PRAWO WYKROCZEŃ - to gałąź prawa karnego. Postępowanie i wykroczenia godzą w dobra prawa. Przestępstwa są bardzo szkodliwe jak wykroczenia.

ŹRÓDŁA PRAWA WYKROCZEŃ (3 płaszczyzny)

- prawo materialne - reguluje zasady odpowiedzialności, kwestie związane z wyłączeniem odpowiedzialności, katalog i zasady wymierzania kar środków karnych, poszczególne czyny będące wykroczeniami (źródła prawa: kodeks wykroczeń, ustawy szczególne)

- prawo procesowe - kto prowadzi postępowanie, przebieg, przesłanki )źródła prawa: kodeks postępowania w sprawach wykroczeń)

- prawo wykonawcze - przepisy regulujące wykonywanie kar i środków (źródła prawa; k. k. wykonawczy)

CZAS I MIEJSCE POPEŁNIENIA WYKROCZENIA

- obowiązuje zasada „Nie ma wykroczenia bez ustawy obowiązującej w czasie popełnienia przestępstwa

- wykroczenie popełnia się w czasie działania lub zaniechania działania sprawcy

- gdy zmieniają się przepisy to stosujemy tą ustawę która jest względniejsza dla sprawcy. Generalnie stosujemy nawą.

- miejsce w którym sprawca działał lub zaniechał działania albo nastąpił skutek lub skutek miał nastąpić wg. Zamiaru.

WYKROCZENIE

- czyn człowieka - odpowiedzialność osób fizycznych i odpowiedzialność za czyn

- czyn musi być społecznie szkodliwy (stopień szkodliwości nie określony)

+ rodzaj dobra

+ rodzaj i rozmiar szkody

+ sposób i okoliczności popełnienia wykroczenia

+ czy umyślny czy nieumyślny

+ motywacja sprawcy

- czyn o znamionach określonych w ustawie jako wykroczenie

+ znamiona strony przedmiotowej (okoliczności dotyczące miejsca, sposób popełnienia wykroczenia, skutek zachowania sprawcy, sposób działania działanie czy zaniechanie)

+ znamiona strony podmiotowej

+ znamiona podmiotu wykroczenia (sprawcy)

- musi być zabroniony pod groźbą kary

- czyn musi być bezprawny

-czyn musi być zawiniony

PODMIOT czyli sprawca wykroczenia - zasada indywidualnej odpowiedzialności karnej, czyli sprawcą może być tylko osoba fizyczna. Za wykroczenie odpowiada się od 17 lat (w chwili popełnienia). Do 17 lat ponosi odpowiedzialność karną na podstawie ustawy postępowaniu w sprawach nieletnich. Osoba aby mogła ponosić odpowiedzialność musi być poczytalna

Wykroczenia ze względu na sprawce dzielimy:

- wykroczenie powszechne (za pomocą zwrotu kto…)

- wykroczenie indywidualne - popełnione przez osobę która posiada indywidualne cechy

Strona podmiotowa wykroczenia

Żeby była wina:

- sprawca ma odpowiedni stosunek do czynu

- zarzut, ze miał możliwość zachowania się z prawem a tego nie zrobił.

WYKROCZENIE MOŻE BYĆ:

- umyślne czyli ze sprawca ma zamiar popełnienia wykroczenia: chce popełnić wykroczenie, nie chce popełnić wykroczenia ale godzi się na to (zamiar ewentualny)

- nieumyślne - sprawca nie ma zamiaru, polega na naruszeniu pewnych reguł ostrożności (lekkomyślność - godzi się na popełnienie ale myśli że uniknie tego popełnienia wykroczenia, niedbalstwo - sprawca w ogóle nie przewiduje możliwości popełnienia wykroczenia)

Wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie, jeżeli mamy jakieś wykroczenie które możemy popełnić umyślnie to musi być one zapisane

Zamiar kierunkowy - działa umyślnie i na jakiś cel.

Okoliczności wykańczające odpowiedzialność za wykroczenia

- nie ma bezprawności

- nie ma winy

- nie ma społecznej szkodliwości

KONTRATYPY

- ustawowe:

+ obrona konieczna - odpieranie zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem o ile ten zamach jest: rzeczywisty, bezpośredni, bezprawny

+ stan wyższej konieczności - działanie w celu uchylenia jakiegoś bezpośredniego niebezpieczeństwa które grozi dobru chronionemu prawem (a niebezpieczeństwa nie można było uchylić, uniknąć. Dobro poświęcone nie przedstawia wartości rzeczywistej niż dobro ratowanej)

- pozaustawowe

+ zwyczaj - przyjęty, utrwalony sposób postępowania

+ działanie w ramach uprawnień i obowiązków - np. łamanie przepisów ruchu drogowego służb np. karetki, pojazdów uprzywilejowanych

WYŁĄCZENIA WINY

- wiek (nie ma 17 lat)

- niepoczytalność

- błąd - niewłaściwy odbiór rzeczywistości

+ błąd istotny (błąd co do faktu okoliczności, która stanowi znamię wykroczenia)

+ nie można przypisać umyślności

+ błąd co do prawa (wie co robi ale nie wie że to jest zabronione.

FORMY POPEŁNIENIA WYKROCZEŃ:

- zjawiskowe - jaką rolę pełni dana osoba w tym wykroczeniu

+ w formie sprawstwa (sprawca)

+ współsprawstwo - popełnienie wykroczenia wspólnie i w porozumieniu z inną osobą (wspólnie dokonany czyn, porozumienie między osobami), każdy odpowiada niezależnie od pozostałych i w ramach swojej umyślności

+ podżeganie - nakłanianie innej osoby do popełnienia wykroczenia

+ pomocnictwo - ułatwienie innej osobie popełnienia wykroczenia

Odpowiedzialność za podżeganie jak i pomocnictwo jest karalne gdy przepis tak stanowi

Podżegacz i pomocnik odpowiadają gdy popełniono wykroczenie

- stadialne

+ zamiar - nigdy nie jest karalny

+ przygotowanie do popełnienia kroczenia - nie karalne

+ usiłowanie - karalne tylko wtedy gdy ustawa tak stanowi

+ dokonanie - karalne

ZASADA JEDNOŚCI WYKROCZENIA - mamy jeden czyn to mamy jedno przestępstwo

Wykroczenia o charakterze trwałym - polega na utrzymaniu określonego bez[prawnego stanu np. obowiązek meldunkowy. Wykroczenie trwałe stanowi jedno wykroczenie np. czyn kilkuczynnościowy np. żebranie, zaniedbanie obowiązków rodzicielskich, wykroczenie o alternatywnych znamionach

Gdy mamy zbieg form stadialnych to mamy jedno wykroczenie

ZBIEG PRZEPISÓW - gdy jeden czyn może naruszyć kilka przepisów

- pozorny - gdy jeden czyn człowieka narusza przepisy ale wypracowane zostały pewne zasady i z punktu prawa przyjmuje się że naruszono jeden przepis.

+ zasada specjalności - przepis szczególny uchyla działanie przepisu ogólnego

+ reguła subsydiarności - polega na tym, ze odpowiada z danego przepisu sprawca gdy nie może odpowiadać z innego przepisu

+ reguła pochłaniania - jeden przepis pochłania drugi przepis

- rzeczywisty - gdy jeden czyn narusza kilka przepisów. Nie obowiązują tu trzy zasady. Istnieje tu zasada eliminacyjny zabieg przepisów - gdy sprawca narusza kila przepisów to eliminuje się przepisy, te lekciejsze wykroczenia i stosuje się tu karę najsurowszą.

O tym że jest to przestępstwo lub wykroczenie decyduje:

- wartość wyrządzonej szkody

- czego dany czyn dotyczy

- sposób popełnienia przestępstwa

KARAMI SĄ:

- areszt - polega na pozbawieniu wolności. Trwa od 5 - 30 dni. Można ją orzec gdy przewiduje to konkretny przepis. Areszt stosowany jest wyjątkowo, jest alternatywną karą. Areszt orzekamy gdy:

+ popełniono wykroczenie umyślnie i jednocześnie

+ przemawia waga czynu lub okoliczności sprawcy uzasadniają o demoralizacji sprawcy lub zasługuje na potępienie.

Można orzec areszt gdy orzeczono grzywnę ponad 500 zł i nie można jej ściągnąć. Nie orzeka się aresztu, gdy warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie kary aresztu

- ograniczenie wolności - polega na ograniczeniu wolności człowieka poprzez nałożenie na niego określonych obowiązków

+ obowiązek uzyskania zgody sądu na zmianę miejsca stałego pobytu

+ obowiązek udzielenia wszelkich wyjaśnień przebiegu odbywania kary

+ obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd

-- rzeczywiste wykonanie określonej pracy 20 - 40 godzin \ miesięcznie

-- 10% - 25% potrącenia wynagrodzenia

Kara ograniczenia wolności trwa 1 miesiąc. W przypadku uchylania się od kary można ją zamienić na karę grzywny lub areszt

- grzywna - może występować jako:

+ kara samoistna - tylko grzywna

+ jeżeli wykroczenie popełniono w celu korzyści majątkowych i sprawca został ukarany aresztem to kodeks przewiduje że sąd musi dorzucić także grzywnę (grzywna obok aresztu), jeżeli nie miałby z czego zapłacić to można od niej odstąpić

Grzywna określona jest kwotowo. Wysokość jej od 20 - 5000zł. Jeżeli nie zapłaci ponad 500zł to zamienia się na pracę lub areszt

- nagana - można orzec w każdym przypadku wtedy kiedy można przypuszczać że ta kara będzie wystarczająca dla sprawcy. Wynika to z okoliczności sprawy lub okoliczności sprawcy

Wyjątek jest w przypadku wykroczeń chuligańskich nagana nie jest stosowana.

ŚRODKAMI KARNYMI SĄ:

   - zakaz prowadzenia pojazdów, (6miesiące - 3 lata) można orzec w stosunku do osoby która posiada takie uprawnienia a także do osoby która ich nie posiada. W dwóch przepisach, czyli po użyciu alkoholu i nie udzieleniu pomocy ofiarom wypadku to trzeba obligatoryjnie orzec zakaz prowadzenia pojazdów. Spowodowanie niebezpieczeństwa w ruchu i niestosowanie się do znaków i sygnałów osoby kierującej ruchem sąd może ale nie musi orzec ten środek.

 -  przepadek przedmiotów, - przedmioty które pochodziły z wykroczenia, przechodzą na skarb państwa. Gdyby nie było współmierne do czynu i gdy nie są własnością sprawcy nie podlegają przepadkowi.

 -  nawiązka, trzeba zapłacić określoną kwotę pieniędzy, czasami jest to orzeczenie obowiązkowe. Przepis określa wysokość nawiązki od 50 - 1500zł. Orzekana jest na rzecz pokrzywdzonego.

Gdy nawiązka ma charakter chuligański do 1000zł. Orzekana nie tylko na rzecz pokrzywdzonego ale także na cel społeczny wyznaczony na cel

 -  obowiązek naprawienia szkody, jako obowiązek zapłacenia równowartości wyrządzonej szkody, albo obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego.

  -  podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób, orzeka się wtedy kiedy może mieć to znaczenie wychowawcze. Sąd orzeka w jaki sposób ma być ogłoszony

 -  inne środki karne określone przez ustawę.

ŚRODKI ODDZIAŁYWANIA WYCHOWAWCZEGO

- pouczenie

- upomnienie

ŚRODKI ODDZIAŁYWANIA SPOŁECZNEGO - stosowanie gdy sąd odstępuje od wymierzenia kary

- obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego

- publiczne zobowiązanie ze drugi raz tego nie zrobi

ZASADY WYMIARU KARY

- ze względnej swobody organu orzekającego sąd wymierza karę wg własnego uznania w granicach przewidzianych przez prawo

- zasada indywidualizacji kary - karę trzeba indywidualnie dostosować do sprawcy

- z urzeczoności kary - wymiar kary musi być w każdym przypadku wyraźnie określony

DYREKTYWY WYMIARU KARY:

- dyrektywa stopnia szkodliwości społecznego i winę sprawcy - na społeczną szkodliwość czynu wpływają okoliczności wykroczenia, jakie naruszono dobro, czy została wyrządzona szkoda, sposób popełnienia wykroczenia i okoliczności.

Motywacja sprawcy, nastawienie sprawcy

- dyrektywa prewencji ogólnej - sąd wymierzając karę musi brać pod uwagę, że musi kara oddziaływać na ogół społeczeństwa

Wymiary prewencji:

+ odstraszyć innych potencjalnych sprawców

+ pokazać społeczeństwu że wymiar sprawiedliwości funkcjonuje

- dyrektywa prewencji indywidualnej - wymierzając karę sąd musi brać pod uwagę, że ma ona oddziaływać wychowawczo i zapobiegawczo na sprawcę.

ZASADA ROZWARSTWIENIA WYKROCZEŃ - polega na tym że z jednej strony są wykroczenia a sprawca może zostać łagodnie potraktowany. A druga wskazuje ze jest możliwe zaostrzenie kar za wykroczenia

ZAOSTRZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA WYKROCZENIE:

- recydywiści

- sprawcy wykroczeń o charakterze chuligańskim

KRYTERIA ABY BYŁO WYKROCZENIE CHULIGAŃSKIE:

- kryt. Strony podmiotowej - wykroczenie popełnione umyślnie

- kryt. Przedmiotu zamachu - które godzą w porządek lub spokój publiczny lub polegają na niszczeniu lub uszkodzeniu mienia

- kryt. Sposobu działania sprawcy - takie wykroczenie w którym sprawca działa publicznie, działa w miejscu publicznym albo publicznie

- kryt. Motywów lub pobudek działania - działa albo bez powodu, albo z błędnego powodu

ZAOSTRZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI - polega na zakazie orzekania nagany w przypadku wykroczeń chuligańskich, nie można orzec zawieszenia kary aresztu. Można orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego lub innej organizacji w wysokości 1000zł.

PRZEDAWNIENIE KARALNOŚCI - od momentu popełnienia wykroczenia upłynie wskazany prawnie czas. Po upływie tego czasu nie można prowadzić postępowania. Karalność ustaje od 1 roku od jego popełnienia.

Przedawnieniu może ulec samo wykonanie kary 3 lata od jej orzeczenia.

Zatarcie 2 lata od wykonania

WYKROCZENIA PRZECIWKO POKOJOWI I PORZĄDKOWI PUBLICZNEMU

- nieopuszczenie zbiegowiska publicznego mimo wezwania

- zakłócanie porządku

- naruszenie przepisów porządkowych (niedozwolona kąpiel podlega karze grzywny do 250 zł albo nagany.

- żebranie (karcenie tylko w miejscu publicznym)

ŻEBRANIE - to proszenie o pomoc takiej osoby w której posiada środki do egzystencji lub jest zdolny do pracy

---