Uchwała

Sądu Najwyższego

z dnia 26 stycznia 1978 r.

III CZP 96/77

Współposiadanie przez samoistnych posiadaczy nieruchomości zabudowanej może polegać również na korzystaniu z określonych pomieszczeń oraz przyległego terenu. W tym przypadku przedmiotem nabycia własności w drodze zasiedzenia jest udział w tej nieruchomości, przy czym domniemywa się , że udziały współwłaścicieli są równe, chyba że z okoliczności sprawy, a w szczególności z zakresu zajmowanych przez poszczególnych współposiadaczy pomieszczeń w całej nieruchomości wynika co innego.

OSNC 1978/11/195

2246

Dz.U.1964.16.93: art. 172

Skład orzekający

Przewodniczący: Sędzia SN J. Majorowicz. Sędziowie SN: W. Bryl, K. Olejniczak (sprawozdawca).

Sentencja

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Zgromadzenia Sióstr Urszulanek w Lublinie o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 12 stycznia 1978 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Lublinie postanowieniem z dnia 6 grudnia 1977 r., do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy pod rządem prawa rzeczowego osoba, która posiadała samoistnie nie wydzieloną część budynków i wydzieloną część podwórza, mogła w drodze zasiedzenia nabyć z drugim posiadaczem współwłasności nieruchomości?

w wypadku odpowiedzi twierdzącej:

według jakich kryteriów powinno wówczas nastąpić ustalenie wysokości udziałów współwłaścicieli?"

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Współposiadanie przez samoistnych posiadaczy nieruchomości zabudowanej może polegać również na korzystaniu z określonych pomieszczeń oraz przyległego terenu. W tym przypadku przedmiotem nabycia własności w drodze zasiedzenia jest udział w tej nieruchomości, przy czym domniemywa się , że udziały współwłaścicieli są równe, chyba że z okoliczności sprawy, a w szczególności z zakresu zajmowanych przez poszczególnych współposiadaczy pomieszczeń w całej nieruchomości wynika co innego.

Uzasadnienie faktyczne

Stosownie do poczynionych w sprawie ustaleń, nieruchomość położona w L. przy ul. Narutowicza 8/10 należąca kiedyś do Sióstr Brygidek, a następnie Sióstr Wizytek, w dniu 20 lipca 1917 r. przejęta została w posiadanie przez Zgromadzenie Sióstr Urszulanek, które w szczególności objęło cały ogród warzywny oraz część pomieszczeń w znajdujących się na terenie nieruchomości budynkach. Pozostała część pomieszczeń w 1919 r. została zajęta przez archiwum państwowe. W szczególności archiwum państwowe korzystało z szeregu pomieszczeń w gmachu głównym, a ponadto ze znajdującej się na terenie nieruchomości oficyny. Ten stan rzeczy trwał nadal po ostatniej wojnie światowej, w każdym bądź razie istniał w dacie ewentualnego upływu terminu zasiedzenia, stosownie do art. XXXIII przepisów wprowadzających prawo rzeczowe w związku z art. 2262 kodeksu Napoleona.

Uzasadnienie prawne

Rozpoznając przedstawione przez Sąd Wojewódzki w Lublinie na tle powyższego stanu faktycznego, przytoczone na wstępie zagadnienie prawne, Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i w doktrynie utrwalony jest pogląd, że w razie spełnienia przesłanek przewidzianych w art. 172 k.c. przedmiotem nabycia własności przez zasiedzenie może być nie tylko nieruchomość gruntowa lub jej fizycznie wydzielona część, lecz również udział w prawie własności, czyli tak zwana idealna część nieruchomości.

Nie inaczej, wobec braku w tym względzie odmiennego uregulowania, przedstawiała się wykładnia mającego w sprawie zastosowanie art. 50 prawa rzeczowego z 1946 r. w związku z art. XXXIII przepisów wprowadzających prawo rzeczowe. W szczególności do nabycia udziałów we współwłasności dochodzi wówczas, gdy nieruchomość była przedmiotem prowadzącego do zasiedzenia współposiadania dwóch lub więcej osób.

Współposiadanie nieruchomości prowadzące do nabycia przez zasiedzenie idealnej części nieruchomości może mieć miejsce nie tylko wówczas, gdy każdy ze współposiadaczy korzysta z całej rzeczy, lecz również wówczas, gdy każdy ze współposiadaczy uważa się za posiadacza samoistnego posiadanej części, której się nie da fizycznie wydzielić. W takim wypadku wobec niemożliwości nabycia przez zasiedzenie fizycznie wydzielonej części nieruchomości istnieją podstawy do nabycia przez zasiedzenie udziału w nieruchomości. Istnieje przy tym domniemanie, że udziały współwłaścicieli są równe (art. 81 pr. rzecz., obecnie art. 197 k.c.).

Jednakże jeżeli z okoliczności sprawy, a zwłaszcza z zakresu posiadanych przez współposiadaczy pomieszczeń w całej nieruchomości, wynika, że zakres współposiadania każdego ze współposiadaczy był nierówny, Sąd po zasięgnięciu opinii biegłego powinien to uwzględnić przy określeniu udziału każdego ze współposiadaczy.

Mając powyższe względy na uwadze, Sąd Najwyższy na podstawie art. 391 k.p.c. udzielił odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

2