Kultura epoki kamienia i brązu

Pierwotni mieszkańcy okolic Słupska wiedli życie koczownicze. Nie znali jeszcze metali i przedmioty domowego użytku oraz broni, którą wyrabiali z kamienia; głównie w tym wypadku krzemieni oraz z materiałów organicznych: drewna, rogów i kości. Najstarszą epokę w dziejach cywilizacji nazywamy epoką kamienną. W jej ramach wyróżniamy trzy podstawowe okresy: paleolit - starszą epokę kamienna, mezolit - środkową epokę, oraz neolit - młodszą epokę kamienną.

Najstarsze ślady pobytu człowieka na Pomorzu środkowym datowane są na koniec paleolitu. Przedstawiają je na interesującym nas obszarze, fragmenty "motyki" wykonanej z rogu renifera (wyłowionej z Wieprzy w pobliżu Sławska), ślady obozowisk w Smołdzinie i wyroby krzemienne z tych dwóch miejsc.

Najstarszymi, odkrytymi cmentarzyskami megalitycznymi z tego okresu są groby ludności grupy łupawskiej, tzw. kultury pucharów lejkowatych, datowane na lata 5000÷4900. Nazwa kultury pochodzi od charakterystycznej formy naczynia - puchar z brzuścem baniastym szeroko rozchylonym kołnierzem, oraz kultury ceramiki sznurowej (nazwa od ornamentu uzyskiwanego za pomocą sznura odciśniętego w surowej glinie przed wypaleniem) - 2800÷2500 p.n.e.

Cmentarzysko łupawskie, to największy zachowany obecnie w Polsce kompleks cmentarzysk megalitycznych. Lud kultury pucharów lejkowatych był najstarszym na Pomorzu Środkowym ludem rolniczym. Podstawą utrzymania tego ludu był chów świń, zbieractwo runa leśnego oraz uprawa pszenicy. Cmentarne budowle megalityczne, tzw. megality - w średniowieczu nazywano je tumuli paganorum - grobowce pogan lub tumuli gigantis - grobowce gigantów. Zamieszkujący w późniejszych czasach Pomorze Niemcy zwykli je nazywać Hünenbetten - łoża olbrzymów. Zaś w Polsce, na Kujawach, mówiono na nie żale lub żalki.

W okresie mezolitu osadnictwo koncentrowało się głównie wzdłuż wybrzeża Bałtyku oraz w okolicach większych zbiorników wodnych. Pierwotni ludzie tej epoki, wiedli jednak przede wszystkim koczowniczy lub na wpół osiadły tryb życia. Dopiero w neolicie, około 3000÷1600 lat p.n.e. nastąpił wielki przełom społeczno-gospodarczy ówczesnych, pierwotnych społeczności. Polegał on na przejściu z koczowniczego i pół osiadłego trybu życia (opartego na myślistwie, rybołówstwie i zbieractwie) do osadnictwa stałego, opartego na gospodarce produkcyjnej. Przełom ten, dokonał się pod wpływem ludności rolniczej przybyłej na Pomorze (w końcowym okresie swojej wędrówki) z okolic Czech i Moraw. Przybysze poza wyższymi organizacyjne formami życia gospodarczego, przynieśli ze sobą także zdobycze techniczne. Początki garncarstwa (naczynia gliniane), prymitywnego tkactwa i wyżej zaawansowaną technicznie obróbkę narzędzi kamiennych.

Pobyt tych grup ludności zróżnicowanych kulturowo (podział ze względu na charakterystyczne cechy produkowanej ceramiki) na terenie dzisiejszego Słupska został potwierdzony znaleziskami archeologicznymi.

Najliczniejszą grupą znalezisk są narzędzia pracy (kamienne noże, siekierki, kamienne żarna i rozcieracze, narzędzia z rogów oraz poroży).

Do ciekawych znalezisk z tego okresu, należy odkryta w Słupsku bursztynowa figurka niedźwiedzia.

Została znaleziona w 1887 roku podczas kopania torfu.

Figurka miała najprawdopodobniej charakter kultowy, posiada bowiem, otwór do nanizania na sznurek i wygładzoną powierzchnię.

Niemniej jednak, w Słupsku mówi się ostatnimi czasy, że stanowiła ona amulet łowcy niedźwiedzi (na zdjęciu obok - kopia figurki).

Pod koniec epoki neolitu, na Pomorzu sporadycznie zaczęto używać narzędzi miedzianych.

Przywożona z daleka miedź, jako metal zbyt kowalny nie wytrzymywała jednak konkurencji narzędzi kamiennych pod względem wytrzymałości.

Dopiero, gdy na Dalekim Wschodzie nauczono się utwardzać miedź poprzez dodanie cyny i uzyskano w efekcie nowy stop - brąz, zaczęto tego metalu używać powszechnie do wyrobu wszelkich narzędzi, ozdób i broni.

Brąz w stosunku do miedzi, odznaczał się także niższą temperaturą topnienia oraz wyższą twardością.

Na Pomorzu rozpoczęła się nowa epoka, nazywana epoką brązu, która trwała od 1700÷650 roku p.n.e.