Barok-Europa-połowa XVI-konca-XVII

Polska-koniec XVI do poł.XVIII

Portugalskie określenie perły o nieregularnym kształcie lub

termin oznaczający w dawnej logice rodzaj niepoprawnego rozumowania.

Cechy baroku:

bogactwo,oryginalność,kontrast,ruch,emocjonalność,dynamika,

ekspresja,niepokój,nieład,niejasność,indywiduazlizm,dysharmonia.

Cechy dramatu szekspirowskiego

* zerwanie z zasadą trzech jedności

* wrażliwość i wyobraźnia teatralna twórcy oraz widza

* ukazanie wiecznych dylematów człowieka

* tragizm i komizm życia na różnych szczeblach społecznych

* tajemniczość

Cechy teatru elżbietańskiego.

łamał zasadę trzech jedności i Decorum,

pojawiały się elementy fantastyczne, zbudowanie sceny otoczonej

z trzech stron widownią,w rolach kobiecych występowali chłopcy i

mężczyźni, łączenie tragizmu z komizmem.

Cechy:patriotyzm,obżarstwo i opilstwo,kłótliwi,nietolarancja,

Nie interesują go losy innych,Dba wyłącznie o własny interes,

Uchodzi za typowego awanturnika,odwaga jak i męstwo,

ierni swojej ojczyźnie , odznaczali się honorowością a także walecznością.

(J.CH.Pasek-pamiętniki,Potocki-wojna Chocimska,

Potocki-veto albo nie pozwalam,Ernest bryll-portret sarmacki)

FILOZOFIA

być albo nie być-człowiek ma do wyboru,albo znosić przeciwności losu,

niepewność egzystencji,być wiernym humanizmowi,czy poddać się,okazać

bezsilność wobec przemijania,trudności życia,zdradzić humanizm i moralność,umrzeć.

topos życia teatru-motyw teatru w teatrze(hamlet-szekspira)-świat to wielki spektakl.

topos życia-snu--porównanie życia do snu,"jest sporne,czy się śpi,czy się jest na jawie".

Nurty literackie

Konceptyzm-był to główny kierunek literatury barokowej.cechował się kunsztowną

ornamentyką, dziwnymi metaforami, paradoksami,językiem bogatym i niezwykłym,

Marinizm-styl poetycki,ktorego cechują kunsztowne metafory,kwieciste słownictwo,

bardzo efektowna forma, nadużywaniem różnorodnych środków stylistycznych.

POJECIA

metafizyka- dział filozofii zajmujący się przedmiotami wykraczającymi poza

doświadczenie i zmierzający do poznania "istoty"

ęłęóEmpiryzm-stoi w ostrej sprzeczności z racjonalizmem filozoficznym, który głosi, że źródłem

poznania są właśnie idee, zaś bodźce zmysłowe mają znaczenie drugorzędne

Sarmatyzm- zespół cech przypisywanych obyczajowości, umysłowości,

kulturze i literaturze warstwy szlacheckiej w Polsce od schyłku

XVI w. do końca XVIII w.

Marinizm-styl poetycki,ktorego cechują kunsztowne metafory,kwieciste słownictwo,

bardzo efektowna forma, nadużywaniem różnorodnych środków stylistycznych.

Makaronizowanie-wplatanie w tekst rodziny wyrazów i zwrotów obcych.

Ksenofobia-niechęć do cudzoziemszczyzny i lęk wobec obcych.

Koncept-niezwykła pomysłowość poety dążąca do nieustannego

zadziwienia czytelnika.Poeta poróbuje odtworzyć dziwną,niepojętą

naturę świata.

Vanitas(topos marności)-różne literackie i artystyczne prezentacje kruchości

ludzkiego istnienia.

Epitafium-napis nagrobkowy lub utwór poetycki sławiący zmarłego(Epitafium Rzymowi).

Manieryzm-nurt w sztuce będącym przejściową fazą od renesansu do baroku.odejście

od harmonii renesansu,subiektywizm,ekspresja,wirtuozeria,dekoracyjność.

Oksymoron-połączenie dwóch sprzecznych ze sobą wyrazów.

Figura sumacji-rodzaj puenty polegający na zebraniu najważniejszych w wierszu słów,

motywów lub pojęć po to,by przedstawić je w nowy zaskakujący sposób

Kompozycja łańcuchowa(konkatencja)-sposób rozwijania wypowiedzi za pomocą

powtózenia i dopełnienia jakiegoś elementu poprzedniego.

penegiryk-poeta związany z dworem królewskim lub magnackim,który często pisywał

utwory wychwalające snoty swojego pana.

Ekwiwokacja-używanie tego samego słowa w różnych znaczeniach

Inwersja-fałszywe,iluzjonistyczne znaczenia

racjonalizm-pogląd filozoficzny polegający na uznaniu absolutnego pryzmatu rozumu

w procesie poznawania świata.

opera-łaczy słowo,muzykę i obraz.Sceniczne dzieło muzyczne w którym muzyka

współdziałą z akcją dramatu.

Eufenizmy-wyrazy i wyrażenia,których uzywa sie zastepczo,aby uniknąć nazwania

czegos wprost.

kontreformacja-ruch ktory zmierzał do odnowy kościoła a zarazem skierowany byl

przeciwko różnowiercom.

sylwa-rekopisy o różnorodnej zawartości(narodziny,uroczystosci,wymowy wygłaszane

w sejmach i sejmikach)

paradoks - twierdzenie lub rozumowanie sprzeczne z przyjętym ujęte w błyskotliwą wypowiedź

antyteza - przeciwstawienie; zestawienie pojęć i sądów społecznych lub kontrastowych

Turpizm-włączania do literatury współczesnej motywów brzydoty,nędzy,kalectwa i choroby.

człowiek igrzysko boze-wacław potocki

monolog hamleta-szekspir

zycie to teatr-monolog makbeta-szekspir

tren fortynbrasa-zbigniew herbert

epitefium rzymowi-m.sęp-szarzyński

krótkość zywota-d.naborowski(godzina za godziną)

róża - naborowski

niestatek-j.a.morsztyn

człowiek-potocki

niechaj spi pijany-potocki

żywot - sen i cień-morsztyn

życie jest snem-pedro calderon de la borca

do tejze-morsztyn

do trupa-morsztyn(leżysz zabity)

wojna chocimska-potocki(wszyscy oczy i serca)

pamietniki-jan chryzostom-pasek

list do marysienki -sobieski

na oczy królewny angielskiej-naborowski

o nietrwałej milości rzeczy do świata-szarzyński

o swej pannie-morsztyn(biały łabęć)

nadobna paskwalina-samuel twardowski