Wybór publiczny

wybór publiczny - decyzje o wydatkowaniu publicznych funduszy na zakup i udostęonianie dóbr publicznych

cena podatkowa - jest to kwota, którą musi zapłacić jednostka (obywatel), jeśli ma zostać wyprodukowana dodatkowa jednostka dobra publicznego

progresywny sysytem podatkowy - kwota zapłaconego podatku zwiększa się bardziej niż proporcjonalnie wraz ze wzrostem dochodu

regresywny system podatkowy - kwota zapłaconego podatku zwiększa się mniej niż proporcjonalnie wraz ze wzrostem dochodu

paradoks Condorceta - gdy występuje cykliczność preferencji i nie można rozstrzygnąć głosowania większościowego

twierdzenie Arrowa o niemożności - nie istnieje system, który jest w stanie spełnić wszystkie poniższe warunki łącznie, tj. *przechodniość preferencji globalnych, *niedyktatorski charakter, *niezależność od innych wariantów, *nieograniczony zakres liczby wariantów/preferencji

preferencje jednoszczytowe - istnieje gwarancja równowagi w głosowaniu większościowym

preferencje wieloszczytowe - nie spełniają kryterium preferencji jednoszczytowych

median voter (średni głosujący) - osoba o preferencjach odzwierciedlających medianę rozkładu głosów w danym głosowaniu

równowaga Lindahla - podaż dóbr publicznych wyznaczona jest przez przecięcie krzywej podaży z krzywą popytu zbiorowego (która z kolei jest agregatem krzywych popytu indywidualnego, które pokazują zależność między ceną podatkową a zapotrzebowaniem na dobra publiczne). Równowaga Lindahla prezentuje zbiór cen podatkowych, dla których każdy obywatel preferuje taką samą wielkość dóbr publicznych (G - wydatków rządowych)

Równowaga istnieje wtedy, gdy krzywa popytu reprezentująca krańcowe korzyści, przetnie się z krzywą podaży reprezentującą miarę kosztu krańcowego -> optimum Pareto

Równowaga Lindahla jest pareto-optymalna, jednak wyborcom nie opłaca się ujawniać swoich preferencji, ponieważ musieli by ponieść większe koszty (dobra publiczne są finansowane z ich podatków, więc jeśli będą chcieli dużo dóbr publicznych, zapłacą większe podatki)

krańcowa stopa substytucji - stosunek wymiany przy którym konsument skłonny jest dokonać wymiany dobra X na Y

ADMINISTRACJA PUBLICZNA I EFEKTYWNOŚĆ

Dwa rodzaje efektywności:

* alokacyjna - czy poziom zatrudnienia w tym sektorze jest odpowiedni (alokacyjna mówi o stosunku zatrudnienia czynników wytwórczych)

* x-efektywność - czy usługi produkowane w tym sektorze są wytwarzane przy minimalnym koszcie

* nieefektywność techniczna (część x-efektywności) mówi, że dany produkt wytwarzany jest przy zbyt wielkim nakładzie (marnotrawstwo)

* nieefektywność alokacyjna - firma produkuje nieodpowiednią ilość przy nieodpowiednich nakładach

Biurokrata utrzymuje się z budżetu, więc będzie opowiadał się za maksymalizacją wydatków budżetowych

W przypadku administracji publicznej (monopolu), gdzie nie ma bodźców do eliminowania strat, x-nieefektywność przenoszona jest na podatnika w postaci wyższych podatków lub spaku jakości świadczonych usług

W przypadku "rynkowego" monopolu x-nieefektywność przenoszona jest w postaci wyższych cen lub niższych dywidend

INKREMENTALIZM - jest częścią modelu sekwencyjnego i obrazuje sposób podejmowania decyzji przez administrację publiczną. Budżet budowany jest ewolucyjnie na podstawie poprzednich lat.

budżet strukturalny - pokazuje jak kształtowałyby się wydatki państwa, gdyby gospodarka działała przy pełnym zatrudnieniu i produkcji (stan potencjalny)

złota reguła finansów publicznych - z deficytu finansować tylko wydatki inwestycyjne, zaś wydatki bieżące powinny być pokrywane z dochodu budżetu

teoria agencji - w przedsiębiorstwie, gdzie istnieją pryncypałowie i agenci działający na ich rzecz istnieje pokusa nadużycia. Agent posiadając lepszą informację od pryncypała, może działać na własną korzyść, a nie na korzyść pryncypała.

model Niskanena - opisuje sposób postępowania urzędników i dostarcza narzędzi do oceny ich efektywności