1)Podaj definicję ryzyka oraz negatywną i neutralną koncepcję ryzyka

Ryzyko jest podstawowym pojęciem nauk ekonomicznych a zwłaszcza finansów. W słowniku języka polskiego przedstawione są 2 określenia ryzyka:

1)możliwość, że coś się nie uda, 2)przedsięwzięcie, którego wynik nie jest znany. Te dwie potoczne definicje ryzyka odzwierciedlają dwie podstawowe koncepcje ryzyka spotykane w naukach ekonomicznych. Umownie przyjmujemy dla niech następujące nazwy:

1) Negatywna koncepcja ryzyka traktuje jako zagrożenie. Mówi się o ryzyku wtedy gdy istnieje możliwość pewnej straty, szkody czy po prostu niezrealizowanie określonego celu działania. Taką koncepcję ryzyka przyjmuje się w ubezpieczeniu.

efektu. Ryzyko rozumiane negatywnie (ryzyko jako zagrożenie) ryzyko oznacza możliwość nie osiągnięcia oczekiwanego celu.

2) W neutralnej koncepcji ryzyko traktuje się z jednej strony jako zagrożenie a z drugiej jako szansę. Ryzyko rozumiane neutralnie (ryzyko jako zagrożenie i szansę) Ryzyko oznacza możliwość uzyskania efektu różniącego się od oczekiwanego.

Te dwa rozumowania pojęcia ryzyka są użyteczne w przypadku ryzyka występującego w działalności gospodarczej. Z jednej strony ryzyko stanowi zagrożenie, a podmioty gospodarcze podejmują działania w celu jego zmniejszenia. Z drugiej strony jednak podmioty gospodarcze zdają sobie sprawę z pozytywnej roli ryzyka, dzięki której istnieją możliwości uzyskania większych korzyści w przypadku podjęcia działalności obarczonej tym ryzykiem.

W neutralnej koncepcji ryzyka strona, która podejmuje ryzyko, uzyskuje nagrodę w postaci zwiększonej korzyści zawierającej premię za podejmowane ryzyko. Decyzja o podjęciu ryzyka podejmowana jest przez człowieka. Jest to decyzja w pewnym stopniu subiektywna, na którą wpływ ma stosunek decydenta do ryzyka. Można wyróżnić trzy postawy względem ryzyka:

Awersja względem ryzyka - decydent podejmuje ryzyko wtedy, gdy oczekuje rekompensaty w postaci premii za ryzyko.

Obojętność (neutralność) wobec ryzyka - przy podejmowaniu decyzji wielkość ryzyka nie ma znaczenia.

Skłonność do ryzyka - decydent jest skłonny ponieść dodatkowe nakłady w celu podjęcia decyzji o wyższym ryzyku.

W działalności gospodarczej dominuje awersja do ryzyka co oznacza, że im bardziej ryzykowna decyzja tym większy powinien być spodziewany efekt. Zachowania charakteryzujące się obojętnością wobec ryzyka bądź skłonnością do ryzyka są w przypadku działalności gospodarczej niepożądane.

2)Wymień rodzaje ryzyka finansowego.

Ryzyko rynkowe, kredytowe, operacyjne, płynności, prawne, biznesu, wydarzeń.

3)Podaj najprostsze znane ci miary ryzyka.

Inwestycji finansowych dokonuje się w następujących warunkach: 1)w warunkach pewności -skutek jest znany i jednoznacznie określony

2)w warunkach ryzyka - znane skutki i prawdopodobieństwa

3)w warunkach niepewności - znane skutki ale prawdopodobieństwa są nieokreślone lub trudne do oszacowania.

Stopa zwrotu.

R:=

C - kapitał końcowy uzyskany w wyniku inwestycji finansowej

C₀ > 0 - kapitał początkowy.

Dla inwestycji finansowych w warunkach ryzyka lub niepewności kapitał końcowy C jest zmienna losową zatem stopa zwrotu R też jest zmienną losową.

Najprostszymi miarami ryzyka inwestycji finansowej w warunkach ryzyka lub niepewności są:

1)Wariancja stopy zwrotu.

Definicja: R stopa zwrotu z danej inwestycji w warunkach niepewności. Załóżmy, że istnieje i jest skończony drugi moment stopy zwrotu R tzn. że istnieje E(R²) i jest skończony. ƎE(R²)<∞, oznaczenie D²(R) lub δ²(R) wariancja stopy zwrotu R.

D²(R):=E((R-E(R))²)- średnie odchylenie kwadratowe.

Uwaga! Założenie, że istnieje i jest skończony drugi moment stopy zwrotu R gwarantuje, że prawa strona powyższej równości definicyjnej istnieje i jest skończona. Wariancja D²(R) mierzy odchylenie stypy zwrotu R od oczekiwanej stopy zwrotu E(R). Wariancja D²(R) jest miarą rozproszenia stopy zwrotu R, względem wartości średniej stopy zwrotu E(R). Będziemy uważać D²(R) za miarę ryzyka (niepewności) związaną z inwestycją o stopie zwrotu R.

Ze względu na wygodę rachunkową rozpatruje się też inną miarę ryzyka, którą jest odchylenie standardowe stopy zwrotu R.

2.odchylenie standardowe stopy zwrotu σ(R )

Załóżmy, że istnieje Ǝ E (R²) < ∞

D² (R): = E((R - E(R))²)

δ(R):=

1)Mówimy, że inwestycja A jest inwestycją pewną lub pozbawioną ryzyka jeżeli stopa zwrotu z niej ma rozkład jednopunktowy (przyjmuje jedną wartość).

2) Mówimy, że inwestycja A jest niepewna lub obciążona ryzykiem jeżeli nie jest pewna. Przyjmuję się, że inwestycjami pewnymi są inwestycje w obligacje rządowe krótkoterminowe.

STWIERDZENIE:

a) D²(R)=E(R²)-(E(R))²,

b) E(R) ≤
,

c) δ(R)=0 <=> inwestycja o stopie zwrotu R jest pewna.

4)Podaj definicję oczekiwanej użyteczności.

)(- to jest zbiór bogactw końcowych - zbiór zmiennych losowych określonych na tej samej przestrzeni probabilistycznej. (Ω,F,P) o wartościach w przedziale I(i), gdzie I to przedział dowolnej postaci w R.

≥ relacja preferencji w)(. Założymy, że istnieje funkcja u:I→R (ciągła lub monotoniczna) taka, że

i), ∀ X
)( istnieje wartość oczekiwana średnia ƎE(u(X))<∞,

ii) ∀ X,Y
)(, X ≥ Y <=> E(u(X)) ≥E(u(Y) wtedy funkcję u nazywamy funkcją użyteczności w warunkach niepewności reprezentującą relację preferencji ≥

u(X) - to jest użyteczność końcowego bogactwa X ; to jest zmienna losowa. Liczbę E(u(X)) nazywamy oczekiwaną użytecznością X lub użytecznością von NEUMANNA MORGENSTERNA .

5)Podaj definicję decydenta, który ma niechęć do ryzyka, ścisłą niechęć do ryzyka , skłonność do ryzyka, ścisłą skłonność do ryzyka i neutralny wobec ryzyka oraz scharakteryzować tych decydentów. Jaki charakter na funkcja u w każdym z tych powyższych przypadków.

)( to jest zbiór bogactw końcowych. Zakładamy dodatkowo, że zbiór )( zawiera dowolne loterie o dwóch wynikach tzn. jeśli x₁,x₂
I,

p,q≥0, p+q=1 , to zmienna losowa X o rozkładzie, że P(X=x₁)=p, P(X=x₂)=q, należy do )( w szczególności dowolna stała należąca do I należąca do )(

a) Decydent ma niechęć do ryzyka-jeżeli dla każdego X
)( woli końcowe bogactwo pewne E(X) niż X lub jest mu obojętne, które z nich wybierze. Zapisujemy to następująco: ∀X
)( (użyteczność końcowego bogactwa pewnego E(X))→ u(E(X)) ≥ E(u(x)) ←(oczekiwana użyteczność końcowego bogactwa X).

Niechęć do ryzyka <=> u wklęsła

b)Decydent na ścisłą niechęć do ryzyka - jeżeli dla każdego X niepewnego należącego do )((X niepewne oznacza, że X nie jest stałe prawie na pewno) woli końcowe bogactwo pewne E(X) niż X co zapisujemy: ∀X niepewnego
)( , u(E(X)) >E(u(X).

Ścisła niechęć do ryzyka <=> u ściśle wklęsła

c)Decydent ma skłonność do ryzyka - jeżeli ∀X
)( , u(E(X))≤E(u(X)).

Skłonność do ryzyka

<=> u wypukła,

d)Decydent ma ścisłą skłonność do ryzyka - jeżeli: ∀X niepewnego
)( , u(E(X))<E(u(X))

Ścisła skłonność do ryzyka

<=> u ściśle wypukła

e)Decydent jest neutralny wobec ryzyka - jeżeli jednocześnie ma skłonność do ryzyka i niechęć do ryzyka, co zapisujemy: ∀X
)(, u(E(X))=E(u(X)).

Decydent neutralny <=> u afiniczna

FUNKCJE:

a) Mówimy, że funkcja u:I → R, gdzie I przedział w R jest funkcją wypukłą jeśli ∀x₁,x_2,
I, ∀α₁,α₂ ≥ 0, α_{1 +} α₂=1, zachodzi nierówność u(α₁x₁+α₂ x₂) ≤ α₁*u(x₁)+α₂*u(x₂). b)Mówimy, że funkcja u:I→ R, gdzie I przedział w R jest funkcją ściśle wypukłą jeśli ∀x₁
x₂
I, ∀α₁,α₂>0, α₁₊α₂=1 Zachodzi nierówność: u(α₁x₁+α₂x₂)< α₁*u(x₁)+α₂*u(x₂) c)Mówimy, że funkcja u:I→R, gdzie I przedział w R jest funkcją wklęsłą jeśli: ∀x₁,x₂
I, ∀α₁,α₂≥0, α₁₊α₂=1, zachodzi nierówność: u(α₁x₁+α₂x₂) ≥ α₁*u(x₁)+α₂*u(x₂). d)Mówimy, że funkcja u:I→R, gdzie I przedział w R jest funkcją ściśle wklęsłą jeśli: ∀x₁
x₂
I, ∀α₁ ,α₂ >0, α₁₊α₂=1, zachodzi nierówność: u(α₁x₁+α₂x₂)>α₁u(x₁)+α₂u(x₂).

e)Mówimy, że funkcja u:I→R, gdzie I przedział w R jest funkcją afiniczną jeśli jest postaci: ∀x
I u(x)=ax+b gdzie a, b dowolne ustalone liczbą rzeczywistą.

6)Zdefiniuj ryzyko rynkowe i wymień rodzaje ryzyka rynkowego

Ryzyko rynkowe jest to ryzyko wynikające ze zmiany cen na rynkach finansowych i na innych związanych z nim rynkach. Wyróżnia się 4 rodzaje tego ryzyka:

1) Ryzyko kursu walutowego (wynika ze zmian kursu walutowego na rynku i dotyczy tych instrumentów finansowania i innych aktywów i zobowiązań, których wartość zależy od kursu waluty.

2) Ryzyko stopy procentowej - wynika ze zmian stóp % na rynku finansowym i dotyczy instrumentów finansowych i innych aktywów bądź zobowiązań, których wartość zależy od stóp %.

3) Ryzyko cen akcji - wynika ze zmian cen akcji i innych instrumentów, udziałowych na rynku kapitałowym.

4) Ryzyko cen towarów - wynika ze zmiany cen towarów na rynkach a przede wszystkim na rynkach towarowych.

W ostatnim okresie pojawiła się tendencja zaliczania do ryzyka rynkowego również ryzyka cen nieruchomości z uwagi na rolę nieruchomości jako przedmiotu inwestycji.

7)Ryzyko kredytowe

Ryzyko kredytowe - wynika z możliwości niedotrzymania warunków przez drugą stronę kontraktu. Jest to szerokie rozumienie ryzyka kredytowego. Obejmuje ryzyko wynikające z udzielonego przez bank kredytu ale nie tylko. Dotyczy bowiem wszystkich sytuacji ,w których jedna strona ma zobowiązania finansowe wobec drugiej strony. Takie zobowiązania wynikają np. z tzw. instrumentów pochodnych. Ryzyko kredytowe można podzielić na różne rodzaje przede wszystkim ze względu na dwa kryteria: wg I kryterium wyróżniamy:

a)Ryzyko niedotrzymania warunków - rozpatrywane jest w koncepcji negatywnej, gdyż oznacza możliwość niedotrzymania warunków przez drugą stronę co oznacza nie dokonanie płatności wynikających z warunków kontraktu.

b)Ryzyko wiarygodności kredytowej - jest rozpatrywane w koncepcji neutralnej, gdyż oznacza możliwość zmiany wiarygodności kredytowej drugiej strony. Może to być obniżenie wiarygodności co jest negatywnym efektem ryzyka i w efekcie może prowadzić do niedotrzymania warunków kontraktu. Jednak może to być również podwyższenie wiarygodności kredytowej, co jest pozytywnym efektem ryzyka.

II kryterium wyróżnienia rodzaju ryzyka kredytowego wynikające z charakteru drugiej strony kontraktu. Wyróżniamy tutaj ryzyko kredytobiorcy lub ryzyko emitenta. Gdy zawarty kontrakt ma postać dłużnego instrumentu finansowego np. kredytu lub obligacji. Ryzyko drugiej strony lub ryzyko kontrpartnera gdy zawarty kontrakt powoduje powstanie zobowiązania lecz nie jest instrumentem dłużnym .

8)Ryzyko operacyjne i obszary występowania tego ryzyka

Ryzyko operacyjne - jest to ryzyko, straty wynikające z niewłaściwych i nieprawidłowo działających procesów wewnętrznych, ludzi i systemów oraz ze zdarzeń zewnętrznych. Często identyfikacja możliwości wystąpienia wydarzeń zaliczanych do ryzyka operacyjnego jest bardzo trudna.

W nowej umowie kapitałowej wyróżnia się 7 cząstkowych obszarów występowania ryzyka operacyjnego:

1)oszustwo wewnętrzne,

2)oszustwo zewnętrzne,

3)bezpieczeństwo pracy i relacje z pracownikami,

4)klienci, produkty i relacje biznesowe,

5)zniszczenia fizycznych aktywów,

6)wady systemów,

7) zarządzanie procesami biznesowymi (brak mechanizmów kontrolnych)

9)Ryzyko płynności

Ryzyko płynności - wynika bezpośrednio z rozumienia pojęcia płynności. Pojęcie to może być rozumiane na co najmniej dwa sposoby. W odniesieniu do podmiotu gospodarczego płynność oznacza możliwość zamiany aktywów na gotówkę w krótkim okresie czasu po spodziewanej cenie. Ryzyko płynności może być rozpatrywane zarówno w negatywnym sensie jak i w neutralnym. Przy czym najczęściej występuje to negatywne ujęcie. Wg niego ryzyko płynności jest to właśnie możliwość, że nastąpi nieoczekiwany spadek płynności podmiotu gospodarczego. Należy podkreślić, że ryzyko płynności jest konsekwencją działania innych rodzajów ryzyka i często objawia się przed upadłością podmiotu. W odniesieniu do podmiotów gospodarczych oprócz pojęcia płynności często stosowane jest pojęcie wypłacalności.(Ryzyko wypłacalności). Określenia różniące te pojęcia są następujące: płynność podmiotu oznacza możliwość regulowania przez podmiot zobowiązań w terminie. Wypłacalność podmiotu oznacza że wartość rynkowa aktywów podmiotu jest wyższa od wartości rynkowej zobowiązań. Ryzyko płynności występuje również w innym ujęciu związanym z transakcjami dokonywanymi na rynku finansowym.

10)Ryzyko prawne, biznesu, wydarzeń

Ryzyko prawne - istnieje w przypadku możliwości uchwalenia aktów prawnych mających wpływ na sytuację danego podmiotu gospodarczego lub w przypadku niekorzystnych efektów prawnych zawartych przez podmiot w umowach. Niektórzy zaliczają ryzyko prawne do ryzyka operacyjnego.

Ryzyko biznesu - jest to ryzyko spowodowane zmianami warunków ekonomicznych prowadzenia działalności gospodarczej przez podmiot. Odgrywa ważną rolę właściwie w przypadku każdego przedsiębiorstwa przy czym nie jest łatwe do zmierzenia. Może być rozpatrywane zarówno w negatywnym jak i w neutralnej koncepcji ryzyka

Ryzyko wydarzeń - wynika z możliwości wystąpienia specyficznych wydarzeń, które mają wpływ na sytuację podmiotu gospodarczego a nie są efektem działania innych rodzajów ryzyka. Takimi wydarzeniami mogą być katastrofy naturalne. Ryzyko wydarzeń jest rozpatrywane w negatywnej koncepcji ryzyka. Niektórzy zaliczają ten rodzaj ryzyka do ryzyka operacyjnego.

---