Osoba fizyczna – prawne określenie człowieka w prawie cywilnym, od chwili urodzenia do chwili śmierci, w odróżnieniu od osób prawnych*. Bycie osobą fizyczną pociąga za sobą zawsze posiadanie zdolności prawnej**, czyli możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (praw i zobowiązań). Osoby fizyczne mają także zdolność do czynności prawnych, uzależnioną jednak od dalszych warunków. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się po osiągnięciu pełnoletności, ograniczoną zdolność do czynności prawnych od chwili ukończenia lat 13. Osoba fizyczna po ukończeniu 13 roku życia może zostać całkowicie pozbawiona zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniona całkowicie. Pełnoletni może zostać częściowo pozbawiony zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniony częściowo.

* Osoba prawna – jeden z rodzajów podmiotów prawa cywilnego. Osobę prawną definiuje się zazwyczaj jako trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej wyposażonej przez prawo (przepisy prawa cywilnego) w osobowość prawną. Taka jednostka organizacyjna ma wtedy pełnię podmiotowości prawnej, w szczególności nabywa zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych (oraz odpowiednio zdolność sądową i procesową).

**Zdolność prawna – zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków prawnych. Zdolność prawna jest atrybutem następujących podmiotów prawa: osób fizycznych, jednostek organizacyjnych, będących osobami prawnymi, w szczególności Skarbu Państwa, oraz jednostek organizacyjnych, niebędących osobami prawnymi, którym zdolność prawną nadają przepisy szczególne

Osoba fizyczna wykonująca działalność gospodarczą lub indywidualny przedsiębiorca lub przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej – jedna z form, najprostsza organizacyjnie, prowadzenia przez osoby fizyczne działalności gospodarczej w Polsce. Z tej formy działalności gospodarczej nie mogą korzystać osoby prawne, jak również jednoosobowe spółki prawa handlowego utworzone przez osobę fizyczną, które w rozumieniu tegoż prawa podlegają przepisom dotyczącym osób prawnych.

Osoba fizyczna może rozpocząć prowadzenie działalności w momencie zgłoszenia wniosku o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej**. Ponadto w niektórych przypadkach przedsiębiorca musi uzyskać zezwolenie lub koncesję oraz przedstawić dokumenty potwierdzające posiadanie wymaganych prawem kwalifikacji lub uprawnień do prowadzenia danej działalności. Ogólne zasady działania przedsiębiorstw osób fizycznych określone są w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Zalety

• najprostsza pod względem prawnym forma prowadzenia działalności gospodarczej

• nie wymaga dużych nakładów finansowych

• właściciel sam podejmuje wszystkie decyzje, co w niektórych przypadkach może okazać się wadą – przy braku doświadczenia

Wady

• płynność finansowa zależna od kapitału początkowego przedsiębiorcy

• cały ciężar odpowiedzialności za organizację prowadzonego przedsięwzięcia spoczywa na właścicielu (kierownik jednostki w rozumieniu prawa podatkowego)

• przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem za podjęte zobowiązania publiczno- i cywilnoprawne

** Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej – prowadzony w systemie teleinformatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki spis przedsiębiorców będących osobami fizycznymi.

Kodeks cywilny Obowiązujący kodeks cywilny, uchwalony 23 kwietnia 1964 r. i wielokrotnie nowelizowany, stanowi podstawowe źródło prawa cywilnego. Zawiera on zasadniczy zbiór przepisów tej gałęzi prawa, a także pełni inne ważne funkcje. Wprowadza i definiuje liczne pojęcia oraz instytucje, którymi posługują się również cywilnoprawne regulacje pozakodeksowe. W treści kodeksu cywilnego znajdują ponadto odzwierciedlenie pewne ogólne idee i założenia systemu prawa oraz podstawowe wartości, do których odwołuje się on. Mówimy wówczas o zasadach prawa cywilnego. Zasady te wytyczają treść szczególnych rozwiązań, a także maja istotny wpływ na kierunek ich wykładni nie tylko w obrębie kodeksu, lecz także w odniesieniu do pozakodeksowych przepisów prawa cywilnego.

Struktura kodeksu cywilnego nawiązuje do koncepcji opartej na wyróżnieniu w ramach systematyki prawa cywilnego czterech jego podstawowych działów. Materia każdego z tych działów jest zawarta w odrębnej księdze stanowiącej najogólniejszą jednostkę struktury kodeksu.

Podział kodeksu: 1.Księga pierwsza "Część ogólna", 2.Księga druga "Własność i inne prawa rzeczowe", 3.Księga trzecia "Zobowiązania", 4.Księga czwarta "Spadki". Księgi dzielą się na tytuły, w obrębie części tytułów wyróżnia się działy, z których pewne ulegają dalszemu podziałowi na rozdziały.

Spółka cywilna

Charakterystyka Spółka cywilna (czyli spółka prawa cywilnego) jest spółką osobową co oznacza, że decydującą rolę odgrywają w niej wspólnicy. Spółka cywilna jako forma współdziałania osób (osób fizycznych, prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej posiadających zdolność prawną i sądową) nie ma podmiotowości prawnej. Źródłem przepisów dotyczących spółki cywilnej jest Kodeks Cywilny (art. 860 - 875).

Cel i zawiązanie spółki cywilnej Spółka cywilna powstaje w drodze umowy. Umowa dla celów dowodowych wymaga zachowania formy pisemnej. Zgodnie z art. 860 par. 1 k.c. "przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów". Działalność spółki cywilnej jest zatem szeroko ujęta i może polegać na każdej działalności gospodarczej, nie tylko na działalności nastawionej na osiąganie zysków. Cel gospodarczy spółki musi leżeć w interesie wszystkich wspólników i jest ten sam dla wszystkich. Spółka cywilna może być zawarta na czas nie oznaczony lub czas oznaczony. Spółka której celem jest osiągnięcie jednorazowego celu gospodarczego z reguły będzie zawarta na czas oznaczony. Wkład wspólnika może mieć formę wniesienia własności lub innych praw, albo może polegać na świadczeniu usług. Przyjmuje się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość. Prawa i rzeczy wniesione do spółki oraz nabyte lub uzyskane dla spółki w trakcie jej istnienia są uważane za własność spółki.

Uprawnienia i odpowiedzialność wspólników W spółce cywilnej wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie. Każdy wspólnik może prowadzić sprawy spółki, uczestniczy w jej zyskach oraz w tym samym stosunku w stratach, bez względu na wielkość i sposób wniesienia wkładu. Każdy wspólnik jest uprawniony do żądania rozwiązania spółki przez sąd z ważnych powodów.

Spółka może być rozwiązana gdy:

• zajdą powody przewidziane w umowie spółki,

• cele spółki zostaną osiągnięte,

• osiągnięcie celów spółki stanie się niemożliwe,

• ustąpienie ze spółki wszystkich wspólników z wyjątkiem jednego (spółka przestaje być spółką),

• powzięcie przez wspólników jednomyślnej uchwały o rozwiązaniu spółki,

• rozwiązanie spółki wyrokiem sądu.

Mimo wystąpienia powodów rozwiązania spółki, wspólnicy za zgodą wszystkich mogą prowadzić ją nadal.

Gospodarcze wykorzystanie spółki cywilnej Wykorzystanie spółki cywilnej jest pożądane tam, gdzie potrzebna jest uproszczona struktura organizacyjna, która umożliwi każdemu ze wspólników wpływ na wspólnie podjętą działalność oraz jej kontrolę. Wykorzystanie formy prawno-organizacyjnej spółki cywilnej niesie za sobą szerokie możliwości co do sposobu współdziałania wspólników oraz ich praw i obowiązków, jeśli jest to w umowie wyraźnie sformułowane. Z uwagi na to spółka cywilna cechuje się dużą przydatnością w zakresie obrotu gospodarczego i międzynarodowego.

Spółka jawna

Przepis art. 75 par. 1 k.h. stanowił, że spółką jawną jest taka spółka, która prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, a nie jest inną spółką handlową. Przyjąć można, że w świetle przepisów Kodeksu spółek handlowych do elementów przedmiotowo istotnych spółki jawnej należy:

• wspólny dla wspólników cel w postaci prowadzenia przedsiębiorstwa o określonym przedmiocie działalności,

• firma ujawniająca istnienie spółki, pod którą przedsiębiorstwo ma być prowadzone,

• osobiste (nie kapitałowe) współdziałanie wspólników dla realizacji obranego celu,

• osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania zaciągane w ramach prowadzonej działalności.

W ramach spółek handlowych, spółka jawna została ujęta jako spółka osobowa. Według systematyki Kodeksu jest ona uregulowana jako pierwsza w kolejności. Przyczyny tego są dwie:

• po pierwsze, jest to najprostsza spółka handlowa,

• po drugie, przepisy o spółce jawnej stanowią wzór, który jest wykorzystany dla uregulowania pozostałych, bardziej skomplikowanych spółek osobowych.

Spółka jawna powstaje w momencie wpisania jej do właściwego rejestru. Może ona powstać w dwojaki sposób:

• Jako spółka jawna;

• Bądź z przekształcenia spółki handlowej lub cywilnej (obligatoryjne, gdy przychód netto spółki z dwóch ostatnich lat obrotowych przekracza równowartość 800 000 Euro).

Treść umowy spółki

W pisemnej (pod rygorem nieważności) treści umowy spółki powinny być zawarte przynajmniej następujące informacje:

• Firma i siedziba spółki;

• Określenie wkładu wnoszonego przez każdego ze wspólników oraz jego wysokości;

• Przedmiot działalności spółki;

• W sytuacji gdy jest oznaczony, czas trwania zawiązanej spółki.

Oprócz postanowień obligatoryjnych, umowa spółki jawnej może zawierać różne postanowienia fakultatywne, dotyczące min. organizacji, funkcjonowania i rozwiązania tej spółki.

Podmiotowość prawna spółki

Spółka jawna ma podmiotowość prawną, stąd następujące konsekwencje:

• Spółka jawna ma swój własny majątek;

• Stroną stosunków prawnych, nawiązywanych z osobami trzecimi jest sama spółka;

• Uprawnienia i obowiązki wspólnika przysługują mu względem samej spółki;

• Skład osobowy spółki jest w zasadzie stały;

• Każdy wspólnik ma prawo reprezentowania spółki;

• Każdy wspólnik ma te same prawa i obowiązki;

• Za zobowiązania spółki wspólnicy ponoszą odpowie

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – polska ustawa uchwalona przez Sejm, regulująca podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów w tym zakresie. Ustawę znowelizowano wielokrotnie. Ostatnia zmiana weszła w życie w 2012 roku.

Przykładowo według przepisów Ustawy o Swobodzie Działalności Gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 roku działalność gospodarcza jest to "zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły".

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej definiuje również podział przedsiębiorstw wg struktury udziałów. Wyróżniane są przedsiębiorstwa:

• niezależne - to znaczy nie uważa się za mikroprzedsiębiorstwa, małe i średnie przedsiębiorstwa, przedsiębiorcy, w którym inni przedsiębiorcy, Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego posiadają:

  • 25% i więcej wkładów, udziałów lub akcji;

  • prawa do 25% i więcej udziału w zysku;

  • 25% i więcej głosów w zgromadzeniu wspólników, walnym zgromadzeniu akcjonariuszy lub walnym zgromadzeniu spółdzielni.

• partnerskie - w którym udziały innego przedsiębiorstwa nie przekraczają 50%

• związane - w którym ponad 50% udziałów lub równoważnej kontroli posiada inne przedsiębiorstwo.