Język mowy a język pisma, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP


Język mowy a język pisma

Pismo nie jest TYLKO narzędziem zapisu langue!

Takie przekonanie było jednak powszechne jeszcze w latach 30 XX wieku:

Pismo nie jest językiem, lecz jedynie sposobem rejestrowania języka za pomocą znaków wizualnych. Dla lingwisty jest tylko środkiem zewnętrznym, tak jak używanie gramofonu, który przechowuje dla naszych obserwacji niektóre cechy mowy z przeszłości...

Leonard Bloomfield

Język mowy a język pisma

Przeniesienia języka ze sfery słuchowej do wizualnej warunkuje zmianę w sposobie myślenia.

Różnice „produktów” języka pisanego i mówionego są uzasadnione odmiennością procesów ich wytwarzania.

Wynalazek pisma umożliwił:

DEKONTEKSTUALIZACJA

Opanowanie pisma = opanowanie piśmiennego stylu poznawczego

 Przedpiśmienny styl myślenia:

- konkretny - styl myślenia przedpiśmiennego cechuje bezpośredniość danych; tę bezpośredniość rozumie się w dwu aspektach: jako danych głównie zmysłowych oraz jako danych wynikających z własnego doświadczenia praktycznego jednostki;

- relacje kontekstowe - budowane na podstawie asocjacji (skojarzeń) wynikających z bezpośredniego doświadczenia, czyli ze styczności w czasie i przestrzeni, a nie z analizy logicznej zjawiska

Piśmienny styl myślenia

Mowa i pismo stały się dwoma odrębnymi, choć związanymi z sobą faktami kulturowymi, odrębnymi formami bytowania języka.

Mówienie:

bezpośrednia współobecnością nadawcy i odbiorcy (którzy w naturalnym dialogu nieustannie zmieniają się rolami) w czasie i przestrzeni.

Pismo:

niweczy wspólnotę czasową, przestrzenną, osobową.

Piśmienny styl myślenia

Opanowanie odmiany mówionej i pisanej to opanowanie dwu typów myślenia, dwu typów kultury:

1) kultury bezpośredniego współbycia;

2) kultury abstrakcyjnego dystansu.

 

Pogranicze kultur: użytkownicy języka, dla których językową naturalnością jest mówienie, zaś pisanie - rzadkim życiowym przymusem.

Komunikacja mówiona = „kołyska języka”

 Kod językowy + nieuświadomione subkody pozajęzykowe (niewerbalne):




Komunikacja face-to-face jako „kołyska języka"

Cechy komunikacji pierwotnej:

  1. Współobecność — uczestnicy znajdują się w tym samym środowisku fizycznym;

  2. Widzialność — uczestnicy pozostają w bezpośrednim kontakcie wzrokowym;

  3. Słyszalność — uczestnicy mogą się wzajemnie słyszeć;

  4. Natychmiastowość — uczestnicy widzą swoje działania bez opóźnienia;

  5. Przelotność — medium jest nietrwałe — słowo przebrzmiewa i znika;

  6. Brak zapisu — działania uczestników nie zostawiają śladów materialnych w postaci nagrań lub artefaktów;

  7. Symultaniczność — uczestnicy są jednocześnie (i naprzemiennie) twórcami i odbiorcami;

  8. Improwizacja — uczestnicy tworzą i odbierają swoje działania na poczekaniu, w realnym czasie;

  9. Samookreślenie — uczestnicy zgadzają się, kiedy i jakie działania podjąć;

  10. Samoekspresja — uczestnicy działają we własnym imieniu.

Clark i Brennan

Dziecko jako podmiot języka przedpiśmiennego

U dziecka w okresie wczesnego dzieciństwa istnieje tak ścisłe powiązanie między słowem i rzeczą, znaczeniem i tym, co jest widziane, że rozdzielenie pola wizualnego od pola sensu staje się niemożliwe. Słowo pierwotne oznacza znane miejsce w sytuacji.

Dla dziecka przedszkolnego myśleć znaczy przypominać sobie, tj. odnosić się do swoich wcześniejszych doświadczeń.

Lew Wygotski

Piśmienny styl myślenia - zdolność do wytwarzania tekstów autonomicznych

 

Tekst autonomiczny: tekst oderwany nie tylko od konkretnej sytuacji, funkcjonujący w świecie uniwersum, ale w swej strukturze semantycznej:

 Komunikacja - środki zimne versus środki gorące

W przeciwieństwie do środków zimnych, środki gorące nie pozostawiają odbiorcom wiele do uzupełnienia. Dlatego też powodują małe współuczestnictwo odbiorcy, podczas gdy środki zimne zmuszają di współuczestniczenia i uzupełniania. Wobec tego, oczywiście, taki gorący środek, jak radio, wywiera na słuchacza zupełnie odmienny wpływ niż środek zimny - telefon.

Marshall McLuhan

We współczesnych przejawach piśmienności można zauważyć ochładzanie środka - teksty pisane zmuszają do współuczestniczenia i uzupełnień = sygnał uwsteczniania się piśmienności, regresji do niższych porządków organizacji znaczeń, angażujących w odbiorze pamięć polisensoryczną (wielozmysłową).

W tym wypadku: pisaność = wyuczony powierzchownie, niezinterioryzowany sposób konceptualizacji rzeczywistości.

Logika piśmienności każe:

 

Gustave Le Bon

Wnioski

  1. Języki pisany i mówiony to nie tylko odmienność tworzywa, ale i sposobów myślenia.

  2. Wynalazek pisma umożliwił rozwinięcie umiejętności poznawczych właściwych dla tzw. myślenia nowoczesnego, myślenia w kategoriach relacji. Użytkownik języka, który nie posiadł umiejętności posługiwania się odmianą pisaną, tkwi nadal w przedpiśmiennym stylu poznawczym, którego wyrazistą cechą jest charakterystyczne dla mówioności uwikłanie w „tu i teraz".

  3. Komunikacja ustna, bezpośrednia ma charakter naturalny i te nawyki komunikacyjne pozostają w nas na trwale, wszystkie inne sposoby zastosowania języka zawsze mieć będą charakter wtórny, nadbudowany nad tym pierwotnym i każdy z owych wtórnych systemów charakteryzuje brak którejś z cech kontaktu bezpośredniego.

Przeciwieństwo tekstów autonomicznych to TEKSTY NIESAMODZIELNE ZNACZENIOWO

aby je dopełnić, odbiorca musi przywołać wyobrażenie sytuacji w pełnym jego polisensorycznym wyposażeniu.

 

Współczesne teksty pisane zbliżają się często do dialogów mówionych, cechujących się „największym poluzowaniem” w zakresie ładu i pełności informacji.

Jan Wilkoń

Synestezja

Naturalna aktywność recepcyjna organizmu jest aktywnością polisensoryczną.

Sygnały przetwarzane jednocześnie przez różne zmysły, których źródłem jest ten sam obiekt, powodują powstanie w tym samym czasie wielu wrażeń.

One właśnie zostają zintegrowane i tworzą obrazową podstawę spostrzeżenia.

Integracja następuje dzięki specyficznej aktywności kory mózgowej, a szczególnie płatów czołowych.

Oprócz podstawowego elementu spostrzeżenia, jakim jest obraz, typowymi jego składnikami są:

-  uogólnione ślady treści pamięciowych kojarzące się z obrazem

-  emocje, do których powstania przyczynia się treść tego obrazu

Jan Młodkowski

Synestezja we współczesnych tekstach pisanych

Nowa oralność

Wtórna przedpiśmienność

 

Ta nowa przedpiśmienność jest uderzająco podobna do dawnej ze względu na mistykę uczestniczenia, pielęgnowanie poczucia wspólnoty, skupianie się na teraźniejszości.

Walter Ong

Telewizja zakwestionowała dominację kultury opartej na piśmie i druku, przywołując dźwięczną bezpośredniość społeczeństw przedpiśmiennych.

Roger Silversone

Kod ograniczony a kod rozwinięty w komunikacji społecznej

Uczenie pisaności = rozwijanie kodu:

;

Współczesne przemiany krajobrazu komunikacyjnego - ekspansja mówioności

Mówioność = konieczna sprawność językowa, ale NIEWYSTARCZAJĄCA, by sprawnie funkcjonować w społeczeństwie;

Trwanie w języku sytuacyjnym ma istotne reperkusje w konceptualizacji świata blokuje przejście do języka abstrakcyjnego.

Skutek w świadomości uczestników komunikacji zaczyna dominować przekonanie, że język jest odzwierciedleniem rzeczywistości, a nie TYLKO narzędziem spójnego i skutecznego wyrażania myśli.

Ekspansja mówioności - ciąg dalszy

Język postrzegany jako narzędzie komunikacji społecznej użytkownik ogniskuje uwagę na właściwościach języka, świadomie kształtuje proces komunikacyjny.

Język postrzegany jako zwierciadło rzeczywistości użytkownik nieelastyczny, nieskory do negocjowania sensów, kurczowo uczepiony swojej własnej wizji świata.

Nowe typy kodowania a przyswajanie kodu komunikacji pisemnej (zasad pisaności)

Pokolenie SMS i emotikonów = skróconym span of attention (zmniejszona zdolność do skupiania uwagi na dłuższych fragmentach tekstu.

Wszechobecne testy nastawione NIE na budowanie oraz rozumienie ciągłości i całościowości ALE na odtwarzanie fragmentów wiedzy; pokazywanie ewentualnej sumy elementów, a nie związanej całości.

4



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Derywacja, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
NWJP - Fonetyka, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP, Fonetyka
Fonologia- pytania i opdpowiedzi na zaliczenie, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
Akcent wyrazowy i zdaniowy, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
fonetyka i fonologia, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
Słowotwórstwo - notatki z ćwiczeń, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP, Słowotwórstwo
aaa, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
Cząstki wyrazów, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP, Słowotwórstwo
Fonetyka, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
Gatunki wypowiedzi, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
Słowotwórstwo - notatki z wykładów, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP, Słowotwórstwo
ANALIZA SŁOWOTWÓRCZA RZECZOWNIKÓW, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
pytania z zeszłego roku, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
Klasyfikacja morfemĂlw, Polonistyka studia, I ROK, WOWJP
TEORIA REDUKOWANIA NIEPEWNOŚCI, POLONISTYKA, III rok, Komunikowanie i język
POZYTYWIZM, Polonistyka studia, II ROK, Pozytywizm, opracowania i BN
Sygietynski, Polonistyka studia, II ROK, Pozytywizm, opracowania i BN

więcej podobnych podstron