Przemoc to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem. Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza czyli ofiara poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych.

Przemoc ma miejsce wówczas, gdy uczeń atakujący jest silniejszy fizycznie lub psychicznie. Cechą charakterystyczną jest zatem nierównowaga sił.

Prześladowanie i dokuczanie może dotyczyć każdego, niezależnie od jego wyglądu, umiejętności, zdolności czy sprawności fizycznej.

Konsekwencje przemocy ponoszą wszyscy uczestnicy takich sytuacji. Ofiary przeżywają trudne emocje - poczucie poniżenia i upokorzenia, wstyd, lęk, rozpacz i smutek. Długofalowe skutki dla ofiar to obniżona samoocena i problemy społeczne - trudności w nawiązywaniu kontaktów, skłonność do izolacji.

Przemoc rówieśnicza przybiera różne formy.
Najogólniej można podzielić je na trzy grupy:

przemoc fizyczna

• bicie

• popchnięcia

• podcinanie

• wymuszanie pieniędzy

• zamykanie w pomieszczeniach

• niszczenie własności

• kopanie

• plucie

przemoc słowna

• przezywanie

• wyśmiewanie

• grożenie

• ośmieszanie

• plotkowanie

• namawianie się

• szantażowanie

• obrażanie

przemoc bez użycia słów i kontaktu fizycznego

• wrogie gesty

• miny

• izolowanie

• manipulowanie związkami przyjaźni

Czynniki ryzyka wystąpienia przemocy w szkole:

Można wymienić następujące grupy czynników ryzyka eskalacji przemocy w szkole:

1. Niewłaściwy system norm m.in.:

• sprzeczność koncepcji wychowania i postępowania

• normy preferujące użycie siły

• nieprzestrzeganie norm przez osoby znaczące

2. Brak reakcji na zachowania agresywne m.in.:

• brak reakcji na drobne wykroczenia typu wagary, spóźnienia, graffiti

• brak reakcji ze strony nauczycieli na zachowania agresywne uczniów, bagatelizowanie ich

• konflikty długo pozostają nierozwiązane, brak skutecznej mediacji

• bierność świadków

3. Czynniki związane z organizacją nauczania m. in.:

• nuda, brak zagospodarowania czasu

• ograniczenie przestrzeni, zagęszczenie, hałas

• brak możliwości relaksu i odprężenia (dla uczniów i nauczycieli)

• mała ilość zajęć pozalekcyjnych zajęć pozalekcyjnych.

Aby lepiej móc przeciwdziałać rodzącej się agresji należy umieć rozpoznać

sylwetkę agresora i ofiary.

Agresor wyróżnia się:

− impulsywnością

− niską samokrytyką

− lękiem

− niską tolerancją na frustrację

− łatwym kontaktem z otoczeniem

− prestiżem w otoczeniu

− brakiem poczucia wstydu

− zewnętrzną sterownością

− kłopotami przystosowawczymi

− monopolizuje uwagę na sobie

− często grozi i poniża innych

− wymusza drobne usługi

− uzyskuje akceptację otoczenia; jest gwiazdą socjometryczną

− wybierany jest na lidera.

Tymczasem ofiara odznacza się:

− niską samooceną (ma utrwalone poczucie krzywdy)

− wrażliwością

− pasywnością

− ukrywaniem własnych potrzeb

− dolegliwościami somatycznymi (częste bóle brzucha, głowy)

− identyfikacją z agresorem

− utratą tożsamości

− dobrym kontaktem z dorosłymi

− unikaniem rówieśników

− poczuciem żalu i krzywdy

Wbrew potocznym opiniom ofiarą przemocy nie zostaje dziecko ze względu na swoją tuszę, kolor włosów, okulary czy dobre stopnie. Takie dzieci mogą być narażone na ataki ze strony swoich kolegów częściej niż pozostałe, jeśli jednak umieją się temu aktywnie przeciwstawić, zaczepianie zwykle szybko ustaje. To raczej wewnętrzne cechy dziecka i sposób jego zachowania decydują o tym, że staje się ono obiektem długotrwałego prześladowania.

Cechy ofiary pasywnej:

• jest wrażliwa i nieśmiała

• ostrożna w kontaktach z innymi

• ma trudności z zaistnieniem w grupie rówieśniczej

• jest niepewna i lękowa

• nie potrafi się bronić, atakowana - płacze, wycofuje się, ucieka

• czuje się małowartościowa, nie potrafi właściwie ocenić swojej sytuacji

• ma poczucie osamotnienia i opuszczenia

• zwykle nie ma w klasie żadnego dobrego przyjaciela

• ma negatywne nastawienie do stosowania przemocy

• może być słabsza fizycznie (dotyczy to zwłaszcza chłopców)

• często ma lepszy kontakt z dorosłymi niż z rówieśnikami

• może mieć bliższe od przeciętnych kontakty z rodzicami, szczególnie z matką (ta bliskość często oznacza nadopiekuńczość)

Cechy ofiary prowokującej:

• ma problemy z koncentracją, skupieniem się

• wyróżnia się niespokojnym zachowaniem, często nadaktywnością

• wprowadza zamieszanie, niepokój

• wytwarza wokół siebie atmosferę irytacji i napięcia

• jej zmienne humory są przyczyną częstych konfliktów z kolegami

• jej zachowanie może być odbierane przez większość klasy jako prowokujące i może powodować negatywne reakcje ze strony innych.

Pomoc dziecku-ofierze polega przede wszystkim na zapewnieniu mu poczucia bezpieczeństwa w szkole. Nauczyciel powinien porozmawiać z uczniem o istniejącej sytuacji oraz zapewnić go, że zrobi wszystko, aby przemoc więcej się nie powtórzyła. Po podjęciu tego typu działań, nauczyciel może dodatkowo wspierać dziecko na kilka sposobów:

• okazywanie zainteresowania uczniowi

• pozytywne wzmacnianie ucznia i dodawanie mu odwagi

Zasady postępowania wobec sprawców:

• cykl rozmów, Należy podjąć cykliczne rozmowy ze sprawcą, których celem jest doprowadzenie do przerwania stosowania przez ucznia przemocy, Rozmowy powinny kończyć się spisaniem z uczniem umowy, Aby umowa przyniosła efekt, powinna być sformułowana bardzo precyzyjnie i zawierać informację o konsekwencjach jej nie dotrzymania.

• monitorowanie zachowania ucznia

• nagradzanie i karanie

Prawie każdy uczeń przynajmniej raz doświadczył przemocy ze strony rówieśników.

http://www.przemocwszkole.org.pl/zatrzymaj_przemoc.php

http://www.szkolabezprzemocy.pl/73,przemoc-w-szkole

http://www.sp3.lubsko.pl/Agresja.pdf