Formy organizacyjne

1. Pojęcie i podział form organizacyjnych

2. Charakterystyka wybranych form organizacyjnych:

 nauczanie jednostkowe

 nauczanie zbiorowe

 nauczanie grupowe:

 małe grupy jako podstawowa jednostka organizacji klasy,

 model uczenia się z wykorzystaniem małych grup,

 korzyści płynące z uczenia się w małych grupach

 cechy grup efektywnych i nieefektywnych

3. Modernizacja systemu klasowo-lekcyjnego: ujęcie historyczne:

 czynniki różnicujące pracę uczniów na lekcji:

 tempo pracy

 treści kształcenia

 zdolności uczniów

Pojęcie i podział form organizacyjnych

Formy organizacyjne – zdeterminowane przez cele i zadania kształcenia, liczbę uczniów objętych oddziaływaniem dydaktycznym, charakterystyczne właściwości poszczególnych przedmiotów nauczania, miejsce i czas pracy dzieci i młodzieży, wyposażenie szkoły w pomoce naukowe itp. Formy organizacyjne determinują organizacyjną stronę pracy dydaktycznej, wskazują, jak organizować tę pracę stosownie do tego, kto, gdzie, kiedy i w jakim celu ma być przedmiotem kształcenia.

Podział form organizacyjnych

Podstawę podziałów stanowią różne kryteria, tj.:

1. Liczba uczniów uczestniczących w procesie nauczania – uczenia się

2. Miejsce uczenia się dzieci i młodzieży

4. Czas trwania zajęć dydaktycznych

I Jednostkowe i zbiorowe ( liczba uczniów)

II Zajęcia szkolne (nauka w klasie podczas lekcji, praca w laboratorium, warsztacie szkolnym, świetlicy itd.) oraz pozaszkolne (praca domowa, wycieczka, zajęcia w zakładach produkcyjnych itp.)

III Zajęcia lekcyjne (odbywają się na lekcjach) i pozalekcyjne (zajęcia w czasie nie objętym lekcjami)

!! Zajęcia pozalekcyjne mogą być organizowane zarówno w szkole, np. w świetlicy, jak i poza jej murami, jako zajęcia pozaszkolne. Niekiedy pewne zajęcia pozaszkolne (wycieczki, praca produkcyjna uczniów w zakładzie przemysłowym itp.) organizuje się w czasie przeznaczonym na prowadzenia lekcji; z punktu widzenia omawianego tutaj kryterium podziału, tj. czasu uczenia się uczniów, należałoby więc je zaliczyć do zajęć „lekcyjnych”.

!!! Występuje tzw. krzyżowanie się form organizacyjnych nauczania, wynikające z nierozłączności przedstawionych wyżej kryteriów klasyfikacji, zwłaszcza czasu i miejsca pracy uczniów.

Charakterystyka wybranych form organizacyjnych:

 nauczanie jednostkowe

+ najstarsza forma organizacyjna procesu nauczania, znana w starożytności

+ uczeń realizuje określone zadania dydaktyczne indywidualnie, korzystając z bezpośredniej lub pośredniej pomocy nauczyciela (bezpośrednie np. korepetycje; pośrednie np. studiowanie podręcznika)

+ umożliwia pełną indywidualizację treści i tempa uczenia się

+ stała i zarazem bardzo dokładna kontrola zarówno przebiegu, jak i wyników pracy ucznia, jego każdego kroku na drodze prowadzącej od niewiedzy do wiedzy

+ nauczyciel może również modyfikować własne czynności dydaktyczne i przystosowywać je do stale zmieniających się, ale zawsze przezeń kontrolowanych sytuacji

+ efekty nauczania jednostkowego są na ogół bardzo wysokie, gdyż uczeń opanowuje określone wiadomości, umiejętności i nawyki w optymalnym dla siebie czasie i przy oszczędnym, stale kontrolowanym wydatkowaniu sił → warunkiem do uzyskania takich rezultatów są odpowiednie kwalifikacje pedagogiczne nauczyciela;

- nieopłacalne z ekonomicznego punktu widzenia

- ogranicza społeczny zasięg pracy nauczyciela

- uczeń nie ma możliwości współdziałania z rówieśnikami w zakresie realizowanych przez szkole zadań

- nie wyrabia się u niego umiejętności pracy w zespole, z zespołem i dla zespołu

- ↑ wiadomo, że ukształtowanie u wychowanka tych właśnie cech jest warunkiem jego wszechstronnego rozwoju, a zarazem stanowi przygotowanie do tych form pracy;

Obecnie nauczanie jednostkowe ma wyłącznie postać korepetycji. Zostało więc sprowadzone do formy uzupełniającej zinstytucjonalizowane nauczanie zbiorowe, szeroko stosowane obecnie w szkolnictwie i decydujące o jego systemie organizacyjnym.

 nauczanie zbiorowe

System klasowo-lekcyjny, bo taką właśnie nazwę nadano z czasem omawianej formie nauczania zbiorowego, wykazuje następujące cechy:

• Uczniowie w tym samym lub zbliżonym wieku życia tworzą odrębne klasy, których skład osobowy podlega stosunkowo nieznacznym zmianom w ciągu pełnego cyklu nauki szkolnej, wynikającym przede wszystkim z przyczyn losowych, np. przejścia ucznia do innej szkoły, albo spowodowanym drugorocznością.

• Każda klasa pracuje zgodnie z przeznaczonym dla niej rocznym planem nauczania. Plan ten obejmuje różne przedmioty, przy czym każdy z nich jest realizowany w ściśle ustalonym wymiarze godzin. Porządek nauczania określonych przedmiotów w poszczególnych dniach tygodnia wyznacza tygodniowy plan zajęć danej klasy.

• Podstawową jednostkę organizowanych dla uczniów zajęć dydaktyczno-wychowawczych stanowi lekcja.

• Z wyjątkiem klas najniższych, każda lekcja poświęcona jest w zasadzie jednemu przedmiotowi nauczania.

• Pracą uczniów na lekcji kieruje nauczyciel. On też ocenia ich postępy w nauce w zakresie danego przedmiotu i na tej podstawie decyduje pod koniec roku szkolnego o promowaniu lub niepromowaniu poszczególnych uczniów do następnej klasy.

+ bardzo przejrzysta struktura organizacyjna

+ jest ekonomiczny, gdyż nauczyciel pracuje równocześnie z dość dużą grupą uczniów

+ stwarza możliwości organizowania zespołowego wysiłku dzieci i młodzieży oraz ich współzawodnictwa w nauce

- „abstrakcyjna jednorodność” treści nauczania, narzucana wszystkim uczniom przez program

- brak warunków sprzyjających skutecznej indywidualizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi i młodzieżą

System ten jest nadal uważany przez wielu pedagogów za przydatny, a nawet nieodzowny dla realizacji potrzeb edukacyjnych współczesnego społeczeństwa. Dotyczy to zwłaszcza kształcenia powszechnego, którego celem jest dostarczenie wszystkim jednostkom w wieku obowiązku szkolnego jednolitych podstaw wiedzy z zakresu przyrody, życia społecznego, techniki i kultury.

 nauczanie grupowe

 małe grupy jako podstawowa jednostka organizacji klasy,

 model uczenia się z wykorzystaniem małych grup,

 korzyści płynące z uczenia się w małych grupach

 cechy grup efektywnych i nieefektywnych

Małe grupy jako podstawowa jednostka organizacji klasy

Grupa: jest zbiorem jednostek połączonych ze sobą więzią psychiczną, podporządkowanych wspólnym celom i zdolnych do wspólnego działania. Grupa to nie suma jednostek, lecz zupełnie nowa jakość, gdyż z chwilą znalezienia się w niej poszczególne jednostki mogą zmienić swój sposób bycia i zachować się tak, jak nigdy nie zachowałyby się będąc same (Vasta R., Haith M. M., Miller S. A., 1995).

Podział na grupy: Najlepiej pracują grupy kilkuosobowe (4,5-osobowe), mieszane pod względem płci - choć zależy to od zadania. Grupy powinny być dobierane według zasad zmienności, np. poprzez losowanie (kolorowych kartek z numerami grupy, cukierków, kart do gry, emblematów…), podział automatyczny (np. wg sposobu usadzenia dzieci, wg kolejności z dziennika…).

Rodzaje pracy grupowej. Praca grupowa może być jednolita lub zróżnicowana:

- praca grupowa jednolita polega na równoczesnym wykonywaniu takich samych zadań przez wszystkie grupy, a następnie na konfrontowaniu ich wyników;

- praca grupowa zróżnicowana polega na równoczesnym wykonywaniu przez grupy różnych zadań, które składają się na pewną całość, a uzyskane wyniki prezentowane są na forum całej grupy.

Praca w grupie może przebiegać efektywnie lub nieefektywnie. Obserwując pracę dzieci w grupach, możemy wyrobić sobie zdanie, z jakimi grupami mamy do czynienia.

Model uczenia się z wykorzystaniem małych grup

Od tego też czasu zagadnieniem tym interesuje się wielu pedagogów i socjologów, a wyrazem tego zainteresowania są liczne publikacje na temat „pracy grupowej", „nauczania grupowego", „wychowania kolektywnego" czy wreszcie „aktywizowania procesu nauczania poprzez zespoły uczniowskie" (por. Kamiński, 1960;Bartecki, Chabior, 1962). Większość tych publikacji stanowią prace o charakterze ogólnym, rozpatrujące różnorakie strony problemu „zespołowości", „grupowości" czy „kolektywności" nauczania i wychowania. Ich autorzy podkreślają następujące cechy nauczania grupowego:

1. Uczniów danej klasy dzieli się na niewielkie grupy, obejmujące przeważnie od 3 do 6 osób. Te właśnie grupy pracują wspólnie nad rozwiązywaniem określonych zagadnień teoretycznych lub praktycznych na lekcji, a w pewnych przypadkach także w czasie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych.

4. Skład grup jest stały. Uczniowie tworzą je sami, kierując się względami osobistymi, np. więzami przyjaźni, wspólnymi zainteresowaniami itp. Nauczyciel czuwa jednak nad tym, aby każda grupa stanowiła swego rodzaju „miniaturkę klasy", tzn. aby w jej skład wchodzili zarówno uczniowie dobrzy, jak i słabi.

5. Pracą grupy kieruje przewodniczący. Funkcja ta z reguły nie jest stała, gdyż chodzi o to, aby wszyscy uczniowie wdrażali się kolejno tak do kierowania, jak i do subordynacji.

6. Wszystkie grupy pracują na lekcji pod kierunkiem nauczyciela bądź nad rozwiązywaniem tych samych zagadnień, bądź też każda grupa rozwiązuje odrębne zagadnienie. Wybór takiej czy innej możliwości albo też łączenie różnych możliwości w określonych proporcjach ustala nauczyciel zależnie od celu i tematu lekcji, zasobu posiadanych pomocy naukowych itp.

10. Forma pracy grupowej występuje łącznie z nauczaniem zbiorowym zarówno w ciągu całego roku szkolnego, jak i na pojedynczych lekcjach. Nauczyciel, decydując się na prowadzenie zajęć grupowych, bierze pod uwagę możliwość przerobienia z uczniami określonego tematu. Faktem jest, że niektóre zagadnienia korzystniej jest opracować z klasą stosując raczej nauczanie zbiorowe, nie zaś grupowe. W innych znowu przypadkach względy kształcące nakazują opracowanie danego problemu za pomocą nauczania grupowego.

11. Ocena uzyskiwanych przez poszczególnych uczniów wyników w nauce odbywa się wyłącznie indywidualnie, natomiast wszystkich członków każdej grupy wychowuje się w duchu wzajemnej pomocy i wpaja się im poczucie współodpowiedzialności za postępy poszczególnych osób.

12. Wyniki uzyskane przez grupę referuje na polecenie nauczyciela jeden z uczniów, przeważnie najsłabszy, aczkolwiek nie stanowi to reguły. W razie potrzeby wypowiedź ucznia uzupełniają pozostali członkowie grupy.

13. Podstawową metodą pracy grupowej jest dyskusja nad wspólnie rozwiązywanymi zagadnieniami. W toku dyskusji uczniowie zdolniejsi lub bardziej zaawansowani w nauce pomagają w pracy słabszym kolegom. Całością pracy uczniów kieruje nauczyciel. On też w razie potrzeby udziela pomocy poszczególnym grupom.

14. Pracę grupową nad rozwiązywaniem problemów na lekcji poprzedza na ogół dyskusja lub pogadanka z całą klasą. W tej części lekcji nauczyciel, właśnie w wyniku dyskusji lub pogadanki, precyzuje zwykle temat pracy, dzieli go na podtematy, nad którymi uczniowie pracują później w grupach, ustala związek poszczególnych podtematów z ogólnym tematem lekcji itp. Po zakończeniu pracy grupowej znowu następuje powrót do nauczania zbiorowego. Jego zadaniem, realizowanym głównie za pomocą pogadanki, jest tym razem uporządkowanie i podsumowanie wyników pracy wszystkich grup oraz utrwalenie przerobionego materiału.

Nauczanie grupowe, a zwłaszcza grupowo-problemowe, może przyczynić się do przezwyciężenia niektórych niedostatków systemu klasowo-lekcyjnego. Jednakże niezbędnym warunkiem osiągnięcia tego celu jest rozwiązywanie przez uczniów, w toku nauczania grupowego, konkretnych zadań i problemów, wykazujących ponadto duże walory dydaktyczne i wychowawcze. Treść i strukturę tych zadań należy przy tym opracowywać w taki sposób, aby ich wykonanie wymagało właśnie grupowego, nie zaś indywidualnego wysiłku uczniów.

Kolejnym warunkiem skutecznego przezwyciężania braków systemu klasowo lekcyjnego za pomocą grupowej formy nauczania jest stopniowe jej wprowadzanie w najniższych klasach szkoły podstawowej, uczniowie bowiem tych klas nie zawsze potrafią współpracować ze sobą przez dłuższy czas w sposób zorganizowany i niejednokrotnie przedkładają własne zainteresowania i potrzeby poznawcze nad potrzeby grupy.

FAZY LEKCJI NAUCZANIA GRUPOWEGO

1. Zapoznanie z problemem >> cała klasa; mała grupa; pary; pojedynczy uczniowie;

2. Rozwiązywanie problemu >> grupy robocze (mała grupa; pary; pojedynczy uczniowie)

3. Transformacja (przekształcanie) >> grupy robocze (mała grupa; pary; pojedynczy uczniowie)

4. Prezentacja >> grupy prezentacyjne (większe grupy prezentacyjne; zrekonstruowane małe grupy; cała klasa; szersze audytorium i po 1 uczniu do małej grupy)

5. Refleksja >> (dyskusja w całej klasie; małe grupy; pary; pojedynczy uczniowie)

1 faza - zapoznanie się z problemem

W tej fazie uczniowie zdobywają informacje i podejmują działania, które stanowią podstawę lub treść późniejszego uczenia się, wymieniają się między sobą wiadomościami, które będą tworzyły bazę dal dalszego uczenia się;

2 faza - rozwiązywanie problemu

Uczniowie mają sposobność dokonania wstępnego osądu nowych informacji na podstawie dotychczasowych doświadczeń. Na tym etapie uwaga skupia się na języku jako środku służącym do przekazania tego co znane. Uczniowie mają też prawo do popełniania błędów i do niecałkowitego rozumienia problemu.

3 faza - transformacja

W tym stadium procesu uczniowie kontynuują pracę w grupach roboczych. Transformacja może obejmować wyjaśnianie, wydawanie poleceń, ćwiczenie. Przypomina wskazówki, nadzoruje postępy uczniów i stopień zrozumienia materiału. Uczniowie skupiają uwagę na aspekcie informacji, które prowadzą do pożądanych wyników uczenia się. Nauczyciel musi bez przerwy chodzić po klasie i być gotowy do ingerencji.

4 faza - prezentacja

Uczniowie przedstawiają wyniki swojej pracy. Nauczyciel sprawdza czy uczniowie opanowali to co było założone i czego się nauczyli. Porównuje jaki materiał został opanowany, uzupełnia to co jeszcze jest niedopowiedziane.

Grupy prezentacyjne formowane są następująco:

po jednym przedstawicielu z każdej z czterech grup roboczych

dwóch uczniów z jednej grupy roboczej z dwoma uczniami z innej grupy roboczej

dwóch uczniów z 3 różnych grup roboczych

dwie grupy robocze w których jest po 4 uczniów

5 faza - refleksja

Zachęcenie uczniów do zastanowienia się nad tym czego i w jaki sposób się nauczyli. refleksja nad procesem uczenia się może i powinna nastąpić w stadium zapoznania się z problemami. Dokonuje przeglądu wyników nauki, wyraża zadowolenie i rozczarowanie.

Korzyści płynące z uczenia się w małych grupach

Korzyści dla dziecka:

- Rozwija wiarę we własne możliwości

- Umożliwia wzajemne uczenie się dzieci

- Daje możliwość dzielenia się pomysłami

- Uczy tolerancji, życzliwości

- Daje więcej okazji do posługiwania się językiem w uczeniu się

- Uczy przestrzegania przyjętych zasad

- Uczy pełnienia różnych ról

- Uczy słuchania

- Wdraża do współpracy

Korzyści dla nauczyciela:

- Ułatwia aktywizację dzieci

- Daje możliwość zajęcia się dzieckiem o rozwoju poniżej normy

- Daje możliwość lepszego poznania dzieci i nawiązania z nimi bliższego kontaktu

- Wpływa na integrację grupy

- Przeciwdziała izolacji niektórych dzieci

- Pomimo pozornej łatwości tej formy organizacyjnej, należy podkreślić, iż czeka w niej wiele pułapek i trudności, wymagających pokonywania na bieżąco.

- Trudności / wady pracy grupowej:

- Czy i kiedy ingerować w pracę grupy? – wielu nauczycieli spotyka się z tą trudnością, chcą zbyt wcześnie widząc mylny kierunek działań dzieci, podjąć interwencję, nie dając im czasu na refleksję i korektę;

- Zbyt częste pomaganie/przerywanie pracy grupy

- Hałas – podstawową formą komunikacji jest rozmowa, tak więc mimowolnie wytwarza się pewna doza hałasu, jednak z czasem, gdy dzieci przyzwyczają się do takiej formy pracy, jest ona coraz mniejsza;

- Postępowanie z osobami dominującymi w grupie – gdy w skład grupy wchodzi osoba agresywna lub o silnej osobowości, wymaga ona częstego monitoringu, tak aby nie podporządkowała sobie zbytnio reszty grupy;

- Trudności w ocenie pracy grupy – z racji jednoczesnej pracy wielu grup, trudno obserwować wszystkie dzieci i obiektywnie ocenić ich wkład pracy i wysiłku w rozwiązanie zadania.

Cechy grup efektywnych i nieefektywnych

Praca w grupie może przebiegać efektywnie lub nieefektywnie. Obserwując pracę dzieci w grupach, możemy wyrobić sobie zdanie, z jakimi grupami mamy do czynienia.

Cechy charakterystyczne grup efektywnych:

1. Atmosfera jest swobodna , nieskrępowana, dzieci są zaangażowane.

2. Ożywiona dyskusja wszyscy biorą w niej udział, nie odbiegając od tematu.

3. Wszyscy rozumieją zadania, które mają wykonać.

4. Członkowie grupy słuchają się wzajemnie. Każda myśl zostaje uważnie przeanalizowana.

5. Istnieją różnice zdań , ale grupa to aprobuje i pracuje nad dokonaniem selekcji.

6. Dzieci czują się nieskrępowane w krytykowaniu i mówią szczerze to, co myślą.

7. Wszyscy wiedzą , co czują pozostali odnośnie do dyskutowanego tematu.

8. Jeśli mają być podjęte jakieś działania , wszyscy wiedzą, co ma być zrobione i wzajemnie sobie pomagają.

9. Rolę lidera przyjmują różne osoby.

10. Grupa ma świadomość , czy pracuje dobrze i wie co utrudnia jej postępy w pracy . Sama potrafi zatroszczyć się o siebie.

Cechy charakterystyczne grup nieefektywnych:

1. Atmosfera pełna nudy i obojętności.

2. Rozmawiają tylko jedna lub dwie osoby . Członkowie grupy nie dbają , aby dyskusja toczyła się na temat.

3. Trudno zrozumieć nad jakim zadaniem pracuje grupa.

4. Członkowie grupy nie słuchają się wzajemnie .

5. Różnice zdań nie są skutecznie rozstrzygane. Poddawane głosowaniu bez przedyskutowania.

6. Dzieci nie mówią szczerze, co myślą . Krytykują podjęte decyzje.

7. Jedna lub dwie osoby dominują.

8. Nikt nie interesuje się pracą i nie proponuje nikomu pomocy .

9. Tylko jedna lub dwie osoby podejmują decyzje i działają jako liderzy grupy .

10.Grupa nie rozmawia na temat własnej pracy czy stojących przed nią problemów. Potrzebuje kogoś kto by się o nią troszczył .

IV. Modernizacja systemu klasowo-lekcyjnego: ujęcie historyczne:

 czynniki różnicujące pracę uczniów na lekcji:

 tempo pracy

 treści kształcenia

 zdolności uczniów

Tempo pracy = PLAN DALTOŃSKI

 na początku roku szkolnego uczniom jest przedstawiany plan pracy całorocznej (zawierał program nauczania z poszczególnych przedmiotów, podzielony na zadania miesięczne)

 uczniowie na piśmie zobowiązywali się wypełnić wyznaczone im zadania

 praca w oddzielnych pracowniach (laboratoriach) >> korzystanie z pomocy naukowych oraz konsultacji z nauczycielem - specjalistą

 brak stałego programu zajęć umożliwiał swobodne wybierać te zadania, które w danej chwili najbardziej odpowiadały uczniom >> dowolne tempo i dowolne metody

 stan zadań miesięcznych w specjalnych tabelach >> porównywanie wyników z innymi uczniami, klasami

zalety:

 dostosowanie tempa nauki do rzeczywistych możliwości uczniów

 wdrażanie do samodzielności

 wyzwalał inicjatywę

 zachęcał do poszukiwania racjonalnych metod pracy

 wyrabiał poczucie odpowiedzialności za wykonanie zadań podjętych w drodze umowy

wady:

 uczniowie w małych grupkach, często zmieniających swój skład

 "wyraźnie" zachęcano do pracy indywidualnej >> gubiono walory społeczne

 utrudniona współpraca w zakresie realizowanych zadań

 okazjonalne odwoływanie się do zainteresowań uczniów >> brak ich kształtowania przez szkołę

 wiedza fragmentaryczna >> nie obejmowała całokształtu podstawowych wiadomości o przyrodzie, społeczeństwie, technice i kulturze

Treści kształcenia = KONCEPCJA ROZSZERZONYCH SZKÓŁ ŚREDNICH >> comprehensive schools (wcześniej postulat indywidualizowania treści programowych)

 Stany Zjednoczone i Wielka Brytania >> koniec lat 40 >> zorganizowanie w szkole wielu kierunków nauczania >> liczne grono nauczycielskie + wyposażenie szkoły >> kierunki teoretyczne i praktyczno - teoretyczne >> zaspokojenie różnorodnych potrzeb i zainteresowań młodzieży

 Podział na trzy szczeble: szkoła niższa, główna i wyższa

Szkoła niższa (2 lata): wiek 11-12 lat; przyjęcie na podstawie egzaminu; 3 miesiące - egzamin selekcyjny; 1 rok - drugi egzamin selekcyjny; 2 rok - umiejętności praktyczne + egzamin selekcyjny

Szkoła główna (3 letnia): 1 rok - charakter "orientacyjny" >> rozpoznanie i wytyczenie kierunku nauki ucznia w klasach ogólnokształcących o profilu humanistycznym lub matematyczno - przyrodniczym, lub w klasach technicznych o różnych odmianach specjalizacji (zainteresowania i zdolności) >> po ukończeniu matura zwyczajna (możliwość kontynuowania w szkole wyższej)

Szkoła wyższa (2 lata): nauka kończy się maturą podwyższoną >> uprawnia do studiowania w uczelniach akademickich

zalety:

 uwzględnia zdolności uczniów

 różnicowanie treści programowych >> zapewniają możliwość wyboru odpowiedniego kierunku i ew. zmianę

wady:

 zbyt duża swoboda w doborze treści powoduje, ze uczniowie w wyniku "przebierania" dość często zmieniają rodzaj i zakres swojej pracy szkolnej

 ^^ wskutek tego nie zdobywają usystematyzowanej wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice i kulturze >> jest to widoczne na studiach

 praca wychowawcza jest utrudniona i często zastępowana wyłącznie pracą administracyjną

Zdolności uczniów = SYSTEM MANNHEIMSKI vel. koncepcja "doboru pedagogicznego" vel. ciągi klas

teza Sickinger’a – najważniejszym brakiem nauczania zbiorowego jest nieliczenie się z różnicami w rozwoju umysłowym poszczególnych uczniów oraz niesłuszne w związku z tym kryterium doboru dzieci i młodzieży do klas, tzn. wieku życia = wiek życia uczniów nie zawsze się pokrywa z ich wiekiem umysłowym

mówił o otworzeniu różnych klas dla dzieci w tym samym wieku, ale o różnych zdolnościach, a mianowicie dla uczniów wybitnie zdolnych, przeciętnie zdolnych i „chorobliwie niezdolnych”

Sickinger utworzył cztery tzw. ciągi klas

1. klasy główne – dla dzieci przeciętnie zdolnych (8 lat)

2. klasy wspierające rozwój (4 lata)

3. klasy pomocnicze – dla dzieci opóźnionych w rozwoju umysłowym (4 lata)

4. klasy języków obcych lub „przejściowe” dla uczniów najzdolniejszych, którzy mogą kontynuować5. naukę w szkołach ponadpodstawowych (6 lat)

Dobór do klasy określany na podstawie badań psychometrycznych oraz opinii nauczycieli.

Krytyka systemu ze względu na pogląd o rzekomo decydującym wpływie czynników biopsychicznych na końcowe wyniki rozwoju dzieci i młodzieży >> Sickinger nie dostrzegał faktu, że niższy poziom rozwoju intelektualnego niektórych uczniów w momencie rozpoczynania nauki w szkole był nie tyle następstwem braków w zakresie "wyposażenia dziedzicznego", co raczej skutkiem - przede wszystkim w przypadku dzieci robotniczych i chłopskich - złych warunków bytowych i niskiego poziomu kulturalnego, które uniemożliwiały tym dzieciom pełny rozwój

Koncepcja „doboru pedagogicznego” Sickinger’a tj. indywidualizacji nauczania stosownie do różnic w poziomie zdolności uczniów, przekształciła się w narzędzie selekcji klasowej

System mannheimski jest sprzeczny po pierwsze – z zasadą wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży oraz po drugie – z zasadą upowszechniania kształcenia sprzyjającego temu rozwojowi

Odbicie w naszych czasach – klasy sprofilowane (zróżnicowane) tworzone dla uczniów wybitnie zdolnych, umożliwiając im pogłębiania wiedzy w zakresie wybranych przedmiotów nauczania, m.in. dzięki realizacji rozszerzonych programów