Proces wejścia rolnictwa polskiego w struktury europejskie zmienia stopniowo polską wieś. Sektor rolny w Polsce został objęty Wspólną Polityką Rolną. To ona stwarza w Europie warunki do rozwoju nowoczesnego sektora rolnego, umożliwia szansę wykreowania konkurencyjnej gospodarki żywnościowej na możliwie najwyższym poziomie. Członkostwo w UE zapewnia rolnikowi określony poziom bezpieczeństwa finansowego, umożliwia racjonalne planowanie inwestycji w gospodarstwie rolnym.

Rys historyczny powstawania WPR:

To pierwsza spośród polityk społeczno- ekonomicznych, najbardziej kosztownym sektorem w UE. Decyzja o wprowadzeniu: Traktat Rzymski- 25 marzec 1957, art. 38-47 traktatu. Założenie: uznanie rolnictwa za obszar o szczególnym charakterze, zarówno pod względem ekonomicznym i społecznym, zróżnicowane warunki naturalne, odmienne struktury produkcyjne. Konsekwencja: powstanie wspólnego rynku. Realizacja celów: lata 60 i 70 XXw. to wzrost cen produktów, wzrost dochodów rolników, stopniowo wzrastała produktywność czynników wytwórczych, zoptymalizowano zasoby siły roboczej, zintegrowano sektor gospodarki żywnościowej. Zaczęły się nadwyżki żywności- pilna potrzeba zahamowania rozpoczęta wprowadzeniem kwot mlecznych w 1984r. w 1988 wprowadzono stabilizatory produkcji, które obniżały ceny gwarantowane jeżeli te przekraczały dany limit. Od roku 1992- reforma MacSharrego- ograniczenie produkcji rolniczej i zapewnienie równowagi między popytem a podażą nastąpiły ogromne zmiany w WPR. Było to poszerzanie świadomości ludności wiejskiej.

Główne cele WPR zawarto w dokumencie Agenda 2000 w 1999- wprowadza europejski model produkcji rolnictwa opartego na produkcji bezpiecznej dla środowiska naturalnego.

Reforma Fischlera- 2003: stabilizowanie dochodów rolniczych oraz promowanie zrównoważonego i zorientowanego na rynek rolnictwa, wprowadza system jednolitej płatności rolnej oraz zasadę oddzielenia płatności od produkcji. Wpływa to na konkurencyjność i zwiększenie orientacji rynkowej produktów rolnych.

Dalsze zmiany: od członkostwa w UE od 2005 roku, w programie rozwoju obszarów wiejskich z 2007-2013- najwięcej środków unijnego budżetu na ten cel.

Niedorozwój obszarów wiejskich i specyfika charakteru rolnictwa wymuszają stosowanie instrumentów: liczne programy- zmieniają charakter polskiej wsi, kształtowanie i wyznaczanie kierunków rozwoju obszarów wiejskich; zapewnienie godziwych warunków życia ludności wiejskiej, stwarzanie alternatywnych źródeł dochodu, stabilizacja dochodów rolniczych, modernizowanie gospodarstw rolnych, zachowanie zrównoważonego rozwoju rolnictwa. Cel instrumentarium: podtrzymywanie cen rynkowych, ograniczenia ilościowe, bezpośrednie podtrzymywanie dochodów.

Instrumenty: zakupy interwencyjne, subsydiowanie eksportu rolnego, zagospodarowanie nadwyżek, podtrzymywanie ceny rynkowej, ograniczenia ilościowe, bezpośrednie podtrzymywanie dochodu- pewna suma pieniędzy, którą dostają rolnicy. Jest ona ponad to co uzyskują ze sprzedaży; redukcja kosztów produkcji, usługi ogolne.

Dalsze reformy WPR będą przebiegać ze względu na: innowacje technologiczne, unormowanie niestabilności cen surowców rolnych i spożywczych, zareagowanie na wzrastający popyt na świecie, uproszczenie procedur w zakresie WPR, wzmocnienie konkurencyjności na arenie europejskiej, uwzględnienie zwiększających się oczekiwań konsumentów, przypisanie większego znaczenia produktom nierynkowym, reagowanie na zmiany klimatyczne.

WPR to najważniejsza i najtrudniejsza polityka dla całego społeczeństwa.

Budżet wspólnotowy to główne źródło finansowania instrumentów wsparcia. Realizuje się to poprzez dwa programy: Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz Sektorowy Program Operacyjny (SPO). Są one wdrażane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencję Rynku Rolnego i samorządy.

PROW: wspieranie wielofunkcyjności obszarów wiejskich. Są tutaj następujące programy: renty strukturalne, programy rolnośrodowiskowe, poprawa dobrostanu zwierząt, zalesienie gruntów rolnych, dostosowanie gospodarstw do standardów UE, wspieranie gospodarstw niskotowarowych, wspieranie grup producentów rolnych, promocja ochrony środowiska wraz z normami unijnymi. Przewiduje, że do 2013 roku 450 000 ha przejmą młodzi rolnicy- są bardziej skłonni do nowych technologii, szczególnie faworyzowani będą ci którzy nie ukończyli 50 lat i przekażą swoje gospodarstwa młodemu pokoleniu. Instrumenty PROW: preferowanie określonych grup producentów rolnych, wspieranie działań na obszarach górskich i innych niekorzystnych, zalesianie, modernizacja. W latach 2007-2013 najwięcej środków przeznaczono na cele socjalne.

W ramach wyżej wymienionych działań należy spodziewać się gwałtownego zmniejszenia zatrudnienia w rolnictwie. Zakłada się zmniejszenie liczby gospodarstw indywidualnych na rzecz wielkoobszarowych, przewiduje się, że liczba gospodarstw indywidualnych zmniejszy się o 15%. Zwiększy się tam automatyzacja, zmniejszy się zapotrzebowanie na zasoby ludzkie. Obszar użytkowanej ziemi rośnie w przedziale 20-50 ha, a maleje w przedziale powyżej 50 ha.

Przewidywania: procesy koncentracji ziemi najsilniej rozwiną się na terenach środkowo-wschodnich i północnych, największe rozdrobnienie wystąpi na południu. Skutek: prowadzenie gospodarstwa rolnego będzie wymagało pracy jednej osoby. Dopłaty bezpośrednie będą w poważnym stopniu kształtować dochody rolnicze i odegrają znaczącą rolę w kształtowaniu polskiego rolnictwa.

Mechanizm działania polityki, który muszą uświadomić sobie rolnicy: przejście z pozycji lokalnego producenta o nieco wolnoturystycznym zachowaniu na pozycję rolnika europejskiego, którego obowiązują ściśle określone reguły konkretnego postępowania, a przede wszystkim zmiana myślenia.

Rynek rolny jest sceną, na której odbywa się gra popytu i podaży.

ĆWICZENIA:

Gospodarka wolnorynkowa: własność prywatna, wolna konkurencja, minimalna interwencja państwa.- to zasady, na których powinna być oparta integracja gospodarcza. Nie wpisuje się w te zasady. Najstarsza wspólna polityka, największa część funduszy jest na nią przeznaczana. Dziś to prawie 70% całego budżetu UE. Beneficjenci: rolnicy, wszyscy obywatele. Przeważająca część UE to obszary rolne i lasy. WPR to najwyższy poziom uwspólnotowienia, państwa członkowskie realizują koncepcje i strategie polityki rolnej wypracowanej na poziomie UE. Jest to polityka interwencyjna- jedna z cech to interwencjonizm. Nie jest on pożądany, jest zabroniony- WPR to wyjątek. Zasady WPR:

- zasada wspólnego rynku- swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi

- zasada preferencji wspólnoty- pierwszeństwo zbytu na rynku wspólnoty i ochronę rynku wewnętrznego przed tańszymi produktami z importu. Wysokie cła mają to gwarantować. Dostęp do europejskiego rynku mają tylko te produkty, które ciężko wyprodukować w Europie lub jest mało. Jest to polityka protekcjonistyczna. Nie ma wolnej konkurencji- wyższe ceny, cierpi na tym jakość i cena.

- zasada solidarności finansowej- wszystkie kraje członkowskie uczestniczą w kosztach funkcjonowania polityki rolnej.

Dlaczego zdecydowano się na WPR w takiej formule? Zniwelowanie różnic gospodarczych, chciano spowodować, że rolnicy zamieszkujący 6 państw członkowskich mogli zarabiać mniej więcej tyle samo, samowystarczalność żywieniowa, zapobieganie wyjazdowi ludności wiejskiej do miast.

Różnica kondycji rolnictwa: wyrównywanie poziomu życia.

Zagwarantowano stałe ceny i rekompensowano dochody rolników: dopłaty bezpośrednie, dopłaty do produkcji rolnej.

Produkowano zbyt dużo żywności, nie było gry między popytem, a podażą, koszty magazynowania: wprowadzono stabilizatory produkcji: określano limity produkcyjne, kwoty mleczne- sprzedać cos po gwarantowanej cenie. Cena towaru drastycznie spadała. Co zwiększało produkcję: mechanizacja, stosowanie nawozów azotowych, oprysków- wyniszczanie środowiska. Pojawiają się kwestie ochrony środowiska, widoczny jest spadek wydajności gleb. Lata 80- te kierunki reform: reforma Mcsharrego, pojawia się zalesianie, wspomaganie finansowe działalności pozarolniczej, opłaca się utrzymywanie łąki. Kolejny kierunek zmian: ekologia, higiena, nowe kierunki produkcji, renty strukturalne- rolnicy, którzy ukończyli 55 rok życia przechodzili na emeryturę strukturalną, przekazanie działalności dzieciom.

Agenda 2000: metody produkcji bezpiecznej dla środowiska naturalnego, a przede wszystkim zdrowia konsumentów, rozwój obszarów wiejskich.

Fundusz gwarancji: dopłaty, wspomaganie produkcji. Fundusz orientacji: wspomaganie działań związanych z polityką strukturalna na wsi, reorientacja, zatrzymanie ludzi na wsi.

Brytyjczycy jako najwięksi beneficjenci: mają ogromne połacie ziemi.