opłaty skarbowej jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Zasadniczo opłatę wnosi sam zainteresowany z chwilą wniesienia podania, wystąpienia z wnioskiem o dokonanie czynności urzędowej, wydania zaświadczenia lub zezwolenia. Organy adm. rządowej i samorządowe dokonują adnotacji potwierdzającej zapłatę opłaty skarbowej. Rada Gminy może zarządzić pobór opłaty za pośrednictwem inkasentów. Opłata skarbowa podlega zwrotowi, jeżeli nie dokonano czynności urzędowych lub nie wydano zaświadczenia lub zezwolenia. Nie podlega jednak zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym uiszczono opłatę.