UKŁAD LIMFATYCZNY (CHŁONNY)

Wszystkie kręgowce, oprócz układu krwionośnego, mają półotwarty układ limfatyczny. Układ ten składa się z :

1. rozbudowanej sieci naczyń limfatycznych,

2. limfy ( chłonki), która jest płynem wypełniającym naczynia,

3. tkanki łącznej zawierającej bardzo dużo limfocytów, z której zbudowane są węzły chłonne, grudki chłonne, grasica, śledziona i migdałki podniebienne.

Podstawowe fukcje układu limfatycznego to :

1. gromadzenie i zwracanie płynu tkankowego do krwi,

2. udział w procesach odpornościowych,

3. sprawne wchłanianie lipidów ze światła przewodu pokarmowego.

Skład limfy jest zbliżony do składu osocza krwi; zawiera ona: wodę, sole mineralne, białka oraz tłuszcze. Bardzo liczne są w niej krwinki białe, głównie limfocyty, których liczba dochodzi do 20 tys. w mikrolitrze. Początkowe odcinki naczyń limfatycznych są nazywane naczyniami włosowatymi podobnie jak w układzie krwionośnym. Z przestrzeni międzykomórkowych zbierają one płyn tkankowy, który transportują do coraz większych naczyń limfatycznych, zwanych pniami limfatycznymi. Niektóre naczynia włosowate biorą swój początek w kosmkach jelitowych, skąd transportują tłuszcze wchłonięte w jelicie cienkim. Plynąca w nich limfa ma mleczną barwę i dlatego jest nazywana mleczem. Pnie limfatyczne łączą się następnie z dużymi naczyniami limfatycznymi : przewodem limfatycznym prawym i przewodem piersiowym. Z obu przewodów limfa dostaje się do dużych żył układu krwionośnego - żył podobojczykowych W naczyniach limfatycznych, podobnie jak w żyłach, występują zastawki zapobiegające cofaniu się limfy. Wzdłuż mniejszych pni limfatycznych znajdują się węzły limfatyczne (chłonne). Należą one do obwodowych narządów limfoidalnych i są swoistymi filtrami wychwytującymi i unieszkodliwiającymi bakterie, komórki nowotworowe, a także różne substancje toksyczne zawarte w przepływającej limfie. W nich również wytwarzają się krwinki białe - limfocyty. Większe skupiska węzłów limfatycznych występują w pobliżu dużych naczyń krwionośnych, m.in. w jamie piersiowej i brzusznej. Częste są również w okolicy szyi, pachwinach, dołach pachowych i podkolanowych, gdzie łatwo można wyczuć je pod skórą. Mają fasolowaty kształt, a ich wielkość wynosi od 1 do 2,5 cm. Do układu krwionośnego trafia więc oczyszczona chłonka. Z funkcjonowaniem układu limfatycznego są związane inne narządy limfoidalne - śledziona należąca do obwodowych narządów limfoidalnych - i grasica zaliczana do centralnych narządów limfoidalnych.

Narządy limfatyczne centralne:

• grasica

• szpik kostny ( u ptaków funkcję tę pełni też tzw. kaletka inaczej bursa Fabrycjusza będąca uchyłkiem kloaki)

W centralnych narządach limfatycznych są wytwarzane i dojrzewają komórki

układu odpornościowego.

Narządy limfatyczne obwodowe:

• śledziona

• węzły limfatyczne (chłonne)

• migdałki podniebienne

• tkanka limfatyczna jelit (m. in. w wyrostku robaczkowym) i dróg moczowych

W obwodowych narządach limfatycznych skupiają się komórki układu odpornościowego i pełnią w ich obrębie swoje funkcje.

Śledziona jest nieparzystym narządem leżącym w lewym podżebrzu. Kształt i wielkość śledziony są zmienne, zależą bowiem np. od stopnia jej ukrwienia i stanu sąsiednich narządów. W normalnych warunkach ten niewielki gruczoł (ok. 250g) spełnia wiele istotnych funkcji, do których zaliczamy:

1. wytwarzanie części limfocytów (zachodzi tu namnażanie limfocytów),

2. gromadzenie pewnych ilości krwi ( śledziona magazynuje część krwi i uwalnia ją w momentach większego zapotrzebowania )

3. współdziała w wychwytywaniu i rozpadzie starych erytrocytów i trombocytów, nazywana więc bywa „ cmentarzyskiem erytrocytów”.