ukł kostny

ęęłęóNarząd ruchu

Narząd ruchu - jest to część organizmu odpowiadająca za utrzymanie postawy i wykonywanie ruchów.
Ze względu na budowę i właściwości narząd ruchu człowieka dzielimy na:

1.Układ szkieletowy (część bierna) składający się z:

2. Układ więzadłowy

3. Układ mięśniowy (część czynna - obdarzona zdolnością kurczenia się) czyli mięśnie i ich ścięgna.

W nieco szerszym znaczeniu, to również znajdujące się w nich receptory, oraz część układu nerwowego, sterująca jego czynnością.

Ogólnie można powiedzieć, że wymienione układy tworzą w ciele człowieka skomplikowany system dźwigni, dzięki któremu możemy:

Nauka o anatomii prawidłowej człowieka opisuje systematycznie poszczególne elementy anatomiczne. Organizm człowieka stanowi anatomiczną i funkcjonalną całość, jednak w celu usystematyzowania anatomii został podzielony na pewne partie. Przy szczegółowym opisywaniu narządu ruchu rozpatrujemy więc kończynę górną, kończynę dolną, tułów, głowę.


ęęłęóSzkielet, inaczej kościec lub układ kostny (łac. skeleton) to wszystkie kości składające się na ciało człowieka. U człowieka dorosłego szkielet składa się z około 206 kości - liczba ta jest większa u dzieci ze względu na wiele punktów kostnienia (około 270 u noworodka i 350 u 14-latka); spada dopiero po połączeniu się np. trzonów z nasadami. U starszych ludzi kości może być mniej niż 206 ze względu na zrastanie kości czaszki[1]. Średnia waga szkieletu to 10 kilogramów u kobiet i 12 kilogramów u mężczyzn.

Podstawowym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka kostna oraz w mniejszym stopniu chrzęstna. Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup:

Warstwa zewnętrzna wszystkich kości zbudowana jest z istoty zbitej (łac. substantia compacta). Ponadto kości długie również w swoim trzonie (łac. corpus)zawierają istotę zbitą. Końce kości długich oraz wszystkie inne kości są wewnątrz zbudowane z istoty gąbczastej (łac. substantia spongiosa). Istota gąbczasta zbudowana jest z beleczek kostnych (łac. trabeculae osseae). Szkielet zawiera około 1,5 kg szpiku kostnego (łac. medulla ossium).

Jedna funkcjonalna całość utworzona z licznych kości wymaga istnienia różnych rodzajów połączeń. Tam, gdzie zachodzi potrzeba wzmocnienia większego fragmentu szkieletu, powstają połączenia ścisłe. Cechuje je mała ruchomość, a często wręcz zupełny jej brak. Miejsca styku kości spajane są różnymi rodzajami tkanki łącznej, na przykład szwy w czaszce i zęby w zębodołach - tkanką łączną włóknistą (jednak szwy z wiekiem kostnieją), a żebra z mostkiem - tkanką łączną chrzęstną. W tych miejscach, gdzie elementy szkieletu powinny zmieniać położenie względem siebie, funkcjonują połączenia ruchome - stawy (łac. articulatio).

Szkielet człowieka można podzielić na dwie części. Pierwszą część stanowi szkielet osiowy. w jego skład wchodzą: czaszka, kręgosłup oraz żebra i mostek. Drugą część stanowi szkielet kończyn górnych oraz dolnych wraz z ich obręczami.

W skład szkieletu wchodzą:

kości mózgoczaszki tworzą:

(os frontale)

(os parietale dextrum et sinistrum)

(os occipitale)

(os temporale dextrum et sinistrum)

(os sphenoidale)

(os ethmoidale) [N]: ściana przednia ~ łuska kości czołowej ~ ściana tylna ~ ściana boczna ~ sklepienie ~ podstawa

Obręcz kończyny górnej tworzą:

~ łopatka [L] ~ obojczyk [B]


ęęłęóSzpik kostny (łac. medulla ossium) - miękka, silnie ukrwiona, mająca gąbczastą konsystencję tkanka znajdująca się wewnątrz jam szpikowych kości długich oraz znajduje się w małych jamkach w obrębie istoty gąbczastej kości. Masa całego szpiku u osoby dorosłej wynosi około 2,5 kg.

Rozróżniamy:

U dziecka szpik kostny czerwony wypełnia wszystkie kości. Z biegiem czasu jego ilość zanika tak, że u osób dorosłych występuje jedynie w kościach płaskich: mostku, kręgach, żebrach, kościach czaszki, kościach miednicy i łopatkach oraz w nasadach kości długich.

Podstawową jednostką budulcową szpiku kostnego jest tkanka siateczkowata pochodzenia mezenchymalnego (rodzaj tkanki łącznej) oraz naczynia włosowate o specjalnej budowie - o cienkich ściankach i zatokowych poszerzeniach. Elementy siateczki, tworzą na kształt sieci, w której oczkach zawieszają się komórki występujące w szpiku:



KOSCI MOZGOCZASZKI

ęęłęóŁuska czołowa [edytuj]

Ogranicza od przodu i góry jamę czaszki. Posiada dwie powierzchnie (zewnętrzną i wewnętrzną) oraz brzegi: ciemieniowy (tylny), klinowy (boczny) i nadoczodołowy, który ku dołowi przechodzi w wyrostek jarzmowy.

Powierzchnia zewnętrzna. Na powierzchni zewnętrznej łuski czołowej są widoczne i wyczuwalne guzy czołowe. Ich wielkość jest zależna od wieku i płci. U dzieci i kobiet są one większe. Poniżej guzów czołowych znajdują się wyniosłości w postaci wałów; są to łuki brwiowe. Są one wydatniej zaznaczone u mężczyzn. Między łukami brwiowymi występuje gładkie wypuklenie zwane gładzizną (łac. glabella). Na bocznej części tej powierzchni występuje kresa skroniowa; powierzchnia znajdująca się poniżej kresy to powierzchnia skroniowa, będąca częścią dołu skroniowego.

Powierzchnia wewnętrzna. Na powierzchni wewnętrznej, która jest wklęsła i nierówna, znajduje się bruzda zatoki strzałkowej górnej (w płaszczyźnie pośrodkowej; mieści się w niej zatoka strzałkowa górna i sierp mózgu). Ku dołowi zatoka ta przechodzi w grzebień czołowy, sięgający do otworu ślepego. Dodatkowo na tej powierzchni występują łęki mózgowe (odpowiadają bruzdom mózgowym), wyciski palczyste (odpowiadają zakrętom mózgu), bruzdy tętnicze (biegną w nich gałęzie tętnicy oponowej środkowej) i dołeczki ziarenkowe (znajdują się w nich wypustki opony pajęczej).

Brzeg ciemieniowy (tylny) łuski łączy się z kośćmi ciemieniowymi szwem wieńcowym, wyczuwalnym na sklepieniu czaszki.

Brzegi klinowe (boczne) - w tym miejscu kość czołowa łączy się ze skrzydłem większym kości klinowej szwami klinowo-czołowymi.

Brzegi nadoczodołowe - znajdują się na granicy łuski czołowej i części oczodołowej. Ich przebieg jest osobniczo zmienny. Ograniczają one od góry wejście do oczodołu. Występują na nich przyśrodkowo otwory lub wcięcia czołowe (dla naczyń i nerwów nadbloczkowych od naczyń i nerwu ocznego) oraz bocznie od poprzednich otwory lub wcięcia nadoczodołowe (dla naczyń i nerwów nadoczodołowych pochodzących z tych samych źródeł co poprzednie). Ku dołowi i bokowi brzegi nadoczodołowe przechodzą w wyrostki jarzmowe.


Część oczodołowa [edytuj]

Posiada ona pośrodku wcięcie sitowe, w którym leży część kości sitowej, zwana blaszką sitową. Powierzchnia dolna części oczodołowej tworzy odcinki przednie sklepienia prawego i lewego oczodołu. Tylne brzegi części oczodołowej łączą się ze skrzydłami mniejszymi kości klinowej.


Część nosowa [edytuj]

Znajduje się między oczodołami, poniżej łuski czołowej, łączy się pośrodku z kośćmi nosowymi (poprzez brzeg nosowy), a z boku z wyrostkami czołowymi szczęki. Tylny brzeg (wolny) jest przednim ograniczeniem wcięcia sitowego. Na powierzchni dolnej znajduje się skierowany w dół i do przodu kolec nosowy. Na górnej powierzchni kolca nosowego mieści się wejście do otworu ślepego.


Zatoki czołowe [edytuj]

Na pograniczu łuski czołowej i części oczodołowej, wewnątrz kości czołowej znajdują się dwie przestrzenie pneumatyczne, wypełnione powietrzem; są to zatoki czołowe (sinus frontales). Ich ściany pokrywa błona śluzowa. Ujścia zatok czołowych otwierają się do jamy nosowej - konkretnie do przewodu nosowego środkowego

ęęłęóKość ciemieniowa (łac. os parietale) - parzysta kość czaszki, leży nad łuską kości potylicznej, przyśrodkowo do kości skroniowej i z tyłu za łuską kości czołowej. Brzeg przyśrodkowy kości ciemieniowej łączy się w linii pośrodkowej z takim samym brzegiem kości strony przeciwnej, tworząc szew strzałkowy. Na powierzchni zewnętrznej znajduje się wyczuwalny, wypukły guz czołowy. Na powierzchni wewnętrznej wklęsłej, zwróconej do jamy czaszki widoczne są bruzdy tętnicze dla tętnicy oponowej środkowej. Na kości tej wyróżnia się 4 kąty (angulus mastoideus- sutkowaty, sphenoidalis- klinowaty, frontalis- czołowy, occipitalis- potyliczny) oraz 4 brzegi (Margo oęęłęóKość potyliczna (łac. os occipitale) - w skład kości potylicznej wchodzą: część podstawna, dwie części boczne i łuska potyliczna. Jest to kość czaszki, w której podstawnej części znajduje się otwór potyliczny wielki, łączący jamę mózgoczaszki z kanałem kręgowym kręgosłupa. Struktura kości potylicznej jest chropowata. Od guzowatości potylicznej w kierunku podstawy czaszki ciągnie się grzebień potyliczny zewnętrzny. Po obu stronach grzebienia potylicznego znajdują się kresy potyliczne (karowe), będące miejscem przyczepu mięśni. Wewnątrz kości potylicznej odznaczają się struktury, które występują w czaszce. Kość potyliczna łączy się z sześcioma kośćmi: dwiema ciemieniowymi, dwiema skroniowymi, z kością klinową i z kręgiem szczytowym.

ccipitalis- potyliczny, squamosus- łuskowaty, frontalis- czołowy, sagittalis- strzałkowy).


ęęłęóKość skroniowa (łac. os temporale) - parzysta kość wchodząca w skład mózgoczaszki.

U człowieka kość skroniowa składa się z czterech części:

ęęłęóCzęść łuskowa [edytuj]

Część łuskowa (łac. pars squamosa) albo łuska skroniowa (łac. squama temporalis) - przednio-górna część kości skroniowej, składająca się ze strzałkowo ustawionej płyty kostnej stanowiącej boczną część ściany mózgoczaszki, oraz z dolnej, masywniejszej części w której znajduje się powierzchnia stawowa stawu skroniowo-żuchwowego. Łuska swoim górnym i tylnym brzegiem łączy się szwem łuskowym z kością ciemieniową, zaś brzegiem przednim za pomocą szwu klinowo-skroniowego ze skrzydłem większym kości klinowej. Na wypukłej powierzchni skroniowej (zewnętrznej) łuski znajduje się bruzda tętnicy skroniowej środkowej (sulcus arteriae temporalis mediae), powierzchnia ta stanowi dno dołu skroniowego. W dolnej części łuski odchodzi bocznie i ku przodowi wyrostek jarzmowy (processus zygomaticus), który łącząc się szwem skroniowo-jarzmowym z wyrostkiem skroniowym kości jarzmowej tworzy łuk jarzmowy. Na dolnej krawędzi wyrostka jarzmowego znajduje się pokryty chrząstką włóknistą guzek stawowy (tuberculum articulare), tworzący wraz z leżącym ku tyłowi od niego dołem żuchwowym (fossa mandibularis) panewkę stawu skroniowo-żuchwowego. Ku tyłowi od dołu żuchwowego znajduje się szczelina skalisto-bębenkowa (fissura petrotympanica) oddzielająca łuskę od części bębenkowej kości skroniowej. Na powierzchni mózgowej (wewnętrznej) znajdują się liczne wyciski palczaste i łęki mózgowe.

Zobacz też: pterion


Część sutkowa [edytuj]

Część sutkowa (łac. pars mastoidea), niekiedy uznawana za składową piramidy. Tworzy tylną część kości skroniowej, wykształca się dopiero u dorosłych wyodrębniając się z elementów łuski i piramidy łączących się szwem łuskowo-sutkowym (łac. sutura squamosomastoidea), który u osobników dorosłych widoczny jest w około 1/3 przypadków. Część zewnętrzna części sutkowej stanowi miejsce przyczepu wielu mięśni. W dolnej części, wskutek pracy unoszącego głowę mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego powstaje wyrostek sutkowaty, którego puste wnętrze zajmują wypełnione powietrzem komórki sutkowe mające połączenie z uchem środkowym. Na powierzchni wewnętrznej najwyraźniejszą strukturą jest głęboka bruzda zatoki esowatej.


Część bębenkowa [edytuj]

Znajduje się do tyłu od szczeliny skalisto-bębenkowej a do przodu od szczeliny bębenkowo-sutkowej. Buduje ścianę przednią, dolną i część tylnej przewodu słuchowego zewnętrznego. Otacza także wyrostek rylcowaty kości skroniowej tworząc jego pochwę.

ęęłęóKość klinowa (łac. os sphenoidale), nieparzysta kość, tworząca część środkową podstawy czaszki, jest wklinowana pomiędzy inne kości. Od przodu łączy się z kością czołową i kośćmi twarzy (z kością podniebienną, szczęką i z kością jarzmową), z boku z kośćmi skroniowymi, a z tyłu z kością potyliczną. Kość klinowa swoim kształtem przypomina motyla. Składa się z trzonu, ze skrzydeł większych i mniejszych oraz z wyrostków skrzydłowatych.

ęęłęóBudowa [edytuj]


Trzon [edytuj]

Stanowi jej część środkową, ma kształt nieregularnego sześcianu i zawiera w swym wnętrzu zatoki klinowe. Łączą się one z przodu z jamą nosową. Na górnej powierzchni trzonu znajduje się duże zagłębienie, zwane dołem przysadki. Od trzonu kości klinowej odchodzą trzy pary wyrostków: skrzydła większe, skrzydła mniejsze i wyrostki skrzydłowate.

Można powiedzieć, iż jest on kością pneumatyczną, gdyż zawiera 2 jamy wyposażone w błonę śluzową- są to zatoki klinowe (sinus sphenoidales).


Powierzchnie [edytuj]

Na trzonie wyróniamy następujące powierzchnie:


Brzegi i Krawędzie [edytuj]


Skrzydła większe [edytuj]

Alae maiores.

Odchodzą one od bocznych powierzchni trzonu i ograniczają dół środkowy czaszki i oczodół. Przebijają je otwory, przez które przechodzą nerwy i naczynia krwionośne. Posiadają nasadę (radix dosł. korzeń).


Powierzchnie [edytuj]

Wymienione 4 powierzchnie tworzą razem powierzchnię zewnętrzną.


Brzegi [edytuj]


Skrzydła mniejsze [edytuj]

Alae minores

Odchodzą od górno-przedniej części trzonu za pomocą 2 korzeni i wchodzą w skład stropów oczodołowych.

Są dosyć cienkie. Pomiędzy ich korzeniami znajduje się kanał wzrokowy (canalis opticus). Ograniczają od góry szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis superior).

Łączą się ze sobą za pomocą łęku skrzydłowego (jugum sphenoidale) mniej więcej w płaszczyźnie pośrodkowej.


Powierzchnie [edytuj]


Brzegi [edytuj]


Wyrostki skrzydłowate [edytuj]

Processus pterygoidei, sing. processus pterygoideus

Odchodzą od powierzchni dolnej trzonu. Biegnąc pionowo w dół, ograniczają z boków nozdrza tylne jamy nosowej.

W pojedynczym wyrostjku wyróżnić możemy blaszkę boczną (lamina lateralis) oraz przyśrodkową (lam. medialis), wyposażoną w haczyk skrzydłowy (hamulus pterygoideus). Jest on najbardziej w dół wysuniętą częścią omawianej kości. W miejscu przylegania do siebie obu blaszek obserwujemy bruzdę skrzydłowo-podniebienną (sulcus pterygopalatinus), poniżej której występują one już osobno po obu stronach wcięcia skrzydłowego (incisura pterygoidea). Niżej od tegoż wcięcia natomiast i przyśrodkowo od iego zaobserwować możemy bruzdę haczyka skrzydłowego (sulcus hamuli pterygoidei), którą pokrywa tkanka chrzęstna, a także ścięgno mięśnia napinacza podniebienia. Na blaszce przyśrodkowej warty wspomnienia jest także sterczący przyśrodkowo od niej wyrostek pochwowy (processus vaginalis), oddzielony od reszty blaszki bruzdą podniebienno-pochwową (sulcus palatovaginalis), a od trzonu bruzdą lemieszowo-pochwową (sulcus vomerovaginalis), zamknięta w kanał lemieszowo-pochwowy. Bocznie od niego znajduje się zaś kanał skrzydłowy (canalis pterygoideus). Spoglądając z tyłu możemy jeszcze zauważyć dół skrzydłowy (fossa pterygoidea), do którego przyczepia się mięsień skrzydłowy przyśrodkowy.

ęęłęóKość sitowa (łac. os ethmoidale), nieparzysta, bierze udział w ograniczeniu jamy czaszki, oczodołów i jamy nosowej. Kość sitowa zbudowana jest z dwóch prostopadle ustawionych do siebie blaszek: poziomej i pionowej.


Blaszka pionowa [edytuj]

Wchodzi w skład przegrody kostnej jamy nosowej. Jej część górna zwana jest grzebieniem kogucim.


Blaszka sitowa [edytuj]

Leży ona we wcięciu sitowym kości czołowej. Posiada ona liczne drobne otworki, przez które nerwy węchowe z jamy nosowej przechodzą do jamy czaszki. Z blaszki sitowej wyrastają ku dołowi dwa błędniki sitowe. Każdy błędnik wklinowany jest między oczodół i jamę nosową. W swoim wnętrzu podzielony jest blaszkami kostnymi i zawiera liczne jamki, zwane komórkami sitowymi. Na ścianie przyśrodkowej błędnika, zwróconej do jamy nosowej, występują dwie blaszki kostne, zwane małżowinami nosowymi: górna i środkową. Często ponad małżowiną nosową górna występuje dodatkowa małżowina nosowa najwyższa. Małżowiny te ograniczają przestrzenie, zwane przewodami nosowymi.

KOSCI KRĘGOSŁUPA

ęęłęóKręgi szyjne (łac. vertebrae cervicales) występują w odcinek szyjnym kręgosłupa. U ssaków zasadniczo występuje 7 kręgów, istnieją jednakże wyjątki od tej reguły. Leniwce trójpalczaste mają aż 9 kręgów szyjnych, zaś nieliczne inne ssaki - tylko 6. Kręgi te są najmniejszymi ze wszystkich.


Charakterystyka [edytuj]

Za wyjątkiem dwóch pierwszych i ostatniego (siódmego) kręgi szyjne mają podobną do siebie budowę. Ich też jedynie dotyczy poniższy akapit. Posiadają, podobnie jak kręgi lędźwiowe, trójkątny otwór kręgowy (foramen vertebrale), podczas gdy np. kręgi piersiowe mają otwór owalny. Wyrostek kolczysty (processus spinosus) jest rozdwojony na końcu. Parzyste wyrostki poprzeczne (processus transversi) obejmują otwór wyrostka poprzecznego (foramen transversarium) - przebiega w nim tętnica kręgowa z żyłami oraz splotem nerwowym.


Kręgi szyjne nietypowe [edytuj]

Najbardziej nietypowe są dwa pierwsze oraz kręgi odcinka szyjnego: dźwigacz (atlas) oraz obrotnik (axis). Ten pierwszy nie ma trzonu i tworzą go jedynie łuki kręgowe. Od strony czaszki dźwigacz tworzy powierzchnie stawowe umożliwiające potakujące ruchy głowy, natomiast z obrotnikiem tworzy połączenie umożliwiające przeczące ruchy głowy.
Nietypowy jest również ostatni kręg nazywany czasami kręgiem wystającym (łac. vertebra prominens) ponieważ jest to pierwszy wyczuwalny kręg na ludzkiej szyi. Ma masywniejszy wyrostek kolczysty bez rozdwojenia na końcu, a przez otwory wyrostków poprzecznych nie przechodzi tętnica kręgowa.

Pozostałe kręgi odcinka szyjnego różnią się nieco rozmiarem i kształtem - niższe są nieco większe - ale zawsze mają trzony i łuki kręgowe.

ęęłęóKręgi piersiowe - vertebrae thoracicae - 12 kręgów należących do odcinka piersiowego kręgosłupa człowieka. Kręgi odcinka piersiowego mają powierzchnie stawowe, którymi łączą się z żebrami. Na wyrostkach poprzecznych mają tzw. dołki żebrowe służące do połączenia z żebrami (dokładniej z guziczkiem żebra znajdującym się na jego tylnym końcu), dołki stawowe znajdują się również na krawędziach trzonów. Dołki żebrowe sąsiadujących ze sobą trzonów tworzą połączenie stawowe z główką żebra. Kolejną charakterystyczną cechą kręgu piersiowego jest długi, nierozdwojony na końcu wyrostek kolczysty, który skierowany jest ku dołowi, dzięki czemu wyrostki kolejnych kręgów nachodzą na siebie dachówkowato.

ęęłęóKręgi lędźwiowe - vertebrae lumbales - kręgi w lędźwiowym odcinku kręgosłupa. U człowieka jest ich 5, odznaczają się bardzo masywną budową. Łączą się z kością krzyżową na wysokości pośladków. Kręgi te mają duże trzony o kształcie nerkowatym. Wyrostki są nieco odgięte do tyłu. W miejsce wyrostków poprzecznych wchodzą wyrostki żebroweąźół[potrzebne źródło]. Wysokie i spłaszczone wyrostki kolczyste zwrócone są ku tyłowi. Otwór kręgów ma kształt trójkąta.

ęęłęóKość guziczna (łac. os coccygis, ang. coccyx) – końcowy odcinek kręgosłupa człowieka. Składa sie z 3-5 zrośniętych ze sobą kręgów, z których największy jest pierwszy (S1). S1 zawiera on wyrostki stawowe służące do połączenia z kością krzyżową. Pozostałe kręgi zbudowane tylko z trzonów.

ęęłęóŻebra (łac. costae) stanowią część układu kostnego człowieka. Należą do kości płaskich. Jest to dwanaście par (niewielka część populacji ma żeber więcej /patrz: atawizm/ lub mniej) półkoliście wygiętych kości klatki piersiowej, które z jednej strony łączą się z kręgami piersiowymi, a z drugiej strony, w wypadku żeber I-X, z mostkiem. Żebro XI i XII nie są połączone z mostkiem. Wyróżnia się żebra prawdziwe (costae verae), będące pierwszymi siedmioma żebrami licząc od góry, tj. żebrami I-VII. Połączone są one bezpośrednio z mostkiem własną chrząstką - chrząstką żebrową (cartilago costalis), co odróżnia je od żeber rzekomych (costae spuriae, żeber VIII-XII) niemających takiego połączenia. Żebra XI i XII nazywa się żebrami wolnymi (costae fluitantes) z racji braku połączenia z mostkiem. Żebra od VIII do X połączone są z mostkiem tzw. łukiem żebrowym (arcus costalis), będącym zbiorem chrząstek.
Podstawową funkcją żeber jest ochrona ważnych dla życia narządów znajdujących się w klatce piersiowej - serca i płuc. Żebra odgrywają także ważną rolę w procesie oddychania; stanowią miejsce przyczepu mięśni oddechowych, a także dzięki występowaniu chrząstek między żebrami, a mostkiem możliwe jest zwiększanie i zmniejszanie objętości klatki piersiowej, co tworzy zmianę ciśnień w jej wnętrzu i umożliwia wdech i wydech.

W budowie pojedynczego żebra wyróżniamy: trzon (corpus costae), szyjkę (collum costae) oraz głowę żebra (caput costae), która łączy żebro z kręgosłupem. Trzon żebra jest cienką, spłaszczoną częścią żebra, która uwypuklona jest do zewnątrz (wyjątek: pierwsze żebro do góry). Na wewnętrznej powierzchni trzonu żebra znajduje się bruzda żebra (łac. sulcus costae) dla naczyń i nerwów międzyżebrowych. Szyjka żebra łączy trzon żebra z główką żebra. Na jej górnej powierzchni znajduje się grzebień szyjki żebra (crista colli costae). Natomiast główka żebra przedzielona jest grzebieniem główki żebra (crista capitis costae)(wyjątek: żebra łączące się z jedną strukturą nie mają tego grzebienia), do którego przyczepia się więzadło głowy żebra (ligamentum capitis costae), na dwa dołki główki żebra (fovea capitis costae). Dołek górny łączy się z dolnym wcięciem żebrowym kręgu piersiowego wyżej leżącego, a dolny łączy się z górnym dołkiem żebrowym trzonu kręgu leżącego poniżej. Na powierzchni wewnętrznej żebra, w bruździe żebra (sulcus costae), biegną od góry:


ęęłęóMostek (łac. sternum) - twór chrzęstny lub kostny, położony w części brzusznej, spotykany u kręgowców z wyjątkiem ryb. Jest elastycznie połączony z częścią żeber oraz obręczą barkową.

Mostek stanowi przednie ograniczenie klatki piersiowej. U płazów ogoniastych ma postać chrzęstnej płyty, u płazów bezogonowych występuje w postaci częściowo skostniałego pręta i składa się z dwóch elementów, które zrastają się z obręczą barkową. Żebra u nich nie sięgają mostka i brak u nich klatki piersiowej. U płazów i gadów beznogich mostek zanika, nie występuje również u żółwi. U pozostałych gadów mostek jest zazwyczaj chrzęstny o kształcie czworoboku lub okrągłej płyty. U człowieka przyjmuje on kształt nieparzystej i spłaszczonej kości. Łącząc się z siedmioma parami żeber a czasem ośmioma. Składa się z trzech części:

U ptaków pojawia się mostek mocno skostniały. Jest duży i masywny, zwłaszcza u ptaków latających (ptaki grzebieniowe), u których dodatkowo pojawia się wyrostek zwany grzebieniem (carina sterni). U wszystkich czworonogów (prócz ssaków) mostek łączy się z obręczą barkową poprzez kości przedkrucze. U ssaków łączy się z obojczykami, a kości krucze i przedkrucze zanikają (wyjątek - stekowce). U ssaków mostek składa się ze skostniałych członów (sternebrae), które łączą się chrząstkozrostem, w miejsca te dołączają się żebra. U pancerników człony te łączą się stawowo dzięki czemu zwierzęta te mogą się zwijać. U nietoperzy na rękojeści występuje grzebień.

ęęłęóRękojeść mostka (łac. manubrium sterni) - czworokątna, zwężająca się ku dołowi część mostka. Składa się z powierzchni przedniej (wypukłej) oraz tylnej (wklęsłej).
W górnej części rękojeści mostka znajduje się wcięcie szyjne (łac. incisura jugularis).
Po obu bokach wcięcia szyjnego znajdują się wcięcia obojczykowe (łac. incisura clavicularis).
Na bocznych powierzchniach rękojeści mostka znajdują się podługowate, chropowate pola wcięć żebrowych (łac. incisura costalis) dla żeber pierwszej pary.

ęęłęóŁopatka (łac. scapula) - kość płaska, kształtu w przybliżeniu trójkątnego. Odróżnia się na niej powierzchnię przednią - żebrową i tylną - grzbietową, oraz trzy brzegi: górny, boczny i przyśrodkowy.

Przednia lekko wklęsła powierzchnia łopatki pokrywa żebra od II do VII. Zagłębienie tej powierzchni nazywa się dołem podłopatkowym.

Na powierzchni grzbietowej znajduje się grzebień łopatki, który, zaczynając się na brzegu przyśrodkowym, ciągnie się skośnie ku kątowi bocznemu, jako coraz bardziej wystająca listewka kostna. Grzebień łopatki, nie dochodząc do samego kąta kończy się spłaszczonym od góry ku dołowi wyrostkiem barkowym.

Na wyrostku barkowym znajdują się powierzchnie stawowe wyrostka barkowego dla połączenia z końcem barkowym obojczyka. Górny odcinek tylnej powierzchni łopatki, leżący ponad grzebieniem, nosi nazwę dołu nadgrzebieniowego, dolny zaś odcinek, poniżej grzebienia, nazywa się dołem podgrzebieniowym.

Na górnym brzegu łopatki widać wcięcie łopatki, sąsiadujące z wyrostkiem kruczym, który zagina się hakowato ku stronie bocznej. W górnym odcinku bocznego brzegu łopatki (tzn. na jej kącie bocznym), znajduje się wydrążenie stawowe, oddzielone od reszty kości szyjką widoczna wyraźnie na powierzchni tylnej. Wydrążenie stanowi panewkę stawu ramiennego.

Na górnym brzegu panewki znajduje się guzek nadpanewkowy, poniżej zaś panewki - guzek podpanewkowy.

ęęłęóObojczyk (łac. clavicula) – jest to kość długa, łącząca łopatkę i mostek. Ma kształt podłużny, jest wygięta lekko w kształcie litery S. Ma koniec barkowy (łac. extrermitas acromialis) - boczny i koniec mostkowy (łac. extremitas sternalis) - przyśrodkowy.

Przyczepiają się do niego ważne mięśnie: do powierzchni górnej przyśrodkowo- mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy i mięsień piersiowy większy, a bocznie mięsień naramienny i czworoboczny; na powierzchni dolnej znajduje przyczep mięśnia mostkowo-gnykowego (łac. m. sternohyoideus), bocznie do niego zlokalizowany jest wycisk więzadła żebrowo-obojczykowego (łac. impressio ligamenti costoclavicularis), do którego przyczepia się owo więzadło, bocznie od niego znajduje się miejsce przyczepu mięśnia podobojczykowego, a także guzek stożkowaty (łac. tuberculum conoideum) i kresa czworoboczna (łac. linea trapezoidea), dwa ostatnie są miejscem przyczepu więzadła kruczo-obojczykowego (łac. ligamentum coracoclaviculare). Zapewnia połączenie szkieletu kończyny górnej ze szkieletem osiowym - łączy łopatkę z mostkiem.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ukł kostny KD
ukł kostny KG(1)
ukl kostny, szkoła, streszczenia
ukł kostny
ukł kostny KD
Egzamin końcwy, Ukł. nerwowy i kostny- ściąga
choroby wirus i bakter ukł odd Bo
APD 9 ukł synchroniczne
PA2 4 podstawy ukł sekw
Zaburzenia ukł pozapiramidowego (1)
Stres a ukł krąż Sałabun Sękowska
Obw ukł nerw
PIELĘGNOWANIE CHORYCH w schorz ukł moczowego
ukl wspolczulny zapis 2003
Rozwoj ukl‚adu pokarmowego
03 UKŁAD KOSTNY
Wyklad V Ukl moczowy