Wyższa Szkoła Administracji
i Zarządzania
w Przemyślu
Zamiejscowy Wydział
Administracyjno Prawny
w Rzeszowie

Rzeszów, 06 – 09 marca 2006 roku

BUDŻET SAMORZĄDU
ZAGADNIENIA OGÓLNE

Źródła dochodów budżetów

Dochody budżetów samorządowych:

• Obligatoryjne,

• Fakultatywne.

Źródła dochodów budżetów

Udziały jednostek samorządowych w podatkach państwowych:

• Gminy – podatek dochodowy od osób fizycznych i osób prawnych,

• Powiaty – podatek dochodowy od osób fizycznych,

• Województwa – podatek dochodowy od osób fizycznych i osób prawnych.

Budżety samorządowe

Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest podstawowym planem finansowym samodzielnego prowadzenia gospodarki finansowej jednostki samorządu, uchwalonym przez jej organ stanowiący na rok kalendarzowy, z uwzględnieniem ustawowo przewidzianej struktury i treści.

Budżety samorządowe

Budżet gminy, powiatu i województwa jest podstawą samodzielnej gospodarki finansowej tych jednostek.

Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest planem uchwalanym na rok kalendarzowy (zasada roczności).

Zasada roczności

Wymaga, aby budżet samorządu był uchwalany przed rozpoczęciem roku budżetowego, a jego wydatki wygasały wraz z zakończeniem roku budżetowego.

Zasada roczności - odstępstwa

• Dopuszczalność kwartalnego opóźnienia w uchwalaniu budżetu,

• Prowizorium budżetowe,

• Niewygasanie określonych wydatków z końcem roku budżetowego.

Prowizorium budżetowe

Prowizorium budżetowe może uchwalić organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, tylko w przypadku, gdy dochody i wydatki państwa określa ustawa o prowizorium budżetowym i tylko na okres objęty prowizorium budżetowym państwa.

Charakter prawny budżetu

Zamieszczenie w budżecie jednostki samorządu terytorialnego dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń bądź zobowiązań tej jednostki wobec osób trzecich ani roszczeń tych osób wobec jednostki samorządu.

Procedura budżetowa

• Projekt budżetu – organ wykonawczy,

• Do 15 listopada projekt wraz z informacją o stanie mienia komunalnego przedkłada organowi stanowiącemu,

• Przed uchwaleniem budżetu – opinia regionalnej izby obrachunkowej,

• Do czasu uchwalenia budżetu podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały budżetowej,

Procedura budżetowa

• Bez zgody organu wykonawczego nie można wprowadzać zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków,

• Prowizorium na wniosek organu wykonawczego, pod warunkiem wprowadzenia prowizorium w państwie,

• W terminie 7 dni od przekazania projektu budżetu organowi stanowiącemu, organ wykonawczy przekazuje informacje niezbędne do opracowania projektów planów finansowych jednostkom podległym.

Budżet Regionalnej Izby Obrachunkowej

Jeżeli budżet jednostki samorządu terytorialnego nie zostanie uchwalony do 31 marca roku budżetowego, regionalna izba obrachunkowa w terminie do dnia 30 kwietnia roku budżetowego ustala budżet tej jednostki w zakresie obligatoryjnych zadań własnych oraz zadań zleconych.

Nadzór Regionalnych Izb Obrachunkowych

Regionalne Izby Obrachunkowe pełnią funkcje kontrolne, nadzorcze, opiniodawcze, instruktażowo-szkoleniowe oraz są organami orzekającymi w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Nadzór Regionalnych Izb Obrachunkowych

Funkcja kontrolna:

• kontrole kompleksowe – raz na cztery lata,

• kontrole bieżące (doraźne).

Funkcja nadzorcza:

• nadzór nad uchwałami w sprawach finansowych,

• nadzór nad uchwałami budżetowymi.

Kontrola Izb Obrachunkowych

Zasady kontroli finansowej:

• Uprawnienia inspektorów kontroli,

• Protokół kontroli finansowej,

• Wystąpienie pokontrolne,

• Nieprawidłowości w zakresie danych dotyczących naliczania subwencji i rozliczeń dotacji celowych.

Nadzór Regionalnych Izb Obrachunkowych

W ramach nadzoru Regionalne Izby Obrachunkowe opiniują sprawozdania z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Opinia RIO przedstawiana jest organowi stanowiącemu jednostki samorządu przed rozpatrzeniem absolutorium dla organu wykonawczego.

Dyscyplina finansów publicznych

Dyscyplina finansów publicznych określana jest, jako przestrzeganie wszelkiego rodzaju norm prawnych obowiązujących jednostki budżetowe co do zasad i trybu dokonywania wydatków oraz pobierania dochodów budżetowych, przestrzeganie wszelkich norm prawnych i planów regulujących gospodarkę finansową, przestrzeganie prawa, legalności wykonywania gospodarki budżetowej oraz zasad prawa budżetowego i innych norm regulujących sektor finansów publicznych.

Dyscyplina finansów publicznych

Naruszenie reguł gospodarowania środkami publicznymi może wywołać skutki negatywne dla jednostki organizacyjnej, naruszającej te reguły, a jeżeli jest jednocześnie naruszeniem dyscypliny finansów publicznych (dyscypliny budżetowej) – także dla pracowników winnych tych naruszeń.

Katalog karalnych naruszeń
(przykłady)

• Zaniechanie ustalania należności budżetowych,

• Przekroczenie zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków publicznych,

Katalog karalnych naruszeń
(przykłady)

• Przeznaczenie dochodów uzyskanych przez jednostkę budżetową na wydatki tej jednostki,

• Zaniechanie przeprowadzenia i rozliczenia inwentaryzacji lub dokonanie jej w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym,

• Wykazanie w sprawozdawczości budżetowej danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji.

Rodzaje naruszenia dyscypliny finansów publicznych

• Umyślne naruszenie – wtedy, gdy sprawca zamierza popełnić czyn zabroniony, to jest chce go popełnić lub przewidując możliwość jego popełnienia godzi się na to.

• Nieumyślne naruszenie – wtedy, gdy sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia je jednak na skutek niezachowania ostrożności, mimo że przewidywał lub mógł przewidzieć możliwość popełnienia czynu karalnego.

Procedura postępowania

Postępowanie w sprawach naruszenie dyscypliny finansów publicznych ma charakter sporny:

• Obwiniony;

• Rzecznik dyscypliny finansów publicznych (oskarżyciel).

Procedura postępowania

Postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych ma charakter dwuinstancyjny:

• Pierwsza instancja – komisja orzekająca przy RIO, przy wojewodach,

• Druga instancja – Główna Komisja Orzekająca przy Ministrze Finansów.