Doping – sztuczne podnoszenie wydolności fizycznej i psychicznej zawodnika metodami wykraczającymi poza normalny, "naturalny" trening, choć w praktyce granica między dopingiem i treningiem jest często bardzo trudna do ustalenia. Ogólnie za doping uważa się metody medyczne, potencjalnie szkodliwe dla zdrowia, które zostały oficjalnie zabronione.
Doping jest często szkodliwy dla zdrowia, czasami może wywołać kalectwo lub śmierć, szczególnie jeśli jest stosowany nieostrożnie, bez naukowych podstaw. Niektóre, współczesne metody dopingu stosowane pod ścisłą kontrolą specjalisty są niezwykle trudne do wykrycia, a umiejętnie stosowane wcale nie muszą powodować ujemnych efektów zdrowotnych, przynajmniej w okresie aktywności sportowej. Ich efekty uboczne mogą się jednak ujawnić już po zakończeniu kariery sportowej, gdyż bezpieczeństwo większości stosowanych metod i środków dopingowych nie jest tak dobrze przebadane jak dostępne na rynku legalne środki farmakologiczne.
Ze względu na stosowane metody doping można podzielić ogólnie na:
farmakologiczny, polegający na podawaniu biologicznie czynnych związków chemicznych, których użycie nie jest uzasadnione leczeniem zawodnika
fizjologiczny – polegający na wymianie płynów ustrojowych, zwłaszcza krwi, przeszczepach tkanek (mięśni i ścięgien), stosowanie szkodliwych dla zdrowia zabiegów takich jak zbijanie masy poprzez chirurgiczne usuwanie tkanki tłuszczowej
genetyczny – polegający na modyfikacji kodu genetycznego zawodnika, np. poprzez stosowanie wirusów; obecnie jest on praktycznie niemożliwy do wykrycia, ale prawdopodobnie rzadko stosowany ze względu na wysokie koszty i trudne do przewidzenia skutki.
Ze względu na główny cel dopingu można go podzielić na:
doping siłowy – którego celem jest osiągnięcie jak największego przyrostu masy mięśniowej zawodnika
doping wytrzymałościowy – którego celem jest trwałe zwiększenie zdolności organizmu do znoszenia długotrwałego, intensywnego wysiłku fizycznego.
doping stymulujący – którego celem jest czasowe zwiększenie odporności na ból i wysiłek poprzez stosowanie technik zapobiegających odczuwanie bólu i zmęczenia.
Doping siłowy i wytrzymałościowy stoją z sobą w pewnej sprzeczności. Zbyt szybki wzrost masy mięśniowej powoduje zwykle obniżenie wytrzymałości na długotrwały wysiłek, z kolei wzrost wytrzymałości można osiągnąć przez ogólne zmniejszanie masy zawodnika. Doping stymulujący jest skuteczny na bardzo krótką metę, gdyż szybko powoduje nadmierne wycieńczenie organizmu zawodnika.
Środkami
zakazanymi przez prawo:
-
pobudzające: morfina, petydyna, amfetamina, kokaina, efedryna
-
anaboliczne chemiczne syntetyzowane w laboratorium np. dianabol
-
przeciwbólowe: morfina,petydyna
-
hormonynp: ACTH
-
moczopędne: tiamteren, furosemid
Środki
te mają działanie uboczne, nawet stosowane w małych dawkach.
Lekarze wypowiadają się, że doping jest niebezpieczny,mimo to
wiele osób nadal je stosuje.
Widoczne
skutki uboczne: powiększenie się porów,pojawienie się trądziku,
rozstępy, łysienie.
Niewidoczne
zmiany w organiźmie człowieka:Pod wpływem wysokich dawek przez
dłuższy okres czasu kobiety i męszczyźni są bardziej
agresywni,co zraża ludzi, nie kontrolowanie własnych
zachowań.Następstwem jest depresja.
Nadmiar
testosteronu łatwo powoduje wystąpienie niektórych cech żeńskich
jak: tworzenie się piersi,skłonność do odkładania tłuszczu i
niezwykle miękkie mięśnie.
Stosowanie
sterydów anabolicznych zwiększa ryzyko choroby serca.Inne czynniki
to streswysokie ciśnienie krwi,oraz wzrost masy ciała.
Sterydy
wpływają szkodliwie również na funkcjonowanie nerek. Podstawowym
zadaniem nerek jest filtrowanie i wydalanie toksycznych
produktów.
Przy
użyciu sterydów może nastąpić zniszczenie wątroby. Zespół
zwany Peliosis Hepatis jest rzadki, ale stanowi poważne zagrożenie
dla życia gdyż zazwyczaj wykrywany jest zbyt późno.
Testosteron
i inne sterydy mogą spowodować wzmocnienie systemu odpornościowego
oraz brak wrażliwości na wirusy.
Ciało
łatwo upodatnia się na te środki przez co muszą być one zażywane
systematycznie aby nie doprowadzić do poważniejszych powikłań
bądź do śmierci.
Odczuwalne
objawy podczas stosowania Dopingu:
-bóle
głowy
-bólem
oczu
-bezsennością
-bóle
brzucha połączone nieraz z wymiotami,oraz biegunką
Wszystkie
te środki mają działanie uboczne, nawet stosowane w małych
dawkach. Poważne niekorzystne następstwa zdrowotne to:
-Przyspieszenie akcji serca
-Nadciśnienie
-Brak kontroli zahamowań
-Zaburzenia termoregulacji
-Omdlenia i spadek ciśnienia (leki moczopędne)
-Zniesienie uczucia bólu (narkotyki)
-Zaburzenia równowagi elektrolitycznej
Anaboliki
są najbardziej popularne wśród kulturystów i powodują szybki
wzrost masy mięśniowej, oraz szereg efektów ubocznych:
-
zaburzenia psychiczne prowadzące do napadów agresji, zaburzeń
osobowości, depresji itp.
-
choroby wątroby
-
przyśpieszenie zmian miażdżycowych w naczyniach serca i mózgu
(zawały serca i zatory mózgowe)
-
zmiany skórne (trądzik)
-
częste zerwanie ścięgie
-
nowotwory wątroby i płuc
-
przerost gruczołu krokowego
-
zmiany zakrzepowe żył
Specyficzne
zmiany u kobiet:
-
zanik gruczołów sutkowych
-
zaburzenie lub brak miesiączki
-
brak owulacji
-
bezpłodność
-
maskulinizacja – obniżenie brzmienia głosu, przerost łechtaczki,
męskie owłosienie, męska budowa ciała
Specyficzne
zmiany u mężczyzn
-
powiększenie gruczołów sutkowych
-
zaburzenia spermatogenezy - tworzenia plemników
-
zanik jąder
-
bezpłodność
-
impotencja
Środki
narkotyczne zmniejszają odczuwanie bólu niezależnie od rodzaju
jego pochodzenia i przyczyny – czyli np. ból mięśni czy stawów
spowodowany zbyt obciążającym treningiem. Środki narkotyczne,
poza zniesieniem bólu, mogą powodować:
-
uzależnienie
-
osłabienie czynności ośrodka oddechowego
-
zaburzenie koordynacji ruchów i koncentracji
-
obniżenie ciśnienia krwi
-
nudności i wymioty
Przykładami
niektórych leków narkotycznych są dekstropropoksyfen,
dihydrokodeina, metadon, morfina, pentazocyna, petydyna.
Stymulanty,
czyli środki takie jak amfetamina, efedryna, fentermina,
fenylopropanolamina, heptaminol, kofeina, kokaina, niketamid czy
strychnina działają pobudzająco na ośrodkowy i obwodowy układ
nerwowy. Działanie tych środków jest krótkotrwałe. Niektóre z
nich nawet w małych ilościach, ale warunkach maksymalnego wysiłku
fizycznego, mogą doprowadzić do poważnych następstw zdrowotnych.
Są to m.in.:
-
wzrost ciśnienia krwi i przyśpieszenie akcji serca
-
agresywność i brak kontroli zachowań
-
uzależnienie
-
zaburzenie termoregulacji i udar cieplny prowadzący do zapaści a
nawet śmierci
-
bezsenność i utrata łaknienia
-
zaburzenia psychiczne