Zagadnienie nr 2: Nauka administracji jako odmienna dyscyplina naukowa- spór doktrynalny.

Pytanie: Czy administrację publiczną powinna/y badać:

• rożne dyscypliny naukowe (przede wszystkim nauki społeczne), niezależnie od siebie, stosownie do ich przedmiotu i metod ?

• samodzielna (odrębna / samoistna) i oryginalna dyscyplina badawcza - nauka administracji, dążącą do uzyskania kompleksowego (wieloaspektowego), a jednocześnie spójnego obrazu administracji publicznej ?

Praktyka badawcza w krajach europejskich w drugiej połowie XX wieku zdecydowanie rozstrzygnęła to pytanie. Nauka administracji jest dyscypliną samodzielną (odrębną).

Na czym polega samodzielność nauki administracji i oryginalność wyników kompleksowego badania administracji publicznej ? Geneza badań administracji publicznej jest sytuowana w literaturze przedmiotu w dwóch podstawowych nurtach: -nauk administracyjnych i -nauk pokrewnych(społecznych). Nurt nauk administracyjnych (w nauce niemieckiej znany jako wiedza administracyjna – Verwaltungswissenschaft) został ukształtowany w okresie powstawania i rozwoju europejskiej doktryny państwa konstytucyjnego na przełomie XIX i XX wieku. Nazwę nauka administracji wprowadził profesor Uniwersytetu Wiedeńskiego Lorenz von Stein (1815-1890) w wydanej w latach 1865-1868 siedmiotomowej pracy Die Verwaltungslehre, łączącej badania nad funkcjonowaniem administracji (różnorodnymi siłami wpływającymi na ingerencję państwa w daną dziedzinę życia publicznego) i nad prawem administracyjnym. Według Lorenza von Steina administrowanie jest to cała działalność państwa poza ustawodawstwem, polegająca na wykonywaniu ustaw.

Z kolei za ojca amerykańskiej nauki administracji uważany jest Woodrow Wilson (1856-1924), w latach 1913-1921 prezydent USA. Miano to zawdzięcza między innymi słynnej pracy The Study of Administration opublikowanej po raz pierwszy w 1887 r., czyli około dwadzieścia lat po ukazaniu się po naszej stronie Atlantyku relewantnych prac Lorenza von Steina.

Formułowanie założeń metodologicznych nauki administracji zostało ułatwione przez upowszechnienie doktryny pozytywizmu prawnego, a zwłaszcza przez przyjęcie założenia, że prawo jest podstawą i głównym punktem odniesienia wszelkich działań administracji.

Ignatz Jastrow (1856-1936) przyjął, że nauka prawa administracyjnego pozwala tylko częściowo poznać administrację i przedstawił koncepcję ogólniejszej nauki – wiedzy administracyjnej (Verwaltungswissen-schaft), obejmującej zarówno naukę prawa administracyjnego, jak i naukę administracji. Nauka administracji miała być nauką empiryczną, polegającą na gromadzeniu faktów (według założonego schematu badań) i ustalaniu na ich podstawie prawidłowości, z których następnie można dedukcyjnie wywodzić inne twierdzenia.

Rysującej się koncepcji metodologicznej zdecydowany wyraz dał w roku 1917 Fritz Stier-Somlo (1873-1932) w głośnej i powoływanej do dziś pracy Die Zukunft der Verwal-tungswissenschaft.

Zdaniem Fritza Stier-Somlo badaniem administracji zajmują się trzy dyscypliny naukowe, tworzące łącznie wiedzę administracyjną:

• nauka administracji

• nauka prawa administracyjnego

• nauka polityki administracyjnej

Nauki te powinny być uprawiane odrębnie, ale ze świadomością, że we wzajemnym wy-korzystaniu ich wyników badawczych następuje wzbogacenie każdej z nich. Fritz Stier-Somlo utrwalił również pogląd, że nauka administracji ma charakter opisowy, jej przedmiotem jest administracja realnie funkcjonująca w danym miejscu i czasie

• do nauki prawa administracyjnego należy analiza norm prawnych

• natomiast do nauki polityki administracyjnej – badanie celów administracji i ocena jej funkcjonowania z tego punktu widzenia