Dieta po zawale serca

Dieta po zawale serca powinna przede wszystkim być ukierunkowana na przeciwdziałanie chorobom sercowo-naczyniowym, które do zawału serca doprowadziły. Podstawowe trzy jednostki chorobowe, które należy brać pod uwagę, to nadciśnienie tętnicze, miażdżyca oraz cukrzyca.

Zwykle kluczowa jest redukcja wagi (zespół metaboliczny). Bardzo istotne jest prawidłowe prowadzenie chorych na cukrzycę oparte o codzienną kontrolę poziomu glukozy we krwi. Chorzy z nadciśnieniem tętniczym powinny pamiętać o konieczności ograniczania ilości spożywanej soli. Istotne jest także ograniczenie w diecie tłuszczów zwierzęcych, zastąpienie ich roślinnymi (oliwa z oliwek). Podkreślany jest wpływ spożywania ryb morskich na redukcję śmiertelności wśród pacjentów z chorobą niedokrwienną serca (dieta śródziemnomorska). Ostatnio podnosi się również kwestię pozytywnego wpływu alkoholu na profil lipidowy. Oczywiście, zarówno spożywaniu alkoholu jak i zalecanych elementów diety, obowiązuje zasada umiaru i zdrowego rozsądku.

Jaka dieta po zawale serca jest najlepsza?

2008-05-28

Źródło informacji: Tuttle KR, Shuler LA, Packard DP i wsp. Comparison of low-fat versus mediterranean-style dietary intervention after first myocardial infarction (from the Heart Institute of Spokane Diet Intervention and Evaluation Trial – THIS-DIET). Am J Cardiol 2008; 101: 1523-30.

Autor doniesienia: Monika Przewłocka

Autorzy prezentowanej pracy postanowili sprawdzić, czy u chorych po zawale serca (MI) należy stosować dietę i czy tzw. „zdrowa dla serca” – ubogotłuszczowa dieta jest lepsza od diety śródziemnomorskiej. Badacze ocenili, jaki wpływ ma stosowanie diety w ogóle oraz każdej z tych diet na występowanie zdarzeń sercowo-naczyniowych oraz na przeżycie chorych po pierwszym MI.
W tym celu przeprowadzili badanie kliniczne z randomizacją z udziałem 200 osób. Do badania włączono osoby, które przebyły pierwszy w życiu MI przed mniej niż 6 tygodniami od chwili włączenia do badania. Nie włączono chorych z niewydolnością serca w III i IV klasie wg NYHA, komorowymi zaburzeniami rytmu serca wymagającymi leczenia farmakologicznego lub wszczepienia kardiowertera-defibrylatora oraz ze źle kontrolowanym nadciśnieniem tętniczym.
Chorzy byli losowo przydzielani do dwu grup – leczonych albo dietą ubogotłuszczową (50 osób), albo śródziemnomorską (51 osób).
Grupa kontrolna (101 osób) została odpowiednio dobrana pod względem: czasu dokonania MI, wieku, płci, rodzaju MI, sposobu leczenia MI, obecności cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. Grupa ta również była leczona dietą (uznano, że wobec udowodnionych już korzyści z takiego leczenia u osób po MI niezastosowanie diety byłoby nieetyczne). Osoby z grupy kontrolnej otrzymywały zalecenia dietetyczne od dietetyków pracujących w ośrodkach medycznych, w których były leczone z powodu MI.
Osoby badane same przygotowywały posiłki, opierając się na założeniach każdej z badanych diet. Obydwie diety zawierają dużo świeżych owoców i jarzyn (należy je spożywać ≥5 razy dziennie) oraz produktów zbożowych (pełnoziarnistych). W diecie śródziemnomorskiej dodatkowo zaleca się zwiększone spożycie ryb morskich (3–5 razy na tydzień) oraz oleju z oliwek, oleju canola (kanadyjski olej rzepakowy) oraz soi. Osobom z nadwagą i otyłym dodatkowo zalecano ograniczenia kaloryczne w celu redukcji masy ciała (o 2,5–5 kg w ciągu co najmniej 6 tygodni). Zalecano również ćwiczenia ruchowe oraz zaprzestanie palenia. Każda osoba badana korzystała z dwu konsultacji dietetyka w pierwszym miesiącu badania, a następnie w 3., 6., 12., 18. i 24. mies. badania.
Osoby badane miały okresowo mierzoną masę ciała, ciśnienie tętnicze, wykonywano u nich badanie EKG, kontrolowano leczenie farmakologiczne. Ponadto oznaczano lipidogram, gikemię na czczo, stężenie insuliny, homocysteiny, CRP, 24-godzinne wydalanie białka z moczem oraz klirens kreatyniny. Metodą chromatografii gazowej oznaczano stężenie kwasów tłuszczowych wyjściowo, a następnie co 6 mies.
Na pierwszorzędowy punkt końcowy składały się: zgon z jakiejkolwiek przyczyny, zgon z przyczyn sercowych, zawał serca, hospitalizacja z powodu niewydolności serca, niestabilna choroba wieńcowa, udar.
Drugorzędowym punktem końcowym były pojedyncze elementy złożonego pierwszorzędowego punktu końcowego oraz czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego.
Badanie trwało 5 lat. Zastosowanie statyn, beta-blokerów, inhibitorów enzymu konwertującego nie różniło się w obu grupach. W obu grupach podobnie wzrosło zastosowanie aspiryny. Wskaźnik zaprzestania stosowania diety był niższy, niż oczekiwano (≤10%). Okazało się, że krzywa przeżycia przebiegała podobnie u osób stosujących dietę ubogotłuszczową i śródziemnomorską. Natomiast u chorych z grupy kontrolnej pierwotny złożony punkt końcowy wystąpił istotnie częściej (85 na 101 vs 61 na 101, p <0,001). Iloraz szans wyniósł 0,33 (95% CI 0,18–0,60, p <0,001) dla osób stosujących jedną z badanych diet w porównaniu z osobami z grupy kontrolnej. Jeżeli uwzględniano tylko zgon albo ponowny MI, to wśród chorych leczonych dietą były to 4 osoby ze 101, a w grupie kontrolnej – 18 osób ze 101 (p=0,002). Z 7 zgonów, które wystąpiły w grupie kontrolnej, 3 były następstwem choroby serca (MI, niewydolność, progresja zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych). W obu grupach leczonych dietą wzrosło stężenie cholesterolu HDL i zmalało stężenie trójglicerydów oraz homocysteiny.
W grupie kontrolnej częściej wykonywano angioplastykę wieńcową (PTCA) oraz zabieg wszczepienia pomostów aortalno wieńcowych (CABG) (24 PTCA i 7 CABG vs 15 PTCA i 4 CABG). Nie było różnic w liczbie PTCA i CABG pomiędzy grupą diety ubogotłuszczowej a grupą diety śródziemnomorskiej.
Tak więc okazało się, że stosowanie diety u osób po MI zmniejsza występowanie u tych chorych powikłań sercowo-naczyniowych i wydłuża przeżycie. Stosowanie zwykłej diety ubogotłuszczowej było równie skuteczne jak stosowanie diety śródziemnomorskiej. Wydaje się więc, że zwiększone spożycie kwasów tłuszczowych omega-3 nie przynosi większych korzyści niż stosowanie diety polegającej na ograniczeniu przyjmowania cholesterolu oraz produktów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe. Podobne wnioski wyciągnięto wcześniej na podstawie badania DART (Diet And Reinfarction Trial), w którym zwiększone spożycie ryb nie przyniosło korzyści, a wręcz zaobserwowano wzrost śmiertelności po upływie 2 lat stosowania takiej diety. Jednakże inne badania dotyczące wtórnej prewencji po MI wykazywały korzyści ze stosowania diety ze zwiększoną zawartością kwasów omega-3.
Okres obserwacyjny w prezentowanym badaniu trwał ok. 4 lat, a zatem wykazano, że efekt korzystnego działania diety utrzymuje się w czasie. Ograniczeniem badania jest mała liczba uczestniczących w nim osób.

Dieta w przewlekłej niewydolności układu krążenia

artykuł mgr. Magdaleny Makarewicz-Wujec i dr. n. med. Małgorzaty Kozłowskiej-Wojciechowskiej z Instytutu Żywności i Żywienia

Przewlekła niewydolność układu krążenia to choroba, w której serce w całości, albo jedna z jego komór, nie jest w stanie wykonywać pracy skurczowo-rozkurczowej.

W zależności od stopnia zaawansowania choroby obserwuje się przyspieszenie rytmu serca, zaburzenia wartości ciśnienia tętniczego, duszność (często napadową), obrzęki (zwłaszcza kończyn dolnych), sinicę.

Przyczyny niewydolności krążenia mogą być różnorodne. Począwszy od nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, poprzez wady serca, zapalenie osierdzia, po zawał serca.

Niewydolność krążenia można podzielić w zależności od zaawansowania choroby:

0. stopień I - nie ma żadnych objawów niewydolności krążenia w spoczynku i przy zwykłym wysiłku;
   
   

1. stopień II - przy większych wysiłkach pojawia się zmęczenie i duszność;
   
   

2. stopień III - dolegliwości pojawiają się przy każdym, nawet niewielkim wysiłku, co powoduje niestety konieczność ograniczenia aktywności fizycznej;
   
   

3. stopień IV - objawy niewydolności występują nawet w stanie spoczynku i przy najmniejszym wysiłku fizycznym.

Leczenie objawowe niewydolności krążenia opiera się, oprócz stosowania farmakoterapii, przede wszystkim na zmniejszeniu obciążenia serca dzięki ograniczeniu aktywności fizycznej oraz zmniejszeniu masy ciała, jeśli chory cierpi na nadwagę lub otyłość. Konieczne jest również zastosowanie diety ubogosolnej, niekiedy z ograniczeniem płynów.

Niewiele tłuszczu

Ze względu na tak duże zróżnicowanie nasilenia objawów, przy układaniu diety szczególnie ważne jest określenie dobowego zapotrzebowania energetycznego, zwłaszcza że większość chorych prowadzi półleżący tryb życia, o znacznie ograniczonej aktywności fizycznej. Dlatego dieta nie powinna przekraczać 1500-2000 kcal/dobę. Taki poziom energetyczny nie dopuszcza do odkładania się nadmiaru energii w tkance tłuszczowej pacjenta. W przypadku nadwagi energia diety powinna zostać jeszcze bardziej ograniczona, aby uzyskać spadek masy ciała.

W celu zmniejszenia kaloryczności i zawartości tłuszczu pochodzenia zwierzęcego w diecie należy wybierać chude gatunki ryb i mięs oraz produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu. Tłuszcz nie powinien dostarczać więcej niż 30% energii diety. Zwiększa się natomiast ilość białka 1,5-2 g/1 kg masy ciała ze względu na stosowanie leków moczopędnych.

Mało soli

Ograniczenie ilości sodu w diecie jest spowodowane zatrzymaniem przez nerki jonów sodowych (a co za tym idzie wody) prowadzącym do powstania obrzęków. W ostatnich latach zalecenia dotyczące dozwolonej ilości sodu w diecie znacznie się zmieniły. Do niedawna stosowane były diety bardziej restrykcyjne, nawet tzw. bezsodowe, z których rezygnuje się teraz dzięki możliwości stosowania leków moczopędnych. Dieta bezsodowa, w której dopuszczalna ilość sodu na dobę wynosi 50 mg, ogranicza jadłospis tylko do owoców, soków owocowych oraz ryżu. Włączenie mięsa, produktów zbożowych i mlecznych oznaczałoby przekroczenie limitu 50 mg sodu. Tak jednostronna dieta wiąże się ze znacznym ryzykiem wystąpienia niedoborów białka, witamin i składników mineralnych. Jest również bardzo uciążliwa dla pacjentów.

Obecnie zaleca się nieprzekraczanie 1200 mg sodu na dobę, co odpowiada 3 g soli kuchennej. Dieta przeciętnego Polaka dostarcza ponad 16 g soli kuchennej! Aby ograniczyć ilość sodu w diecie, należy zrezygnować z używania soli kuchennej podczas przyrządzania posiłków. Ponieważ na początku trudno jest się przyzwyczaić do zupełnie nowego smaku potraw, można stosować sól potasową, dostępną w aptekach. Warto również spróbować przypraw ziołowych jak bazylia, tymianek, estragon, które nadają potrawom lekki słonawy smak. Urozmaicenie smakowe daje również czosnek, chrzan, natka pietruszki, koperek, kminek, wanilia oraz sok z cytryny.

Należy unikać produktów, które dostarczają dużo soli, takich jak wszelkiego rodzaju kiszonki (kapusta kiszona, ogórki kiszone) i marynaty, sery żółte, konserwy, śledzie solone, wędzonki, pasztety, wędliny podrobowe, przegryzki w rodzaju słonych paluszków, chipsów i snacków. Bogate w sód są również mieszanki przyprawowe typu jarzynka, Vegeta, kostki rosołowe oraz buliony w proszku. Dużych ilości soli dostarcza także pieczywo, zbożowe produkty śniadaniowe (płatki, kaszki, mŸsli), makarony i wędliny.

Więcej potasu

Podczas przyjmowania leków moczopędnych bardzo często dochodzi do występowania niedoborów potasu, którego duże ilości zostają wydalone z moczem. Dlatego w diecie muszą się znaleźć produkty będące jego najlepszym źródłem, a więc: pomidory, owoce i soki owocowe, mleko, ziemniaki, mięso. Szczególnie godny polecenia jest sok pomidorowy, którego szklanka zawiera około 620 mg potasu. Należy jednak zwrócić uwagę, czy producent soku dla poprawienia jego smaku nie dodał soli. Wtedy lepiej z gotowego soku zrezygnować i przyrządzić go w domu ze świeżych pomidorów. Spośród owoców najwięcej potasu zawierają pomarańcze, banany i awokado. Bogate w potas są również owoce suszone.

Dużo witaminy C

Z moczem wydala się również znaczną ilość witaminy C. Dlatego warto przypomnieć, które produkty są szczególnie bogate w tę witaminę: natka pietruszki (177,7 mg witaminy C/100 g produktu), papryka czerwona (144 mg), brukselka (94 mg), brokuły (83 mg), szpinak (67,8 mg), kapusta włoska (64 mg), kapusta biała (48 mg), cytryna i pomarańcza (49-50 mg). Często jednak samo zwiększenie ilości witaminy C w diecie nie wystarcza i konieczne jest stosowanie jej preparatów.

Potrawy lekko strawne

W niewydolności krążenia bardzo często dochodzi do zaburzeń czynności przewodu pokarmowego. Dlatego należy stosować dietę lekko strawną, z wyłączeniem potraw i produktów długo zalegających w żołądku. Warzywa strączkowe i warzywa kapustne, jeżeli pacjenci źle na nie reagują, powinny być usunięte z jadłospisu z powodu ich właściwości wzdymających.

Aby nie obciążać przewodu pokarmowego, dzienną rację pokarmową należy podzielić co najmniej na 5 małych objętościowo posiłków: I śniadanie, II śniadanie, obiad, podwieczorek i kolację. Ostatni posiłek spożywa się nie później niż 2-3 godziny przed snem. Z powodu zatrzymywania wody w organizmie należy raczej zrezygnować z przyrządzania zup. Ograniczenie ilości wypijanych płynów (do 1 litra na dobę) jest stosowane tylko w przypadku nadmiernego pragnienia lub w bardzo ciężkich przypadkach niewydolności krążenia. Podczas przyrządzania potraw należy unikać smażenia i duszenia poprzedzonego obsmażaniem. Najbardziej wskazane jest gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie w folii oraz duszenie bez obsmażania.

Jadłospis 1	Jadłospis 2
I śniadanie	I śniadanie
Zupa mleczna na płatkach owsianych Kajzerka z margaryną i dżemem	Chleb biały z margaryną Twarożek ze szczypiorkiem Herbata z mlekiem
II śniadanie	II śniadanie
Brzoskwinia Bułka z serkiem twarogowym ziarnistym Sok owocowy	Pomarańcza Jogurt naturalny
Obiad	Obiad
Kurczak pieczony w folii Ziemniaki purŽe Gotowane buraczki Tarta marchewka z jabłkiem	Pulpety z cielęciny Sos koperkowy Ziemniaki z wody Sałata z olejem Sok owocowy
Podwieczorek	Podwieczorek
Jogurt naturalny	Jabłko pieczone
Kolacja	Kolacja
Chleb biały z margaryną Gotowana wołowina Sałatka z pomidorów i ogórków Herbata z mlekiem	Kajzerka z margaryną Ryba gotowana po grecku Herbata z mlekiem

"Żyjmy dłużej" 12 (grudzień) 1999

Dieta zalecana po zawale mięśnia sercowego	Dodaj do notesu

Medycyna, Kuchnia

Dieta zalecana po zawale mięśnia sercowego

Po zawale mięśnia sercowego powstaje duże ograniczenie aktywności chorego, jego dłuższe unieruchomienia powodują dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. W ciągu pierwszych 2-3 dni zaleca się dietę płynną z soków owocowych. Następnie wprowadza się łatwo strawne i łatwo przyswajalne pokarmy w ilości dostarczającej 800 do 1200 kcal. Po tygodniu przechodzi się na dietę przeciwmiażdżycową ze zwiększonym ograniczeniem tłuszczów do 20% zapotrzebowania energetycznego. Dobowa wartość energetyczna diety mieści się w przedziale 1600 do 2200 kcal w zależności od indywidualnych potrzeb; wzrostu, masy ciała, dotychczasowego sposobu odżywiania itp. Takiej ilości energii dostarcza około 300 g węglowodanów, 70 g białka i 80 g tłuszczów. Istotny jest rodzaj tłuszczów; 10 g to tłuszcze ukryte (np. w chudym mięsie), do 20 g może stanowić świeże nietopione masło, 50 g to oleje zawierające wielonienasycone kwasy tłuszczowe (słonecznikowy, sojowy, kukurydziany i oliwa z oliwek).

Niektórzy dietetycy zalecają spożywanie tłuszczów zawierających wielonienasycone kwasy tłuszczowe znajdujące się w tłustych rybach morskich. Tłuszcze te blokują tworzenie się zakrzepów zmniejszając poziom fibrynogenu, zmniejszają poziom trójglicerydów, podnoszą poziom cholesterolu HDL. Również dodatek do potraw czosnku powoduje obniżenie ciśnienia krwi i jej krzepliwości. Po zawale mięśnia sercowego konieczne jest zwiększenie ilości wysoce wartościowego białka, do 1,5 g na kilogram masy ciała. Dieta powinna zawierać składniki mineralne a zwłaszcza potas - 4 g, sód - 3g, magnez - 500 mg, lecytynę, witaminę C, B1, B6, PP.

Mineralne składniki odżywcze	Dodaj do notesu

Medycyna, Kuchnia

Mineralne składniki odżywcze to 22 pierwiastki niezbędne do istnienia i funkcjonowania organizmu żywego. Występują one w ciele człowieka w postaci różnych związków mineralnych, stanowiących około 4% masy ciała. Można je podzielić według ilości lub pełnionej funkcji w organizmie żywym.

Do siedmiu pierwiastków podstawowych (makroelementy), występujących w największej ilości, należą; wapń, potas, sód, magnez, chlor, siarka, fosfor. Pierwiastki śladowe (mikroelementy), to; bor, chrom, cynk, cyna, fluor, jod, kobalt, krzem, miedź, mangan, molibden, nikiel, selen, wanad, żelazo. Umownie, do makroelementów zaliczono minerały, których dzienne, średnie spożycie przekracza 100 miligramów, a mikroelementów, mniej niż 100 miligramów.

Zawartość składników mineralnych w ciele mężczyzny o wadze 70 kg

Składniki mineralne wchodzą w skład struktur organizmu lub uczestniczą w różnych procesach metabolicznych. Można je podzielić na trzy grupy ze względu na pełnioną funkcję.

Grupa pierwsza to związki mineralne, które tworzą elementy strukturalne kości i innych tkanek, należą do nich związki wapnia, fosforu i siarki.

Do drugiej grupy należą pierwiastki biorące udział w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej krwi i tkanek, oraz utrzymania potencjału spoczynkowego błon komórkowych. Należą do nich: sód, potas, magnez, wapń, chlor, fosfor i siarka.

Najliczniejszą grupę stanowią pierwiastki śladowe, niezbędne w tworzeniu enzymów, hormonów i białek transportowych oraz przebiegu procesów metabolicznych. Należą do nich pierwiastki; żelazo, miedź, jod, cynk, mangan, kobalt, molibden, nikiel, chrom, cyna, fluor, wanad, selen, krzem i bor. W śladowych ilościach występuje w organizmie człowieka glin i kadm, pierwiastki, których funkcja nie jest jeszcze dobrze wyjaśniona.

Biopierwiastki występują w organizmie w postaci kwasów, zasad lub soli. Rozpuszczone w wodzie dysocjują na jony dodatnie - kationy i jony ujemne - aniony. Do najważniejszych kationów występujących w płynach ustrojowych należą; kation sodowy-Na⁺, potasowy-K⁺, wapniowy-Ca⁺ i magnezowy-Mg⁺. Z anionów najczęściej występują; chlorki - Cl^-, siarczany - SO₄^-, węglany - CO₃^- i fosforany - PO₄^-. Elektrolity utrzymują równowagę kwasowo zasadową krwi i tkanek. Odczyn krwi jest lekko alkaliczny i wynosi 7,36 do 7,40 pH. Dopuszczalne odchylenia są bardzo niewielkie i ich przekroczenie powoduje kwasicę lub zasadowicę. Powoduje to poważne zaburzenia funkcjonowania organizmu. Wraz z potem, moczem i kałem wydalana jest woda a z nią związki mineralne zużyte podczas przemian metabolicznych. W normalnych warunkach odżywiania i przeciętnym wysiłku fizycznym, organizm utrzymuje równowagę elektrolitów, gdyż spożywane pokarmy dostarczają niezbędne ilości sodu, chloru, potasu, magnezu i siarki. Sytuacja zmienia się podczas intensywnych i długotrwałych wysiłków fizycznych, gdy w każdym litrze potu organizm wydala od 2,3 do 3,4 gramów chlorku sodu oraz innych soli. Jeżeli straty uzupełniane są czystą wodą następuje zaburzenie równowagi pomiędzy stężeniem elektrolitów w komórkach a stężeniem ich w przestrzeniach międzykomórkowych. W procesie osmozy woda z przestrzeni zewnątrzkomórkowych przechodzi do wnętrza komórek gdzie stężenie elektrolitów jest większe. Jednocześnie jony potasu przechodzą z płynów komórkowych na zewnątrz. Proces ten powoduje poważne zaburzenie krążenia, obniżenie zdolności do dalszego kontynuowania wysiłku, do omdlenia włącznie.

Funkcje regulacyjne wszystkich procesów życiowych organizmu pełnią pierwiastki śladowe, oraz niektóre z pierwiastków podstawowych (wapń, magnez, fosfor). Uczestniczą one w reakcjach z białkami, lipidami i witaminami w tworzeniu związków hormonalnych i enzymów. Tworzą jony lub związki umożliwiające przewodnictwo nerwowe, procesy psychiczne i fizyczne.

Utrzymanie fizjologicznej równowagi w organizmie zależy od optymalnej ilości minerałów. Już w procesie przyswajania z pokarmów jeden z minerałów może blokować lub umożliwiać przyswajanie innego. Relacja taka zachodzi pomiędzy wapniem, magnezem i fosforem lub żelazem, cynkiem, miedzią i wapniem.

Piramida zdrowego żywienia	Dodaj do notesu

Medycyna, Kuchnia

Piramida zdrowego żywienia

To praktyczne zalecenia zestawienia porcji żywieniowych produktów spożywczych w codziennej, zrównoważonej diecie. Zestawienie przedstawiane jest w postaci graficznej piramidy, której poziomy określają grupy produktów i ich ilości. Piramida zdrowego żywienia została opracowana w Stanach Zjednoczonych przez Departament Rolnictwa oraz Departament Zdrowia i Opieki Społecznej i jest skrótowym, graficznym zestawieniem zaleceń żywieniowym. Polscy dietetycy przystosowali ją do polskich warunków, w prowadzając nieznaczne zmiany zalecanych ilości porcji niektórych grup produktów.

Podstawę piramidy i codziennej diety stanowią produkty zbożowe, których zaleca się spożywać około 6 porcji dziennie (USA-6 do 11 porcji).

Drugi poziom piramidy to 4 porcje warzyw i 3 porcje owoców.

Trzecim poziom to 2 do 3 porcji mleka i produktów mlecznych oraz 2 do 3 porcji mięsa, ryb, jaj, nasion roślin strączkowych lub orzechów.

Na szczycie piramidy znajdują się tłuszcze i słodycze, których spożycie powinno się maksymalnie ograniczać.

Rozmieszczenie ilości porcji żywności w poszczególnych posiłkach zależy od ilości posiłków dziennie. Najbardziej wskazane jest rozłożenie spożywanych pokarmów na 5 posiłków dziennie lub co najmniej 3 posiłki. Produkty zbożowe powinny występować prawie w każdym posiłku, warzywa i owoce w trzech, produkty mleczne w trzech lub dwóch a mięso w jednym lub w dwóch posiłkach.

Mniejsze objętościowo posiłki są lepiej trawione i przyswajane co pozwala na bieżące wykorzystywanie składników odżywczych w procesach metabolicznych. Mniejsza ilość posiłków lub jedzenie nieregularne powodują okresowe braki szybko zużywanych składników pokarmowych. Po obfitym posiłku organizm zużywa dużo energii na trawienie a układ pokarmowy i narządy wewnętrzne są nadmiernie przeciążone. Po obfitym posiłku organizm nie ma możliwości bieżącego zużycia przyswojonego pokarmu i magazynuje go w postaci rezerw tłuszczowych. Powoduje to również osłabienie sprawności działania układu odpornościowego, który zastaje zaangażowany w transport cząsteczek tłuszczów do różnych tkanek.

Dla praktycznego określenia składu ilościowego posiłków konieczna jest znajomość przyjętych wielkości porcji produktów spożywczych.

Przykładowe porcje produktów spożywczych.

Produkty zbożowe; mała bułka, lub 1/2 dużej bułki, kromka chleba, 4 kromki pieczywa chrupkiego, 1/2 szklanki gotowanej kaszy, płatków zbożowych lub ryży, 1 szklanka makaronu, 1/3 szklanki suchych płatków lub musli.

Warzywa; Duży ziemniak lub dwa małe, średni ogórek, papryka lub pomidor, 1 szklanka surówki z warzyw, 2-3 gotowanych warzyw (szpinak, brokuły, kapusta, buraczki, fasolka itp.), 5-6 liści sałaty, 3/4 szklanki soku z warzyw.

Owoce; średnie jabłko, gruszka banan, pomarańcza, szklanka malin, truskawek, wiśni, borówek, winogron, 1/2 grejpfruta, 3/3 szklanki soku z owoców.

Mleko i produkty mleczne; szklanka mleka, kefiru, jogurtu, średni plaster twarogu, mały serek topiony, 2 plastry sera żółtego.

Mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych, orzechy; około 100 gramów chudego mięsa, 1/2 piersi kurczaka lub udko, 5-6 cienkich plastrów wędliny, ryba około 100 gramów, 2/3 szklanki ugotowanych nasion strączkowych (fasola, groch, soja), 2 jajka - jeden lub dwa razy w tygodniu, 1/2 szklanki orzechów.

Tłuszcze i słodycze; 1 łyżeczka oleju, małe ciastko, 4-6 cukierków, 1/4 czekolady, gałka lodów, 30 gramów chipsów, łyżka miodu lub dżemu.

Oprócz wyszczególnionych produktów organizm człowieka dorosłego zużywa, w optymalnej temperaturze i wilgotności powietrza, w ciągu doby 2 do 3 litrów wody. Około 1,5 litra wody powinno być dostarczone w postaci płynów a reszta w pokarmach. Odwodnienie organizmu jest o wiele bardziej groźne w skutkach jak niedożywienie, gdyż większość procesów biochemicznych organizmu przebiega w roztworach wodnych.

Produkty stosowane w diecie powinny posiadać wysoką wartość odżywczą. Należy unikać produktów wysoko przetworzonych, pozbawionych wielu wartościowych składników oraz zawierających dużo soli, cukru, szkodliwych tłuszczów i syntetycznych substancji smakowych i konserwujących.

Zaleca się unikać dodatkowego spożywania tłuszczów poza wartościowymi olejami zawierającymi wielonienasycone kwasy tłuszczowe, najlepiej w postaci surowej (np.w sałatkach). Dzieciom do trzeciego roku życia należy podawać masło i oliwę z oliwek oraz oleje, sojowy, słonecznikowy oraz rzepakowy bezerukowy. W starszym wieku należy ograniczać spożywanie masła na rzecz miękkich margaryn zawierających nie więcej niż 1% tłuszczów trans. Również spożywanie słodyczy powinno być okazjonalne, trzy, cztery porcje w tygodniu. Większość słodyczy to produkty wysokoprzetworzone, zawierające dużo dodatków chemicznych, barwników, konserwantów, związków zapachowych, polepszaczy smaku, tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans. Podobne właściwości mają chipsy i inne chrupki smakowe, zawierające dużo soli, cukrów, przypraw i tłuszczów, często w szczególnie szkodliwej postaci utlenionej. Produkty te poza wartościami smakowymi, raczej szkodzą.

Do produktów o wysokiej wartości odżywczej należą; chleb razowy i pełnoziarniste kasze, ziemniaki, różnorodne świeże warzywa i owoce, chude mleko, jogurt, chude sery białe, nasiona roślin strączkowych, chude mięso i ryby, tłuste ryby morskie, oliwa z oliwek, oleje roślinne zawierające NNKT.

Jadłospis sporządzony według zaleceń piramidy zdrowego żywienia dostarcza około 2000 kilokalorii dziennie. Jest to ilość prawie wystarczająca dla kobiet wykonujących pracę siedząca. Wielkość całkowitej przemiany materii jest indywidualna i zależy od, wieku, płci, rodzaju pracy zawodowej i aktywności pozazawodowej.

Planowanie ilości spożywanych pokarmów powinno uwzględniać indywidualne potrzeby energetyczne. Bardzo istotnym jest stosowanie w jadłospisie różnorodnych pokarmów o wysokich wartościach odżywczych co zabezpiecza przed niedoborami lub nadmiarem niektórych składników pokarmowych. W każdym posiłku powinny znajdować się produkty przynajmniej z trzech grup przedstawionych w piramidzie zdrowia.

Należy unikać łączenia w jednym posiłku potraw ciężko strawnych. Najlepiej gdy potrawy są przygotowywane bezpośrednio przed spożyciem a nie wielokrotnie odgrzewane, gdyż podczas przechowywania tracą wiele wartości odżywczych i mogą ulec zepsuciu. Posiłki powinny zawierać zrównoważoną ilość produktów po względem ich kwasotwórczości i zasadotwórczości. Zasadotwórcze są warzywa, owoce i produkty mleczne, a kwasotwórcze, produkty zbożowe, mięso, ryby i jaja. W okresie zimy lepiej ograniczać spożywanie nowalijek, które są wyhodowane z użyciem dużej ilości nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Bezpieczniejsze są warzywa mrożone, kiszone lub przechowane ze zbiorów jesiennych.

Aby zapobiec kumulowania się w naszym organizmie szkodliwych substancji należy unikać kupowania produktów pochodzących z tych samych źródeł, np. ciągle tych samych ryb, z tych samych łowisk, które mogą zawierać trujące metale ciężkie (rtęć, kadm). Dotyczy to również warzyw i owoców, nawet gdy jest to tak zwana żywność ekologiczna. Żywność ta nie ma obecnie w Polsce dokładnie określonych norm i odpowiedniej kontroli handlowej. Stosowanie w uprawie nawozów naturalnych i biologicznej ochrony roślin przed szkodnikami nie gwarantuje że w glebie nie ma substancji toksycznych lub uprawa nie została skażona przez środki ochrony roślin zastosowane na sąsiednim polu.