04.03.2012r.

Egzamin w kolejnym roku. Egzamin pisemny, godzinny.

dr. Anna Sternicka.

Zdrowie

Wg. WHO (Światowa Organizacja zrowia) to stan pełnego fizycznego psychicznego i socjalnego zdrowia dobrego samopoczucia. Współczesna teoria i praktyka medyczna określa zdrowie jako normy stanu ustroju, którego czynności i strukturra są prawidłowe a układy regulujace zapewniają stan wewnętrznej równowagi oraz zdolność przystosowania sie do warunków zewnetrznych.

Zdrowie\ choroba.

Takie ujecie stanu zdrowia uwzglednia

-badania antrometryczne

- fuzjologiczne i biologiczne.

Nie uwzglednia sie czynników społecznych.

Zdrowy ogranizm zachowuje hemeostazę; działają mechanizmy adaptacyjne i naprawcze a gdy one przestaja działać pojawiają się oznaki choroby.

Choroba - stan zmienionej zdolności przystowaw2czej ustroju , w którym występpuje zaburzenie jego czynnosci . Są to zmiany w funkcjach oraganizmu, jego komórkach tkankach, narządach. Ten stan jest wypadkową procesu patologicznego i obronnego.

Oraganizm człowieka - kanon rzymski wg Leonarda da Vinci i Witruwiusza. ( skrzyzowanie na tzw. rogatkach.... szuk. google.)

Mierniki zdrowia

Metody statystyczne:

1. Wskaźnik zachorowalnosci czyli stosunek nowych przypadków choroby w ciagu roku do ogólnej liczby ludnosci.

2. Wskaźnik chorobowości jest to stosunek ludności chorych do ogółu ludnosci.

3. Wskaźnik umieralnosci czyli liczba zgonów na 1000 zyjących liczba zgonów na 1000 żyjących. z uwzględnieniem grupu wiekowej płci, zawodu oraz czyli struktura zgonów.

Statystyka uieralności wg przyczyn wskazuje że :

przyczyną zgonów w Europie i Ameryce Płn są choroby serca i układu krążenie oraz choroby nowotworowe.

Statystyka umieralności niemowlat okresla ogólny zdrowotny stan społeczeństwa, jest wskaźnikiem poziomu kultury zdrowotnej warunków społeczno bytowej - higienicznej kraju.

Czynniki chorobotwórcze- patogenne. to bodźce o sile działania przewyższajacej próg prawidłowej reakcji organizmu.

-ich skutek działania zalezy od:

* siły bodźca

* miejsca i mechanizmu działania

* stanu fizycznego i psychicznego organizmu.

Czynniki patogenne dzielą się na :

1.Czynniki biologiczne - organizmy zywe (bakterie, wirusy, grzyby)

2. Czynniki fizyczne - narzedzia , maszyny, pojazdy mechaniczne , temperatura, energia elektryczna, promieniowanie joonizujace, zmiana ciśnienia atmosferycznego . -

3. Czynniki chemiczne - kwasy, zasady, sole, uzywki , nieodpowiednie leki.

4. Czynniki genetyczne- geny autosomalne lub płciowe

5. Czynniki społeczne bodźce psychiczne , nerwice stres.

6. Czynniki niezbędne ( wywoływuja choroby z niedoboru witaminy C- gnielec , brak witaminy D - krzywica , wit. A = ślepota zmiechrzowa, brak jodu- wole endemiczne , brak żelaza - niedokrwistośc.

Zapoznaj się z ankietą na temat stresu. Zrobić ankietę na stres,... jak reaguję na stres.

Podział chorób - klasyfikacja.

1. Klasyfikacja etiologiczna - uzwzględnia przyczyny choroby. Wyrózniamy choroby zakaźne i niezakaźne.

Choroby zakaźne mogą być.

a. zaraźliwe ( grypa odra, czerwonka bakteryjna)

b niezaraźliwe (tężec)

2. klasyfikacja oparta na topografii i anatomii ( choroby serca , płuc, nerek) lub choroby układu krążenia.

( Narządy Wewnętrzne)

3 Klasyfikacja uwzglednia wiek i płeć.

a choroby wieku dziecięcego (ospa, odra)

b choroby dorosłych

c starcze ( choroba parkinsona, otępienie starcze)

4. Klasyfikacja uwzględniająca czynniki genetyczne

a dziedziczne uwarunkowane genowo, chromosalnie np. Zespół Downa

b. molekuralne ( hemoglobinopatie)

Klasyfikacja uwzględniająca mechanizmy czynnościowe.

Choroby zwyrodnieniowe; choroby alergiczne, katar sienny, dychawica oskrzelowa, pokrzywka.

I. Podział chorób na :

a choroby organiczne - zmiany w strukturze komórek tkanek narządów

b czynnościowe - zaburzenia funkcji narządów i tkanek.

II. Podział chorób ze względu na czas zadziałania czynnika chorobotwórczego.

a wrodzone ( pojawiają się w zyciu płodowym- czynniki to Promieniowanie jonizujace , leki , wirusy, podłoze genetyczne. np rozczepienie kręgosłupa i podniebienia, wady serca małogłowie.

b nabyte - jezeli czynnik chorobotwórczy zadziała po urodzeniu np grypa odra.

c Wrodzone \nabyte np kiła.

Choroba - terminologia ; przebieg

1. okres utajenia - od zadziałania czynnika chorobotwórczego do 1 szych oznak klinicznych

2. okres zwiastunów od pierwszych objawów do pełnego rozwoju objawów klinicznych.

3. okres jawny - podstawowye objawy ...

4. Zejście choroby smierć \wyzdrowienie

Wyzdrowienie czlub całkowite.

Zejście smiertelne czynniki chorobotwórcze są silniejsze od mozliwości czynników obronnych organizmów.

Ze wzgledu na nasilenie procesu chorobowego.

- choroby o ostrym przebiegu - zaczynaja się gwałtownie

- choroby o przebiegu podostrym - przebiegaja łagodniej, lecz trwaja dłuzej.

- choroby przewlekłe - chroniczne choroba wzrodowa nadciśnieniowa.

Leczenie - mtody uzupełniajace

1. leczenie spoczynkowe - zapewnić spokój fizyczny i psychiczny

2. leczenie dietetyczne - dieta cukrzycowa, niskotłuszczowa. , stosowanie leków. d

3. leczenie farmakologiczne - optymalne jest leczenie przyczynowe działajace na przyczyne.

4. leczenie metodami fizycznymi akupunktura, masaż, lampa kwarcowa.

5. leczenie chirulgiczne- operacje. ( usunięcie .

6. leczenie paliatyczne

Objawy chorobowe:

Zapalenie - cech; zaczerwienienie obrzmienie

objawy gorączka,

Goraczka pośrednio (poprzez obnizenie stężenie cynku, żelaza hamuje rozwój drobnoustrojów) brak goraczki pod czas choroby ...

to niewłasciwa reakcja organizmu.

Zakażenie - infekcja przypadek szczególny . Jest to wtargnięcie drobnoustrojów chorobotwórczego przez wrota organizmu np., drogi oddechowe, skórę, może nastapić rozwój choroby zakaźnej.

Zakażenie może być bezobjawowe.

Nosicielstwo - jezeli zarazki utrzymują się w organźmie....

Profilaktyka , prewencja czyli zapobieganie chorobom.

* ta dziedzina medycyny zapopiegawczej ( przed powstaniem choroby w okresie zagrożenie ) np. system opieki zdrowotnej nad matką i dzieckiem.

* działania prewencyjne;

Profilaktyka i fazy ( 2 formy zapobiegania a-nieswoista i b swoista

a nieswoista - celem jest przestrzeganie zasad higieny , umacnianie zdrowia

- zapobieganie chorobom układu krążenie

- racjonalne żywienie

- zwalczanie alkoholizmu narkomanii i nikotyzmu.

- planowanie rodziny , opieka na dieckiem.

- dostrzeganie problemu wieku podeszłego

b. swoista - zapobieganie okreslonym chorobom np. szczepienia ochronne

Profilaktyka II fazy - wykrywanie odchyleń od prawidłowości i zapobieganie poprzez badania.

a. Przesiewowe - testy diagnostyczne np. badanie moczu. badanie krwi, badanie ostrości wzroku, słuchu.

b. okresowe (kontrolne) powtarzanie reguralnie.

c. typu " bilansu zdrowia " celem jest poznianie potrzeb zdrowotnych pacjenta i jego wrazliwości adaptacyjnych.

Wykonuje sie badania ; diagnostyczne a nastepnie wykonuje się ( dla młodziezy szkolnej wnioski do dalszej nauki, pracy)

Wykrycie zaburzeń stanu zdrowia , włącznie do systemu opieki dyspanseryjnej.

System ten obejmuje zaburzenia rozwoju somatycznego i psychicznego, wady i choroby narządów i układów wewnętrzych.

Higiena w naszym zyciu.

- higieinos - zdrowy

Hipokrates (IV w.p.n.e. ojciec medycyny)

Galen (IIw.n.e. -lekarz rzymski

Awicenna lekarz arabski.

Współczesne zadania higieny

1. analiza stanu srodowiska człowieka

2. ocena wpływu czynników środowiska na organizm czlowieka.

*Opracowanie wskazuwek w zakresie optymalizacji warunków środowiska

*Opracowanie sposobów unikania szkodliwych i wykorzystywania pozytywnych czynników środowiska wpływających na człowieka.

* Opracowanie zaleceń poszerzających zdolności adaptacyjne człowieka w jego środowisku.

Działy higieny:

- powietrza

-gleby

- wody

- obiektów osiedla, zamieszkania, szkoły

- pracy

-wypoczynu

- osobista (higiena skóry, układów wewnettrznych , wzroku. )

Środowisko materialne.

Szkoła

- lokalizacja budynku, jego wielkość, liczba sal lekcyjnych

- mikroklimat

- dostęp do wody elektryczności, system usuwania odpadów.

- połozenie budynku naturalne oświetlenie sal lekcyjnych , dostosowane meble, 3-4 krotna wymiana powietrza .

Dom - zapewnia dobre sampoczucie

warunki higieniczne

a. metraż 11 metrów kw. na domownika

b. oświtlenie

c. wilgotnośc

d. temperatura

Ergonomia w szkole i w naszym życiu.

- to dostosowanie przedmiotów środowiska materialnego (miejsca pracy.. wypoczynku) do fizycznych i psychicznych właściwości organizmu człowieka.

- produkcja wyposażenia lekcyjnych , kącik do nauki powinny być poprzedzone badaniami.

- ekonomia zajmuje się równiez oragnizacja procesu pracy.

Człowiek w środowisku.

- środowiska człowieka - obiekty i siły zew. ( fizyczne , chemiczne ,biologiczne), które ze soba współdziałają lub wpływające na organizmy , zachowanie funkcjionowanie ui emocje.

Organizm człowieka przystosowuje się do zmianu warunków.

Konferencja Sztokholmska - 1972 ( deklaracja o środowisku) do pojęcia środowisko wpowadza elementy społeczne , które mają czlowiekowi zapewnić życie w dodności i dobrobycie.

18.03.2012r.

Zakres tolerancji Shelforda.

- Rózny zakres tolerancji różnych osób np. obecnosc metali cięzkich w srodowisku oznacza , że odmienny sposób adoptują się one w środowisku - przystosowują się. To może oznaczać szybko reakcję np na poziomie komórki - uaktywnianie specyficznych enzymów, które dokonują konkrety reakcji metabolicznej.

- dłuższy okres adaptacji - aklimatyzacja adaptacja ewolucyjna np. mieszkańcy wysokich gór.

- każdy organizm ma jednak genetycznie ograniczone mozliwosci adaptacyjne, przekraczanie ich powoduje nieodwracalne zmiany; system regulacji wewnetrznej organizmu nie zapewniaja juz nam homeostazy.

O zdolnościach adaptacyjnych decyduje również : stan fizyczny, płeć i wiek.

Stres

- fizjologiczne koszty adaptacji rosną wraz z działaniem niekorzystnych czynników środowiska i wiekiem, Pod wpływem bodźców fizycznych i psychicznych nasila się wydzielanie hormonów . Choroby uwarunkowane stresem są przyczyną zaburzeń nerwowych i hormonalnych , prowadzą do chorób cywilizacyjnych , psychomatycznych.

H. Selye - im bardziej wykorzystujemy potencjał adaptacyjny tym bardziej tracimy zdolnosci przystosowawcze.

- stres środowiskowy - zespół czynników fizycznych i biologicznych o działaniu stresotwórczym i odpowiedź organizmy na te czynniki.

- zmiany adaptacyjne organizmu moga mieć charakter patologiczny ( NP. W GÓRACH WZROSŁA LICZBA EUROCYTÓW ALE NIE SPADŁA PO POWROCIE Z GÓR, KONSEKWENCJE - UTRUDNIONY PRZYPŁYW KRWI , WZROST NACZYŃ W MÓZGU I JEGO USZKODZENIA)

Czynniki fizyczne środowiska

- makroklimat warunki atmosferyczne w okreslonym miejscu

A. Temperatura powietrza odczuwalna jako ciepło ( suma energii kinetycznych wszystkich cząsteczek danego ciała) Źródło ciepła na ziemi - promieniowanie słoneczne - powoduje ruchy powietrza i wody, kształtuje pogodę, wyznacza strefy klimatyczne , wpływa na życie organnizmów.

- nasz organizm reaguje na temperatuję naszego ciała.

Woda

- przy obnizonej temperaturze powietrza bardziej wysyca się oda

- w klimacie tropikalnym

Promieniowanie słoneczne

To fale elektromagnetyczne o długości 360-780nm.

poniżej 360 nm - emitowane sa promieniowanie nadfioletowe.

powyżej 780 - emitowane sa promieniowania ponadczerwone,

Promieniowanie jonizujące - źródło- pierwiastki izotopy promieniotwórcze są mutagenne

Ciśnienie atmosferyczne - np. w bogocie 550 hPa na wyskości 2600m.n.p.m. zawartosć tlemu 70%.

Substancje toksyczne w środowisku

- w powietrzu ; tlenki siarki , węgla, metale ciezkie, ołów, kadm., rtęć, węgowodory chlorowane

- w wodzie zanieczyszczenia komunalne, pespecydy nawozy i inne.

Hałas

- to wrażenia słuchowe odczuwalne jako uciążliwe lub nieprzyjemne

* zakres syszalności >10dB

*zakres mowy>20-60dB

* zakres bólu 100dB

Ochrona srdowiska istytucje

- państwowa inspekcja ochrony środowiska

- państwowa inpekscja sanitarna

- stacje Sanepid.

Organizacje \ instytucje ochrony zdrowia

-WHO

-PCK

- Sanepid

Rozwój człwoieka

Rozwój dzieck w łonie matki

Życie osobnicze - ontogeneza rozpoczyna się w momencie zapłodnienia i trwa do śmierci.

I okres przedimplatacyjny (ok. 1tygodnia)

* Zaplemnienie - spotkanie komórki jajowej z plemnikiem

* Zapłodnienie

Podziały zygoty ; powstają blastometry; 4 komórki,8,16 (murola 12-16) - wędruje jajowodem do jay macicy.

Blastocyta - wielokomórkowy pęcherzyk z płynem, powstaje zarodek Implantacja zarodka w błonę śluzową macicy.

II. Okres tworzenia się listków zarodkowych (2,3 tydzień)

Powstaja 3 listki zarodkowe endoderma, mezoderma i ectoderma

z nich w procesie histogenezy powstaja tkanki , powstaje łozysko.

III okres organogenezy - formułują się wszystkie narządy (4-8 tygodnia)

IV Okres płodowy od 8tygodnia

Komórki rozrodcze - gamety (1n haploidalne)

* komórka jajowa

* plemnik (budowa plemnika)

Cykl owulacujny ( zapłodnienie) ściągnać,

Listki zarodkowe - ściągnąć.

Łozysko ; trzy błony płodowe

- odwodnia, omocznia , kosmówka

Rozwój płodu

- dzień pierwszy - zostaja okreslone cechy, płeć, kolor oczu, wosy, skóry, skłonnosci do chorób , tendencje wzrostu

- dzień 21 zaczyna bić serce, krązy krew , kształtuje się mózg

- pierwszy miesiąc główka z zawiązkami oczu, uszu tłowia, kończyn górnych , długosć4mm i waga ok. 0m4g.

Drugi miesiąc

- tworzy sie szkielet, twarz ma oczy, uszy, nos, wargi, język, zwiazki zębów, dłonie z palcmi w kończynach dolnych, kolanka, kostki i palce stóp, Pracuja nerki wątroba, żołądek serce, płuca. Można wykryć EKG serce bije szybko (160-170 min) bMózh wysyła fale elektromagnetyczne długosc ok 3,5 cm waga 2 g.

Piaty tydzień

- tworzy się kregosłup i zaczatki 33 kręgów

- powstają związki układu nerwowego i związki mózgu

- pod koniec pietego tygodnia zarodek ma 2mm jest wielkosci pestki jabłka

Szósty tydzień -malec składa się z głowy, tłowia i ogonka, który późnieuj zania.

- zrastają się dwie rurki, które dzadzą początek sercu, które zaczyna pompować krew.,

- ok 40 dnia ciaży pojawiają się związki ramion i nóg.

-powstaje pranercze

-zarodek jest zwinięty w kłębek

- pod koniec szóstego tygodnia ma ok 4mm długości.

siódmy tydzień

- widoczny jest zarys twarzy zaczątki nosa, okolic oczu i ust, mózg paczkuje , wydłużają się raczki i nózki na ich końcach powstają płetwy, zarodek jest połaczony z pepowiną, ma ok 1 cm długości.

tydzień osmy.

wykształcaja się dłonie i stopy a pod koniec pojawiaja się paluszki. rozwija się ucho, kręgosłup ma długosc szpilki. , zaczynaja rosnać powieki wątroba wytwarza komórki krwionosne, malec ma ok 15,20 mm długości

Tydzień dziewiaty.

u chłopców wykształcaja sie jądra, i pęcherzyki nasienne a u dziewczynek jajeczka.

rozwija się górna warga, pojawiaja się dziurki w nosie, uwydatnia dolna szczęka, uszy przesuwaja się na boki. Głowa ciagle przylega do klatki piersiowej , dziecko porusza się w wytworzonym worku owodnionym, jednak ruchy są niewyczuwalne przez atkę. dziecko ma ok 2 cm.

Tydzień dziesiąty

zarodek staje sie płlodem , zanikają błony, które łaczyły paluszki. waga malca to ok 5g. a długosc ok 4cm

tydzień jedenasty

głowa odchyla sie do tyłu, szyja staje się smuklejsza, szybko rośnie wątroba, jelita, które maja mało miejsca rozwijaja się z czasem w pępowinie.

narki zajmuja swoje miejsca przy nadnerczach.

dziecko waży 8 g a długośc to ok 5cm.

tydzień dwunasty

-kształtuja się związki paznokci, skóra i mięśnie grubieją. mama czuje ruchy dziecka, waży ok 10-14 g i mierzy ok 6 cm. dziecko reaguje na mocny dotyk silnym ruchem ciała, zwieksza się ilośc płyny nawodniowego

Trzeci miesiąc

dziecko odczuwa dotyk, zgina i ssie palce , pojawiaja sie kubki smakowe i gruczoły slinowe, strunu głosowe, widoczne sa różnice płci.

Tydzień trzynasty II trymestr.

wykształciły sie stawy, kości, mięsnie a nawet w torebkach stawowych - maść stanowa co wiąże się z poruszaniem w płodzie. związki 20 zębów mlecznych są gotowe, jelita przesuwaja się z pepowiny z powrtotem do jamu brzusznej, trzustka zaczyna produkowac insulinę, długośc dziecka 75mm waga 30-40gramów.

Czwarty miesiąc

doskonalenie się narządów, pojawiaja sie włosy, pojawiają się minki. rozrasta sie pepowina, odbywa sie wymiana składników pokarmowych i tlenu przez łozysko

tydziń czternasty

pracuja mięsnie twarzy, dziecko robi miny marszczy brwi, wciaga wły i wypuszcza płyn owodniowy. Powstaje odbyt. wciąż kstzałtuje sie szkielet. 85mm i 45g. dziecko słuszy, czuje dotyk,

tydzień piętnasty

skóra jest przezroczysta, meszek płodowy cały czas się rozrasta, nogi staja się dłuższe od rąk, płód jest czuły na swiatło, powieki są zamkniete ale reaguja na zmianę światła

tydzień szestnasty

wszystko się kształtuje, dziecko może podniesć głowę, powstają gruczoły potowe, płod odzywiany jest za pomocą pepowiny, oczy całkowicie przesuwają się do przodu, uszy ostaecznie do postaci, a na twarzy ziewanie, grymasy niezadowolenia...

piąty miesiąc

-pojawiaja się rzęsy, mozna wysłuchac tętno, matka czuje ruchy dziecka. , pojawia się maź płodowa, ochrona

20.05.2012.

Najczęsciej spotykane przyczyny

- choroby zakaźne matki ; AIDS, grypa, kiła, różyczka, mogą spowodować wady wrodzone -mózgu, narządów zmysłu i serca.

- choroby matki o podłożu hormonalnym np. cukrzyca.

- zaburzenia o podłożu genetycznym

- patologiczny przebieg ciąży ; dotyczy łozyska i pępowiny - płód jest niedozywiony.

- Może przy tym wystapić niedorozwój umysłowy, karłowatość, wady serca.

Wrodzone dysplazje kostne - niedorozwój chrząstek nasadowych kości, zaburzenia kostnienia skutek; niski wzrost, zaburzenia proporcji.

Endokrynopatie - podłoże nieprawidłowe funcjonowanie gruczołów dokrewnych ; skutek gigantyzm lub karłowatość, opóźnienie lub szybki wzrost.

- Patologiczny rozwój porodu ; niedotlenienie mózgu, skutek - niedorozwój.

- leki i czynniki chemiczne moga uszkadzać płód - działanie teratogenne ( narkotyki, pestecydy, alkohol, tytoń)

- przewlekłe choroby matki hamują rozwój dziecka ( niedobór witamin, niedobór i nadmiar zywienia, zaburzenia mowy, warunki i tryb życia.

Zaburzenia dojrzewania płciowego :

1 przyspieszone dojrzewanie - może mieć podłoże genetyczne lub w wyniku zaburzeń hormonalnych np. zespół nadnerczowo płciowych - nadprodukcja androgenów przez nadnercza - szybki wzrost w pierwsztych latach życia , wcześniejsze zakończenie wzrostu.

2. Opóźnione dojrzewanie - podłoże genetyczne zaburzenie hormonalne.

Opóxnione dojrzewanie to duży wzrost , niedobór sterydów czyli niedorozwój 2 i 3 rzędowych cech płciowych ..

Kazdy organizm rozwija się wg swojego programu genetycznego. Niektóre zaburzenia możemy korygować ( tylko w okresie wzrostu) jeśli usuniemy czynnik zakłócający - jest to homeoreza

Budowa i fizjologia układów wewnętrznych człowieka - Układ rozrodczy.

Istota rozmnażania płciowego to zachowanie gatunku. Gamety mają odmienne allele. Zgodnie z zasadami Mendla tworzą się nowe kombinacje materiału genetycznego - powstaje zróżnicowanie co jest większą sznasą na przezycie w zmieniających się warunkach.

Ukłąd rozrodczy męski

Plemniki wytwarzane są w ogromnych ilosciahc. Wewnętrzne narządy to; jądra najądrza , zewnętrzne to - prącie moszna.

Jądra produkują hormony płciowe, zachodzi w nich spermatogeneza. W jądrach są kanaliki nasienne dł 150-300m. Kanaliki łączą się w przewód najądrza, dł. ok 6 m. Przewód ten przechodzi w nasieniowód , przewód wytrysowy po wejściu do gr., krokowego łączy się z cewką moczową.

Elementy dodatkowe to pęcherzyki nasienne gr krokowy ( stercz czyli prostata)

Okres pokwitania u chłopców 12-18 lat to dojrzewanie narządów płciowych, pojawienie się 2 go rzędowych cech płciowych ( zarost, owłosienie, zmiana barwy głosu) Przysadka mózgowa stymuluje wydzielanie androgenów przez komórki śródmiąższowe jąder.

Są to : hormon foliokulotropowy ( FSH) i hormon LH ( lutropina, hormon luteizujący)

Najbardziej aktywny jest testosteron.

Powstawnie plemników.

Mitoza

Spermocyty I rzędu ( 2n 4c)

I podział Mejotyczny

spermocyty II rzędu (1n2c)

II podział mejotyczny

spermatydy (1n1c)

Różnicowanie plemniki (1n1c)

Z jednej komórki diploidalnej powstaja 4 plemniki haploidalne.

Proces spermatogenezy obejmuje 2 etapy:

a. Spermatogeneza - tworzenie spermatyd

b. Spermiogenezę - przekształcanie spermatyd w plemniki..

Dojrzewanie plemników 74 dni

Procesy towarzyszące dojrzewaniu - polucje erekcje - ośrodek ejakulacji w czści lęźdzwiowo - krzyzowej rdzenia kręgowego.

Układ Żeński rozrodczy; funkcje - produkcja gamet i hormonów.

Seksualnosc i płeć.

w wieku 2 lat zaczyna sie kstzałtować świadomosc płci ; dziecko rozróźnia płec.

w wieku 3 -5 lat zadaje pytania dotyczące anatomi , fizjologii ( rodzice udzielają proste wyjaśnienia)

w wieku >5 lat dziecko pyta się o rolę fizjologiczną kobiety i męzczyzny .

Początek lat szkolnych - zainteresowanie płcia przeciwną.

Dojrzewanie płciowe

Dojrzałosć fizyczną ( biologiczną) 13-16 lat wyprzedzają dojrzałosć psychiczną i społeczną.

w okresie dojrzewanie kształtują sie stereotypy zachowań seksualnych .

W momencie kiedy człowiek potrafi podporządkować swoje zachowania seksualne celom społecznym - mówimy o osiągnięciu pełnej dojrzałości.

Zaburzenia i dewiacja płciowe

- homoseksualizm

- biseksualizm

- transwestytyzm

- transseksualizm

Prawdopodobna przyczyna - zaburzenia regulacji hormonalnej płodu w okresie kształtowania się płci podwzgórzowej płodu ( 16 tydzień)

Dewiacje : sadyz , masochizm, eshibicjonizm, pedofilia, nekrofilia, zoologia, gerontofilia.

Zaburzenia o podłozu genetycznym

- Zespół Klinefertera ( 47 chromosomów XXY) - mężczyźni bezpłodni otyli, kobiece proporcje.

- Zespół super mężczyzny - (47 chromosomów XYY ) wysoki wzrost zaburzenia, emocjonalne.

- Zespół Turnera - kobiety ( 45 chromosomów+X) niski wzrost , niedorozwój narządów płciowych.

Zespół super kobiety ( XXX) - niska inteligencja.

Układ nerwowy i narządy zmysłu.

- układ nerwowy dzieli się :

1. ze względów czynnościowych - Somatyczny i autonomiczny AUN wegetatywny.

2. Ze względów autonimicznych - ośrodkowy ( OUN) i obwodowy

- Soatyczny - są to neurony przewodzące bodźce ze środowiska zewnętrznego do mięśni szkieletowych i gruczołów , odpowiadają za reakcje ruchowe. W duzym stopniu podlegają kontroli świadomosc, . Układ ten składa sięę się z cześci ośrodkowej i obwodowej.

Autonomiczny układ nerwowy ( AUN) - sa to ośrodki w pniu mózgu i skupienie komórek nerwowych i zwoje oraz nerwy.

Neurony tego typu zakładają pracę najważniejszych narządów wewnętrznych ( bodźce pochodzą z wnetrza ciała i z zewnatrz, głównie bez udziału swiadomosci)

Podział AUN

1. Układ współczulny - sympatyczny.

2. Układ przywspółczulny - parasymatyczny

Obydwa układy działają antagonistycznie.

Podział neuronów ze względu na przewodzenie impulsów.

Czuciowe - aferentne przewodza impulsy dosrodkowo czyli do osrodkow mózgu rdzeniu kręgowym.

Ruchowe - eferentne przewodza impulsy ośrodkowo do efektów ( mają długi akson)

Pośredniczące - przekazuja impulsy pomiędzy neuronami czuciowymi i ruchowymi wystepuja w OUN , odpowiadają za odruchy i procesy uczenia się.

Podział włókien nerwowych w zależności od liczby osłonek

Bezsłonkowe ( nagie)

Jednoosłonkowe ( z osłonką rdzenną - mielinową )

Dwuosłonkowe ( osłonka rdzenna i komórki Schwanna)

Łuk odruchowy - monosynaptyczny- prosty np kolanowy , polisynaptyczny ( złozony )

od Receptora do Efektora.

Receptory

To komórki lub grupy komórek czuciowych ...

Podział bodźców ze względu na rodzaj odbieranej energi

a. Swoiste

1. Mechanoreceptory - ucisk dotyk

2. Fotoreceptory np .pręciki czopki.

3...

Nieswoiste - nocyreceptory reaguja na bardzo silne mechaniczne lub termiczne.

Podział receptormów ze wzgledu na pochodzenie bodźca; eksteroreceptory - odbierają bodźce ze srodowiska zewnetrzego i intereceptory ( odbieraja bodźce ze środowiska wewnętrznego np. dotyczące cisnienia krwi.) telereceptory np. zwroku, słuchu proprioreceptory - odbierają bodźce z narządów ruchu - mięśnie sciegna.

Łuk odruchowy i jego reakcje . Odruchu.

Monosynaptyczny

Receptory --------neuron czuciowy ( synapsa) ------------- neuron ruchowy ----------Efektor.

Odruchy to podstawowa czynnośc układu nerwowego - zachodzi bez udziału swiadomości ( natyczmiastowa reakcja efektora po obudzeniu receptora)

1. Odruchy bezwarunkowe - wrodzone , automatyczne , utrwalone genetycznie, np. kaszel , odruch kolanowy, wydalanie moczu, kału.

- Odruchy warunkowe - przy udziale kory mózgowej, wyuczone, nabyte, szybko wygasają.

Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy

- OUN a. mózgowie ( mógz, pień mózgu i móżdżek- podział kliniczny )

b. rdzeń kręgowy

Obwodowy układ nerwowy

a. nerwy czaszokowe

b. nerwy rdzeniowe

c. zwoje i nerwy obwodowe.

Szare komórki - to ciała komórek nerwowych

Kore mózgową pokrywa istota szara pod nia istota biała.. W rdzeniu kregowym układ odwrotny.

Ochrona OUN

Są to kości :

czaszki, kręgosłupa, i trzy błony łącznotkankowe - opony mózgowo rdzeniowe:

a. Opona twarda

b. pajęcza ( produkcje płyn mózgowo - rdzeniowy )

c. miekka

Funkcje mózgowia

- Kresomózgowie - 4 płaty ( członowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny)

Pofałdowana powierzchnia ...odpowiada za pamięć, kojarzenie uczenie się emocje, czucie , słuch , widzenie, koordynacje ruchową.

Ośrodek Wernickiego

- rozpoznawanie głosek, mowę.

Miedzymózgowie

- zapewnia łaczność z układem hormonalnym, ośrodki ; głosu, sytości, pragnienia , termoregulacji.,

Śródmózgowie

- przekazuje impulsy między móżdżkiem i międzymózgowiem

Pierwotnie nadrzędny ośrodek wzroku i słuchu.

Rdzeń przedłuzony - ośrodki - oddechowy, naczynioworuchowy, sercowy , połykania , żuchwa.

Móżdżek - warunkuje prawidłowe napiecie mięśni szkieletowych ( tonus) równowagę ciała i koordynację ruchową.

Obwodowy układ nerwowy

12 par nerwów czaszkowych i 31 par nerwów rdzeniowych , nerwy czaszkowe wychodzą z mózgu i unerwiają głowe, szyję ( VII, IX, X, XI) oraz klatkę piersiową i jamę brzuszną.

I węchowy

II wzrokowy

III okruchowy

IV odwodzący

V trójdzielny

VI. bloczkowy

VII twarzowy

VIII przedsionkowo - ślimakowy

IX językowo - gardłowy

X błedny

XI dodatkowy

XII podjęzykowy

Nerwy rdzeniowe

odchodzą od rdzenia kregowego

8 par szyjnych , 12 par piersiowych , 5 par ledźwiowych, 5 par krzyzowych i jedna parę guzicznych .

Przez układ nerwowy odbieramy informacje z otoczenia

Ze względu na siłę bodźca mozna podzielić na ;

1. podprogowe ,

2. progowe

3. nadprogowe

4. maksymalne

5. Supramaksymalne ( nie wywołują większego skutku niż maksymalne, moga uszkadzać receptory)

Nasz organizm reaguje tylko na bodźce progowe, nadprogowe i maksymalne . Sumowanie bodźców podprogowych może czasem doprowadzić do reakcji.

( z tego pytanie to co powyżej)

Receptory narządy zmysłów

Receptory to wyspecjalizowane komórki dostarczajace do układu nerwowego bodźce w postaci bioelektrycznej - potencjału receptorowego. Ten proces to recepcja, która odbywa się w sieci neuronów . Taka uporządkowana struktura neuronów związana z danym rodzajemn receptoró - to analizator. Mamy analizator ; wzrokowy, słuchowy, smakowy, wechowy, czucia somatycznego. Pomiędzy współpracujacymi analizatorami zachodzi proces bardziej złozony do recepcji - percepcja.

Percepcja to proces poznawczy poznajemy świat zewnetrzny wg. zakodowanych wzorców w mózgu - mozna porównać do testownia hipotez.

Przetwarzanie bodźca w potencjał receptorowy a nastepnie w okresloną liczbę impulsów elektrycznych we włóknie nerwowym jest przetworzenie analogowo - cyfrowym.

Podział receptorów ze względu na rodzaj odbieranej energi; foto , chemo, mechano, i termoreceptory.

Podział receptorów ze względu na sposób wyzwalniania impulsów ; receptory włączoniowe ( on) wyłaczeniowe (off) i (on,off)

Receptory w OUN ( w odróżnieniu od tych peryferyjnych ) nazywamy detektorami.

Wiele receptorów połozonych jest obrębie narządów zmysłu. Podziału narządów zmysłu dokonał Arystoteles ( wzroku, słuchu, powolnienia, smaku i dotyku) Biologiczne funkcjonowanie jeszcze narząd równowagi a dotyk be ma swojego narządu i obejmuje wszystkie receptory skóry.

02.06.2012r.

Homunulus - czesci ciała z dużą liczbą receptorów są większe.

Najbardziej czyłe są opuszki palców , wargi najmniej plecy pośladki.

Informacje z receptorów skóry tłowia i kończyn biegną analizatotasomatycznego w płacie ciemieniowym kory mózgowej.

Czucie głebokie

Receptorami czucia głębokiego sa wrzecionka mięśniowe , reagują na rozciąganie. Do ich wnętrza wnikają zakończenia włókien nerwowych. Łuk odruchowy autoregulacji napiecia mięśni zamyka sie na odpowiednim segmencie rdzenia kręgowego ( rogi brzuszne istoty szarej)

Czucie równowagi ( rodzaj czucia głębokiego)

- Proprioreceptory są w błędniku - ucho wew. Błędnik reaguje na ruchu głowy i pośrednio na ruchy całego ciała. - przyspieszenie katowe ( podczas obrotów) i liniowe.

Informacja z narządu równowagi biegane poprzez most do móżdżku i do układu piramidowego ( ten kontroluje postawę i ruchy dowolne)

Czucie trzewne.

Odczuwalny ból wątroby serca. Do świadomości naszej dociera wiele informacji niezbędnych do utrzymania homeostazy . Intereceptory śledzą zmiany chemiczne krwi , cisnienie i temperaturę . Informacje te analizuje układ autonomiczny i reaguje prace narządów wew.

Ból może informować o stanie zapalnym może byc przyczyna mechaniczna ( kolki)

Bodziec bólowy wyzwala reakcje chemiczne - powstają chemiczne, pośrednie mediatory bólu np. białka - kniny.

Dwa oblicza bólu.

1. Informacja o tym co nam dolega

2. stan chorobowy organizmu

WĘCH

Telereceptory węchowe- dendryty komórek węchowych w nablonku węchowym. Bodźce – lotne substancje chemiczne. Człowiek rozrożnia około 2000-4000 zapachów.

Informacja biegnie przez otwory w kości sitowej do opuszki węchowej.

Odkrycie feromonów- zapachom przypisuje się większą rolę w doborze np. partnera. Tu może pełnić rolę również narząd lemieszowo-nosowy.

SMAK

gorzki, kwaśny, slony, słodki

Chemorecepcja. Rozrózniamy 4 smaków oddzielnie i w kombinacjach- warunek- rozpuszczalność danej substancji w śluzie pokrywającym komórki zmysłowe. Smak kwaśny zapewniają jony H+. Informacja dociera do płata ciemieniowego (tam jest analizator czucia somatycznego głowy).

Narząd wzroku i proces widzenia

Receptory; tele i fotoreceptory to czopki i pręciki siatkówki.

Promienie świetlne przechodzą przez:

Rogówkę (załamanie promieni), płyn z komory przedniej, źrenicę, soczewkę, ciało szkliste, siatkówka.

Czopki i pręciki

Pręciki - zawirają barwnik - rodopsynę ( widzenie czarno- białe) jest ich wiecej , do reakcji wystarczy niewelkie natężenie.

Czopki - zawierją jodopsynę - widzenioe barw ( czerwona , zielona, niebieska) zajmuja centrum siatkówki p plamkę żółtą ( miejsce najlepszego widzenia)

- Plamka ślepa - brak receptorów brak receptorow ( tu dochodzi nerw wzrokowy)

Pod wpływem światła nastepuje rozpad rodopsyny i jodopsyny, nastepuje zmiana napięcia błony komórkowej ( jest to sygnał dla nerwy wzrokowego)

Widzenie

w podwzgórzu nerwy wzrokowe z dwóch gałek częściowo śkrzyżowaiu informacja wędruje do płata potylicznego kory ( jest tam pierwszorzedowe strefa wzrokowa)

Obróbka obrazu zachodzi w siatkówce . Powstaje obraz pomniejszony , rzeczywisty , odwrócony . Analizator wzrokowy analizuje w wyższych partiach oddzielenie ; kształt barwę, ruch. Mózg tworzy modele rzeczywistosci i porównuje ze wzorcemi. Każdy z nas widzi nieco inaczej , gdyz ma różne wzorce .

Wady i choroby narządu wzrokowego.

Krótkowzrocznść - obraz przed siatkówką nieostre widzenia na odległość. Szkła rozpraszajace często jest to wada wrodzona, nasila się z wiekiem szkolnym.

Nadwzrocznośc - mała siła układu optyczneego oka obraz poza siatkówką , szkła wypukłe skupiajace (+)

Najczesciej wada wrodzona , ujawnia się w wieku szkolnym , duża akomodacja szybkie męczenie wzroku.

Astygmatyzm - niezbornośc soczewki lub rogówki ( nierówna krzywizna)

Obraz cześciowo zniekształcone i nieostry . Szkła cylindryczne.

Zaćma ( katarakta) czesciowe zmętnienie soczewki ogranicza dopływ swiatła, usuwa się zmętniętą soczewkę. . Może być wrodzona lub nabyta.

Daltonizm - niezdolnosc do rozróżniania barw - głównie czerwonej i zielonej. Przyczyna genetyczna - brak jednego z barwników wzrokowych w czopkach ( 8% u chłopców a 1% U dziewcząt)

Nowotwory oka - rzadkie

Zez - nieskojarzone ruchy gałek ocznych ( kazde oko odbiera inny obraz ) wystepuje do 3m-ca zycia później pojawia się widzenie obuoczne.

Wada ta może wystapic w wieku póxniejszym ( na podłozu nadwzroczności) Może być zez zniezny, rozbieżny, w innych kierunkach )

Oczoplas. - niemożnosc utrzymania nieruchomo gałek ocznych .

1. Rytmiczne ruchy z jendnakowa szybkością ( najczesciej poziome) - oczopląs wahadłowy lub z niejednakową szybkością - oczoplas skaczący

2. Jaskra - płyn w gałce ocznej powoduje wzrost ciścienia i uszkodznenie komórek siatkówki oraz nerwów wzrokowego.

Narząd słuchu ( tele mechanoreceptory, komórki zmysłowe w narządzie Cortiego w uchu wew,)

Drgania błony bębenkowej przenoszone są na kosteczki słuchowe narzą888888888888888888888888888888888888888888888888888888