EJCHENBAUM, JAK JEST ZROBIONY „PŁASZCZ” GOGOLA
KOMPOZYCJA NOWELI- zależy od tonu autora, czy ma tworzyć iluzję NARRACJI MÓWIONEJ może zajmować pozycję pomocniczą
NOWELA PRYMITYWNA- polega na łączeniu motywów i ich motywacji, u podstaw jej leży ANEGDOTA (która wprowadza komizm)- NARRACJA przestaje grać rolę organizującą tekst
SUŻET- wiąże CHWYTY STYLISTYCZNE, ma znaczenie tylko ZEWNĘTRZNE dlatego jest STATYCZNY, rzeczywista dynamika, kompozycja zawierają się w konstrukcji NARRACJI MÓWIONEJ, W ZABAWIE JĘZYKIEM
KALAMBURY- posiadają rolę komiczną, polegają na grze słów, rozwijają się w anagdoty
2 RODZAJE NARRACJI KOMICZNEJ:
opowiadająca (poprzestaje na dowcipach, kalamburach (polegają na podobieństwie dźwiękowym (Akakij Akakiewicz- śmieszna jednolitość imienia plus nazwisko będące przezwiskiem) lub etymologicznym np. Baszmaczkin od Kamaszkin- nazwisko ma związek z kaloszem- autor wyraża tu skłonność do sufiksów), chwytach mimiki słownej i gestu, kalambury dźwiękowe, wyszukane układy składniowe. Absurdalność LOGICZNA jest zamaskowana, dzięki czemu wzrasta jej komizm)- sprawia wrażenie płynnej mowy
odtwarzająca- za nią ukrywa się aktor
KOMPOZYCJI PŁASZCZA- nie określa SUŻET (temat)- on jest ubogi lub nie ma żadnego, wzięta jest jedna komiczna sytuacja- będąca podnietą dla chwytów komicznych
GOGOL CZYTAŁ TEKSTY- stosował CHWYT (sposób czytania): PATETYCZNY lub MELODYJNO-DEKLAMACYJNY, dźwięczne słowa dawały podczas czytania efekt HARMONIJNY
NARRACJA MÓWIONA- jest podstawą „Płaszcza”- tekst składa się z językowych emocji, ODTWARZA słowa mimicznie i artykulacyjnie, zdania łączone nie na zasadzie mowy tylko logicznej ale na zasadzie mowy EKSPRESYWNEJ (artykulacja, mimika, gest dźwiękowy)
ARTYKULACJA- efekt akustyczny wysuwa się na 1 plan jako EKSPRESYWNY CHWYT
IMIONA, NAZWISKA- Gogol poświęcał wiele czasu dobieraniu imion- czasem wykorzystuje istniejące imiona, czasem tworzy z nich kalambury
OPIS WYGLĄDU BOHATERA- jest również śmieszny, bohater o „HEMOROIDALNEJ” powierzchowności- ten wyraz wprowadzony na końcu opisu Akakieja ma postać dźwiękową - jest dźwiękowym gestem komicznym- jest MIMICZNO-ARTYKULACYJNYM ODTWORZENIEM (wyrazy są dobrane i ustawione w porządku, na zasadzie semantyki dźwiękowej, fraza pozbawiona logicznego sensu)
„z niewielką łysinką nad czołem, ze zmarszczkami na obu policzkach, i z cerą twarzy, jak to mówią, hemoroidalną”
DEKLAMACJA- artykulacyjno- mimiczna mowa dźwięków może być zmieniona przez INTONACJĘ- na zasadzie NAPIĘCIA INTONACJI Gogol buduje swoje teksty (np. Akakiewicz nie oddawał się żadnej rozrywce, powstaje wrażenie komicznej nieodpowiedniości między NAPIĘCIEM INTONACYJNYM a ROZWIĄZANIEM W OLANIE SENSU
DEKLAMACJA SENTYMENTALNO-MELODRAMATYCZNA- stała się ideą całego opowiadania „Przestańcie. Czemu mię krzywdzicie”
POSTACIE- Gogol nie pozwala im za dużo MÓWIĆ, mowa nie robi wrażenia MOWY REALISTYCZNEJ (mowa dźwięków i artykulacji) „wysławiał się przeważnie za pomocą przyimków, przysłówków...” - to język, którym by mogły mówić MARIONETKI- NARRACJA MÓWIONA jest stylizowana na NAIWNĄ PAPLANINĘ albo FAMILIARNEGO WIELOSŁOWIA (narrator sam do siebie mówi o sobie, lub zbliza się do poziomu czytelnika nawiązuje z nim kontakt: „wobec tego, że tak już jest ustalone, iż w powieści charakter każdej postaci musi być dokładnie zarysowany, trudna rada: dawać nam tutaj i Pietrowicza”
ILUZJA HISTORII RZECZYWISTEJ- tworzona jest dzięki „nie pamiętam”, „zupełnie nie wiadomo”- narrator odbiega od głównej anegdoty
NIE JEST TO NARRACJA OPOWIADAJĄCA- lecz MIMICZNO- DEKLAMUJĄCA (nie opowiadacz, ale odtwórca), NARRACJA MÓWIONA- przerwana DYGRESJĄ SENTYMENTALNO- MELODRAMATYCZNĄ (chodzi tu o przemianę „Płaszcza” ze zwykłej anegdoty w GROTESKĘ- dzięki fantastycznemu (i romantycznemu) zakończeniu, bohater umiera, ale jako zjawa wraca do świata żywych, by „sobie pożyć”- badacz nie znajduje sensu w momencie śmierci Baszmaczkina )
TEKST TEN- to ZABAWA RZECZYWISTOŚCIĄ, SWOBODNE PRZEMIESZCZANIE JEJ SKŁADNIKÓW, WYOLBRZYMIA MAŁE, ZDRABNIA WIELKIE, IGRA Z NORMAMI, „ten świat ma własne prawa i własne proporcje”
MELODRAMAT- w nieszczęsnej historii, WIDMO odchodzi w ciemność groteski, niema scena przenosi widza z powrotem do początku sztuki.