Zarządzanie bankiem
Wykład I
Małgorzata Zaleska
Katedra bankowości- budynek M (Madalińskiego) pokój 311 lub 304
Wtorek 16:00 ALE Zakładka „aktualności konsultacyjne”
Egzamin
Termin pierwszy i drugi.
Nie ma zerówki.
To co na wykładzie lub jakaś strona internetowa, do której odsyła.
Nie będzie pani na egzaminie, będzie „wyspecjalizowany zespół pilnujący”
Egzamin pisemny.
Test- abcd, test wielokrotnego wyboru, nie ma tak, że wszystkie odpowiedzi są złe.
Badanie skłonności do podejmowania ryzyka- kilkanaście pytań, około 10. Punktowane jednakowo. Za każde pytanie 1 pkt. Nie ma połówek (dwie poprawne odp. A wskazujemy jedną.), 0 za brak odpowiedzi, -0,5 pkt za błędną odpowiedz.
Próg: 50%, ale może być tak, że jak ktoś skończy na „-„ to nie zda. Co najmniej 50% liczby pytań musi być rozwiązane.
1 grupa
Literatura:
Bankowość, Beck, 2013, praca zespołowa: pod red. Małgorzaty Zaleskiej.
Współczesna Bankowość, pod red. Małgorzaty Zaleskiej, Wyd. Difin
Czasopisma: Bank i Kredyt (na stronie NBP- uwarunkowania makroekonomiczne, polityka pieniężna), Bezpieczny bank (na str. Bankowego funduszu gwarancyjnego- bezpieczeństwo sektora bankowe, ocena banku), Finansowanie nieruchomości (wersja papierowa- analiza rynku nieruchomości, źródła finansowania, jak zarządzać ryzykiem w tym obszarze), Gazeta bankowa, Bank (w sposób popularny, miesięczniki), Głos Banków Spółdzielczych (Jedno z czasopism Banków Spółdzielczych)
Biblioteka i czytelnia NBP
Strony www: NBP.PL, KNF.GOV.PL, BFG.PL, MF.GOV.PL
Trzy podstawowe źródła pozyskiwania środków finansowych przez banki:
-depozyty- podstawowy kanał
-rynek międzybankowy (pożyczają sobie banki nawzajem środki pieniężne, po kryzysie ten kanał został odcięty, w Polsce pomimo braku kryzysu ten rynek nie wrócił do normalności sprzed 2008 roku. Są transakcje, ale krótkoterminowe- overnight'y zwykle. Nie odzyskano w pełnie zaufania na rynku międzybankowym. To powoduje wysokie oproc. depozytów przez banki)
-banki matki udzielają linii kredytowej bankom córkom- 60-70% w Polsce w sektorze bankowym udziału zagranicznego. Matka daje linie kredytowej córce, składa tam rodzaj depozytu. Środki od banków matek w Polsce to około 17-18% wszystkich źródeł finansowania. Jest to średnia dla sektora (a przecież są banki krajowe). W poszczególnych bankach z kap. zagranicznym ten udział jest znacznie większy. Linie kredytowe w ponad 90% są krótkoterminowe- do 1 roku. Gdy rok mija, to bank matka może utrzymać to źródło finansowania, albo je wycofać. Gdyby wycofała 20% finansowania to w krótkim okresie czasu bank ma duży problem, bo musi jakoś pozyskać te źródła finansowania innym sposobem. Polski sektor bankowy jest wyjątkowo rentowny. Co rok coraz większy zysk osiąga. Za 2012 rok ponad 16 mld zysku. Za 2011- 15 mld. Jeden z najbardziej rentownych sektorów bankowych na całym świecie. Wycofanie źródeł finansowania przez spółki matki, to jest zły pomysł, właśnie, dlatego, że mamy rentowny sektor bankowy.
Konsolidacja finansów publicznych- określone podmioty państwowe przestały mieć swobodę w wyborze banku, którym ma mieć rachunek bankowy. Zostały zobligowane do posiadania rachunku w panku państwowym- BGK. Z innych banków do BGK odpłynęło około 20 mld złotych. BGK się rozrósł, zwiększył swoje znaczenie, ale z innych banków odpłynęły źródła finansowania. Niektóre banki stanęły przed wyzwaniem ponownego pozyskania źródeł finansowania.
Na stronie NBP- aktualne projekty. Np. opłaty interchange, w Polsce bardzo wysoka na tle innych krajów. Powstał projekt do obniżenia tych opłat. Banki w głównej mierze będą mniej zarabiały na tego rodzaju płatnościach.
Projekt opłaty za pobieranie środków z bankomatu. Pomysł właścicieli bankomatów. W mniejszych miejscowościach bankomaty są nierentowne i nie zarabiają na siebie. Będą wycofywać bankomaty nierentowne chyba, że wprowadzi się opłatę za pobieranie gotówki. Można się spodziewać, że część osób zacznie wybierać pieniądze „przy okienku”, więcej klientów, koszty osobowe, transporty gotówki- to wszystko jest kosztowne.
Wycofanie 1 i 2 groszówek. Produkcja tych monet jest bardzo droga- kosztują więcej niż wartość nominalna tej monety. Pomysł opiera się na zaokrąglanie płatności. Wartość koszyka produktów zaokrąglana- jeśli płacilibyśmy gotówką, kartą byłoby co do grosza. Nie oznacza to wycofania 1 i 2 groszówek, ale one nie wracają, one przepadają. Nie wiadomo czy to wejdzie w życie. Czy będzie to miało wpływ na wzrost cen? Trzeba pamiętać o kwestiach księgowych, podatkowych itd. www.obserwatorfinansowy.pl – portal finansowy, bankowy, nie tylko o sprawach politycznych, ale omawia to nieco inaczej niż inne portale. Na str. KNF- lista banków, które funkcjonują w Polsce, listę instytucji podszywających się pod banki- tylko banki mogą udzielać depozytów i kredytów + SKOKi. Inne instytucje popełniają tym samym przestępstwo.
Amber Gold- trzeba rozstrzygnąć, czy to działalność depozytowa, czy inwestycyjna.
BFG:
zasady gwarantowania depozytów, odniesiony dochód- koncepcja aby nie doprowadzać do upadłości banków, nie siać paniki, ale doprowadzać do uporządkowanej, kontrolowanej likwidacji banków.
BANK
Ustawa Prawo Bankowe z 1997 roku.
Bank to osoba prawna
są czynności bankowe
czynności bankowe zastrzeżone dla banków
czynności, które mogą wykonywać banki i inne podmioty
SKOKi są pod nadzorem KNF, przy czym środki zgromadzone w SKOKach nie są gwarantowane przez bankowy fundusz gwarancyjny, mają tylko swój własny system ubezpieczania depozytów.
żaden inny podmiot nie może udzielać depozytów i kredytów, ale może udzielać pożyczek, leasingu, factoringu, działalność kantorowa (nadzoruje NBP, nie jest powiedziane jakie są kary, sankcje)
działalność LICENCJONOWANA- żeby prowadzić bank jest potrzebna licencja. Muszą być założyciele, muszą mieć oni kapitały własne (minimum 5 mln euro, bank spółdzielczy minimum 1 mln), trzeba mieć kadrę zarządzającą- 2 osoby przewidziane do zarządzania bankiem muszą przejść akredytację i uzyskać zgodę KNF- musi mieć odpowiednią wiedzę, wykształcenie, umiejętności. Plan działania na 3 lata. Gwarancję.
bank jest instytucją finansową i kredytową- w Polsce prawo bankowe jest skierowane do banków, a w Unii do instytucji kredytowych. Instytucja kredytowa to pojęcie szersze niż bank- inna instytucja będąca instytucją kredytową. Banki i SKOKi powinny mieć takie same przepisy wg UE, ale jest inaczej w Polsce. Inne wymogi działania są.
Bank to nie jest instytucja charytatywna- bank to podmiot rynkowy, który ma generować zyski, pomnażać wartość, zwiększać wartość dla akcjonariusza, mamy pamiętać, że musimy „robić dobrze” akcjonariuszowi. Ale przecież banki wspierają sztukę, czy wspierają fundacje, jakieś nagrody itp. ale tak naprawdę oni mają w tym interes. Chcą być postrzegani lepiej przez klientów. (Z wyłączeniem NBP i BGK. Np. BGK- właścicielem jest państwo, patrzy się z punktu widzenia właściciela- państwa. np. wcześniej wspomniana konsolidacja zrobiła BGK dobrze. NBP- podstawowy cel to emisja polskiego pieniądza, decyzja prezesa NBP jednoosobowa; dba o stabilność poziomu cen przy jednoczesnym wspierania polityki gospodarczej o ile nie zakłóca to celu podstawowego. Ale na wszystko trzeba mieć papier- jak są sprawy sądowe. W zasadzie za wszystko jest winna RPP- zdanie prezesa NBP. Ale RPP jest niezależne i tym samym Bank Centralny jest niezależny. W NBP biorą pod uwagę makroekonomiczne czynniki. Celem NBP nie jest maksymalizacja zysku. Jego zysk zależy od kształtowania się kursów walutowych. Większość pieniędzy to rezerwy dewizowe Polski 80 mld EUR. Rezerwy te wyrażone w różnych walutach a tym samym ich wartość w złotych zależy od kształtowania się kursu. Tworzy się w związku z tym rezerwę- to ile się kształtuje zależy od wyniku finansowego (?). NBP jest w pewnym sensie instytucją charytatywną, sporo przeznaczają na działalność edukacyjną- projekty edukacyjne. Ale BC nie można porównywać z bankiem komercyjnym).
Handluje ryzykiem- działalność bankowa polega na kupowaniu i sprzedawaniu ryzyka. Bez ryzyka nie da się prowadzić banku. Ryzyko- postrzegane jest jako niebezpieczeństwo. Nie mam jednej definicji. Zarządzając bankiem powinniśmy pamiętać, że jest ryzyko, ale powinniśmy też patrzeć, że w związku z ryzykiem jest szansa zarobku. W banku zarządza się poszczególnymi rodzajami ryzyka
Rodzaje ryzyka- podstawowy podział ryzyka, kolejność nie jest przypadkowa:
Kredytowe- 80% całego ryzyka w bankach. postrzegane jako niebezpieczeństwo, że kredytobiorca nie spłaci w terminie rat i/lub odsetek. Bank jest zainteresowany tylko spłatą w terminie. Gdy klient przynosi środki wcześniej to jest problem, bo bank musi je jakoś zaangażować. Jak banki miały problemy w Polsce (w ciągu ostatnich 20 latach), upadły 94 banki. W USA jedną z przyczyn kryzysu były błędy fundamentalne w zarządzaniu ryzykiem kredytowym- udzielano kredyty wszystkim. Jedynym zabezpieczeniem były domy. Robiono to ze względów politycznych: doprowadzano do bardzo niskich stóp- tanie pożyczanie- pcha to gospodarkę- pozyskiwanie wyborców- pomimo braku pieniędzy ma się dom i żyje się dobrze. BC USA- FED ma inny cel działania niż np. NBP. Jest tam stabilność poziomu cen, ale celem BC jest walka z bezrobociem. Kredyty- ryzyko aktywne- bo kredyty w aktywach. Są przepisy, rekomendacje- ile można udzielić itd. Ryzyko pasywne- źródła finansowania działalności bankowej. To żeby bank miał źródła finansowania w odpowiedniej wysokości, w odpowiedniej proporcji. Pasywne ryzyko kredytowe- realizacją jest np. konsolidacja. Pozostawione do wyłącznej kompetencji zarządów banków. Banki do jakiegoś okresu udziały zwykle kredytów walutowych- kredyty mieszkaniowe. Kredyt na 30 lat w walucie obcej. 90% depozytów to a vista- w każdej chwili mogą być wycofane. Bank na bazie tego depozytu udziela w walucie obcej kredytu na 30 lat. Jeszcze do tego ryzyko kursu walutowego. Dlatego niektóre banki oferowały tak wysokie oprocentowanie depozytów- chciały pozyskać pieniądze. ponadprzeciętne oprocentowanie depozytów oznacza, że coś za tym stoi. Kredyty walutowe- kurs się zmienia. Niekorzystna zmiana kursu- wartość w złotych rośnie pomimo tego, że on spłaca. Musi oddać więcej niż pożyczył. W Polsce obecnie wartość nieruchomości może spadać.
ryzyko rynkowe (cenowe)- związane z ceną banku- stopa procentowa, kursy walutowe, kursy innych instrumentów, surowców. Działa ono dwukierunkowo. Może narazić bank na stratę, jak będzie niekorzystny kurs- tzn. że jest inny niż przewidzieliśmy nie to, że spada czy wzrasta. Gdy kurs się nie sprawdza to możemy albo zarobić albo stracić. Większość metod zarządzania tym ryzykiem jest oparta na modelach, opartych często na nierealistycznych założeniach. Warto znać i stosować modele, ale nie można mieć do nich nieograniczonego zaufania. Np. u nas spadek inflacji (1,7)- spadek cen energii- modele nie mogły tego przewidzieć.
ryzyko operacyjne- obejmuje też ryzyko prawne- ostatnio bardzo wzrasta. W odpowiedzi na kryzys regulujący proponują nowe rozwiązania. Im więcej przepisów tym większe ryzyko prawne. Jednocześnie generuje to koszty. W Polsce jednakowe wymogi prawne. W UE i USA jest to zróżnicowane, duże i małe banki są tam inaczej traktowane. Technologiczne- związane ze wszystkimi systemami, informatycznymi, telefonicznymi itp. To nie tylko dotyczy banku, są rozliczenia międzybankowe, izba rozliczeniowa- ryzyko, że nie będzie wykonana transakcja. Trudność, bo ryzyko się materializuje dopiero jak się już zdarzy. Zabezpieczenia, zapasowe systemy itp. kosztują- ile i do którego stopnia w to angażować pieniędzy. Ryzyko ludzkie- zarządzanie ludźmi, różni ludzie z różnych środowisk to różne oczekiwania, podejścia itp. Ktoś może źle pracować, bo się nie douczył, albo mu się nie chce, albo chce oszukać i zarobić.
Sposób zarządzania tymi pierwszymi trzeba ryzykami zależy od Bazylea III. Proponuje rozwiązania jak zarządzać bankiem, ale to nie są przepisy obowiązujące. Trzeba ten dokument implementować. Odpowiednikiem Bazylea III są dyrektywy CRD IV (miało wejść w życie 1 stycznia 2013, ale nadal trwają dyskusje. Ryzyko kredytowe aktywne- np. przepisy nie radzą sobie obecnie z tym jak postrzegać rządowe papiery wartościowe. Dotychczas- rządowe papiery wartościowe miały być niby bez ryzyka, ale kryzys pokazał, że wcale nie jest to takie pewne- przykład Grecji. Obecne przepisy prawne nadal utrzymują, że papiery wartościowe rządowe są bez ryzyka. Greckie papiery w Euro są w tym rozumieniu bez ryzyka. W Polsce wyzwanie z rządowymi papierami wartościowymi- ci którzy nabywają te papiery to jest głównie kapitał zagraniczny- szybko przyszedł szybko może wyjść. Druga kwestia dyskutowana- ryzyko płynności).
płynności- każdy kraj ma własne przepisy. Planuje się wprowadzić w UE jeden standard- płynność krótko i długo terminowa i określenie ile powinien bank jej mieć. Gdy bank nie ma pieniędzy to idzie na rynek międzybankowy i tam wyrównuje swoją płynność. Gdy tam jej nie znajdzie to idzie do BC. Gdy bank pod zastaw daje portfel kredytowy i BC zaczyna badać ten bank to może się zrobić na rynku zamieszanie.
Mówiąc o zarządzaniu bankiem patrzymy przez pryzmat milionów złotych. Trzeba zmienić sposób myślenia. Drobiazgami nie należy się ineteresować.