55. Omów konstrukcje i cele umowy społecznej Johna Locka

Po obaleniu rządów rodu Stuartów i ostatecznej likwidacji monarchii absolutnej  w 1688r, w Anglii wykształcił się nowy ustrój opierający się na monarchii konstytucyjnej. Zmiany te zostały przypieczętowane podpisaniem Bill of Rights w 1689r, który to dokument przekazywał większość władzy w ręce burżuazji i posiadaczy ziemskich. Głównym teoretykiem nowego systemu stał się John Locke, zwolennik liberalizmu politycznego.

Nowy rodzaj relacji między władzą a społeczeństwem został ukształtowany na podstawie teorii umowy społecznej. Umowa ta zakładała istnienie dwóch porozumień, pierwsze miedzy jednostkami, które dzięki współpracy tworzą społeczeństwo.  Następnie przez druga umowę miedzy społeczeństwem a władzą zostaje utworzony  rząd, czyli państwo. Dzięki takiej strukturze umowy w wypadku ewentualnego rozwiązania umowy z władzą nie dochodzi do rozpadu całego społeczeństwa tylko do upadku rządu, który można zastąpić innym.

Teoria Johna Locka jest ściśle związana z jego poglądem na pierwotny stan natury, zgodnie z którym przed istnieniem państwa ludzie żyli we względnym pokoju kierowani rozumem jako źródłem prawa naturalnego. Państwo było potrzebne głownie dla karania osób, które postępowały niezgodnie z prawem natury. Na mocy umowy społeczne jednostki oddają państwu monopol na karanie takich osób i kształtowanie prawa, które musi być zgodne z prawem naturalnym przysługującym każdemu. Lock bardzo cenił własność prywatną, postrzegał ja jako podstawowe prawo naturalne i główny wyznacznik pozycji społecznej. Rolę państwa opierał głownie na ochronie tej własności oraz ochronie prawa do pełnego korzystania z niej. W innych dziedzina takich, jak gospodarka, kultura i życie prywatne państwo powinno zostawić obywatelowi całkowitą swobodę, oczywiście w granicach prawa.

Wzorem rządu idealnego dla Locka była umiarkowana monarchia, gdzie władza była podzielona miedzy władze ustawodawcza, wykonawcza i federacyjną. Szczególnie podkreślał, iż władza wykonawcza nie może być połączona z władza ustawodawczą, by nie dopuścić do ponownego rozwoju absolutyzmu w Wielkiej Brytanii. Źródłem suwerenności państwa jest twierdzenie, że skoro państwo strzeże tylko porządku i ładu tego, co istniało wcześniej w ramach prawa naturalnego jest tylko formalizacja stanu istniejącego.

Doktryna ta opierająca się na ochronie własności prywatnej, poszanowaniu praw wszystkich obywateli i legalizacji władzy przez społeczeństwo była doktryna typowego liberalizmu politycznego. Pozwalała na swobodny rozwój społeczeństwa i kapitalizmu bez ingerencji państwa i bez ściśle określonych ram narzuconych przez konkretną religię.