DOKTRYNY 7 XI 2011r.

Myśl odrodzenia nie skupiała sie na źródłach pochodzenia władzy (jak w sredniowieczu), tylko która władza jest najlepsza i jak powinna być skonstruowana.

1. teoria Machiavellego

2. teoria Bodina (uzasadnienie władzy absolutnej)

3. socjalizm utopijny Tomasza Morusa

ad.1

Macchiavelii - (XV/XVI w) pochodził z Florencji. Przeżył 6 przewrotów władzy. Cenił Medyceusza Wawrzyńca Wspaniałego. Autor "Rozważania nad pierwszym 10ksiągiem Tytusa Liwiusza" i "Księcia". Ateista. Chrystianizm uważał za religię bierności i lenistwa.

MACCHIAVELIZM - udowodnienie, że pomiędzy polityka i moralnościa nie ma punktów współnych, bo polityka nie jest ani moralna ani niemoralna - jest amoralna -> oparta jest na kryterium skuteczności, a moralność na kryterium dobra i zła. Teoria ta jest niewątpliwie przejaskrawiona, jednak głęboki sens jest trafny. Macchiavellizm był bardzo wypierany w RP szlacheckiej.

Nie ma ustroju doskonałego, państwa doskonałego, a wszystkie państwa są przemijające, a do tego poglądy skłoniły go dzieje starożytnego Rzymu.

Reprezentuje całkowity laicyzm poglądów, jako pierwszy w historii pisal, że człowiek jest kowalem swojego losu i od niego wszystko zależy, a działania władcy i prawo mogą zmieniać człowieka. Uważany za prekursora idei faszystowskich.

Cykliczny rozwój państw - jedne upadają, drugie rosną w siłę. Świadczyło to o tym, że nie należy wątpić, że dane państwo nie może się podnieść z upadku.

Niccolo zaczął obserwować zachowanie człowieka - natura człowieka jest z gruntu zla (to świadczy o konserwatyźmie) - ludzie są zawsze źli, chyba, że przymus konieczności uczyni ich dobrymi. Stąd też pogląd, że człowiek musi mieć nad sobą tyrana, który będzie trzymał ich w ryzach.

"Człowiek szybciej przeboleje stratę ojca, niż stratę ojcowizny"

Zachowanie człowieka poddane jest dwom zasadom:

- "Fortuna i Virtu" ("Szczęście i cnota" normalnie) FORTUNA to los, coś, co jest niezależne od człowieka i nieprzewidywalne, ale twierdził, że Fortuna nie rządzi światem tak dalece, aby wolna wola nie miała udziału w tym co się dzieje. VIRTU natomiast to przedsiębiorczość człowieka, bowiem Fortuna zarzuca pęta na słabych, biernych i mało ambitnych. "Życie sprzyja śmiałym, bowiem ci śmiali mogą zmniejszyć pole penetracji fortuny." Określenie śmiały miało odnosić się do władcy, który powinien dzierżyć twardą, absolutną władzę. Dyktaturę traktował jako nieodzowną do funkcjonowania państwa. "Historia nigdy nie odnosi się krytycznie do tych, którzy zwyciężyli. Sukces w polityce dyktowany racją stanu, usprawiedliwia takie czyny, które w kryteriach moralnych można uznawać za złe."

Władca musi wykazać zdecydowanie w okazaniu przemocy. Akty terroru realizowane w jak najkrótszym czasie, żeby potem do nich nie wracać i żeby pofolgowawszy móc uspokoić poddanych. SILNE UDERZENIE OBUCHEM !!!!!

Powściąliwość i oszczędność w wydawaniu majątku, po to, by nie budzić zawiścu ludu, bo władca powinien być skromny.

Władca musi budzić miłość w poddanych, ale bardziej ich lęk.

Kierowanie się dobrem powszechnym, skazując wrogów państwa, ale nigdy wrogów osobistych.

Opanowanie warcholstwa i awanturnictwa.

"Polacy mają w sobie instynkt wolności, Polakami nie można rządzić batem. Na wiele mogłem sobie pozwolić, ale tylko ja." - J.Piłsudzki

Republika - silne państwo narodowe, dykstatura dąży do jej stworzenia, ale na krótko. Potrzebna jest do tego silna armia, która wywoła respekt dla prawa. Rządzić ma elita, a nie lud, bo Macchiavelli tego nie uznawał.

Późniejsi myśliciele, zwłaszcza odrodzenia, odnosili się do Macchiavellego z niechęcią, był dla nich symbolem zła. Wielkim wrogiem jego teorii był np. Wolter, Fryderyk II (filozof na tronie). Fryderyk II wg Woltera miał być światłym władcą, a sam Fryderyk tuż po wejściu na tron zachowywał się jak bohater "Księcia", w testamencie napisał: "Jeżeli podoba Ci sie jakiś kraj, a masz wystarczające siły, by go zająć, to wprowadź tam swoje wojsko, a historycy i naukowcy znajdą na to uzasadnienie" (w odniesieniu do Polski).

ad.2.

Jean Bodin - (XVIw.) legista francuski (prawnik służący władzy monarszej i działający na jej korzyść), wykładowca, adwokat przy parlamencie w Paryżu, doradca Henryka Walezego. Przyjmował polskie poselstwo z wiadomością o przyznaniu Walezemu polskiego tronu. Znał Jana Zamoyskiego, od którego to wiele dowiedział się o ustroju Polski, do którego jednak odnosił się z niechęcią. Autor "Sześć Ksiąg o Rzeczypospolitej".

Stworzył najbardziej spójną teorię absolutyzmu monarszego.

Opracował pojęcie suwerenności.

Wytyczył nowe granice absolutyzmu i władzy państwowej.

Uważany za twórcę KOMPARATRYSTYKI PRAWNICZEJ (prawa porównawczego) - porównywanie praw poszczególnych państw poprzez ukazanie, gdzie to prawo jest najlepsze i dlaczego tak jest oraz proponowanie własnego modelu na podstawie tych analiz. Na jego cześć utworzono Stowarzyszenie Jeana Bodina. W dzisiejszych czasach nauka ta święci tryumfy, a jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest fakt funkcjonowania UE.

Bodin uważał, że państwo powinno charakteryzować się sprawiedliwym rządem nad wieloma rodzinami i musi mieć suwerenną władzę na czele.

Na miano państwa zasługuje tylko taki rząd, który jest sprawiedliwy. Sprawiedliwość rozumiana w taki sposób, że jest to respektowanie prawa bożego i prawa naturalnego, a suwerenność to podstawowe znamię - "absolutna i nieustająca władza państwa. Suwerenność ma zapewniać niezależność od kogokolwiek z zewnątrz, ale też pełną niezawisłość od poddanych. Suwerenność musi być niepodzielna (…), bo nie można powiedzieć, że ktoś jest półsuwerenny (…), bo wtedy jest niesuwerenna". Wg niego ustroje republikańskie, mieszane są oznaką braku suwerenności. Głównym przejawem suwerenności miała być wyłączność prawodawcza - tylko monarcha powinien stanowić prawo.

"PRAWO TO JEST ROZKAZ SUWERENA" !!! Rozkaz ten jednak ma być sprawiedliwy, dlatego stanowiło to oczywiste nawiązania do prawa naturalnego. Prawo boże i naturalne, mimo, że mają różne pochodzenia, uważał za takie, które nie różnią się od siebie - boże jako nadane odgórnie, a naturalne jako nadane przez rozum. Jednakże ani prawo boże, ani naturalne nie może byc przeciwstawiane prawu suwerena, a poddani wobec niego nie mają prawa sprzeciwu, bo przecież w założeniu suweren nie mógł działać wbrew tym prawom.

Nietykalność własności miała stanowić swego rodzaju ograniczenie władzy. Uwidoczniona potrzeba umocnienia własności - często odbierane to jako sojusz mieszczaństwa z monarchią absolutną.

Kościół - władca jako zwierzchnik kościoła - GALLIKANIZM powstał na tym gruncie -> papież to zwierzchnik w sprawach wiary, a w reszcie zwierzchnikiem miał być król.

Absolutyzm stworzony przez Bodina uważany jest za absolutyzm klasyczny, bardzo popularny w XVI / XVII w.

Dzisiejszy podział władz podkreśla, że każda z tych władz ma suwerenność we własnym zakresie.

Bodina określa się jako prekursora pozytywizmu prawniczego.

ABSOLUTYZM OŚWIECONY - podstawą był utylitaryzm - władza absolutna, dlatego jest absolutna, bo jest najlepsza z punktu widzenia poddanych. Zamiast "Państwo to ja", król mówił "Ja jestem pierwszym sługą państwa" lub "Ja jestem zegarmistrzem mechanizmu państwowego" (Fryderyk II).

Ideały oświeceniowe:

- tolerancja religijna

- humanitaryzm prawniczym

- poszanowanie dla szkoły prawa natury

- kodeksy na tym oparte

- rozwój prawa administracyjnego, jako nowej dziedziny

- EUDAJMONIZM dążenie do zapewnienia szczęścia poprzez prawo

- światopogląd prawniczy - wiara, że prawo może wpływać na życie ludzi - bezkrytyczna wiara w siłę prawa i wiara w to, że jeśli prawo coś ureguluje, to tak będzie

Czy Napoleon był ostatnim władcą oświeconym - odpowiedzieć.

DOKTRYNA ABSOLUTYZMU OŚWIECOneGO - może być takie pytanie !!!!!!

SAMEMU OPISAĆ HUMANITARYZM !!!!!!!!!!!

ad.3

Tomasz Morus - (XVI w.) kanclerz w Anglii. nawiązywał do Platona. Został ścięty za to, że odmówił uznania króla za głowę kościoła w Anglii. Za swoją wierność dla papieża został zaliczony w poczet świętych kościoła katolickiego. Autor "Utopii" (1516r.)

Prekursor socjalizmu utopijnego.

Morus krytykował stosunki angielskie pod przykładem Francji i Hiszpanii. Władcy jako źli, psujący monetę i uciskający społeczeństwo dyktatorzy.

Nie widział możliwości wprowadzenia rozsądnych reform, dopoki będzie funkcjonowała prywatna własność - dopiero, kiedy zostanie zniesiona będzie możliwy sprawiedliwy podział dóbr.

Twierdził, że nie może być nierówności społecznych.

Poznał pewnego żeglarza portugalskiego, członka wyprawy Amerigo Vespucciego, który widział wspaniałą wyspę o idelanym ustroju.

Utopia:

- ludzie w harmonii

- brak własności prywatnej - ziemia należy do państwa

- praca po 6h dziennie zadowalała wszelkie potrzeby

- w wolnym czasie lud pracujący oddawał się nauce, którą to później wprowadzali w życie

jednakowy ubiór

wspólne posiłki

brak pieniądza - państwo zaspokaja wszelkie potrzeby ludzi

państwo uczy pogardy do złota, choć uświadamia, że jest ono wartościowe

istnienie niewolników - mieli oni wykonywać prace przykre i ciężki

ustrój hierarchiczny - każde 30 rodzin miało corocznie wybierać swoich urzędników, a Ci z kolei wskazywali kolejnych szefów, a na górze hierarchii znajdował się Książę pochodzący z wyborów

władza Księcia miała być dożywotnia, jednak gdyby uciekał sie do tyranii mógł bś usunięty

pluralizm religijny

brak celibatu dla dluchownych