Ustrój organów ochrony prawnej

17.03.2011

Sąd Najwyższy jest sądem również w znaczeniu materialnym. Są takie sądy które są sądami w znaczeniu materialnym ale nie są sądami w znaczeniu formalnym.

b)Pozasasądowe organy orzekające-quasi sądowe-oragny pozasądowe mają pewne cechy zbliżające je do sądów; funkcjonalnie z sądami powiązane, mają również cechy które są zupełnie odmienne od sądu. Te organy są powoływane do rozstrzygania konfliktów prawnych. Zamysł ustawodawczy jest taki aby zbudować strukturę by te konflikty rozstrzygać.

* Mają ukształtowaną strukturę organizacyjną.

*Mają w tym celu zakreślone kompetencje, ustawa przewiduje w jakim zakresie mogą rozstrzygać dane sprawy.

* Różni te organy od sądów to że nie korzystają z niezawisłości.

*Nie maja pełnych gwarancji niezawisłości.

Nie orzekają w imieniu państwa bo im ustawa takich uprawnień nie nadaje. Są to organy o bardzo zróżnicowanym charakterze. Są organy które są podobne do sądu, orzekają w podobnej procedurze np. Izby Morskie, ale sądami nie są. Izby morskie działają przy sądach okręgowych, w Szczecinie czy Gdańsku. Izby Morskie mają postępowanie rozpoznawcze przed Trybunałem sprawiedliwości, Izby morskie nie rozstrzygają co do konsekwencji, tylko co do faktów, ustalają co się stało, ustalają stan faktyczny. Są w izbach oddelegowani sędziowe, orzekają razem z ławnikami, ale wątpilwe jest czy można powiedzieć że to mieszany charakter urzędniczo-społeczny.

Inne organy pozasądowe są coraz bardziej od sądu odsuwane np. sądy polubowne.

Sądy społeczne-posiedzenie wszytskich którzy pszyszli na takie posiedzenie, wszyscy mogli zabierać głos. Nie bierze udziału w rozstrzyganiu onfliktu prawnego żaden funkcjonariusz publiczny, żaden urzędnik państowy.

Chodzi o organy które zajmują się najczęściej administrowaniem w imieniu państwa, które na marginesie swoich uprawanień mogą również rozstrzygać jakieś konflikty.One sie różnią od sądwocyh tym że nie mają kompetencji do roozstrzygania konfiktów prawnych, w ogóle nie stają się organami ochrony prawnej(choć to stanowisko jest wątpliwe). Organy te mogą nakładać kary pieniężne jak ktoś nie spełnia standardów jakości i miary. Można mówić o inspektorze pracy, oni się zajmują również nakładaniem kar pieniężnych. Podobnie jest np. z administracją leśną. Nie jest ona organem ochrony prawnej.

Właściwość organów ochrony prawnej i spory kompetencyjne

Każdy organ ochrony prawnej ma określone kompetencje, zakres swojej właściwości. Te kompetencje oragnów ochrony prawnej wynikające z ustawy wytycza się w 3 płaszczyznach:

Organ ochrony prawnej ma kompetencje wyznaczone przez właściwość rzeczową-przedmiotową, właściwość miejscową zwaną też terytorianą, właściwość funkcjonalna, zwana też czynnościową.

W największym skrócie pytanie o włąściwość rzeczową to jest jaka kategoria spraw należy do danego organu. Jaka kategoria to znaczy ze względu na charakter tych spraw, czy to sprawy karne dotyczące wszytskich obywateli czy np. tylko żołnierzy.

Gdy chodzi o właściwość miejscową to jest na jakie terytorium rozciąga się dana kompetencja.

Pytanie o właściwość funkcjonalną, czyli czynnościową oznacza że pewne organy w zakresie ochrony prawnej dokonują tylko pewnych czynności. Jes to taka sytuacja kiedy jakąś czynność, dotyczącą pewnej sprawy wytyczono-to jest do zrobienia w pewnej sprawie. każda sprawa rozstrzygana przez organy ochrony prawnej musi przejść przez dwuinstancyjne postępowanie. SKoro są dwa szczeble organów odwoławczych to jeden organ spełnia jakby rolę nadrzędną. Jeden ma inne kompetencje, i drugi ma troche inne kompetencje. Właściwość funkcjonalną należy rozumieć szeroko, jako oznaczenie rodzaju czynności którą dany organ może rozstrzygać w danej sprawie.

Każdy organ ochrony prawnej musi przestrzegać swojej kompetencji wyznaczonej mu przez przepisy. Jej ważne z punktu widzenia gwarancyjnego, aby każdy organ przestrzegał swojej gwarancyjności. nam się wydaje , że przestrzeganie gwarancyjności czasami wydłuża sprawę, że marunje się czas na stwierdzenie kto będzie rozstrzygał sprawę. Każdy organ musi przetrzegać swojej właściwości, bo tak to by naurszał bezstronność postępowania.

Powstaje pytanie co się dzieje jeżeli organ ochrony prawnej stwierdza swoją niewłaściwość w sprawie. Ma dwa rodzaje zachowań wtedy, one są w przepisach zaprojektowane. Wynikają z konstrukcji przepisów.

Rodzaje zachowań:

1.Pierwszy rodzaj to działanie , które się wiąże z zasadą, zasadą normatywną, regułą od której są wyjątki, zasada jest że organ który stwierdzi swoją niewłaściwość zwraca sprawę ze wskazaniem do którego podmiotu należy się skierować, kieruje pouczenie do jakiego organu się kierowań.

2. Organ do którego zwrócono się, a który uznał swoją niekompetencję, to przekazuje sprawę z urzędu oragnowi właściwemu. Takie rowiązanie stosuje się tylko kiedy przepisy tak stanowią, kiedy przepisy przewidują taki tryb postępowania. Kiedy przepisy tak stanowią?Są to przypadki kiedy rozstrzygnięcie sprawy jest tak pilne, że zwłoka nie jest dopuszczana. Są to sprawy karne np.

Sąd bada z urzędu swą właściowość, a w razie stwierdzenia niewłaściwości, przekazuje ją innemu organowi.

Wątpliwość co do właściwości organów jest wysoce niekorzystne, bo to jest rozstrzygane zanim przechodzimy do rozstrzygania konfliktów. Czyli wydłuża procedurę. Problem polega na tym że spory o włąściwość można było jak najszybciej zlikwidować. W związku z tym stosuje się niekiedy taką metodę, że spory o właściwość nie mogą się zawiązać albo są natychmiast rozstrzygnięte.

Jeżeli sąd wojskowy ptrzekaże sądowi powszechnemu lub nie przyjmnie sprawy to sprawę rozstrzyga sąd powszechny. Sprawę rozstrzyga sąd wojskowy, on jest decydentem. Spró się nie nawiąże nie będzie spory pomiędzy sądem powszechnym a sądem wojskowym.

Spory o właściwość mogą mieć dwojaki charakter. Podział dychotomiczny, nie znaczy że on jest zrównoważony.

1.Spory kompetencyjne o charakterze negatywnym-są to spory w których dwa organy ochrony prawnej znają po kolei swoją niewłaściwość w sporze. Jeżli sąd pierwszy przekażę sprawę sądowi wosjkowemu to nie ma sporu gdy wpojskowy uzna swoją niekompetencję to się nawiązuje sprór-sąd II mówi:jestem niekomoetentny mimo że sąd I uznał że jestem i do jest spór kompetencyjny. Spór kompetencyjny jest częsty w administracji. Spychotechnika-tendecja aby zmiejszyć sobie obciążenie.

2.Spory pozytywne-polegają na tym że po kolei co najmniej dwa organy ochrony prawnej uznają swoją wyłączną właściwość w sprawie. Niekiedy jest tak że naprawdę są uprawnione dwa organy do rozstrzygania danej prawy, np. postępowanie dyscyplinarne wobec studentów(może być postępowanie karne i dyscyplinarne). Nie ma tutaj sporu kompetencyjnego.

Każdy organ ochrony prawnej oma obowiązek udzielać ochrony prawnej. Sposoby rozwizania sporu:

Rowiązwaniem może być wskazania w przepisach podmiotu do rozstrzygania konfliktu prawnego. Spór o właściwość między sądami, rozstrzyga sąd wyższego rzędu. Jeżeli dwa sądy się kółcą o kompetencje, to sąd wyższy rozstrzygnie sprawę w sposób ostateczny. SPór kompetencyjny jest sporem wstępnym im szybciej sie go załatwi tym lepiej. Jeżeli nie ma takiego łatwego rozwiązania, to jest problem. SPrawa robi się szalenie delikatna.

Spory kompetencyjne mogą wynikać na różnych polach mogą wynikać między organami sądowymi; organami pozasądowymi.

Gdy chodzi o spory pomiędzy organami sądowymi to mamy ptrzepisy prodecuralne które starają się te spory rozstrzgać w ramach samego sądownictwa. Sprawa jest delikatna, bo np. chodzi o kwestie przestępstwa ale jest szybko rozstrzygana.

Znacznie jest skomplikowana sprawa gdy chodzi o organy pozasądowe. Są one bardzo zróżnicowane i w przypadku spory ustalić jeden organ rozstrzygający jest szlaenie trudno. Poszczególne ustawy przewidują organy rozstrzygające spory kompetnecyjne, ale to są rzadkie wytyczne. Organy administracji rządowej często podejumją decyzje w psrawach które stykają sie z tymi co do których podeujmują orany samorządu terytorialengo. jak sie kompetencje ocierają o siebie to nie są wyraźno rozgraniczone.

Pierwszy problem, dobrze rozwiąznay ltóry pojawiał się po przywróceniu samorzadu terytorialnego w 1990 roku to był kto będzie rozstrzgał te spory pomiędzy rządową i samorządową. Te sprawy powierzono Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.

Kiedyś był tzw. Trybunał Komloetencyjny który istniał przy sądzie Najwyższym, miał za zadanie rozstrzyganie psorów pomiędzy organami sądowymi i organami administracji państowej. Było tyle sędziów co przedstawiciel administracji.

Kilkanaście lat funkcjonował w Polsce organ który sie nazywał Kolegium Kompetencyjne. Nie był to organ o charkaterze stałym. Nie funkcjonował w sposób stabilny. Pierwszy Ptezes Sądu Najwyższego powoływał kolegium komoetecyjne. Jeden z sędziów powołany był na przewodniczącego takiego zespołu. On się zwracał do ministra to spraw administracji żeby wyznaczyli przestawicieli do tego kolegium. Oni się spitykali i w sposób ostateczny rozstrzygali taki spór kompetencyjny.

W sprawach cywilnych i administracjnm się przeplatają. SPory o charakterze cywilno -prawnym powinny być rozstrzygane przez sądy ale są przekazywane do administracji. Ustawodwaca świadomie rezygnuje, liczac że administracja jest wrażliwsza na rozstrzyganie takich spraw. Ustawodawca woli żeby administracja ustalała odzkodowania, niż zeby sprawa trafiała do sądu kolejny raz.

Sprawa wiązania prejudykatów-jakiejś prawie kompeteny jest organ administracji publicznej i w tej sprawie kompetenny jest również sąd. :Powstaje pytanie Czy organ sądowy jest związnay prejudykatem organu administracyjnego.

prejudykat-czy decyzja administracyjna jest wiżąca dla sądu czy sąd powinien ustalić co jest wiążące dla sądu.

Np. jak organ administracyjny dla danego lokalu coś ustali w decyzji administracyjnej to czy sąd ma prawo to badać. Łatwo to pytanie odwrócić. Można się zapytać czy decyzja sądu jest dla administracji wiążąca jeśli zapada w odwrotnej kolejności.

Problem o decyzje które wyprzedszają prejudykat są kłopotliwe.

Czy orzeczenie sądowe ma moc wiązącą dla administracji?

Czy orzeczenie jednego sądu jest wiążące dla drugiego sądu?Tak, są wiążace. Wydaje się że nie pownien mieć wątpliwości. Jeżeli wyrok sądowy jest zapatrywaniem innego sędziego, to czy mamy to uważać za wiążące dla nas, jeśli bylibyśmy sędziami?Wyroki sądowe mogą być w różnym układzie.

1.Wyrok karny poprzedza wyrok cywilny. Wypadek komunikacyjny doprowasdza do skazania sprawcy wypadku, pokrzywdzony w wypadku który ma obrażenia ciała i zniszczony samochód ma roszvzenia cywilne związane w powstałą szkodą w jego majątku oraz roszczenia o charakterze niematerialnym bo leżał w szpitalu, nie mgól pracować. Powstaje pytanie co sąd ma ustalać, czy X wyrządził z winy swojej Y. Czy wyrok karny jest dla sądu cywilnego wiążący.

2.Wyrok sądy cywilnego zapadnie wcześniej, a potem sąd karny musi rozstrzygać czy będzie przestępstwo czy nie. Sąd cywilny orzekł rozwód, potem oskarżony zawarł ponownie związek małżeński, -bigamia. Np sąd krany może powiedzieć że rozpad pożycia nie nastąpił i rozwód jest nieważny.