Systematyka- nauka zajmująca się badaniem różnorodności organizmów, klasyfikowaniem ich, katalogowaniem oraz opisywaniem. Systematyka umieszcza każdy organizm (grupy organizmów) zakwalifikowany jako takson w hierarchicznej strukturze kategorii.

Ranga	Nazwa łacińska	Przykład	Przykład
nadkrólestwo	Superregnum	Eucaryota	jądrowe
królestwo	Regnum	Zoa	zwierzęta
typ	Phylum	Arthropoda	stawonogi
gromada	Classis	Insecta	owady
rząd	Ordo	Orthoptera	prostoskrzydłe
rodzina	Familia	Gryllidae	świerszczowate
rodzaj	Genus	Gryllus	świerszcz
gatunek	Species	Gryllus campestris	świerszcz polny

Podział świata żywego.

1. Podział tradycyjny (Arystoteles, Linneusz):

• rośliny,

• zwierzęta.

2. Podział Whittabera i Margulis.

Podział na 6 królestw w obrębie dwóch nadkrólestw zaproponowany w 1978 roku przez Roberta Whittakera i Lynn Margulis.

• Procaryota (bezjądrowe)- organizmy bez jądra komórkowego

Eubacteria (eubakterie)- bakterie, sinice

Archaea (archeany)

• Eucaryota (jądrowe)- organizmy z jądrem komórkowym

Protista

Plantae

Fungi

Animalia

3. Podział Cavaliera- Smitha.

Podział na 6 królestw.

Cesarstwo: Eucaryota

• Protozoa

• Chromista (niektóre glony i pewne heterotrofy)

• Fungi

• Plantae

• Animalia

4. Podział Adla, Farmera, Simpsona i innych.

Podział na 6 grup systematycznych w obrębie Eucaryota.

• Opisthokonta (zwierzęta, grzyby, wiciowce, kołnierzykowe, Mesomycetozoa)

• Amoebozoa (głównie ameby wolnożyjące i pasożytnicze)

• Excavata (Oxymonada, Diplomonada, Jakobidae)

• Rhizaria (otwornice, promienice)

• Archaeplastida (glaukocystofity, krasnorosty, zielenice, rośliny zielone)

• Chromalveolata (tobołki, orzęski, kryptofity, haptofity, brunatnice, okrzemki)

Nazewnictwo systematyczne.

Organizmem klasyfikowanym w obrębie poszczególnych jednostek klasyfikacji (taksonów) nadaje się nazwy łacińskie:

• uninominalne (jednoczłonowe) dla szczebli wyższych od gatunków,

• binominalne (dwuczłonowe)- dla gatunków,

• trynominalne (trójczłonowe)- dla podgatunków.

Nazwy gatunkowe (również w języku polskim) składa się z dwóch członów:

• nazwy rodzaju, do którego należy gatunek,

• epitetu gatunkowego ściśle opisującego gatunek.

Przyrostki nazw.

Takson/ranga	Przyrostek (suffiks)
Nadrodzina	-oidea
Rodzina	-idae
Podrodzina	-inae
Plemię	-ini
Podplemię	-ina

Dla zwierząt standardowych przyrostki są ustalone tylko dla taksonów nadrodziny i niższych. Nazwy taksonów wyższych mogą być tworzone na podstawie typowego rodzaju.

Filogeneza:

• jednostka monofiletyczna- gatunek lub wyższa jednostka systematyczna wywodząca się z jednej populacji wyjściowej,

• jednostka difiletyczna- gatunek lub wyższa jednostka systematyczna wywodząca się z dwóch populacji wyjściowych,

• jednostka polifiletyczna- gatunek lub wyższa jednostka systematyczna wywodząca się z więcej niż dwóch populacji wyjściowych.

Drzewo filogenetyczne (dendrogram)- graficzne ujęcie ewolucyjnych pokrewieństw. Wyróżniamy wiele metod graficznego przedstawiania podobieństw i pokrewieństw jednostek systematycznych. Do najważniejszych należą:

• fenogramy- zaznacza tylko pokrewieństwo oraz względny czas pojawienia się jednostek systematycznych w ewolucji,

• kladogramy- na osi rzędnych podawana jest ocena czasu pojawienia się jednostek systematycznych, zaś na osi odciętych stopień różnych cech; stopień pokrewieństwa jest określany za pomocą położenia punktów odgałęzień,

• filogramy- podaje stopnie różnicy między jednostkami systematycznymi mierzone na osi odciętych, czasy ich powstawania mierzone na osi rzędnych, a ponadto stopnie zróżnicowania wyrażone za pomocą kątów odchyleń.

Podział systematyczny zwierząt.

Królestwo: PROTISTA (pierwotniaki):

• opisano 65 000 z tego 10 000 to pasożyty,

• organizmy jednokomórkowe,

• jedno lub więcej jądrowe,

• wielkość od 1 do 500 um,

• żyją pojedynczo lub kolonijnie,

• poruszają się za pomocą pseudopodiów lub undulipodiów,

• pinocytoza, fagocytoza, wchłanianie,

• tlenowe i beztlenowe

• odbierają bodźce i reagują na nie (taksje),

• rozmnażanie: bezpłciowe i płciowe.

Typ: SARCOMASTIGOPHORA

• przedstawiciele przybierają różne formy: wiciowca i ameby,

• poruszają się za pomocą wici i pseudopodiów,

• jednokomórkowe bądź kolonijne,

• autotroficzne lub heterotroficzne.

Podtyp: MASTIGOPHORA (wiciowce)

• grupa polifiletyczna składająca się z wielu samodzielnych grup,

• narząd ruch- wici (jedna lub bardzo wiele),

• rozmnażają się przez podział podłużny, tylko niektóre płciowo,

• występują heterotrofy i autotrofy (pojawia się także myksotrofizm),

• rzadko wytwarzają pseudopodia.

Gromada: PHYTOMASTIGOPHOREA (wiciowce roślinne):

• obecność plastydów (najczęściej chloroplastów),

• występuje stigma związana z plastydami (Volvox) lub znajdująca się u podstawy wici (Euglena),

• najczęściej występują w postaci wiciowca,

• materiał zapasowy- skrobia,

• łatwo przechodzą w postać palmelli,

• wiele gatunków tworzy cysty przetrwalnikowe i rozmnażania,

• obecnie do gromady wiciowców roślinnych zalicza się dziewięć rzędów.

Rząd: DINOFLAGELLATA (bruzdnice):

• gatunki morskie oraz słodkowodne,

• obecność dwóch wici,

• posiadają dwie bruzdy- poprzeczną i podłużną,

• występują celulozowe pancerzyki,

• plastydy zawierają chlorofil, któremu towarzyszą inne barwniki: peridinina (złocistożółta), dinoksantyna (brunatna) oraz hematochrom (czerwony),

• osobniki heterotroficzne wyposażone w trichocysty

• rozmnażanie przez podział ukośny na 2 komórki,

• gatunki: Gymnodinium sanguineum, Gymnodinium pulchellum, Noctilusa milliaris, Noctiluca milliaris Ceratium hirudinella.

Rząd: EUGLENIDA (eugleny):

• słodkowodne,

• stanowią element fitoplanktonu,

• w przedniej części ciała zagłębione w formie ampuły zwanej zbiornikiem lub rezerwuarem z dwoma wiciami,

• ciało pokryte ornamentowaną pelikullą,

• materiał zapasowy- paramylon,

• plastydy zawierają chlorofil oraz hematochrom,

• gatunki: Astasia longa, Euglena viridis, Euglena gracilis (klejnotka).

Rząd: VOLVOCIDA (toczkowe):

• słodkowodne i morskie,

• żyją pojedynczo lub w koloniach,

• kształt przeważnie kulisty,

• obecność 2, a niekiedy 4 wici,

• chloroplasty zawierają chlorofil,

• materiał zapasowy- skrobia,

• występuje rozmnażanie płciowe,

• gatunki: Polytomella, Chlamydomonas, Volvox.

---