T1: Kategoria polityczności a sfera publiczna:
pojęcie polityczności:
proces ścierania się różnych grup o rozbieżnych interesach, dotyczy nie tylko istoty lub konkretnej rzeczy, ale ZJAWISK, coś jest polityczne, kiedy zyskuje cechę polityczności, czyli jest w stanie wejść w konflikt z innym podmiotem, i ten konflikt będzie rozstrzygany przez walkę albo instytucję najwyższej instancji
polityzacja:
wnikanie sfery publicznej w prywatną, nadawanie czemuś cech polityczności, wynika to z pozostałości po totalitaryzmie i z poprawności politycznej
wróg- sojusznik
Schmitt: konflikt interesów, który leży u podstaw polityki, ludzi dzielą interesy, choć w życiu prywatnym mogą się darzyć sympatią
Mouffe: współczesna demokracja liberalna różni się od wizji Schmitta i jest zagrożone jej istnienie, nastała moda dążenia do konsensusu, to doprowadziło do zaniku antagonizmów (istoty polityki)
podział publiczne- prywatne:
*publiczne- to, w czym bierze udział większa grupa społ, prywatne- to, co dotyczy konkretnie tylko nas
Arystoteles: polityka zaczyna się od spraw domowych, prywatnych >> sfery się przenikają (polityzacja)
Mouffe: minimalna ingerencja sfery publicznej w prywatną
krytyka podziału publiczne- prywatne:
postmodernizm: głębokie przemiany= zatarcie się granic publicznych i prywatnych w polityce, należy odrzucić dotychczasowe pojęcia i stworzyć nową teorię
postmarksizm: przeciwnicy demokracji liberalnej, ale nie chcą wszczynać rewolucji, dostrzegają wady systemu i chcą je redukować przez głębokie reformy
komunitarianie: sprzeciwiają się jednostkowym wolnościom i formalizacji sfery publiczej
feminizm: podział na sferę publiczną i prywatną to narzędzie polityczne do marginalizacji kobiet
postliberalizm: tradycyjna myśl liberalna zawiera za dużo wolności i trzeba ją zmodyfikować
T2: polityka i polityczność- wybrane teorie
Leo Strauss: zwolennik polityki konserwatywnej, podstawową potrzebą społeczeństwa jest stabilność, odwołuje się do Arystotelesa (prawo, które kontroluje jednostki i państwo, które zapewnia obywatelom szczęście), najlepsze są rządy, które się opierają na prawie naturalnym, krytykuje liberalizm
Karol Marks: subiektywizacja i instrumentalizacja (TAKA SYTUACJA) obszaru władzy i panowania, odnosi się do Hobbesa, jego koncepcja opiera się na ekonomii, baza i nadbudowa i oddziaływania między tymi pojęciami
John Rawls: zwolennik liberalizmu, odwołuje się do Kanta, refleksyjna równowaga- umiejętność dostosowania oceny i osądu do ogólnych prawd, teoria sprawiedliwości (zarówno wspólnota interesów- dążenie do lepszego bytu, jak i konflikt-dzielenie korzyści), państwo to system kooperacji między obywatelami
Nietzsche: krytyka liberalnej demokracji: skłonność do kultury masowej, zanik wartości, człowiek zagubiony w rozrywce i konsumpcji, pozbawiony uczuć, nazywa człowieka kłamliwym zwierzęciem, ośmiesza najwyższe ideały, demaskowanie kłamstwa jest zagrożeniem dla ludzkości, kłamstwo i obłudę ludzie mają w genach,
Mouffe: krytyka zniesienia się antagonizmów w polityce, agonistyczny pluralizm: rozróżnienie polityki od tego, co polityczne, rozróżnia wrogów i antagonistów
Freud: krytyka zasady sprawiedliwości, dążenie do równości to słabość, poczucie sprawiedliwości jest wynikiem ludzkiej zawiści, więc prawdziwa sprawiedliwość wymaga cnoty i wyrzeczenia
Lukes: metafora chwastu, liberał może rozkwitać tylko wśród liberałów
T3: Polityka- istota i sens
problem z definiowaniem polityki: różne koncepcje
Thomas Mann: krytyka aktywności politycznej, społ. może istnieć bez polityki, i opierać się na tradycyjnych autorytetach, autorytaryzm najlepszym reżimem
Hannah Arendt: polityka i życie społeczne jako sfera aktywności: działanie w sferze publicznej daje wolność i możliwość kreowania czegoś nowego, bezprecedensowego; sfera publiczna pozwala na samorealizację jednostek i stabilizację ładu społecznego; rola rad ludowych: dają ludziom szansę na uczestnictwo w życiu społecznym, kreują rzeczywiste zmiany, poprawiają sytuację
H.D Laswell: polityka to wywieranie wpływu
R. A. Dahl: polityka to wywieranie wpływu, wszelka działalność społ. jest polityką
Max Webber: polityka jako wszelka działalność społ, sprawowanie władzy i wywieranie wpływu, podmiot polit. cechuje przemoc, celem polityki jest kontrola instytucji dysponujących przemocą (czyli politycznych)
polityka: działalność związana ze zdobyciem i sprawowaniem władzy, służy do realizacji celów publicznych, do uprawiania polityki konieczne są środki (niekoniecznie polityczne, np. pieniądze), umiejętności, instytucje polityczne (czyli publiczne)
istota polityki: dążenie do władzy oraz jej sprawowanie
zakres polityki:
teoria bytu (metafizyka)
teoria poznania (epistemologia)
teoria wartości (aksjologia)
zasięg polityki:
formułowanie postulatów współżycia i współdziałania, ponad podziałami społecznymi
wywieranie nacisku na podmioty publiczne
funkcjonowanie instytucji publicznych, które stoją na straży realizacji zasad polityki
status podmiotu politycznego: należy sprostać wymaganiom układów sił, które określają funkcjonowanie społeczeństwa; zakres zasobów i sił (środki gospodarcze, kulturowe, manipulacja ludźmi, stosowanie przemocy) = wprowadzenie porządku w wielkiej przestrzeni; samodzielność polityczna jest wtórna; tylko całość społeczna o statusie politycznym jest zdolna przekształcić anarchię w stosunki prawomocne; zjednoczenie ludzi zyskuje status polityczny kiedy zapewniają sobie dopływ z zewnątrz potrzebnych i dostępnych zasobów
T4: uwarunkowania i ograniczenia polityki:
IDEOLOGICZNE:
Crick: brak jasnej definicji ideologii, jednoznaczność pojęcia / ideologie totalitarne chciały odebrać jednostce wolność (przekształcanie społeczeństwa w monolit, którym łatwo sterować)/ środkiem osiągnięcia celu jest zastosowanie przemocy
SYSTEMOWE:
zjawisko przemiany demokracji w totalitaryzm (np. przejęcie władzy przez NSDAP za pomocą metod demokratycznych), demokracja jest podatna na totalitaryzację, kiedy nie jest różnorodna
NARODOWE:
naród: łączność z innymi członkami grupy społecznej i świadomość swojej odrębności, nacjonalizm: miłość do swojego narodu i działanie na jego rzecz (jest nurtem pozytywnym, nie zakłada nienawiści do innych narodów), nacjonalizm może pozytywnie lub negatywnie wpływać na politykę, jeżeli jest jednym z elementów, rodzi poczucie wspólnoty i stabilizacji, rozszerza sferę wolności i rozwija aktywność obywateli, jeśli dochodzi do zmiany nacjonalizmu w szowinizm lub rasizm, wolność zostaje ograniczona i dochodzi do rozróżnienia swój-obcy
TECHNOLOGICZNE:
bardziej nauka, niż technologia, jest ograniczeniem polityki, bo sięga po nią jako element ideologii, poza tym nauka może stać się popularnym tematem zastępczym, niszczącym sferę polityki- nauka nie może zastępować polityki- Crick: polityka jest działaniem a nauka nie, naukę/ technologię można też uznać za narzędzie np. systemów totalitarnych, z drugiej strony technologia może być pomocna, np. rozwija środki komunikacji
PRAKSEOLOGICZNE:
prakseologia: nauka o metodach celowego działania, postawy wpływające na politykę: konserwatywna: brak tolerancji, przekonanie o monopolu na rację, że ta jakaś tam idea jest jedyną słuszną, lekceważy innych uczestników życia politycznego, z drugiej strony przywiązanie do tradycji zapewnia stabilizację / liberalna: chęć narzucenia polityce własnych zasad, brak zrozumienia dla praw polityki i jej swego rodzaju nieograniczoności, liberał nie może się odnaleźć w politycznych antagonizmach, więc ich unika i przyczynia się do destrukcji polityki / socjalistyczna: może być antypolityczny lub mieć skłonności do wdrażania swoich koncepcji przez przemoc lub próbę rewolucji.
T5: Kryzys i odrodzenie polityki
Cechy wizji postpolitycznych:
Chantal Mouffe: zanik antagonizmów w polityce: zacieranie się granic między tym co publiczne, a prywatne, politycy coraz częściej dążą do konsensusu, a nie jest to cecha klasycznej polityki, coraz częściej politykę charakteryzuje redukcjonizm (analizowanie zjawisk politycznych na poziomie jednostki a nie całych struktur) i kontekstualizm (polityka zależy od kontekstu, w którym działa, czyli od społeczeństwa), krytyka liberalizmu
biopolityka:
Foucault: związana z nowoczesnym stylem sprawowania władzy, regulacja zachowań poszczególnych ciał i właściwości populacji, narzędziem jest biowładza
biopolityka: antykapitalistyczny protest z użyciem życia i ciała
bioetyka: aborcja, prawa zwierząt, itp.
Hannah Arendt: zmiana kondycji życia ludzkiego, społeczeństwo pracujące >> gloryfikacja pracy, przeżycie danej populacji jest fundamentalne
jak-gdyby-polityka
próba zniesienia idei polityczności:
archeopolityka: refleksyjna forma życia etycznego
parapolityka: depolityzacja polityczności- akceptacja konfliktu politycznego
metapolityka: marksizm, konflikt polit. w pełni uznany, ale jako teatr cieni
ultrapolityka: depolityzacja konfliktu poprzez militaryzację polityki
subpolityka:
jest bezpośrednia; badania naukowe i praktyka medyczna skupią władzę ustawodawczą i wykonawczą; rozwój technologiczno-ekonomiczny jest między polityką i niepolityką >> subpolityka
odrodzenie polityki
obecnie polityka musi odpowiadać na złożone problemy, odradza się jako geopolityka
T6: Pojęcia i kategorie w narracji politycznej
koncentracja polityczna: koncentrowanie się 2 lub więcej podmiotów politycznych w konkretnym celu, interesie lub dlatego że łączy ich wspólny pogląd, idea
polaryzacja polityczna: rozłączanie się grupy/ koalicji podmiotów politycznych w skutek rozbieżnych interesów/ poglądów
podmiot polityczny: jednostka/ grupa społ./ instytucja o statusie politycznym, czyli zdolna do podejmowania decyzji politycznych, władająca środkami i zasobami do dążenia do władzy i jej utrzymania
środek polityczny: wszystkie środki i zasoby, które pomagają osiągnąć jakiś cel w polityce lub dojść do władzy (środki kulturalne, ekonomiczne, władza nad kimś, zdolność do wykorzystania przemocy lub manipulacji itp., itd.)
potęga: hegemonia, zdolność do dysponowania instrumentami lub środkami które zapewniają władzę polityczną
myśl polityczna: wszelka forma refleksji nad rzeczywistością polityczną, powstaje w wyniku myślenia politycznego, której wynikiem jest działalność ideotwórcza
stosunki polityczne: względnie trwałe relacje i procesy między podmiotami politycznymi, takie, jak układy, sojusze, walka, zwierzchnictwo, itp, mogą mieć rezultaty destruktywne
instytucje polityczne: grupowe podmioty polityki, uczestniczą w sprawowaniu władzy (poprzez udział w jej mechanizmach i procesach); tworzą główne ogniwa systemu politycznego; tworzą arenę dla działalności politycznej ludzi
władza polityczna: możliwość skutecznego narzucania swojej woli innym; atrybuty władzy: możliwość- sytuacja, gdy podmiot może swobodnie podejmować decyzję; skuteczność- osiąganie zamierzonego celu przez dobrowolne podporządkowanie się drugiego podmiotu lub wymuszenie takiego podporządkowania; podmiot wyrażający władzę musi mieć legitymację; władza dzieli społ. na rządzących i rządzonych
*władza państwowa: władza w znaczeniu polit. ucieleśnia się w organach państwa
rynek polityczny: polityka jako towar rynkowy, jest reklamowana i sprzedawana; w Polsce od pocz. lat 90-ych; zajmuje się tym marketing polityczny; odbywa się rywalizacja między partiami- umożliwia to pluralizm polit.; rynek to obszar całego kraju, gdzie prowadzi się np. kampanie wyborcze; ogólnokrajowy zasięg wynika z konstytucji (bezpośrednie, powszechne wybory); nie działa żywiołowo (popyt/podaż) tylko jest organizowany przez państwo
T7: Teorie polityki – racjonalna, instytucjonalna, konsensualna
Cechy współczesnej teorii polityki:
kontekstualna: przedstawia politykę jako nieodłączną część społeczeństwa i jest mniej skłonna odróżniać system polityczny od reszty życia społecznego
redukcjonistyczna: postrzega zjawiska polityczne jako łączne skutki zachowania jednostek, mniej skłonna przypisywać rezultaty polityki strukturom organizacyjnym i regułom odpowiedniego zachowania
utylitarystyczna: za źródło działań uznaje świadome kierowanie się korzyścią, mniej skłonna uznawać działanie jako reakcję na zobowiązania i powinności;
instrumentalistyczna: określa podejmowane decyzje i alokację zasobów jako kluczowe kwestie w życiu politycznym, mniej uwagi poświęca sposobom organizacji życia polit. wokół kształtowania życia przez symbole , rytuały ceremonie etc.
funkcjonalistyczna: postrzega historię jako efektywny mechanizm dochodzenia do jednoznacznie właściwych stanów równowagi, w mniejszym stopniu koncentruje się na niedostosowaniu i niejasnościach w rozwoju historycznym.
teoria instytucjonalna:
ramy działalności politycznej tworzą instytucje
instytucje to zespół norm prawnych regulujących zasady życia społecznego
ukierunkowanie sensu polityki na instytucje państwowe i ich rolę w życiu społecznym, zasady formowania i funkcjonowania struktury władzy
centralną kategorią jest instytucja państwa
państwo i władza traktowane, jako instytucje wdrażające zasady ładu moralnego za pomocą monopolistycznego stanowienia prawa
współcześnie w miejsce państwa i władzy wprowadza się pojęcie systemu politycznego
obowiązkiem instytucji jest przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa i utrzymywanie porządku publicznego za pomocą stosowania instrumentów publicznej regulacji
podejście formalno- prawne do polityki- normy prawne podstawą wszelkiej działalności politycznej
należy koncentrować się na badaniu wzorców działań politycznych
łatwe oddzielenie polityki od innych sfer życia społecznego, następuje ono przez treść norm konstytucyjnych, instytucje państwowe
redukcja sfery polityki od formalnego charakteru
rola instytucji w Polsce: są odrębnym bytem w polityce; jednostkami zdolnymi do podejmowania decyzji; nie tylko realizują wolę społ., ale też na nie wpływają
instytucjonalizacja polityki: taka sytuacja.. po kryzysie myśli instytucjonalnej i czasowym niedocenianiu wagi instytucji w polityce, obecnie wraca się do tej koncepcji.
teoria konsensualna:
celem polityki jest służba dobru publicznemu,
najważniejszą droga jest porozumienie i współpraca,
stan społecznej równowagi może być zaprowadzony tylko poprzez porozumienie i współpracę.
polityka definiowana jest jako sztuka dochodzenia do kompromisu w stosunkach społecznych poprzez dialog i komunikowanie się. Habermass powiedział, że polityka jest dialogiem i kompromisem. aby polityka mogła zaistnieć potrzebne są: minimum 2, równe sobie, strony, które wzajemnie się uznają; agora/forum/pole dialogu (stopniowo się zawęża).
debata deliberatywna:
współpraca i konsensus
władza jako zbiorowy potencjał i dobro.
władza jest sprawowana wspólnie przez wszystkich ludzi dla dobra wspólnego
decyzje polityczne są wynikiem debaty nad problemami
postulat ekonomizacji niezgody – minimalizowanie różnic pomiędzy oponentami i poszukiwanie takich obszarów, gdzie współpraca jest możliwa. Zmniejsza się zatem ilość wrogich sobie stanowisk.
sama debata deliberatywna ma zmniejszać różnice, zbliżać oponentów
każdy uczestnik w dyskusji nad problemem jest w pełni poinformowany o nim
metody rozwiązywania konfliktów:
kolektywna analiza kontrowersyjnej kwestii
prezentacja stanowisk i uzasadnienia ich
zasada upublicznienia,
zasada wzajemności
poszukiwanie porozumienia:
analiza dyskusji w kategoriach dobra publicznego,
uprawnienie pods. przekonań
odkrycie istniejącego podobieństwa poglądów u uczestników dyskusji:
zmniejszenie moralnej niezgody pomiędzy nimi,
akomodacja odmiennych przekonań
teoria racjonalna: można analizować tylko zachowanie jednostek, przy założeniu, że zachowują się one racjonalnie; jeśli opracujemy wzorzec racjonalności, możliwe jest przebadanie każdego zachowania politycznego
warianty:
teoria gier: zakłada, że wszystko jest racjonalne; na polityków patrzymy jak na graczy, mimo, że nimi nie są, przypisujemy im role, których nie pełnią; krytyka: gracze mogą grać w różne gry, np. Polska gra rolę klienta USA- stara się być podległa Stanom, podczas gdy USA bardziej ceni kraje, które stawiają im wyzwanie
teoria wyboru publicznego: zakłada, że ludzie będą się kierować rozumem w wyborach politycznych; krytyka: z drugiej strony przecenia się racjonalność, nie można powiedzieć, że istnieje jedno, racjonalne zachowanie
T. 8: Polityka i historia – wzajemne relacje
współczesne formy wypowiedzi o historii:
dydaktyce: programach szkolnych, podręcznikach, książkach historycznych,
w aktach prawnych: ustawach, uchwałach parlamentu, np. próba uchwalenia ustawy dekomunizacyjnej w Polsce w 1999 r.; w prawnych zakazach naruszenia pewnych prawd historycznych, np. przestępstwo „kłamstwa oświęcimskiego”,
budowaniu pomników jak i powstrzymaniu się od tego, np. uniemożliwienie budowy Pomnika Powstańców Warszawskich w PRL; także w składaniu kwiatów pod pomnikami (pod jednymi tak, pod innymi nie); obalaniu pomników i protestach przy budowie nowych czy obalaniu starych; w sporach o treść tablic pamiątkowych,
w kulcie pamiątek i relikwii jak i brak takiego kultu i ich niszczenie, np. zamontowanie kawałka żelaza z budynku WTC na dziobie amerykańskiego okrętu wojennego, z drugiej strony niszczenie dowodów dawnej obecności niemieckiej we Wrocławiu,
herbach rodów gmin miast i państw,
obrazkach na banknotach, znaczkach pocztowych, jak i samych nazwach pieniędzy,
kulcie bohaterów narodowych czy bohaterów mniejszej rangi; przyznawaniu odznaczeń za czyny z przeszłości jak i ich odbieranie,
ceremoniach wojskowych, np. defiladach organizowanych w rocznicę czczonych wydarzeń,
przemilczaniu lub uniemożliwianiu obchodzenia pewnych rocznic, np. 3 maja, 11 listopada w PRL; czy wydarzeń, np. wejście Armii Czerwonej do Polski 17 września 1939 r.
manifestacjach przeciwko odwiecznym wrogom, np. obalenie Muru Berlińskiego
określeniu alfabetu i wybór języka, jakim posługujemy się w mowie i piśmie;
nadawaniu: nazw ulicom, obiektom, miastom, np. Bundeswehra zamiast Wermacht; instytucjom i stowarzyszeniom (np. „Robotnik” – pismo wydawane przez KOR w nawiązaniu do ND); nadawaniu imion, np. w okresie Rewolucji Francuskiej wróciły imiona ze starożytności klasycznej (Cezary, Wirgiliusz) ; wyborze spośród dwóch nazw, np. Auschwitz i Oświęcim
tytulaturze urzędów i stopni wojskowych, np. Naczelnik Państwa (Piłsudski w nawiązaniu do Kościuszki),
kroju mundurów wojskowych i elementów ich symboliki, np. powrót do rogatywek w Polsce,
budownictwie: w tym co burzymy i odbudowujemy i czy odbudowujemy historycznie, np. Zamek Królewski w Warszawie; działaniach niszczycielskich, np. niszczenie synagog przez hitlerowców, jak i kościołów w ZSRR
sferze symboliki narodowej
naszych obyczajach i zwyczajach, również obchodzeniu rocznic
udziale w czymś, co można nazwać inscenizowanym działaniem ku czci jakiegoś wybranego przedmiotu (wydarzenia), np. corocznie odgrywana scena powrotu Marszałka Piłsudzkiego z Magdeburga, wymarsz Pierwszej kadrowej na trasie Oleandry - Kielce, masowa wyprzedaż komunistycznych „dewocjonaliów”
graffiti, napisy na ścianach, np. na cześć powstańców warszawskich
imprezach sportowych, „gest Kozakiewicza” jako odbicie całych historycznych stosunków polsko-radzieckich
religijnej sferze życia: w kazaniach, różnego typu obchodach religijnych odprawianych w rocznice pewnych wydarzeń czy w niektórych miejscach, np. Msze za Ojczyznę Księdza J. Popiełuszki, niektóre beatyfikacje i kanonizacje, np. Edyty Stain – Żydówki, która zginęła w Auschwitz
żądaniach terytorialnych motywowanych historycznie - większość wojen była prowadzona pod hasłami wyrównania rachunków za stare niesprawiedliwości,
ruchach społecznych – bowiem najczęściej odnoszą się one do przeszłości, np. ruchy migracyjne
sfera związana ze śmiercią ludzi – ocena przeszłości jako podstawa śmierci ludzi, ceremoniał pogrzebowy; formy i bogactwo grobu; mowy pogrzebowe i nekrologi.
ważność historii w rzeczywistości politycznej:
historia jako przedmiot odniesienia: wybieramy z dziejów fragment historii, by przez odniesienie się do niego kształtować współczesną rzeczywistość ; politycy porównują siebie do poprzedników; historia staje się przedmiotem odniesienia, gdy coś dzieje się po raz pierwszy od pewnego czasu, bardzo dawna, czy po raz pierwszy w dziejach; mówimy, że jakieś wydarzenie jest największym tego typu w dziejach; przyrównuje się przeżywane sytuację do znanych z historii
historia jako instrument polityczny:
oporu: wyciągania z przeszłości argumenty przeciwko swoim przeciwnikom politycznym, m.in. przypominając dawniejsze zachowania polityków w dzisiejszych rozgrywkach politycznych, kompromitujące fakty przeciwko drugim i odwrotnie
walki: np. nowa władza naprawia niesprawiedliwości wyrządzone przez poprzedników
oddawania sprawiedliwości i rozliczania winnych
polityczna ocena historii:
ahistoryzm: jest to celowe lub nieuświadomione pomijanie historycznego kontekstu faktów oraz zjawisk społecznych i kulturalnych
prezentyzm :jest to kierunek analizy historycznej polegający na ocenie zdarzeń, faktów i poglądów z przeszłości ze współczesnej perspektywy.
kontynuacja przeszłości: społeczeństwa wracają do przeszłości aby pokazać, że ją kontynuują, co je legitymizuje i stwarza ramy egzystencji, zabytki i narodowe miejsca pamięci otacza się kultem, aby podkreślić ciągłość narodu i państwa
zerwanie z przeszłością: jest to postawa charakterystyczna dla krajów o ustabilizowanej sytuacji społecznej, gospodarczej i politycznej; takie odcięcie się od przeszłości może nastąpić:
w wyniku bierności jednostek, gdy przeszłość faktycznie ulega zapomnieniu,
w zaprogramowanych postawach odcięcia się od przeszłości
historyczne uwarunkowania polityki: historia ma ogromny wpływ na politykę; może służyć do atakowania przeciwników politycznych (np. dziadek X był w Wermachcie), albo do legitymizowania swojej władzy (mój ojciec był w Solidarności), zdobywania uznania w społeczeństwie; historia może stać się ograniczeniem, jeśli w debacie politycznej będzie jej zbyt wiele
T10: Rozwój i ewaluacja polityki
znaczenie metapolityki: jest wyznaczanie granic, ram polityki, ograniczanie jej pola poprzez wyznaczanie tego co jest polityczne (publiczne) a co prywatne.
rdzeń metapolityki: jest to stabilna, sztywna jej część, która zmienia się w sposób bardziej łagodny i ciągły, a jej radykalna zamiana czy całkowite porzucenie oznacza poważna kryzys polityki i rewolucyjne zmiany w państwie; ważne w kategorii rdzenia polityki są strategie przekładania ogólnych zasad na konkretne poczynania, 2 rodzaje strategii: pozytywne – nakazują (sugerują) dopuszczalne podejścia lub kierunki działania; negatywne – zniechęcają (zabraniają) do innych podejść czy kierunków działania
peryferie metapolityki: jej elastyczne części, które są tymczasowe;
przestrzeń polityki: zorganizowany zbiór polityk, które są tak blisko ze sobą związane, że niemożliwe jest opisanie czy analizowanie jednej z nich bez uwzględnienia pozostałych elementów zbioru; elementy te są uporządkowane i powiązane ze sobą
ewaluacja polityki:
role: ludzie w różnych rolach, używają różnych kryteriów, odzwierciedlających interesy i zainteresowania stron; poglądy wyrażane z perspektywy jednej konkretnej roli mogą być błędnie nakładane na inne role, bądź mylnie interpretowane; ludzie z tych samych ról mogą uznawać różne kryteria, które dla jednych mogą być istotne a dla innych drugorzędne
tryby: są potrzebne do oceny kryteriów stosowanych prze role; sposób oceny wartości danego działania
tryb wynikowy koncentruje się na rezultatach konkretnego działania; np. w programach zdrowotnych, odniesieniem będzie liczba zachorowań po i przed wprowadzeniem programu, w programie zatrudnienia – stopa bezrobocia
tryb nakładowy kładzie nacisk na zasoby, umiejętności i ludzi zaangażowanych w te działania
tryb procesowy skupia się na metodach przekształcania nakładów politycznych i ekonomicznych w rezultaty
znaczenie: ewaluacja pozwala ocenić dokonywane zmiany, przeanalizować zakres odpowiedzialności poszczególnych ról, zasadność stosowania określonych kryteriów oraz wymierne skutki jakie niosą wprowadzane zmiany
osąd polityczny:
analizy empiryczne zajmują się tym co już jest
analizy normatywne zajmują się tym co powinno być; są one wartościujące i oceniające moralnie; analizy empiryczne i normatywne często występują razem i się przeplatają; analizy normatywne wzbudzają często skrajne emocje, od akceptacji do odrzucenia, oburzenia; wzbudzają spory
analizy pojęciowe odnoszą się do interpretowania znaczenia słów; może sprawiać to bariery w rozumieniu sensu wypowiedzi; użycie jakiegoś pojęcia może spowodować pojawienie się sporu dotyczącego samego pojmowania danego słowa; (np. różne pojmowanie wolności, równości, miłości, odwagi, patriotyzmu – może podzielić społeczeństwo na dwa przeciwstawne obozy popierające różne programy polityczne)
pluralizm perspektyw: stykanie się różnorodnych wpływów zewnętrznych oraz wewnętrznych przekonań
własny osąd polityczny: dochodzenie do własnego sądu politycznego uwzględnia pluralizm perspektyw. Dochodząc do własnego osądu używamy analizy empirycznej, normatywnej oraz pojęciowej. Powinniśmy robić to odpowiedzialnie, uwzględniając znaczenie i konsekwencje dokonywanych wyborów