Nerw twarzowy i jego niedowłady lub porażenia jako problem diagnostyczny i rehabilitacyjny

Rys historyczny

• XVI w. – Gabriel Fallopius – opisał kanał nerwu VII wewnątrz k. skroniowej

• 1829 – Bell przedstawił przed Królewskim Towarzystwem w Londynie pracę na temat unerwienia mm. twarzy

• 1829 – Bell opisał przypadek porażenia n. VII

• 1879- Drobnick – I-sza anastomoza n. VII z n. XI

• 1927 – Bunnell – I-sza wewnątrzskroniowa operacja zszycia n. VII

• 1932 – Ballance i Duel –I –sza dekompresja n. VII

Przyczyny porażeń

1. Porażenia wrodzone

• - zespół Moebiusa

• - wrodzona aplazja mięśni

2. Zakażenia wirusowe

• - półpasiec uszny

• - poliomyelitis

• - mononukleoza zakaźna

• - zespół Guillain-Barre

• - inne

3. Zakażenia bakteryjne

• - zapalenie ucha środkowego – ostre i przewlekłe

• - zapalenie ucha zewnętrznego

• - bakteryjne zapalenie opon m-r

• - kiła

• - inne: tężec, błonica, trąd, leptospiroza

4. Grzybice

5. Urazy (również jatrogenne)

• -kości skroniowej

• -ślinianki przyusznej

• -szyi

6. Nowotwory

• - nerwu twarzowego

• - kąta mostowo-móżdżkowego

• - mostu

• - kości skalistej i ucha środkowego

• - białaczki

• - ślinianki przyusznej

7. Choroby kości

• - choroba Pageta

• - osteoporoza

8. Choroby układu nerwowego

• - stwardnienie rozsiane

• - choroby naczyniowe pnia mózgu, tętniaki tylnej jamy czaszki

• - stwardnienie zanikowe boczne

9. Neuropatia toksyczna

10. Neuropatie metaboliczne

• - cukrzyca

• - porfiria

• - amyloidoza

11. Idiopatyczne porażenie typu Bella

12. Zespół Melkersona Rosenthala

Patofizjologia

1. Neurapraxia – ucisk na nerw powoduje uszkodzenie osłonki myelinowej. Zwolnienie ucisku - powrót czynności nerwu bez jego dysfunkcji.

2. Axonotmesis – uszkodzenie aksonu lub ucisk nerwu powodujący blok dystalnego fragmentu nerwu powoduje jego zanik – porażenie występuje po kilku dniach

3. Neurotmesis – przerwanie ciągłości nerwu na całej grubości pnia – natychmiastowe porażenie nerwu

Objawy porażenia nerwu twarzowego

• -zniesienie czynności mm. mimicznych twarzy: wygładzenie czoła, nie domykanie powiek, opadnięcie kącika ust

• - zaburzenia ruchomości szyi

• - zaburzenia wydzielania łez, wysychanie rogówki oka

• - nadwrażliwość na dźwięki

• - zaburzenia smaku

Topodiagnostyka porażeń nerwu twarzowego

1. Test Schirmera – 5 min – 1,5 cm (różnica 50 % patologia)

2. Badanie smaku – elektrogustometria

- próg smaku- drażnienie anodą – 5-50 mikroA

katodą – 60-120

- próg zniesienia smaku - 300-350

3. Odruch strzemiączkowy badany przy pomocy mostka elektroakustycznego

Badania diagnostyczne

1. Testy audiologiczne

• - badanie progowe słuchu

• - audiometria impedancyjna

• - audiometria mowy

• - próby nadprogowe

• - badanie progu niewygody

• - badanie BERA

2. Badanie elektronystagmograficzne

3. Test pobudliwości nerwu twarzowego

• - porównuje się pobudliwość obu stron

• - różnica 3,5 mA – patologia

• - brak odpowiedzi przy pobudliwości 20 mA – degeneracja włókien

4. Elektromiografia

5. Badania radiologiczne

• Rtg uszu wg Stenversa i Schillera, TK kości skroniowej, USG ślinianek, NMR głowy i szyi

Leczenie zachowawcze porażeń nerwu twarzowego

• Sterydy – enkorton 30 mg/dobę

• Antybiotykoterapia

• Witaminy z grupy B – B1, B6

• Cocarboxylasa, Nivalina

• Rehabilitacja: ćwiczenia mimiczne twarzy, masaż suchy twarzy, solux ( od 1 dnia), laser na punkt motoryczny n. VII, galwanizacja( po 7 dniach), stymulacja mm. twarzy( po 14 dniach).

Leczenie operacyjne porażeń nerwu twarzowego

1.Odbarczenie – decompressio

2.Zespolenie

3.Skracanie drogi przebiegu – rerouting

4.Przeszczepianie

• - nerw uszny wielki (splot szyjny)

• - nerw udowy powierzchowny

• - nerw łydkowy

5. Anastomozy

• - połączenia z nerwem VII strony przeciwnej

• - połączenia z nerwem podjęzykowym