Rehabilitacja fizyczna po zawale serca /wg prof. St. Rudnickiego/

Rehabilitacja kardiologiczna

Cele: przeciwdziałanie skutkom unieruchomienia, uzyskanie poprawy wydolności wieńcowej i krążenia, poprawa ogólnej sprawności fizycznej.

Kryteria kwalifikacji: stabilna choroba wieńcowa, zachowana wydolność serca, bez złożonych zaburzeń rytmu i przewodzenia, bez nadciśnienia tętniczego lub nadciśnienie kontrolowane farmakologicznie, zachowana wydolność innych narządów.

Rehabilitacja kardiologiczna może ulec przyspieszeniu lub zwolnieniu w zależności od stanu klinicznego pacjenta. Lekarz kwalifikuje do odpowiedniego modelu i cykli rehabilitacji fizycznej kontroluje jej przebieg i ocenia efekty.

Kryteria zawału niepowikłanego wg WHO: gdy w ciągu 3-5 dni od wystąpienia ostrego incydentu nie stwierdza się: wstrząsu kardiogennego, poszerzenia strefy martwicy, niedokrwienia, groźnych dla życia zaburzeń rytmu i przewodzenia, ostrej niewydolności lewokomorowej, poważnych chorób współistniejących.

Prewencja wtórna zawału serca i choroby wieńcowej: Stałe zwalczanie czynników ryzyka choroby wieńcowej tj. palenia tytoniu, otyłości - redukcja wagi ciała, leczenie i kontrola nadciśnienia, cukrzycy, dny moczanowej, kontrola zaburzeń gospodarki lipidowej, wyrobienie nawyku aktywności fizycznej, prewencja farmakologiczna.

Zawał serca niepowikłany. Model A. I etap - rehabilitacja szpitalna: ćwiczenia indywidualne, oddechowe, dynamiczne małych grup mięśniowych. Kwalifikacja w zależności od rozległości zawału i zaburzeń kurczliwości serca. W okresie I ćwiczenia oddechowe, dynamiczne małych grup mięśniowych, izometryczne, relaksacyjne. W okresie II ćwiczenia oddechowe, dynamiczne większych grup mięśniowych, izometryczne i koordynacyjne. W okresie III ćwiczenia oddechowe, dynamiczne dużych grup mięśniowych, izometryczne, koordynacyjne, ogólnousprawniające, dawkowany marsz, wchodzenie po schodach do I-go piętra. Wszystkie ćwiczenia wykonujemy do 20-30% wzrostu tętna spoczynkowego.

Model 7-dniowy w przypadku niewydolności wieńcowej, zawału niepełnościennego dolnego lub tylnego. Okres I - Czas ćwiczeń 5-7min. leżenie→ siadanie na łóżku→ siadanie na wózku - dzień 2-3. Okres II - czas ćwiczeń 10-15min. siadanie na łóżku→ siadanie na krześle→ pionizacja i chodzenia - dzień 4-5. Okres III - czas ćwiczeń 15-20min. siadanie na krześle→ pionizacja i chodzenie→ chodzenie po schodach - dzień 6-7.

Model 10-dniowy w przypadku zawału dolnego lub tylnego. Okres I - Czas ćwiczeń 5-7min. leżenie→ siadanie na łóżku→ siadanie na wózku - dzień 2-4. Okres II - czas ćwiczeń 10-15min. siadanie na łóżku→ siadanie na krześle→ pionizacja i chodzenia - dzień 5-7. Okres III - czas ćwiczeń 15-20min. siadanie na krześle→ pionizacja i chodzenie→ chodzenie po schodach - dzień 8-10.

Model 14-dniowy w przypadku zawału ściany przedniej, przedniobocznej, lub koniuszka Okres I - Czas ćwiczeń 5-7min. leżenie→ siadanie na łóżku→ siadanie na wózku - dzień 2-5. Okres II - czas ćwiczeń 10-15min. siadanie na łóżku→ siadanie na krześle→ pionizacja i chodzenia - dzień 6-10. Okres III - czas ćwiczeń 15-20min. siadanie na krześle→ pionizacja i chodzenie→ chodzenie po schodach - dzień 11-14.

Kryteria kwalifikacji do II etapu Modelu B w warunkach ambulatoryjnych: wiek chorych <50lat, czas od przebytego zawału 4-6 tygodni, stan kliniczny: zachowana wydolność serca w badaniu klinicznym i radiologicznym, czyli: stabilność wieńcowa, brak złożonych i napadowych zaburzeń rytmu serca, brak istotnych zaburzeń kurczliwości lewej komory, test wysiłkowy kwalifikacyjny /obciążenie >50wat, bez zab. rytmu, bez bólu wieńcowego, bez cech niewydolności serca w czasie i po wysiłku/, zgoda pacjenta na ten rodzaj rehabilitacji.

Korzyści z prowadzonej systematycznie rehabilitacji fizycznej: wydajniejsza praca serca, mniejsze zużycie tlenu na jednostkę energii, większa tolerancja na gwałtowny lub niespodziewany wysiłek, większa wydajność mm szkieletowych, normalizacja wagi ciała, usprawnienie gospodarki tłuszczowej, poprawa stanu psychicznego, większe poczucie bezpieczeństwa, zwiększenie wydajności pracy fizycznej, zahamowanie rozwoju miażdżycy.

Model B - zawał serca powikłany. I etap - rehabilitacja szpitalna, 20 dni i więcej. Ćwiczenia wykonujemy do 20% wzrostu tętna spoczynkowego.

Okres I - dzień 3-9, czas ćwiczeń 5-7min. ćwiczenia oddechowe, dynamiczne małych grup mięśniowych, izometryczne, relaksacyjne.

Okres II - dzień 10-15, czas ćwiczeń 10-15min. ćwiczenia oddechowe, dynamiczne większych grup mięśniowych, izometryczne, relaksacyjne, koordynacyjne.

Okres III - dzień 16-20 i dłużej, czas ćwiczeń 15-20min. ćwiczenia oddechowe, dynamiczne dużych grup mięśniowych, ogólnousprawniające, dawkowany marsz, próba chodzenia po schodach do I-go piętra.

II etap - rehabilitacja poszpitalna wczesna. W warunkach stacjonarnych lub w warunkach ambulatoryjnych 3 tygodnie od zawału. Czas trwania rehabilitacji 4-6 tygodni.

Ustalenie wskazań do koronarografii i leczenia inwazyjnego. Próba wysiłkowa submaksymalna do 70% tętna maksymalnego. Wyniki:

≥100wat I klasa NYHA - model A - ćwiczenia 2x dziennie po 15-20min. trening na sali gimn. 3x w tygodniu 30-40min. Odczyn tętna - wzrost tętna w czasie treningu w granicach 60-80% wartości wzrostu tętna uzyskanego w czasie próby wysiłkowej.

II klasa NYHA, 75wat - model B - ćwiczenia 2x dziennie po 10-15min. trening interwałowy na ergometrze - 4min. pracy/2min. odpoczynku, trening na sali gimn. 3x w tygodniu 30-40min. Odczyn tętna - wzrost tętna w czasie treningu w granicach 60-80% wartości wzrostu tętna uzyskanego w czasie próby wysiłkowej.

Próba wysiłkowa dodatnia (zmiana - ST-T, zaburzenia rytmu, ból wieńcowy), <75wat, II/III klasa NYHA - model C - rozruch 1-2x dziennie po 5-10min. , ćwiczenia oddechowe 20-30 min. lub trening na interwałowy na ergometrze 4min. pracy/3min. odpoczynku. trening na sali gimn. 3x w tygodniu 20-30min. Odczyn tętna - wzrost tętna w czasie ćwiczeń do 30% wartości tętna spoczynkowego.

Przeciwwskazanie do próby wysiłkowej - wiek >65latM, 60latK, III/IV klasa NYHA - model D - ćwiczenia indywidualne oddechowe, spacery. Odczyn tętna - wzrost tętna w czasie ćwiczeń do 10-15% wartości tętna spoczynkowego.

III etap - rehabilitacja ambulatoryjna (późna). 8-12 tygodni od zawału, czas trwania - nieograniczony czasowo. Próba wysiłkowa submaksymalna 85-90% tętna maksymalnego.

Model A - ≥100wat, próba wysiłkowa po każdym cyklu, ewentualnie co 6m.-cy. - Czas trwania cyklu treningowego - 3m.-ce: cykl I indywidualny: kontrolowany trening interwałowy na ergometrze do 45min. 3x w tygodniu, cykle II-IV grupowe na sali gimnastycznej, cykl II - 3x w tygodniu po 45min. lub 2x w tygodniu po 60min., cykl III - trening stacyjny 2x w tygodniu po 60min., cykl IC gra w piłkę siatkową 2x w tygodniu po 60-90min. Odczyn tętna - wzrost tętna w czasie treningu w granicach 60-85% przyrostu tętna uzyskanego w czasie próby wysiłkowej. Zajęcia uzupełniające - codzienne gimnastyka 2x dziennie po 10-15 min, marsze, rower, działka, pływanie, marszobieg przy wzroście tętna do 30% tętna spoczynkowego.

Model B 50-75wat, próba wysiłkowa po zakończeniu cyklu - program rehabilitacji: trening na ergometrze 3x w tygodniu po 45min.,m. interwałowy 4min pracy/3min. odpoczynku lub 4min pracy/2min. odpoczynku przez 3m-ce (16-24 treningi) następnie jeden z cykli sali gimnastycznej. Wzrost tętna 50-70% przyrostu tętna w próbie wysiłkowej. Zajęcia uzupełniające: gimnastyka 2x dziennie po 10-15min. spacery, marsze, działka, hobby. Przy wzroście tętna do 20% wartości tętna spoczynkowego.

---