HIPOTEZA

I. D.

Specjalizacj a: praca socjalna

Rok: 3

Grupa: 1 a

Z leksykonu:

HIPOTEZA - [gr. hypothesis - przypuszczenie] - zdanie wymagające sprawdzenia, przyjęte jako zalożenie w celu wyjaśnienia jakiegoś zjawiska; hipotezy naukowe powstają zwykle wtedy, gdy dla pewnych faktów nie znajduje się racji wśród uznanych (uzasadnionych) twierdzeń; hipoteza poddana procesowi weryfikacji bądź zostaje obalona, bądź też wzrasta stopień jej prawdopodobieństwa, niekiedy tak dalece, iż zostaje uznana za prawo naukowe.

Ze słownika pedagogicznego:

HIPOTEZA - nie sprawdzone twierdzenie, które ustala bądź wyjaśnia cechy badanych zjawisk lub związki między nimi. Sprawdzenie hipotezy odbywa się przez wyprowadzenie z niej wniosków empirycznych, przy czym im więcej sprawdzonych zdań z hipotezy wynika, tym większy jest stopień jej uzasadnienia.

Skuteczne przeprowadzenie badań naukowych wymaga oprócz sformułowania problemów badawczych także wysunięcie hipotez roboczych.

Hipotezy stawiają stwierdzenia, co do których istnieje prawdopodobieństwo, że są trafną odpowiedzią na sformułowany uprzednio problem badawczy.

Hipotezy są świadomie przyjętymi przypuszczeniami czy założeniami, wymagającymi potwierdzenia lub odrzucenia w wyniku badań naukowych. Są to zalożenia odnoszące się do przewidywanego końcowego rezultatu badań nad interesującym badacza problemem, ale nigdy nie przesądzają o ich ostatecznych wynikach lub płynących z nich wnioskach. Istnieją różne określenia hipotez roboczych np. "hipoteza jest przypuszczalnym twierdzeniem dotyczącym relacji między dwiema lub więcej zmiennymi" i zawsze formułuje się ją w postaci twierdzącej. Hipotezą nazywa się też "zadanie opisujące związki między zjawiskami (zdarzeniami, stanami, cechami itp.), którego wartość logiczną sprawdzamy w następstwie badań empirycznych".

Wyrażone w hipotezie roboczej relacje między zmiennymi mogą przybrać charakter współzależności pozytywnej, negatywnej lub krzywoliniowej.

Pozytywna współzależność zakłada, że np. z nasileniem zmiennej niezależnej następuję wzrost zmiennej zależnej.

W przypadku współzależności negatywnej każda z obu zmiennych zmierza w przeciwnym kierunku, tj. jedna ulega wzrostowi, druga spadkowi.

Współzależność krzywoliniowa zachodzi wtedy, gdy wzrost lub spadek określonych zmiennych następuje w zależności np. od osobistych cech czy doświadczeń życiowych osób badanych..

W metodologii wg J. Brzezińskiego hipotezy robocze mogą dotyczyć nie tylko zależności między zmiennymi, ale także określonych wartości zmiennych.

Hipotezy muszą być formulowane w postaci twierdzącej, a więc zdań oznajmujących. Hipotezy przede wszystkim określają relacje między dwiema lub więcej zmiennymi. Formułowanie hipotez roboczych jest niezbędne szczególnie w przypadku problemów dotyczących współzależności pomiędzy określonymi zmiennymi, w tym zwłaszcza między zmiennymi niezależnymi i zmiennymi. Przez zmienne niezależne rozumie się pewne czynniki powodujące określone zmiany w innych czynnikach (zmiennych), a przez zmienne zależne czynniki, podlegające wyraźnym wpływom ze strony zmiennych niezależnych.

Hipotezy robocze formułowane są tam, gdzie dopomagają w skutecznym rozwiązywaniu problemów badawczych. Dzięki hipotezom roboczym badacz konkretyzuje sformułowany przez siebie problem badawczy, widzi go jaśniej i wyraźniej, co umożliwia odpowiedni dobór metod i technik badawczych lub ich konstruowanie.

Waronki poprawnie sformułowanej hipotezy:

l. Hipoteza musi dać się zweryfikować. To znaczy: "hipoteza, której nie można poddać

procedurze sprawdzenia empirycznego nie może pretendować do miana hipotezy

naukowej".

2. Hipoteza robocza wyraża związek pomiędzy dającymi się zbadać faktami,

zdarzeniami, ludźmi (zmiennymi).

3. Hipoteza robocza jest przypuszczeniem wysoce prawdopodobnym, majÄ…cym swe

uzasadnieniem w dotychczasowym dorobku naukowym. Jest niesprzeczna z

udowodnionymi poprzednio twierdzeniami danej nauki.

4. Hipoteza robocza jest wnioskiem dotychczasowych obserwacji i doświadczeń

badacza.

5. Hipoteza robocza jest twierdzeniem wyrażonym jednoznacznie i w sposób możliwie

uszczegółowiony.

Inne wymagania, jakie stawia się poprawnie sformułowanym hipotezom roboczym:

- wyrażone powinny być w prostych slowach

- powinny dotyczyć istotnych dla danej nauki spraw

- powinny spełniać funkcje poznawczą

- wyniki badacza powinny być odpowiednio ukierunkowane.

Z dobrze postawionego problemu powinna jasno wynikać hipoteza lub hipotezy badacza, jako odpowiedź na pytanie zawarte w problemie.

Kryteria poprawności formownia hipotez naukowych wg Nowaka S., Kerligera, Jakubowskiej:

l. Hipoteza musi być adekwatną odpowiedzią na problem.

2. Hipoteza musi być najprostszą odpowiedzią na problem, gdyż im bardziej prosta

przyjmie postać - tym łatwiej będzie można ją sprawdzić.

3. Hipoteza musi być tak sformulowana, by latwo można było ja przyjąć, względnie

odrzucić.

4. Hipoteza nie powinna przyjmować postaci szerokiej generalezacji.

Przykład hipotezy roboczej podanej przez C. Kupisiewicza w książce pod tytułem a "Niepowodzenia dydaktyczne":

,,Zapobieganie powstawaniu luk i zależnoÅ›ci w opanowywanym przez uczniów materiale programowym oraz systematyczne wykrywanie i likwidowanie opóźnieÅ„ - pozwala skuteczniej ograniczyć niepowodzeÅ„ dydaktycznych, aniżeli praca dydaktyczno­wychowawcza, w której wymienione zabiegi nie sÄ… celowo i Å›wiadomie eksponowane."

Hipoteza ta sygnalizuje ścisla zależność pomiędzy specjalnym udzieleniem uczniom pomocy w nauce, a zmniejszaniem wśród nich niepowodzeń dydaktycznych. Określa ona możliwie precyzyjnie do czego zmierza owa pomoc i jakich oczekuje się dzięki niej następstw w sytuacji uczniów.

Bibliografia:

1.J. Brzeziński "Metodologia badań psychologicznych"

2.M. Lobocki "Metody i techniki badań pedagogicznych"

3.Pod redakcjąB. Minerskiego, B. Śliwerskiego "Pedagogika PWN leksykon" 4.W. Okoń "Słownik pedagogiczny" PWN Warszawa 1981