Zagadnienia egzaminacyjne z RBW1:

1) Relacja między bogiem i światem w starożytnym Egipcie (istota panenteizmu).

2) Składniki osobowości człowieka i ich funkcje życiowe i losy pośmiertne.

3) Funkcjonalny model społeczeństwa starożytnego Egiptu.

4) Główne bóstwa starożytnego Egiptu.

5) Główne ośrodki religijne starożytnego Egiptu.

6) Idee kosmogoniczne trzech głównych ośrodków religijnych.

7) Idea nagrody i kary w egipskich wyobrażeniach pozagrobowych.

8) Główne wątki mitologiczne starożytnego Egiptu (omówić dokładnie przynajmniej jeden mit).

9) Organizacja i kult w starożytnym Egipcie.

10) Rola społeczna kobiet i ich sytuacja w starożytnym Egipcie i ich uwarunkowania religijne.

11) Zoolatria.

12) Teologiczne uwarunkowania konserwatyzmu starożytnych Egipcjan.

13) Główne bóstwa Sumeru i ich akkadyjscy odpowiednicy.

14) Główne ośrodki religijne starożytnej Mezopotamii.

15) Idee kosmogoniczne Sumeru i Akkadu.

16) Rola ludzi w mitologii mezopotamskiej.

17) Sumeryjskie i akkadyjskie wyobrażenia krainy umarłych.

18) Główne wątki mitologiczne Mezopotamii i ich ślady w Biblii.

19) Organizacja i kult w starożytnej Mezopotamii.

20) Dziedzictwo kultury duchowej Mezopotamii w cywilizacji europejskiej.

21) Źródła i charakter obcych wpływów w religii Semitów Zachodnich. .

22) Główni bogowie Semitów Zachodnich i ich relacje z ludźmi.

23) Bóg burzy i kulty płodności w wierzeniach Semitów zachodnich.

24) Ślady kultów kaananejskich w pismach Starego Testamentu

(przykłady).

25) Zachodniosemickie wyobrażenia życia pozagrobowego w powiązaniu z problemem grzechu, nagrody i kary.

26) Religie Iranu przed wystąpieniem Zaratusztry

27) Wystapienie Zaratusztry: elementy typowe i oryginalne w jego biografii oraz założenia doktrynalne.

28) Zaratusztriańskie wyobrażenia eschatologiczne

29) Losy zaratusztrianizmu na przestrzeni dziejów

30) Dziedzictwo religii zratusztriańskiej w wierzeniach innych kręgów kulturowych.

1. Relacja między bogiem i światem w starożytnym Egipcie (istota panenteizmu).

- cały organizm jako żyjąca istota. Jedność strukturalna

- pojmowanie świata jako o całości. Wzajemny stosunek elementów ważniejszy od ich jakości i wartości. Myślenie od ogółu do szczegółu.

- Kamień Szabaki: Ptah i kosmogonia Memficka

- w sercu powstają myśli, język je wypowiada (Neczru/ Hhiku/ nachtu)

- wynika z tego bardzo silny synkretyzm. Absurdy i sprzeczności daje się łatwo wyjaśnić.

2. Składniki osobowości człowieka i ich funkcje życiowe i losy pośmiertne.

3 formy rzeczywistości (odnosi się do wszystkiego, nie tylko do ludzkiego organizmu):

Umysłowa (neczru), energetyczna-pośrednicząca (hhiku) i bierna, materialna (nachtu). W sumie 9 elementów.

Neczru:

-Akh: boski, bezgrzeszny intelekt przekazujący maat. Łączy się z Ptahem po śmierci.

- Ren: pośredniczy między sferą uczuciową a intelektualną

- Sekhem: pierwotny, idealny, świetlisty prototyp ciała zmarłego

Hhiku:

- Ba: refleksyjna dusza, czyni maat, osobowość, to ona jest sądzona

- Jab: sumienie, niezależny świadek na sądzie, bierne

- Sahh: ciało astralne, może się zmienić, obleka Ba podczas snu. Zarządzane przez Hati- pragnienia i popędy (część sądzona)

Nachtu:

- Ka: odruchy i fizjologia, dziedziczne. Zostaje w grobowcu. Po śmierci głodne i chutliwe

- Khajbit: aura, miernik sił. Porusza ciałem tak, jak każe Ka. Zostaje w grobowcu, trzeba je karmić.

- Dżet: fizyczne ciało

3. Funkcjonalny model społeczeństwa starożytnego Egiptu.

1. Istnienie 3 form rzeczywistości:

- umysłowa: Neczru, odpowiada jej kasta rządząca (faraon)

- energetyczna: Hhiku, kasta pośrednicząca (urzędnicy)

- bierna, materialna: nachtu, kasta wykonawcza (rolnicy i robotnicy)

2. Maat, ustalony porządek, każdy ma swoje miejsce, ambicja- twój wróg.

3. Boskość faraona

4. Główne bóstwa

Pamiętać o synkretyzmie egipskim!

Atum- Heliopolis. Wedle tamtejszej kosmogonii: stwórca świata. Bóg uniwersalny. Atum-Re: bóg wschodzącego słońca.

Re- bóg Słońca, stwórca świata i pan ładu we wszechświecie. Władca bogów, ludzi i państwa zmarłych. Z głową sokoła.

Seth- pan burz, pustyń, Górnego Egiptu, zły bóg Świata Umarłych. Pan wojny. Bóstwo niesprzyjające ludziom. Z czasem utożsamiany z Apopem.

Ozyrys- bóg śmierci i odrodzenia, sędzia zmarłych. Nauczył uprawy roli.

Thot- bóg księżyca, pisma, nauki i magii. Autor Księgi Wyjścia za Dnia, lekarz, uczestniczył w sądzie pośmiertnym.

Izyda- władczyni nieba i ziemi

Ptah- bóg-stwórca (Memficki)

Anubis – bóg zmarłych, strażnik cmentarzy, patron mumifikacji,

Aton – bóstwo słońca (pamiętać o Echnatonie)

Bastet – bogini miłości, płodności i domu, również opiekunka kotów,

Bes – bóstwo ogniska domowego,

Chepri – bóstwo popychające tarczę słoneczną,

Chnum – pradawny bóg górnego Nilu, stwórca ludzi, miał na kole garncarskim ulepić człowieka,,

Hathor – bogini nieba, miłości i radości,

Horus – bóstwo Nieba i opiekun faraonów, syn Ozyrysa i Izydy,

Maat (Mayet) – bogini ładu, porządku, prawa i sprawiedliwości,

Sobek – bóg wód,

5. Główne ośrodki religijne

- Heliopolis: centrum kultu Re (i Atuma-Re), kosmogonia Heliopolitańska, Enneada. Szczytowe znaczenie w czasach V dynastii. Nigdy nie było stolica, ale było centrum życia religijnego. Najbardziej znany ośrodek: Kaplica Benben. Święte drzewa. Tutaj zatwierdzano władzę faraonów.

- Hermopolia: stolica Ogdoady, własna kosmogonia. Kult Thota.

- Memfis: stolica w okresie Starego Państwa, własna kosmogonia. Założona przez Menesa. Granica Dolnego i Górnego Egiptu. Hut-ka-Ptah (Pałac Ptaha- kompleks świątynny). Ogromna nekropolia.

- Teby: stolica za Średniego Państwa. Karnak- świątynia Amona.Dolina Królów. Rammeseum (Ramzes III), kolosy Memnona- świątynie grobowe.

- Busiris: kult Ozyrysa

- Awaris: kult Setha

6. Idee kosmogoniczne trzech głównych ośrodków religijnych

1. Heliopolis:

- na początku bezkształtna Nu, z której wyłonił się Atum (Re)

- z samotności stworzył Szu (męską, aktywna, suchą) i Tefnut (wilgotną, kobiecą, bierną) metodą "na Merlina Mansona"

- Szu i Tefnut spłodzili Geba (mąską ziemię) i Nut (żeńskie niebo), którzy zrodzili Ozyrysa, Harwer, Setha, Izydę i Neftydę. Całość (z wyłączeniem Atuma) tworzy Wielką Dziewiątkę (Enneadę).

2. Hermopolis:

- z Nu wyłaniają się 4 pary bóstw: Nu i Naunet (nieokreśloność), Kuk i Kauket (nieprzenikniona ciemność), Heh i Hauhet (nieokreśloność), Amon i Amaunet (nieprzenikniona tajemniczość). Są niematerialne.

- Ósemka tych bóstw (Ogdoada) łączy się i tworzy jajko, z którego wylęga się Atum- pierwszy byt widzialny.

- alternatywnie Ogdoada zamienia się w byki i krowy, które tworzą lotos, z którego kwiatu wyłania się Neferetum (Atum)

3, Memfis:

- dane na podstawie Kamienia Szabaki

- wszechświat ciałem Ptaha. Jego umysł go transcentenduje.

- kosmogonia to budzenie się świadomości bytu. Wszystko, co istnieje jest emanacją Ptaha.

4. Paradygmaty: ewolucyjny (Heliopolis -> Memfis -> Hermopolis), komplementarny (istniały równolegle, uzupełniały się, akcentowały różne elementy).

8. Główne wątki mitologiczne starożytnego Egiptu (omówić dokładnie przynajmniej jeden mit)

1. Brak ludzkich herosów. Wynika to z koncepcji maat (herosi musieliby się buntować przeciw czemuś, a wtedy byliby sługami Apopa, a więc antybohaterami).

2. Panenteizm- "sprzeczności rodzinne" nie są sprzeczne.

3. Mitologia hierohistoryczna- wydarzenia mityczne tak samo prawdziwe jak historyczne.

>>> Mit to każdy może sobie wybrać ulubiony <<<

9. Organizacja i kult w Starożytnym Egipcie

- świątynie zamknięte dla ludu (z wyjątkiem świąt)

- posągi bóstw „mieszkają” w świątyniach, są karmione, ubierane itd.

- posągi bywają wynoszone na spacer, lub na dziedziniec, gdzie uczestniczą w sądach i wróżbach

- wielość kultów lokalnych

- godność kapłańska dostępna dla każdego. Niżsi kapłani nie mieli specjalnego autorytetu. Obywatele mogli być „wyznaczani” na kapłanów (delegowani do pracy w świątyni). Początkowo istniały „dyżury świątynne”, w których uczestniczyli wszyscy wierni po kolei.

10. Rola społeczna kobiet i ich sytuacja w starożytnym Egipcie i ich uwarunkowania religijne

1. Zasada maat wymaga od małżonków wzorowania się na mitycznej parze- Ozyrysa i Izydy. Rodzina zajmuje ważne miejsce w mitologii.

2. Małżeństwo od chwili wprowadzenia się. Monogamia (chociaż dopuszcza się nałożnice dla mężczyzny). Umowa ślubna. Żona zachowuje prawo do swojej własności (w przeciwieństwie do męża). Korzystne dla kobiet prawo rozwodowe.

3. Dostęp do podstawowej edukacji i możliwość pełnienia funkcji kapłańskich i urzędowych (choć rzadko na wyższych stanowiskach).

4. Wysoka pozycja kobiet odbiciem ich ważnej pozycji w mitologii.

11. Zooloatria

1. Uzasadnienia dogmatyczne: zwierzę jest częścią boga (panenteizm bądź zamieszkuje je jedna z dusz boga), ludzie (plemię) sa jego potomkami (totemizm), bądź uzasadnienie mitologiczne.

2. Egipt: wszystkie uzasadnienia z wyjątkiem totemizmu

3. Teologiczne przyczyny: panenteizm, zwierzęta nie mając wolnej woli nie mogą łamać maat (są więc w lepszej sytuacji etycznej niż ludzie).

4. Zwierzęta egipskie posegregowane na 8 grup:

- pojedyńcze egzemplarze czczone szeroko, wybrane z całego gatunku i odróżnialne od innych jego przedstawicieli (byk Apis)

- święte egzemplarze czczone lokalnie (krokodyl Sobka)

- zwierzęta będące symbolami władzy (jako gatunek): sokoły jako reprezentanci Horusa

- gatunki zwierząt będących wcieleniami bądź duszami bogów, poddane całkowitej ochronie (skarabeusz- Chepre, krowa- Hathor)

- gatunki czczone lokalnie (krokodyle w Fajum)

- zwierzęta nieczyste (węże- Apop, czarne świnie Seth). Niejadalne unikano kontaktu z nimi.

- zwierzęta nie zajmujące żadnego miejsca w wierzeniach (pojawiły się za późno): słoń, koń

- zwierzęta fantastyczne lub nieistniejące (świnio-osło-hippopotam Setha, Pożeraczka Ammit). Z wyjątkiem gryfa i benu odbierane negatywnie.

5. Podział ze względu na postać:

- postać zwierzęca (Sobek)

- ze zwierzęcą głową (Bastet)

- zwierzęca z ludzką głową (Selket)

- całe zwierze w miejscu głowy (Chepre)

- łaczące cechy kilku zwierząt (Seth)

- wyobrażane na wiele sposobów (Tot)

12. Teologiczne uwarunkowania konserwatyzmu starożytnych Egipcjan

1. Permanentna walka dobra (porządku) ze złem (chaosem) trwająca od początku stworzenia świata. Wąż Apop- ucieleśnienie sił destrukcyjnych.

2. Maat- boski porządek- "ochronna warstwa" chroniącą świat przed wpływami Apopa. Może być wzmacniana lub osłaniana, w zależności od tego, czy ludzie postępują zgodnie z nią (zgodnie z odwiecznym, boskim porządkiem), czy się jej sprzeciwiają. Chroni przed atakiem Apopa.

3. Najwyżej cenione przez Egipcjan wartości: stabilność, równowaga, porządek.

4. Głęboko zakorzenione przekonanie o życiu w "szczytowym momencie dziejów", w okresie najwyższej szczęśliwości.

5. Ergo: zmiana jest niepotrzebna, bo każda zmiana musi być zmianą na gorsze (jako że wszystko znajduje się w najlepszym możliwym stanie). Co więcej: każda zmiana, każde odejście od tradycyjnego postępowania przodków, osłabia maat, więc potencjalnie zagraża istnieniu całego świata.

6. Szerokie rozumienie maat: wszechprzenikająca i obecna we wszystkim zasada. Jej zakłócenie powoduje zarówno wielkie kataklizmy, jak i (jednostkowe) choroby.

7. Maat (z dużej litery) utożsamiana z Tefnut. Opiekunka Boskiego Ładu.

8. Rola magii (dana ludziom, by mogli zmieniać maat i rzeczywistość).

14.GŁÓWNE OŚRODKI KULTU W STAROZYTNEJ MEZOPOTAMII

Każdy gród posiadał bóstwo opiekuńcze, które starało się być dobrym gospodarzem i zapewnić swojej siedzibie świetność.

Zaklęte w brylę posagu kultowegoprzxyjmowało holdy, a takzer błagania w chwilach cieżkich dla mieszkańców Miasto-państwo uważano za własność lokalnego bóstwa, którego przedstawicielem na ziemi byt człowiek zwany en

Bogowie mieszkali w zaziemskich rejonach, ale równie często przebywali na ziemi, gdzie mieli swe domy-świątynie w wybranych miastach. Każde miasto było siedziba właściwego mu boga opiekuna, wyznaczonego przez Enlila, a później może przez. boga Enki. Wielcy bogowie mieli swe miejsca kultu w różnych miastach, nie umniejszając jednak nadrzędnej władzy miejscowych bóstw opiekuńczych.

+An,bóg nieba ->miasto Uruk

+Enlil, bóg powietrza ->miastoNippur

+Nanna, księżyc ->Ur

+Utu , slonce ->Larsa

+Enki, wody ->Eridu, najstarsze miasto w południowej Mezopotami.

Tam przechowywano boskie prawa me

+Innana -> Uruk, wykradła me aby wyposażyć w nie ukochane miasto

15.IDEE KOSMOGENICZNE U I AKADU

SUMER

AKAD

+bezmiar wód bezkształtny praocean Nammu +kosmiczna góra Niebo – ziemia, An-ki Objęci , nierozerwalni + rozdzieleni przez pierworodnego syna Enlila (pan powietrza, trzeci element) + Enlil + Najmu/Ki -> Enki Pojawienie się innych dzieci An Bogowie Annunaki +ciemności +Narodziny Księżyca i Słońca, oczywiście z odpowiednimi perypetiami +bogowie potrzebują sług – stworzenie człowieka +Enlil kreuje swiat motyka, uczy ludzi i robi nowe gatunki

+Zmieszane wody słodkie (Apsu) i słone (Diamat) +kilka pokoleń zanim doszło do konkretów +Anszar pan tego co w górze Kiszar władczyni tego co w dole + narodziny Anu, boga nieba -> bóg Ea +bogowie się rozmnażają i robią hałaśliwe imprezy +denerwuje to Apsu, wiec postanawia ich zabić. +Tiamat ostrzega dzieci +Ea zabija ojca +Ea ma syna Marduka, który robi figle + bogowie napuszczają na niego Tiamat, która wymyka się spod kontroli i zagraża wszystkim +Marduka pokonuje ją i zyskuje status najwyższego z Bogów. Z przepołowionego ciała Tiamat tworzy niebo i ziemie. +kreuje świat i wyznacza bogom role

16. ROLA LUDZI W MITOLOGII MEZOPOTAMII

#Pojawiają się konkretni bohaterowie, a nie jednolita masa , tłum.

Tworzący historię cieszą się jak ktoś wykiwa bogów

Przejście do historii, pamięć = namiastka nieśmiertelności

+ przeciwnie niż w Egipcie, wszelki bunt jest przez innych ludzi popierany

#Człowiek zabawka bogów, stworzony do roli sługi

+Bogowie są krusi i niedoskonali

+Ludzie są jeszcze słabsi

+Bóg nim pogardza ale go potrzebuje, bo sam nie umie sobie podetrzeć tyłka

+uczta – pijani bogowie dla zabawy robią kalekich ludzi

Ale częściej robie zdrowych, bo ci SA bardziej przydatni

+Bóg nie jest przyjacielem człowieka

+Niewolnik słucha i boi się pana, ale nie ma obowiązku go kochać

+Jeśli ma okazje go przechytrzyć na swoja korzyść to nie ma mowy o lojalności.

#Potop

+sprowadzenie zagłady za niejasne winy człowieka

+ ratuje się wybraniec nie tyle wyjątkowo szlachetny, co inteligentny na tyle by wykorzystać wskazówki bogów

+ wysłany do mitycznej krainy

+Za mądry by żyć wśród innych ludzi, bo mógłby siać defetyzm

+ bogowie nie mogą go zabić bo złożył ofiarę i nawiązał z nimi kontakt

+spór bogów, postanowienie że mogą karać ludzi ale ni mogą wyniszczyć całego gatunku, bo potrzebują sług.

#poczucie moralności

+niepewni swego przeznaczenia, stale zagrożeni

+brak wolnej woli

+wiara ze wszelkie dobre ludzkie cechy są zasługa bogów

+prawe postępowanie =upodabnianie się do bogów

+cenili dobro, prawdę, porządek szczerość.

+ walczyli ze złem, nieprawością, chaosem

+ odzwierciedleniem tej walki jest zabijanie potwora

żeby z jego ciała stworzyć świat

+ przez niezbadany zamysł bogów na świecie obecne jest zło, nienawiść oszustwa

Równowaga, prawa me

+życie pośmiertne jako marna refleksja ziemskiego

Modlą się dobre życie doczesne, bo po śmierci nie ma nic dobrego

#opieka bogow

Czuwanie nad własnym miastem,

Innana która dla Uruk kradnie prawa me

Enlil który uczy ludzi motyka

Ludzie nie tylko jako słudzy ale tez kolonizatorzy

#ważni ludzie:

+Gilgamesz – buntowanie się przeciw bogom, szukanie nieśmiertelność, został strażnikiem w kur

+ Etana – chciał ukraść ziele życia dla swojej zony, która nie mogła mieć dzieci

+ogrodnik Szuka Tellada który zgwałcił Innane i uszło mu to na sucho

+Ninlil – uwiedziona przez Enlila matka boga księżyca – Nanny

+Utnapiszti/ Ziusiundra ocalały z potopu

+Król Urnamu, który w świecie podziemnym tęsknił za żoną i dzieckiem

17. SUMERYJSKIE I AKADYJSKIE WYOBRAZENIA KRAINY UMARŁYCH

SUMER

AKAD

+obszar kosmiczny oddzielający ziemie od kosmicznego oceanu wód pierwotnych ("obca kraina") +siedziba złych mocy Kur- potwor, Kraina, rzeka +świat zmarłych – arali +bogowie –Ereszkigal, siostra Innane, porwana przez Kur +Nergal, syn Enlila pozostawiony tu zamiast Nanny – księżyca +siedmiu bogów – sędziów Annunaki Strażnikiem bramy (Ganzir) był Neti (Nedu). Także bogowie Utu i Nanna po swej codziennej wędrówce po nieboskłonie schodzą do podziemi, by tam sądzić zmarłych. Jednym z sędziów świata zmarłych został Gilgamesz. ). Ereszkigal wydawała na dusze wyrok śmierci, a ich imiona były zapisywane przez Gesztinanę (babilońska Beletseri) na tabliczce. Dopiero wtedy śmierć stawała się faktem. W świecie podziemnym były też różne demony +Kto raz tu wszedł nie wyjdzie, chyba ze da zastępcę. Dotyczy i ludzi i bogów. +Miejsce zesłania bogów którzy coś przeskrobali – rodzaj ostracyzmu +Zejście Innany do podziemia Powodem była ambicja, w zamian oddała swego męża + dla ludzi zejście do kur jest nieuniknione, Jest to tylko cień obecnego życia Modlą się dobra doczesność, bo wiedza że po śmierci ich nic dobrego nie spotka. +jakość życia pozagrobowego zależy od statusu społecznego za życia i od tego jak wielu ludzi na ziem i o nas pamięta i składa ofiary +w znikomym stopniu od postępowania za życia +Gilgamesz i Enkidu Enkidu poszedł do krainy podziemnej odzyskać zabawki Gilgamesza Ale nie stosował zasad i został tam na zawsze -> relacja o tym jak tam jest +Król Urnamu Na początku mu asie podobało, bo sobie składał wizyty Ale potem zrozumiał ze nie zobaczy już zony i dziecka ,ani nowego domu i zrobiło mu się smutno +Gilgamesz rozpacza ze musi umrzeć Zdesperowany poszukuje ziela życia.

Kraina bez powrotu Pod powierzchnia, raczej blisko niej, bo przez otwór można na chwile wyjrzeć. Grób był wejściem dpoo swiata podziemnego Jej mężem jest Nergal, zesłany do kur, Królowa go sobie uwiodła + w poszukiwaniu męża schodzi +krotka wizyta(we snie )Kummy, ksiecia Asyrii

18.ORGANIZACJIA I KULT W STAROŻYTNEJ MEZOPOTAMII

+kult religijny odprawiany

w sanktuariach pod gołym niebem,

prywatnych kapliczkach,

w domach mieszkalnych

lub w małych oddzielnych kaplicach w dzielnicach

miast.

+ głównymi ośrodkami życia religijnego były świątynie,

kierunek ich budowli ustalany według danych astronomicznych

była ona osobistym mieszkaniem boga na ziemi.

pod postacią posągu kultowego, stojącego w głównej kaplicy, gdzie przyjmował wiernych

W świątyniach bogowie odbierali cześć ze strony poddanych, przede wszystkim zaś ofiary, a wiec niezbędne dla niech pożywienie, napoje, szaty i kosztowności. Budowa okazałych świątyń i składanie regularnych ofiar bogom były podstawowymi obowiązkami władców i wszystkich poddanych. Pomnażanie dobrobytu i doskonalenie organizacji życia na ziemi również, należało do sfery obowiązków religijnych, było bowiem zgodne z wolą. bogów, którzy w tym celu stworzyli ludzi.

19. GŁOWNE WĄTKI MITOLOGII MEZOPOTAMII I ICH SLADY W BIBLII

+Mity przedstawione w Biblii są o tyle interesujące, że nie przekazują historii

jednego tylko narodu (żydowskiego), ale są raczej zbiorem folkloru bliskowschodniego.

1 +M świat powstaje z praoceanu, czyli bezmiaru wód.

+ H po stworzeniu nieba i ziemi duch Jahwe także unosił się nad tajemniczymi

wodami.

+M bogowie wyłaniają się z praoceanu, nie tworzą go

+H Nie wiadomo dokładnie skąd wzięły się wody i

czy należy im się palma pierwszeństwa w stosunku do Boga.

2.Proces tworzenia człowieka przebiega w podobny sposób.

+ w obu przypadkach stworzony jest on z gliny na obraz i podobieństwo boskie.

+M Sumerów było to podobieństwo raczej typowo zewnętrzne,

+H gdy u Semitów chodziło bardziej o wewnętrzne (nieśmiertelna dusza)

+M człowiek niewolnik bogów

+H człowiek dzierżawca świata, wolna wola

3.Przekroczenie tabu - zjedzenie zakazanego

+H gdy człowiek kosztuje owoc z drzewa poznania dobrego i złego i wylatuje z raju

+M Enki zjada swoje dzieci – wnuki, cierpi, traci nieśmiertelność.

+H człowiek odzyska nieśmiertelność po przyjściu mesjasza

+ Przebłagana Ninhursag leczy Enkiego

+Nintu – dająca życie, żebro

+H Ewa powstała z zebra Adama, dawczyni zycia

+ M jedna z bogiń leczących osiem części ciała Enkiego – leczyła żebro

4. Koncepcja rajskiego ogrodu.

+H Eden, gdzie Adam i Ewa przebywają do przekroczenia tabu

+M Kraina Dilmud, gdzie trafia Ziusiundra, bo nie ma co z nim zrobić

+usytuowane w historycznych krainach na wpół legendarnie.

+ Nikt nie wie gdzie dokładnie się znajdowały.

+utopia. Brak chorób, zwad, zgoda

.+ Środek zdrój, dostarczający życiodajnej wody.

5. starcie pomiędzy braćmi

+H Abel i Kain.

+M Emesz i Enten oraz Asznan i Lahare.

+M zwycięża postać rolnika rozgrywki, z

+H zwycięsko wychodzi pasterz

+ ofiara składana ojcu (Enlilowi, Jahwe) oraz jego arbitraż w dyskusji.

+ M Zgoda

+H mord

6.Potop

+grzechy ludzi wywołały tragedie

+ wieść zachowana w tajemnicy

+jedyny sprawiedliwy zostaje ocalony

+arka, którą tworzy ma określone rozmiary, dane przez bogów lub Boga

+ Przez pewien okres ulewny deszcz spada z nieba

+ osadzenie na górze (Nisir, Ararat)

+wypuszczenie ptaków w celu znalezienia suchego lądu.

+złożenie ofiary i ponowne zaludnienie ziemi

+H obietnica ze już nie będzie kataklizmu tęcza itd.)

+M spór bogów. Postanowienie, ze mogą karać ludzi,

ale nie wyniszczą gatunku bo jest im potrzebny

7.opowieść o Hiobie

+ początkowe szczęcie, utrata wszystkiego co posiada

+H lamentuje, prosi boga, ale go nie przeklina

+M cierpi w milczeniu, bo wie ze bogowie się nim nie interesują.

+ cierpienie na skutek braku ochrony boga

+ na koniec dostaje więcej niż miał.

8.wizja świata podziemnego

+Są to miejsca bez powrotu

+M Kur.

+H Szeol..

+M Chyba, że na specjalnych warunkach, za zgodą bóstw.

9.+M Plagi zsyłane na ludzi przez zgwałcona Innane

+Plagi zsyłane przez Jahwe na Egipcjan zakrzywdzenie ludu wybranego.

20. DZIEDZICTWO KULTURY DUCHOWEJ MEZOPOTAMII

W CYWILIZACJII EUROPEJSKIEJ

+ Wytwory wchodzące w zakres kultury duchowej Mezopotamii docierały w krąg cywilizacji europejskiej za pośrednictwem starożytnej Grecji i Rzymu oraz tradycji judaistycznej.

+ dziedzinie nauk matematyczno-przyrodniczych

tablice numeryczne i zbiory zadań

system sześćdziesiętny widoczny jest w podziale koła na 360° oraz podziale godziny na 60 minut i 3600 sekund

+ astrologia

W Babilonii dzielono wróżby na dwie zasadnicze kategorie;

prognostyki dotyczące pojedynczych osób,

wywodzone z wypadków, które w sposób oczywisty odnosiły się do danej osoby.

Do drugiej kategorii zaliczano wróżby odnoszące się do całego kraju,

do tej grupy zaliczano początkowo także astrologię

+Babilończycy wierzyli, że istnieje jasny związek między wydarzeniami mającymi miejsce na ziemi, a tymi zachodzącymi na niebie, dlatego każde wydarzenie na niebie ma swój odpowiednik na ziemi

+notowanie układu planet, jakie były widoczne w chwili narodzin danego człowieka

ciała niebieskie uważano za bóstwa wywierające wpływ na życie ludzkie.

+podział godziny na minuty i sekundy ,

wydzieleniu tygodnia jako miary czasu,. Podział doby na 24 godziny

+Medycyna zawdzięcza więcej Egiptowi niż Babilonii, jednak z całą pewnością znaczna część leków stosowana prze Greków musiał pochodzić ze źródeł mezopotamskich na co wskazują zapożyczenia słowne z języka akadyjskiego

+ elementami mezopotamskimi w Biblii

+ na płaszczyźnie sztuk plastycznych

kolumna jońska ma pierwowzór w wiązce wysokich trzcin pochylonych wierzchołkami, służącej jako słup przy budowie chaty kultowej

+ pewne symbole religijne

krzyż i półksiężyc krzyż maltański menorah i megen Dawid drzewo życia

+ pewne zabiegi formalne, takie jak stosowanie perspektyw: intencjonalnej (przedstawienie postaci ważniejszej w skali większej niż otoczenie) oraz pasowej (umieszczenie scen drugiego planu nad scenami planu pierwszego).

+ korzenie systemu prawnego?