Style radzenia sobie z chorobą

Doświadczenie ciężkiej choroby jest jednym z trudniejszych doświadczeń w życiu człowieka a także jednym z cięższych doświadczeń dla jego rodziny. Duże znaczenie w procesie powrotu do zdrowia a także w procesie nauczenia się funkcjonowania z chorobą ma wypracowany przez jednostkę styl radzenia sobie z tą trudną sytuacją.

Styl radzenia sobie jest jednym z terminów psychologicznych - oznacza on tyle, co charakterystyczna dla danej jednostki strategia radzenia sobie z sytuacjami trudnymi - stresowymi i kryzysowymi. Jest to posiadany przez jednostkę repertuar zachowań jakie zostają uaktywnione w trudnych sytuacjach.

W obecnych czasach nastąpiły znaczne zmiany zarówno w obrazie chorób jakie trawią współczesne społeczeństwa, zmiany dotyczące świadomości zdrowotnej ludzi a także samego sposobu leczenia. O ile dawniej dominowały choroby zakaźne o ostrym, epidemicznym przebiegu o tyle dziś dominują przewlekłe choroby czy nowotwory. Ludzie mają obecnie coraz większą wiedzę dotyczącą zależności pomiędzy stylem życia a zapadalnością na określone schorzenia (np. posiadanie wzorca osobowości A i zapadanie na choroby układu krążenia) jak i też zwykli ludzie mają coraz większą wiedzę na temat chorób. Medycyna oferuje coraz lepsze metody leczenia - jednocześnie są to metody często bardzo inwazyjne. Wszystkie te omówione czynniki powodują, że choroba staje się dla człowieka źródłem stresu. Pojawia się tutaj miejsce do oddziaływań psychologicznych - oddziaływań, które pomogą radzić sobie człowiekowi ze świadomością choroby. Oddziaływania psychologiczne powinny również skupiać się na profilaktyce chorób, na motywowaniu ludzi do tego by dbali o swoje zdrowie, by prowadzili zdrowy tryb życia. Konieczność profilaktyki, to nie tylko wymóg wynikający z chęci pomocy ludziom w uniknięciu cierpienia - to także wymóg wynikający z kalkulacji ekonomicznych. Jeśli weźniemy pod uwagę koszty związane z diagnostyką a także leczeniem okaże się że lepiej i taniej jest zapobiegać niż leczyć

Sposoby radzenia sobie z sytuacją trudną można przyporządkować do pięciu grup strategii zmagania się z kryzysem:

1. Poszukiwanie oparcia społecznego (zdolności do uzyskiwania pomocy ze strony krewnych, przyjaciół, sąsiadów),

2. Przekształcanie znaczenia sytuacji (stosowanie różnorodnych zabiegów mających na celu dokonanie przedefiniowania sytuacji stresowej tak, aby była ona możliwa do zaakceptowania),

3. Poszukiwanie wsparcia duchowego (opieranie się na religii, modlitwie, poszukiwanie pomocy u osób duchownych),

4. Mobilizowanie rodziny w celu zdobycia akceptacji i pomocy z zewnątrz (poszukiwanie wsparcia głównie ze strony organizacji, instytucji formalnych i korzystanie z proponowanych przez nie form pomocy),

5. Bierna ocena sytuacji (przyjmowanie pasywnej postawy w sytuacji zaistnienia stresora, brak inicjatywy i poczucia odpowiedzialności).

Porównując wyniki uzyskane przez chore żony i chorych mężów nie stwierdza się różnic istotnych statystycznie jeżeli chodzi o takie style zmagania się z sytuacją trudną, jak:

* pozyskiwanie oparcia społecznego,

* przekształcanie znaczenia sytuacji,

* opieranie się na pomocy ze strony organizacji, instytucji.

można stwierdzić, że rodziny, w których chory jest jeden z współmałżonków stosują różnorodne style zmagania się z sytuacją trudną. Jeśli chodzi o strategie wewnętrzne, do których należy przekształcanie znaczenia sytuacji i bierna ocena sytuacji okazuje się, że rodziny te często przyjmują pasywną postawę wobec zaistniałej sytuacji. Takie podejście do problemu szczególnie często występuje w przypadku kobiet i dzieci. Może to wiązać się z poczuciem małego wpływu na przebieg choroby. Świadomość, że "i tak nie potrafię nic na to poradzić" często stanowi usprawiedliwienie dla braku inicjatywy, zwalnia od rozwiązywania problemów wywołanych przez chorobę.

Spośród strategii zewnętrznych, to znaczy takich stylów zmagania się, dzięki którym rodziny korzystają z zasobów znajdujących się na zewnątrz systemu, największą wartość chorzy przypisują pomocy różnego typu instytucji formalnych, głównie placówek służby zdrowia, organizacji takich jak stowarzyszenia, kluby chorych na SM. Wydaje się, że wyżej wymienione instytucje formalne i nieformalne odgrywają istotną rolę nie tylko w zakresie pomocy praktycznej, ale też i psychologicznej. Chorzy i ich rodziny mają większe możliwości dostępu do różnych form oddziaływań terapeutycznych. Poza tym kontakty z osobami i rodzinami mającymi te same problemy sprzyjają poszukiwaniu bardziej efektywnych sposobów zmagania się z sytuacją trudną, uświadamiają chorym i ich rodzinom, że nie tylko oni borykają się z trudnościami.

Kobiety przypisują większe znaczenie niż dzieci i mężowie modlitwie, poszukiwaniu pomocy u duchownych. Przekonania religijne, które pomagają zrozumieć sens cierpienia przeważnie mają wpływ na zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i większą tolerancję wobec działającego stresora.