1. Condorcet
Tekst zajmuje się postępem ducha ludzkiego. Napisał go, gdy był w więzieniu skazany na karę śmierci. Człowiek rodzi się jako czysta karta. Człowiek ma zdolność odbierania wrażeń. Pod ich wpływem zmienia się.
Sensualizm- w teorii poznania oznacza, iż wrażenia są źródłem wiedzy.W antropologii zaś jest to pogląd, że człowiek zmienia się pod wpływem wrażeń.
Żródła wrażeń:
oddziaływania zewnętrznych rzeczy
kontakt z innymi ludżmi
sztuczne środki( m.in. mikroskopy i teleskopy.
Czas pojmuje jako novum( rzecz niepowtarzalną). Postęp społeczny można porównać do postępu pojedyńczej jednostki. Nie możemy zmienić kierunku postępu, ale jak go już znamy możemy go przyspieszyć.Dla postępu czas wolny jest wartością fundamentalną. Przyspiesza postęp i jest wynalazkiem postępu. Postęp dokonywał sie powoli, gdyż każda nowa myśl spotykała się z oporem.
Przyczyny nierówności społecznych:
niejednakowe bogactwo,
niejednakowe pozycje społeczne,
niejednakowe wykształcenie.
Skutki postępu:
udoskonalenie człowieka,
obalenie nierówności między narodami,
wieksza równość wśród ludzi.
Drogi zmniejszenia nierówności:
system ubezpieczeń społecznych,
system powszechnej oświaty,
dać wolność koloniom.
4. 5. Marks i Engels- współpracowali ze sobą. Ich poglądy są podobne lub takie same.
Obaj nawiązywali do Hegla (narzędzie krytyki społecznej). Jednak szybko dzięki filozofi Fenberbach`a zrezygnowali z Hegla i sformułowali własną filozofię.
Klasy społeczne i struktura klasowa
Klasy- stosunki społeczeństwa obywatelskiego. znajdująca się w podobnym położeniu ekonomicznym i mająca zbieżne interesy.
Marks mówił, że klasa musi mieć świadomość klasową, więź psychiczną.
Uważał, że w każdej formacji społeczno-ekonomicznej można wyróżnić dwie klasy:
a. Klasę posiadającą
b. Klasę nieposiadającą
Stosunek siły między tymi klasami podstawowymi decyduje ostatecznie o pozycji wszystkich innych klas. Struktura klasowa będzie się upraszczać przez nieunikniony proces zagłady średnich klas mieszczańskich i stanu chłopskiego Marks genezę podziału klasowego łączył z rozwojem podziału pracy.
Marks i Engels szukali tych zjawisk społecznych, które oprócz nonsensów politycznych czy religijnych spajają ze sobą ludzi. Na tym bazował ich materialistyczny charakter teorii. Ich zdaniem ani moralność, religia, metafizyka, wszelkie ideologie oraz odpowiadające im formy świadomości tracą pozory samodzielności. To ludzie rozwijając swą produkcję materialną i swe materialne stosunki wzajemne, zmieniają wraz z rzeczywistością swoje myślenie. „Nieświadomość określa życie, tylko życie określa świadomość”.
Ekonomizm lub determinizm ekonomiczny- gdy nie ma proporcji między poziomem sił
wytwórczych a organizacją sposobów produkcji dochodzi do przewrotu, który odbije się
we wszystkich dziedzinach życia społecznego.
Metodą badawczą Marksa była metoda dialektyczna. W myśl tej metody badacz zjawisk społecznych powinien:
rozpatrywać je w rozwoju jako, że cechą przedmiotu badań jest zmienność. Zasadę tą określa się mianem historyzmu.
ujmować zjawiska we wzajemnej łączności, w powiazaniu z innymi, gdyż żadne zjawisko nie występuje pojedyńczo. Jest to zasada determinizmu.
świadomość społeczną należy badać w powiązaniu z elementami natury obiektywnej, zjaiwskami składającymi się na byt materialny ludzi( byt materialny określa swiadomość społeczną). Jest to zasada materializmu.
traktować zjawiska dajace się obserwować jedynie jako przejawy głębszych procesów. Jest to zasada antyfenomenalistyczna.
Relacje między świadomością społeczną a społecznym bytem
Byt społeczny określa świadomość społeczną. Oznacza to: To w jakich warunkach człowiek żyje określa co on myśli.( Inaczej socjalizacja).Możność życia jest podstawą istnienia ludzkiego. Świadomość jest wytworem społecznym. Byt społeczny jest to sposób w jaki ludzie zaspokajają swoje potrzeby.
Przesłanki historii:
Podstawą życia społecznego wg nich jest sposób produkcji, który dzielą na siły wytwórcze i stosunki produkcji( relacje między pracownikami).
Na życie społeczne ma wpływ postęp techniczny i rozwój sił wytwórczych. Sposób produkcji- zjawisko bardzo złożone, bo składa się na nie określony poziom sił wytwórczych, stosunki społeczne w jakie ludzie wchodzą by te siły wykorzystać (stosunki produkcji)
Marks podzielił historię ze wzgledu na sposób produkcji na:
wspólnota pierwotna(gospodarka naturalna)
niewolnictwo( nieopłacalna siła robocza)
feudalizm
kapitalizm
komunizm( który miał dopiero nastać.
Kapitalizm- jego poznanie daje możliwość najlepszego poznania innych formacji, bo społeczeństwo burżuazyjne jest najbardziej zróżnicowaną i rozwiniętą historyczną organizacją produkcji.
Pytania nurtujące Engelsa:
jak niska może być zapłata za pracę?
czy zapłata jest jednakowa w różnych społeczeństwach?
Odpowiedzi:
Zapłata robotnika nie może być niższa niż minimum za które ten robotnik może przeżyć.
Jest różna, gdyż minimum przeżycia jest uwarunkowane kulturowo. W każdym kraju jest inne.
7.Pareto
Podzielił on zjawiska na subiektywne i obiektywne, w czym zjawiska subiektywne są to zdeformowane zjawiska obiektywne. Ludzie mają dostęp tylko do subektywnych zjawisk, które nie wynikaja z żadnej cechy ludzkiej. (nie zależą od człowieka). Na subiektywne zjawisko składają się: namiętności, uprzedzenia, idee upowszechnione w społeczeństwie, nieznajomość faktów i silnie oddziałujące inne wydarzenia. Poznanie polega na rekonstrukcji przedmiotu poznania. Ludzie są nieświadomi swoich działań, przypisują tym działaniom przyczyny urojone. Świadectwo ludzi z pierwszej ręki nigdy nie jest do końca prawdziwe. Jest to skutkiem tego, iz działania ludzkie nie są wynikiem rozumowania. Działania są czysto afektywne, potem nadaje się im znaczenie by poprawić swoje samopoczucie i sprawić sobie przyjemność.
By poznać zjawisko trzeba zbadać:
- rzeczywiste przyczyny jego wystąpienia,
-Ideologię wymyśloną dla wyjaśnienia przyczyny.
Rozpowszechnianie się doktryny niemal zupełnie nie zależy od jej wartości logicznej. Ludzie bowiem mają zwyczaj uzależnienia swojego działania od kilku reguł zachowania( zazwyczaj reguł religijnych). Sprowadzamy działanie do kilku reguł zachowania.
Falowy charakter zjaiwsk społecznych:
Ruch społeczny przebiega według krzywej falistej. Trudno jest przewidziec, na podstawie faktów z przeszłości, przyszły jego kierunek. Zjawiska sie powtarzają w czasie, ale nie da się przewidzieć kiedy to nastąpi. Intensywność tych ruchów jest zmienna.
Teoria Vilfredo Pareto opiera się głównie na zjawisku krążenia elit sprawujących władzę. Według Pareto w każdym społeczeństwie z czasem powstaje pewna elita rządząca reprezentująca interesy klasy wyższej w efekcie czego powstaje dążenie klas niższych do obalenia istniejącej elity, która z czasem ulega samodegradacji i skostnieniu. Po obaleniu istniejącej elity i objęciu władzy przez nową elitę następuje ten sam proces czyli ta elita z czasem podziela los poprzedniej.
Cechy ludzkie są względnie stałe. Ta stałość sprawia, że można zbadać subiektywne fakty. Wiadomo, że podstawa uczuć jest trwała, natomiast forma w jakiej wyrażaja się emocje może podlegać zmianom. Dlatego też nie wiemy jacy będą ludzie w przyszłości. Nie da się tego przewidzieć.
13.Webber:
Aby przeanalizować związki między ascezą protestantyzmu a zasadami ekonomicznej codzienności koniecznie trzeba sie zająć tekstami teologicznymi. W tamtych czasach świat religii był wszystkim i współczesny człowiek nie jest w stanie sobie wyobrazić jak duży wpływ miała religia na życie codzienne ludzi. Siły religijne były w znacznej mierze czynnikami kształtującymi "charakter narodu".
Ascetyczny protestantyzm traktowany jest w tym tekście jako całość. Jednak dlatego, że purytanizm był najbardziej konsekwentny w konstruowaniu idei zawodu, w centrum rozważania są poglądy Richarda Baxtera-przedstawiciela tej religii. Był on przeciwnikiem rewolucji, sekciarstwa i fanatycznej gorliwości "świętych", a jednocześnie otwarty na różnorodność i obiektywny wobec przeciwników. Pole swej pracy widział we wspieraniu moralnego życia kościoła.
Purytanizm a bogactwo:
Bogactwo jest wielkim zagrożeniem, jego pokusy są niebezpieczne, a dążenie do niego nie tylko bezsensowne, lecz także niemoralne. Asceza purytańska wydaje się tu być skierowana przeciw jakiemukolwiek bogactwu w życiu doczesnym. Posiadanie bogactwa wiąże się z konsumowaniem(spoczywaniem) co może prowadzić do grzechów tj. rozpusta czy gnuśność. "Wieczny spokój swięty" mozna uzyskać tylko na tamtym świecie. Tylko działanie służy pomnażaniu chwały Boga.
Czas a purytanizm:
Marnowanie czasu jest pierwszym i najcięższym grzechem. Strata czasu na rozrywki, luksus, towarzystwo, a nawet spanie powyżej 8 godzin jest absolutnie naganne. Czas jest niezwykle cenny i każdą godzinę należy poświęcić służbie dla chwały Boga.
Bezwartosciowa jest też bezczynna kontemplacja odbywająca się kosztem pracy zawodowej. Na kontemplacje jest przeznaczona niedziela.
Praca a purytanizm:
Baxter propaguje ciężką pracę fizyczną i pracę umysłową. Praca jest starym i skutecznym środkiem ascezy i od dawna jest cdeniona w Kosciele zachodnim. Jest srodkiem zapobiegawczym przed życiem nieczystym.
Praca jest przypisanym przez Boga celem życia człowieka. Niechęć do niej jest oznaką braku łaski. Nawet bogactwo nie zwalnia z tego celu w myśl zdania Św. Piotra: " Kto nie pracuje ten niech nie je". Bóg dla każdego przewidział zawód(powołanie), który należy rozpoznać i podjąć. Zawód ten jest rozkazem Bozym, by człowiek działał na jegoi chwałę.
Specjalizacja zawodowa i podział pracy prowadzi do dobra ogółu więc jest dobre. Wszystko co sie robi poza stałym zawodem jest tylko niestałym zajęciem prowadzącym do lenistwa. Stały zawód jest dla każdego najlepszym rozwiązaniem. Nie praca sama w sobie a praca racjonalna jest tym co wymaga Bóg.
Zmiana zawodu nie jest uważana za naganną, jeżeli następuje w skutek racjonalnego myślenia by podjąć pracę bardziej pożyteczną. Pożyteczność zawodu ocenia się najpierw w kategoriach etycznych, potem przez ważność produkowanych dla ogółu dóbr, a na koniec- prywatno-rynkową opłacalność.
Dążenie do bogactwa jest naganne tylko wtedy, gdy człowiek robi to dla beztroskiego i wesołego życia. Bogacenie się jako obowiazek zawodowy jest dobre.
Chcieć być biednym oznaczało to samo co chcieć być chorym, a to jest naganne. Żebranie dla kogoś kto jest zdolny do pracy jest objawem grusności, a nawet wykracza przeciw miłości bliźniego.