PSYCHOLOGIA I PSYCHIATRIA

Nietypowe zachowania seksualne

Nietypowe zachowania seksualne to typy aktywności seksualnej dominującej u

danej osoby, będącej główną drogą osiągania satysfakcji seksualnej, w

populacji natomiast występujące w statystycznej mniejszości. W przeszłości

były one przez medycynę Zachodu traktowane jako dewiacyjne, obecnie w

większości nowych klasyfikacji zaburzeń seksualnych zostały wyodrębnione w

oddzielną grupę. W porównaniu z zaburzeniami potrzeb, przebiegu współżycia

czy orgazmu są one rzadziej spotykane, ale w porównaniu z dewiacjami

seksualnymi występują o wiele częściej. W seksuologii oceniane są

kontrowersyjnie (poza gwałtem i kazirodztwem jako należącymi do zachowań

przestępczych). Zauważa się stopniowy wzrost ich upowszechnienia.

Analizm

Analizm polega na osiąganiu orgazmu, satysfakcji seksualnej przez kontakty

doodbytnicze. Należy różnicować go z pobudzaniem analnym, np. w przypadku

kobiet z bardzo luźną, szeroką pochwą partner palcem drażni pochwę od

strony odbytu w trakcie stosunku seksualnego.

Analizm najczęściej polega na doodbytniczych kontaktach seksualnych w

związkach hetero- i homoseksualnych, rzadziej natomiast jest spotykany

jako forma masturbacji.

Porównując dane raportów socjoseksuologicznych od czasu ukazania się

słynnego raportu Kinseya, można zauważyć systematyczny wzrost popularności

tej metody współżycia. Kontakty analne występują u 50% homoseksualistów, a

blisko 50% kobiet miało tego typu doświadczenie w swoim życiu seksualnym

(w tym 30% w formie stosunku doodbytniczego, a 30% w formie drażnienia

palcem przez partnera). W badaniach kontakty analne ujawniło: 3,6%

pacjentów uzależnionych od alkoholu i 20,9% ich żon, około 20% narkomanów

i 33% ich partnerek oraz 5% partnerów z grupy kontrolnej. W badaniach tych

pojęcie analizmu było ograniczone do stosunków doodbytniczych.

Kontakty analne najczęściej są prowokowane przez następujące przyczyny:

fiksacja analna (uwarunkowania psychiczne z wczesnego dzieciństwa),

tendencje homo- i biseksualne,

potrzeba eskalacji bodźców seksualnych w celu osiągnięcia podniecenia,

zastępcza forma realizacji potrzeb seksualnych,

uzupełnienie form współżycia w przypadku nieprzystosowania seksualnego,

konformizm i naśladownictwo określonej mody,

metoda zapobiegania ciąży. Analizm jako podstawowa forma osiągania orgazmu

i satysfakcji seksualnej częściej występuje w związkach homoseksualnych. W

badanych przeze mnie populacjach kontakty analne były pod względem

ilościowym w mniejszości wobec typowych form współżycia, a w grupie

kontrolnej najczęściej wiązały się z czynnikiem mody, ciekawości i były

traktowane jako jedna z prawidłowych form współżycia seksualnego.

Rozpowszechnienie analizmu na Zachodzie obecnie ujawnia tendencje

spadkowe, albowiem w wyniku ujawnienia groźnej choroby AIDS oraz wielu

infekcji wywoływanych przez szczepy bakteryjne z okolic odbytu na

narządach płciowych mężczyzn zainteresowanie tą formą współżycia zmalało.

Autoerotyzm patologiczny

Autoerotyzm jest to pobudzanie seksualne, bez uczestnictwa drugiej osoby,

prowadzące do satysfakcji seksualnej. W tym znaczeniu byłby on zatem

synonimem masturbacji (samogwałtu, ipsacji, onanizmu). Autoerotyzm

patologiczny jest jednak kategorią jakościowo inną; jest to dominująca

droga osiągania orgazmu przez daną osobę, wyzwalająca uzależnienie od

bodźca (np. wody, narzędzia) i przymus określonej częstotliwości

(natręctwo).

Autoerotyzm anankastyczny polega na nawykowym, przymusowym samopobudzaniu

seksualnym, często bez wystąpienia potrzeby seksualnej. Jest jednym z

objawów nerwicy natręctw, rzadziej jest objawem chorób psychicznych bądź

niedorozwoju umysłowego. W skrajnych przypadkach samopobudzanie w ciągu

doby może być wielokrotne i trwa przez miesiące, a nawet lata. Mechanizm

nerwicowy polega na rozładowywaniu wewnętrznego napięcia przez zachowania

seksualne, zatem orgazm jest jakby "lekiem" o działaniu uspokajającym.

Zespół Havelock - Ellisa polega na osiąganiu orgazmu przez kobiety w

wyniku działania strumienia wody (np. prysznic). Jest to stosunkowo często

spotykana u kobiet forma masturbacji, ale prowadzi do uwarunkowań na

określony typ bodźca, jakim jest strumień wody, co wiąże się później z

trudnościami w osiąganiu orgazmu przy pobudzaniu przez partnera.

Autoerotyzm trwale zastępczy polega na tym, iż orgazm można osiągnąć

jedynie przez samopobudzanie i ta forma aktywności seksualnej jest

bardziej skuteczna w osiąganiu satysfakcji seksualnej niż kontakt z

partnerem. Często taka osoba nie ma kontaktów z partnerami lub są one

sporadyczne. Autoerotyzm ten najczęściej rozwija się w wyniku

uwarunkowania na często powtarzane samopobudzanie, w którym są stosowane

określone bodźce, np. narzędzia, lustra, pornografia, rytuały itp. Zatem

zarówno ilościowa, jak i jakościowa forma samopobudzania stały się

dominującymi czynnikami warunkującymi, o znacznie silniej pobudzającym

seksualnie charakterze niż współżycie z partnerem.

Występuje również autoerotyzm patologiczny zagrażający życiu. W

piśmiennictwie określa się go jako the sexual asphyxia syndrome. Polega on

na osiąganiu satysfakcji przez podwieszanie się. W USA ta forma

samopobudzania jest przyczyną około 250 zgonów rocznie. Często ten

autoerotyzm w przypadku zgonu bywa kojarzony z samobójstwem. Traktuje się

to zachowanie jako przejaw masochizmu.

Homoseksualizm

Homoseksualizm polega na osiąganiu satysfakcji seksualnej przez kontakt z

partnerem tej samej płci. Wyróżnia się różne postacie homoseksualizmu:

pederastię (kontakty doodbytnicze), efebofilię (starszy mężczyzna i

chłopiec), korofilię (starsza kobieta i dziewczyna), miłość lesbijską

(kobieta z kobietą).

Homoseksualizm, zdaniem większości badaczy, obejmuje l- 5% populacji.

Dotyka on 6% mężczyzn i 3% kobiet. Większe natomiast są rozbieżności w

ocenie doświadczenia kontaktu homoseksualnego. Szacuje się, że takie

doświadczenie miało 7-37% populacji. W badaniach doświadczenia

homoseksualne stwierdzono u 1,6% pacjentów uzależnionych od alkoholu,

13,0% narkomanów, 10% ich partnerek, 5% badanej grupy kontrolnej.

Piśmiennictwo dotyczące homoseksualizmu obejmuje kilkaset pozycji, w tym

wiele monografii. W Polsce bogate informacje na ten temat podaje

Imieliński (1963, 1968, 1974, 1982), a także monografie z zakresu

seksuologii (Giese 1972).

Spośród wysuwanych hipotez dotyczących rozwoju orientacji homoseksuatnej

do najczęściej spotykanych należą hipotezy o:

uwarunkowaniach prenatalnych (ukierunkowanie zachowań seksualnych w

okresie rozwoju płodowego),

predyspozycjach biologicznych (hormonalnych, konstytucjonalnych),

uwarunkowaniach rodzinnych, np. matki nadmiernie opiekuńcze i

uwodzicielskie lub też nadmiernie karzące i odrzucające, ojcowie

wzbudzający lęk i poczucie zagrożenia, negatywne doświadczenia w

kontaktach z braćmi, a pozytywne w kontaktach z siostrami, oswojenie się w

domu z nagością kobiecą przy braku oswojenia z nagością męską,

uwarunkowaniach osobowościowych, np. lęk kastracyjny, lęk przed własną

rolą seksualną, alienacja więzi interpersonalnych, narcyzm, zaburzenia

identyfikacji seksualnej,

uwarunkowaniach sytuacyjnych, np. uwiedzenie, wzajemna masturbacja w

grupie rówieśników, czułości okazywane sobie przez koleżanki, przypadkowy

kontakt pod wpływem alkoholu,

uwarunkowaniach fantazyjnych, np. wynikających z oglądania pornografii, z

marzeń towarzyszących masturbowaniu się,

uwarunkowaniach środowiskowych, np. wychowanie w kręgu cyganerii, artystów

o tendencjach homoseksualnych,

uwarunkowaniach zastępczych, np. kontakty homoseksualne traktowane jako

zastępcza forma zaspokajania potrzeb seksualnych w więzieniach,

internatach, klasztorach,

mechanizmie ucieczki, np. po niepowodzeniach w kontaktach seksualnych z

drugą płcią. Genezę homoseksualizmu można rozpatrywać wieloczynnikowo i

podkreśla się diagnostyczne znaczenie potrzeb homoseksualnych wyrażanych w

snach, fantazjach, w impulsywnych pobudzeniach, wreszcie w akcie

współżycia. Według niektórych homoseksualizm jest postacią nerwicy. W 67%

badanych 76 kultur homoseksualizm jest traktowany jako zjawisko normalne i

był społecznie akceptowany. W 28 kulturach nie był spotykany, akceptowany

lub występował sporadycznie. Podobno miliony mężczyzn w USA mają marzenia

i fantazje homoseksualne, a ponad 2,5 miliona mężczyzn uprawia kontakty

homoseksualne. Około 19% kobiet ma doświadczenia tego typu. Potrzeby i

zachowania homoseksualne są częściej spotykane wśród kobiet niż wśród

mężczyzn.

Homoseksualizm kobiet wiąże się z nierozwiązanym kompleksem Elektry.

Czasem wynika on z podświadomych tendencji kazirodczych wobec ojca lub

brata i jest zastępczą formą realizacji potrzeb kazirodczych.

Rozwój homoseksualizmu można wiązać z uczeniem się zachowań w środowisku

rodzinnym. Na przykład córki mające cechy agresywne, skłonne do dominacji

i mające dominujące matki mają predyspozycje do homoseksualizmu.

Sądzi się , iż orientacja homoseksualna jest efektem zaburzonych związków

rodzinnych, powodujących lęk przed heteroseksualizmem, który jest omijany

w związkach homoseksualnych. Emocje homoseksualistów wobec partnera są

ambiwalentne, a związki te noszą silnie uwydatniające się cechy

masochistyczno-sadystyczne. Partner jest podświadomie utożsamiany z jednym

z rodziców. Niektórzy homoseksualiści powielają relacje rodzice-dzieci,

inni natomiast identyfikują się z partnerem, jakby kontynuując nie

zakończoną identyfikację z ojcem lub matką. Homoseksualizm może być

również obroną przed przeżyciami występującymi u dziecka, gdy dostrzeże

ono różnice w budowie biologicznej, między matką a ojcem. Typową reakcją

chłopca jest lęk kastracyjny, niechęć i pogarda dla kobiet. Niektórzy

psychoanalitycy traktują homoseksualizm jako nieprawidłowe rozwiązanie

kompleksu Edypa.

Biegły seksuolog z zagadnieniem homoseksualizmu najczęściej spotyka się w

następujących sytuacjach:

sprawy rozwodowe, w których partner oceniany jest jako homoseksualista lub

też sam przyznaje, że powstały u niego potrzeby homoseksualne,

oskarżenia o gwałt, kiedy oskarżony tłumaczy się, iż jest homoseksualistą

i dlatego nie mógł popełnić przypisywanego mu czynu,

oskarżenia o kontakty pedofilne o charakterze homoseksualnym,

zabójstwa partnera homoseksualnego. W praktyce terapeutycznej zagadnienie

homoseksualizmu jest coraz rzadziej spotykane, wzrosła bowiem w Polsce

tolerancja wobec tej inności psychoseksualnej, a wielu homoseksualistów

akceptuje swoją orientację.

Oralizm

Zaburzenie to polega na osiąganiu orgazmu, satysfakcji seksualnej w wyniku

drażnienia narządów płciowych wargami lub językiem przez partnera. Należy

go różnicować z pieszczotami oralno-genitalnymi (zwanymi "miłością

francuską"), które są jednym z bodźców seksualnych, rodzajem pieszczot

wstępnych. Oralizm w ścisłym tego słowa znaczeniu oznacza uwarunkowanie na

osiąganie orgazmu jedynie przez pobudzanie oralno-genitalne. Oralizm jest

zatem drugim biegunem kontinuum zaczynającego się od pieszczot

oralno-genitalnych. W wielu związkach odpowiada on wzajemnym potrzebom

partnerów i nie stwarza problemów. Zdarza się jednak, że postawy partnerów

są rozbieżne i rodzą konflikty.

Seksuolog z oralizmem jako problemem styka się w następujących

przypadkach:

oralizm jako źródło konfliktów i napięć między partnerami, źródło zespołu

nieprzystosowania seksualnego,

oralizm jako źródło zachowań dewiacyjnych, np. szukanie możliwości jego

realizacji w kontaktach pedofilnych, zoofilnych,

oralizm jako źródło zachowań homoseksualnych. Zdarza się, iż

niezaspokojenie potrzeby kontaktów oralnych skłania daną osobę do szukania

ich w związkach homoseksualnych. W tym przypadku może to być ujawnienie

się istniejących już uprzednio tendencji homoseksualnych, zastępcza forma

realizacji potrzeb, a rzadziej źródło rozwoju orientacji homoseksualnej. W

badaniach pieszczoty oralno-genitalne spotyka się w 35% badanych małżeństw

z grupy kontrolnej, w 67% związków narkomanów i 49% związków pacjentów

uzależnionych od alkoholu. Oralizm natomiast występuje w niecałym 0,5%

małżeństw z grupy kontrolnej, w 9% małżeństw pacjentów uzależnionych od

alkoholu i w 18% związków narkomanów. We wszystkich tych populacjach

oralizm jest potrzebą o wiele częściej ujawnianą przez mężczyzn niż przez

kobiety.