1.KONSUMENCI

Ratio ochrony – konsument jako strona słabsza musi mieć zrównane szanse w stosunkach z profesjonalistą, dysponującym m.in. znacznie lepszą wiedzą

1. Art. 22¹ kc - Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

2. USTAWA z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.(tekst jednolity)

Art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

11)"konsumencie" - rozumie się przez to osobę, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą; Pojmowanie konsumenta analogicznie jak w uchylonym art. 384 § 3 kc

POPRZEDNIO – art. 383 § 4 kc – za konsumenta uważa się osobę, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio nie związanym z działalnością gospodarczą

- § 3 pkt 2 rozporządzenia RM z dnia 30 maja 1995 r. w sprawie szczególnych warunków zawierania i wykonywania umów sprzedaży rzeczy ruchomych z udziałem konsumentów - konsument – każdy kto nabywa towar dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą.

Obecnie – znaczne zawężenie pojmowania konsumenta – wykluczono wszystkie osoby prawne i ułomne osoby prawne

Przeciwko zawężeniu – prof. Wojciech Jan Katner – SPP, tom 7 -

Nie ma znaczenia z kim konsument wchodzi w stosunek cywilno – prawny. Dookreślenie tego podmiotu następuje w przepisach szczególnych – np. w ustawie o sprzedaży konsumenckiej, w ustawie timescheringowej,

Koncepcje konsumenta

1. konsument – każdy, kto nabywa rzecz dla własnych potrzeb, bez zamiaru dalszej odsprzedaży

2. konsument – ten, kto nabywa rzecz dla siebie, pod warunkiem, że transakcja nie dochodzi do skutku pomiędzy przedsiębiorcami

3. konsument – ten, kto zaspokaja swe potrzeby – rodzinne, domowe -nie należy do tej kategorii profesjonalista.

2.PRZEDSIĘBIORCY

2.1. POJĘCIE

Art. 4. ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. – o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004/173/1807) – def. Przedsiębiorcy – w rozumieniu ustawy – osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna mające zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą

Za przedsiębiorców uznaję się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Art. 3. Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

Art. 2. Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Art. 43¹kc – osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ kc, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Szerszy zakres niż na gruncie ustawy o swobodzie – kc obejmuje także podmioty, które nie pospadają pod ustawę o swobodzie.

Pojęcie przedsiębiorcy – dwa kryteria :

1. podmiotowe: osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ kc – zatem także spółki kapitałowe w organizacji,

2. funkcjonalne: cechy uznawane za charakterystyczne dla przedsiębiorcy – prowadzenie we własnym imieniu działalności gospodarczej lub zawodowej

Działalność gospodarcza – zob. art. 2 ustawy o swobodzie gospodarczej – nie wystarczy sam zamiar prowadzenia działalności gospodarczej, działalność zarobkowa – mająca przysporzyć zysk przedsiębiorcy, działalność zorganizowana i ciągła

Wydzierżawienie przedsiębiorstwa- właściciel traci przymiot przedsiębiorcy, zyskuje go dzierżawca.

Działalność zawodowa – np. wolne zawody

Dla statusu przedsiębiorcy nie jest konieczne posiadanie przedsiębiorstwa – częste jest to np. w przypadku wolnych zawodów.

We własnym imieniu – samodzielność w sensie prawnym i faktycznym

Przedsiębiorstwo – art. 55¹ kc

2.2 FIRMA

UWAGA: art. 55¹ pkt 1 kc – nazwa przedsiębiorstwa – odróżnić to od firmy!!!

Zasadnicza zmiana wprowadzona przez nowelę do kc- KAŻDY przedsiębiorca działa pod firmą, a nie tylko spółki

Firma – przysługuje podmiotowi od chwili, w której stał się przedsiębiorcą – nie zależne jest to od jakichkolwiek przesłanek administracyjno – prawnych.

FIRMA – nazwa, pod którą przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą luba handlową czyli występuje w obrocie.

FUNKCJE – indywidualizuje przedsiębiorcę w obrocie,

Firma – brzmienie słowna, nie można tworzyć firm trójwymiarowych lub dwuwymiarowych, trzeba posługiwać się firmą w pełnym brzmieniu – skrótów można używać tylko wtedy, gdy ustawa na to zezwala. Czym innym jest natomiast zamieszczanie w firmie skrótów – to wolno.

Firma – rdzeń (np. imię i nazwisko os. fizycznej) i dodatki obowiązkowe (np. określenie formy prawnej działalności) oraz dodatki fakultatywne

1988.06.14 wyrok SN II CR 367/87 OSP 1990/9/328

glosa aprobująca: Kępiński M. OSP 1990/9/328 

Między znakiem towarowym a nazwą przedsiębiorstwa (firmą), jak również między gospodarczymi i prawnymi funkcjami obu tych instytucji występują istotne różnice. O ile znak towarowy służy do odróżniania określonych rodzajów towarów pochodzących z określonego przedsiębiorstwa, to nazwa (firma) indywidualizuje przedsiębiorstwo w obrocie prawnym.

2002.11.14 wyrok s.apel. I ACa 480/02 OSA 2003/6/21

w Warszawie

Firma jest nazwą, pod którą spółka prowadzi przedsiębiorstwo, jednocześnie jest nazwą, oznaczeniem samej spółki, służy identyfikacji osoby prawnej, odróżnieniu jej od innych osób. Zmiana brzmienia firmy nie powoduje zmiany samego podmiotu prawa, który zachowuje swój dotychczasowy byt, tożsamość. Mamy w takim przypadku do czynienia z identycznością podmiotu, jego ciągłością, a zmienia się li tylko samo jego oznaczenie, które nie powoduje zmian materialnoprawnych w stosunkach z osobami trzecimi. Spółka, zgodnie z treścią art. 26 § 2 k.h. może pozywać i być pozwaną pod firmą, jednakże stroną postępowania w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 64 i nast.) jest sama spółka handlowa, a nie jej firma stanowiąca tylko nazwę spółki. Ewentualna zmiana brzmienia firmy nie wpływa na sytuację materialnoprawną strony.

USTAWA

z dnia 14 lutego 2003 r.

o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw¹⁾

(Dz. U. z dnia 24 marca 2003 r.)

Art. 7. 1. Przedsiębiorcy dostosują swe firmy do przepisów ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, w terminie 4 lat od dnia wejścia ustawy w życie. (tj od dnia 25 września 2003 r.)

2. W razie niemożności dostosowania używanej firmy do przepisów ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, sąd rejestrowy, na wniosek przedsiębiorcy złożony w terminie wskazanym w ust. 1, rozstrzyga o dopuszczalności zachowania dotychczasowej firmy w całości lub z niezbędnymi zmianami. Orzeczenie sądu powinno zapaść nie później niż w ciągu 5 lat od dnia wejścia ustawy w życie.

ZASADY prawa firmowego

1. zasada jedności firmy – art. 43⁶ kc

3. zasada prawdziwości firmy – brzmienie firmy nie może być niezgodne ze stanem faktyczny i prawnym – art. 43³ § 2 kc

4. zasada jawności firmy – zgłoszenie firmy do rejestru i występowanie w obrocie pod własną firmą – art. 43² § 2 kc

5. zasada ciągłości firmy – art. 43⁷ i art. 43⁸ kc

7. zasada wyłączności firmy – każda nowa firma powinna odróżniać się od innych firm wpisanych do rejestru. Art. 43³ kc § 1 kc

Odróżnić – szyldy i znaki towarowe od firmy

Spółki handlowe

2. Art. 24. § 1. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna".

§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp. j."

4. Art. 90. § 1. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.

§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp.p."

§ 3. Firmy z oznaczeniem "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz skrótu "sp.p." może używać tylko spółka partnerska.

6. Art. 104. § 1. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa".

§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp.k."

§ 3. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem "spółka komandytowa". Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną.

§ 4. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

8. Art. 127. § 1. Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowo-akcyjna".

§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "S.K.A."

§ 3. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem "spółka komandytowo-akcyjna". Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną.

§ 4. Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

11. Art. 160. § 1. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością".

§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "spółka z o.o." lub "sp. z o.o."

14. Art. 305. § 1. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka akcyjna".

§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "S.A."

Prawdziwość firmy – art. 43³ kc

Ochrona funkcji identyfikacyjnej firmy.

Odmienność firmy – charakter obiektywny – nie ma znaczenia czy przedsiębiorcy zgadzają się na używanie podobnych firm.

Ograniczenie zakazu tylko do tego samego rynku – ustalać to stosownie do okoliczności – może to być kraj, województwo, kilka województw – kryterium pomocnicze – prowadzenie działalności na określonym obszarze

1936.03.03 orzeczenie SN II C 2564/35 OSN(C) 1936/10/396

Uwaga: Teza częściowo nieaktualna

1. Dodatki do firmy spółki z ogr. odp., oznaczające pokrewieństwo spólników, powinny odpowiadać prawdzie; niedopuszczalny zatem jest dodatek w firmie wyrazu "bracia", jeżeli spólnicy nie są braćmi.

2. Oznaczenie firmy spółki jawnej, której spólnikami są osoby tego samego nazwiska, wspólnym mianem "bracia" bez podania przynajmniej pierwszej litery imienia jednego lub kilku spólników, nie indywidualizuje dostatecznie danej firmy i nie czyni zadość wymaganiom art. 28 § 1 k. h.

Niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd – wiąże się głównie z fakultatywnymi dodatkami do firmy.

Wprowadzanie w błąd - kryterium – umiejętność rozpoznawania przeciętnego uczestnika obrotu. Potencjalnego nabywcy towarów,

1997.03.25 wyrok SN III CKN 11/97 OSNC 1997/9/126

glosa częściowo aprobująca: Kępiński M. OSP 1997/12/229 

glosa częściowo krytyczna: Mik B. PS 2000/3/111 

Badanie i ustalanie, czy umieszczony w firmie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wyraz "bank" został użyty w kontekście, z którego jednocześnie wynika, że spółka ta nie wykonuje czynności bankowych (art. 101 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. - Prawo bankowe; jedn. tekst: Dz. U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359 ze zm.) - dokonywane jest z punktu widzenia osoby przeciętnego nabywcy (odbiorcy) usług (towarów) tejże spółki i zwykłych warunków działalności gospodarczej oraz powinno uwzględniać w szczególności: przedmiot działania spółki wpisany do rejestru handlowego, krąg rzeczywistych i potencjalnych odbiorców, a także brzmienie skrótu firmy.

Firma – nie może zawierać dodatków zakazanych przez prawo, choćby nie wprowadzały one w błąd – zob. zakazy z art. 58 kc, dodatków zastrzeżonych monopolem dla niektórych osób prawnych, zastrzeżonych dla określonych osób.

Firma osoby fizycznej – art. 43⁴ kc

Podanie imienia i nazwiska – oblig. (rdzeń), dodatkowo – inne określenia – nie mogą wprowadzać w błąd.

Firma osoby prawnej - art. 43⁵ kc

Chodzi o wszystkie osoby prawne – nie tylko kapitałowe spółki handlowe, lecz także spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe,

W nazwie – nie powinno być elementów reklamy

1994.04.15 wyrok s.apel. I ACr 156/94 OSA 1994/10/52

w Gdańsku

glosa aprobująca: Micek Ł. Rejent 1995/7-8/109 

przegląd orzeczn.: Kaliński M. Pr.P.Wart. 2001/2/31

Jeżeli w art. 101 pkt 5 Prawa wekslowego przewiduje się konieczność określania "nazwiska osoby", to w odniesieniu do osób prawnych remitent powinien być zindywidualizowany w wyniku wskazania m.in. jego "nazwy handlowej", czyli firmy w rozumieniu art. 26 i nast. Kodeksu handlowego.

1991.10.22 wyrok s.apel. I ACr 400/90 Wokanda 1992/1/27

w Poznaniu

Firma, pod którą prowadzi swoje przedsiębiorstwo powód, ma w stosunkach prawnych, w jakie wchodzi, takie znaczenie, jakie dla osoby fizycznej przedstawia jej nazwisko. Firma indywidualizuje osobę prawną, a przy tym osoba prawna - ze względu na prowadzoną działalność - ma innego rodzaju cechy wyróżniające, takie np. jak solidność czy jej przeciwieństwo, z czym łączy się łatwość zbytu towarów i uzyskania kredytu, względnie trudności w tym zakresie.

Z tego względu oznaczenie firmy powinno być takie, by wykluczało pomyłki, o którą spółkę chodzi w danym wypadku. Ochrona firmy jako dobra osobistego jest, jak z tego wynika, szersza niż ochrona podyktowana potrzebą bronienia się przed konkurencją. Odmienne rozumienie art. 43 w zw. z art. 23 kc prowadziłoby do tego, że podmioty gospodarcze, zwłaszcza spółki, nie mogłyby skutecznie bronić się przed utratą renomy, jaką posiadają.

Składniki firmy osoby prawnej – nazwa (rdzeń) + określenie formy prawnej (składnik obligatoryjny) + określenie dowolnie obrane (składnik fakultatywny)

Używanie w firmie nazwiska osoby fizycznej – tylko wtedy, gdy służy podkreśleniu związków tej osoby z przedsiębiorcą.

Nie wydaje się by zakaz odnosił się do postaci historycznych

1932.05.12 orzeczenie SN Rw 785/32 OSP 1932/1/330

Kto ma prawo używania cudzego nazwiska we firmie swego przesiębiorstwa nie może zabronić osobie noszącej to nazwisko umieszczenia tego nazwiska w jej firmie.

Zgoda – nie jest ani czynnością rozporządzającą ani zobowiązującą lecz upoważniającą – może jej udzielić zatem małoletnie dziecko osoby, której nazwisko ma być użyte w firmie bez zgody osoby dorosłej

Jeżeli dana osoba nie żyje i nie ma małżonka i dzieci – nie ma konieczności ochrony jej dobra osobistego w postaci imienia i nazwiska – można zatem używać tego w firmie

Firma oddziału osoby prawnej – art. 43⁶ kc

Pełna nazwa osoby prawnej + „oddział” + wskazanie miejscowości

Nie odnosi się przepis do oddziałów tworzonych przez przedsiębiorców – osoby fizyczne.

Zmiana firmy – art. 43⁷ kc

Ujawnienie w rejestrze,

ODRÓŻNIĆ od tego sytuację, w której przedsiębiorca musi wyeliminować z firmy określony człon, gdyż zaczął on wprowadzać w błąd,

Nazwisko byłego wspólnika – art. 43⁸ kc

Samo ustanie członkostwa w przedsiębiorstwie – nie prowadzi do obowiązku zmiany firmy – pierwszeństwo zasady ciągłości przed zasadą prawdziwości – ale konieczna zmiana, gdy firma zaczyna wprowadzać w błąd.

Zachowanie dotychczasowego brzmienia firmy – wymaga ZGODY ustępującego – pismo ad probationem. W razie śmierci ustępującego – konieczna jest zgoda (pismo) małżonka i dzieci – zgoda łączna (NIE spadkobierców).

Pogląd (Popiołek)– zgoda małżonka i dzieci nie jest konieczna, gdy wspólnik ustąpił i zgodził się na używanie w firmie jego imienia i nazwiska a potem zmarł.

Prawo posługiwania się firmą z nazwiskiem osoby – dotyczy tylko sytuacji kontynuowania działalności – wraz ze zmianą przedmiotu działalności konieczna jest zmiana firmy.

Następca prawny – tak Inter vivos jak i mortis causa – odmiennie Michał Wyrwiński – tylko następstwo prawne w drodze dziedziczenia – inna wykładnia kolidowałaby z art. 43⁹ § 1 kc.

Zgoda na posługiwanie się nazwiskiem – w każdej chwili odwołana, niezależnie od tego, czy doszło do naruszenia dobra osobistego osoby zainteresowanej.

§ 3 – tylko pośrednio związany z prawem firmowym!

Zakaz zbycia firmy – art. 43⁹ kc

Prawo do firmy – prawo podmiotowe związane nierozerwalnie z przedsiębiorcą

Umowa zbycia firmy – bezwzględnie nieważna – art. 58 §1 kc

Niedopuszczalne obciążenie prawa do firmy innym prawem

Odróżnić od tego czynności upoważniające do posługiwania się firmą – pod warunkiem, że nie wprowadza w błąd

Nie mylić tego ze zbyciem przedsiębiorstwa wraz z jego nazwą – gdy nazwa przedsiębiorstwa pokrywa się z jego nazwą – nabywca powinien dążyć do zmiany nazwy przedsiębiorstwa – por. art. 43⁸ § 2 kc

Naruszenia prawa do firmy – art. 43¹⁰ kc

FIRMA- DOBRO OSOBISTE przedsiębiorcy.

Prawo do firmy – przysługujące przedsiębiorcy prawo podmiotowe, osobiste, o charakterze bezwzględny, skuteczne erga omnes.

Autonomiczna ochrona w oderwaniu od art. 24 kc – wyłączono zastosowanie tego przepisu. – odmiennie: Piasecki w Suplemencie do KC. Komentarz (red. Pietrzykowski) - można korzystać z ochrony przewidzianej w przepisach o ochronie dóbr osobistych.

W grę wchodzi powództwo o świadczenie i o ustalenie, określone w art. 189 kpc.

Prawo do firmy wygasa z ustaniem bytu prawnego przedsiębiorcy

Ochrona firmy – przesłanki:

a. Naruszenie lub zagrożenie prawa do firmy

b. Bezprawnośćc. naruszenia – DOMNIEMANA

d. Ochrona OBIEKTYWNA – niezależna od winy

Instrumenty ochrony prawa do firmy:

1. roszczenie o powstrzymanie się od naruszeń

2. roszczenie o usunięcie skutków naruszeń

3. roszczenie o złożenie oświadczenia określonej treści

4. roszczenie o naprawienie szkody majątkowej

5. roszczenie wydanie korzyści przez osobę która naruszyła

1934.11.30 orzeczenie SN II C 1744/34 OSN(C) 1935/5/218

1. Oznaczenie cudzą firmą wyrobów swojego przedsiębiorstwa jest nieprawnem używaniem firmy.

2. Używanie cudzej firmy na oznaczenie wyrobów swojego przedsiębiorstwa podpada pod pojęcie nieuczciwej konkurencji przez szkodzenie przedsiębiorcy zapomocą czynów, sprzecznych z obowiązującemi przepisami, w szczególności z przepisem art. 27 u. h.

3. Naruszeniem prawa do znaku towarowego jest bezprawne oznaczenie znakiem obcego przedsiębiorstwa towarów jedynie tego rodzaju, dla jakich nastąpiło zgłoszenie rejestracji znaku.

Źródłem naruszeń może być także reklama, nieuprawnione zawłaszczenie firmy w całości lub w części

1998.10.28 wyrok SN II CKN 25/98 OSNC 1999/4/80

glosa aprobująca: Włodarczyk W. PiP 2000/8/109 

przegląd orzeczn.: Robaczyński W. PS 2000/10/70

glosa aprobująca: Stefanicki R. PPH 2000/12/43 

Naruszenie nazwy osoby prawnej jako jej dobra osobistego może nastąpić w razie używania przez nieuprawnionego nie tylko pełnej nazwy, ale i jej części, jeżeli ta część spełnia w sposób wystarczający funkcję indywidualizującą osobę prawną, która umożliwia jednoznaczną identyfikację tej osoby i jej odróżnienie od innych podmiotów dlatego, że tworzące część nazwy oznaczenie ma samo w sobie dostateczną moc dystynktywną.