Definicja bibliografii bibliografii
Bibliografia bibliografii to wykaz spisów bibliograficznych. Ma charakter ogólny, gdy rejestruje bibliografie wszelkich typów w zasięgu krajowym lub międzynarodowym, specjalny, gdy ogranicza się do określonej dziedziny piśmiennictwa. Może mieć charakter bibliografii bieżącej bądź retrospektywnej (Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa).
Polskie bibliografie bibliografii
Bibliografia Bibliografii Polskich do 1950
Bibliografia Bibliografii Polskich Wiktora Hahna ukazała się jako jedna z pierwszych polskich bibliografii bibliografii. Pierwsze wydanie ukazało się w 1921 r.
Rejestruje:
bibliografie autorów polskich (bez względu na język dzieła),
prace autorów obcych, które dotyczą Polski albo zawierają poważniejsze materiały dotyczące Polski,
zestawienia bibliograficzne wydane jako odrębna całość bądź zamieszczone w czasopismach,
kryptobiografie, czyli zestawienia biograficzne dołączone do różnego rodzaju prac,
przeglądy bibliograficzne,
bibliografie zbiorowe, spisy osobowo-rzeczowe, które mają znaczenie dla bibliografii,
recenzje (tylko te, które zawierały uzupełnienia omawianych prac bibliograficznych).
Nie rejestruje:
spisów nut i dzieł sztuki,
zestawień ze względu na motywy literackie, gdyż są one bez wyraźnego charakteru bibliograficznego,
kartotek bibliograficznych,
katalogów bibliotek, wypożyczalni publicznych i bibliotek szkolnych,
katalogów wydawniczych, księgarskich, antykwarskich.
Katalogi o dość szerokim zakresie autor uznał jako źródła pomocnicze.
Układ:
Układ bibliografii jest systematyczny, podzielony na trzy części:
Bibliografie bibliografii.
Bibliografie ogólne.
Bibliografie specjalne (najliczniejszy dział - obejmuje ok. 70% wszystkich pozycji). Zasadniczy schemat układu tej części, łącznie ze sformułowanymi nagłówkami Hahn oparł na klasyfikacji przyjętej w Przewodniku Bibliograficznym, wychodząc z założenia, że będzie łatwiej. Obowiązuje stała kolejność zestawień:
zestawienia ogólne,
historia danej gałęzi wiedzy,
prace specjalne,
czasopisma,
pisarze.
Aparat pomocniczy:
Bibliografia jest wyposażona w dwa skorowidze:
1. Autorów i prac bezimiennych.
2. Osób i przedmiotów.
Opis bibliograficzny:
Kolejność opisów bibliograficznych została przejęta z Przewodnika Bibliograficznego oraz z Urzędowego Wykazu Druków. W opisie uwzględnia się drukarnię wraz z miejscowością (tylko wtedy, gdy różni się od miejsca wydania).
Przy czasopismach oznacza się w miarę możliwości rok, rocznik i strony. Numery zeszytów podaje się tylko wtedy, gdy mają odrębną paginację. Pozycje szczególne oznacza się gwiazdką (*).
Bibliografia Bibliografii Polskich 1951-1960
Kolejne prace nad kontynuacja bibliografii bibliografii rozpoczął Henryk Sawoniak.
Zakres:
Rejestruje:
bibliografie autorów polskich wydane w kraju i za granicą bez względu na temat i zasięg językowy,
bibliografie autorów obcych opublikowanych w Polsce,
bibliografie autorów obcych wydane za granicą, tematycznie związanych z Polską lub wskazujące piśmiennictwo polskie.
Nie rejestruje:
zestawień niepublikowanych,
zestawień opracowanych w postaci rękopisu,
maszynopisów i kartotek.
Zasięg wydawniczy obejmuje :
wydawnictwa zwarte, utwory,
fragmenty bibliograficzne,
recenzje, zawierające elementy oceny krytycznej,
uzupełnienia i sprostowania z wyłączeniem krótkich recenzji często sprawozdawczych,
wykazy rękopisów, archiwaliów, norm, patentów, nut, rycin, spisów mikrofilmów, płyt, filmów, przezroczy.
Układ:
Bibliografia ma układ działowy (w działach ułożenie alfabetyczne).
Indeksy:
Uzupełnieniem zrębu głównego są dwa indeksy: alfabetyczny i przedmiotowy.
Bibliografia Bibliografii Polskich 1961-1970
Kontynuacją dzieła Sawoniaka jest Bibliografia Bibliografii Polskich za kolejne dziesięć lat 1961-1970 opracowana przez Marię Bieńkową i Barbarę Eychlerową.
Rejestruje:
prace bibliograficzne autorów polskich wydane w kraju i za granicą bez względu na tematykę i język,
prace autorów obcych opublikowane w Polsce,
bibliografie sporządzone i wydane za granicą przez autorów obcych tematycznie związanych z Polską lub wykazujące polskie piśmiennictwo.
Oprócz typowych spisów bibliograficznych zarejestrowano także:
przeglądy bibliograficzne,
omówienia stanu badań,
opublikowane centralne katalogi ogólne i specjalne,
katalogi zbiorów dużych bibliotek oraz katalogi księgarskie i wydawnicze,
spisy bibliograficzne dokumentów graficznych (bibibliografiw piśmiennictwa drukowanego, spisy norm i patentów),
bibliografie dokumentów graficznych niepiśmiennych (nuty, mapy, plany, ikonografia),
bibliografie piśmiennictwa nie drukowanego (rękopisy i archiwalia),
spisy dokumentów audiowizualnych (płyty, nagrania, filmy, mikrofilmy, przezrocza),
wydawnictwa niesamoistne pod względem wydawniczym oraz pod względem piśmienniczym.
W bibliografii uwzględniono bibliografie wszystkich rodzajów: ogólne, dziedzin i zagadnień, regionalne i lokalne, osobowe, zawartości poszczególnych czasopism i zalecające.
Przy opisach poszczególnych spisów zarejestrowano ich recenzje, z wyjątkiem krótkich recenzji sprawozdawczych.
Zasięg chronologiczny obejmuje okres 1961-1970.
Układ:
Taki sam jak w poprzedniej - podział na 7 działów.
Aparat pomocniczy:
Zrąb główny uzupełniono dwoma indeksami: alfabetycznym i przedmiotowym. Indeks alfabetyczny obejmuje nazwy autorów i współpracowników, tytuły wydawnictw zawartych. Przy opisach osobowych wyróżniono autorów recenzji przez zastosowaniu skrótu (rec.) W indeksie przedmiotowym umieszczono nazwy działów, poddziałów, nagłówków, poszczególnych tematów i zagadnień, nazwy osobowe, geograficzne, tytułów czasopism i innych wydawnictw.
Bibliografia Bibliografii Polskich 1971-1985
Kolejną pozycją polskiej bibliografii bibliografii jest Bibliografia Bibliografii Polskich za lata 1971-1985 autorstwa Teresy Palikowej i Marii Przybysz.
Rejestruje:
prace bibliograficzne autorów polskich wydane w kraju i za granicą,
prace autorów obcych opublikowane w Polsce,
bibliografie sporządzone i wydane za granicą tematycznie związane z Polską lub wykazujące polskie piśmiennictwo,
bibliografie poloników zagranicznych,
bibliografie wszystkich rodzajów: ogólne, dziedzin i zagadnień, terytorialne, grup etnicznych, osobowe, zawartości poszczególnych czasopism.
Zasięg wydawniczy obejmuje:
opisy bibliograficzne z recenzjami ich dotyczącymi niezależnie od daty opublikowania, rejestrowane są razem z dziełem recenzowanym, w kolejności chronologicznej, Spisy bibliograficzne,
przeglądy bibliograficzne, omówienia stanu badań,
katalogi centrale ogólne i specjalne, katalogi poszczególnych bibliotek, katalogi księgarskie i wydawnicze,
wykazy rękopisów, archiwaliów, map, planów, rycin, plakatów, norm, patentów, nut, mikrofilmów, nagrań dźwiękowych, płyt, filmów,
artykuły z czasopism, fragmenty z wydawnictw zbiorowych zwartych i ciągłych.
Układ:
Taki sam jak poprzednio.
Aparat pomocniczy:
Zrąb główny uzupełniono dwoma indeksami: alfabetycznym i przedmiotowym. W indeksie alfabetycznym znajdują się nazwy autorów i współpracowników, autorów recenzji, tytułów wydawnictw zwartych oraz tytuły wyd. ciągłych opisane w trzecim stopniu szczegółowości. W indeksie przedmiotowym: nazwy działów, poddziałów, poszczególnych tematów i zagadnień, nazwy osobowe, geograficzne, tytuły czasopism i innych wydawnictw.
W indeksach zastosowano system odsyłaczy całkowitych - od drugiego członu nazwiska, od odmiennej formy nazw oraz od nazwy historycznych.
Bibliografię zaopatrzono również w wykaz tytułów wydawnictw ciągłych wymienionych w tekście, wraz ze skrótami tytułów.
Zagraniczne bibliografie bibliografii
A world bibliography of bibliographies and of bibliographical catalogues, calendars, abstracts, digests, indexes and the like
Bibliografia Theodore'a Bestermana to obszerne trzytomowe dzieło. Pierwsze wydanie (2 tomy) zawierające 25 tysięcy pozycji ukazało się w Londynie w latach 1939-1940. W sumie były 4 wydania, każde aktualizowane i coraz obszerniejsze.
Zasięg
Zasięg chronologiczny nie jest ograniczony. Najstarsza bibliografia (De scriptoribus ecclesiasticis św. Hieronima) została wydrukowana ok. 1470 roku.
Zasięg językowy: wyłączone są bibliografie w językach orientalnych, z wyjątkiem dla tych, które posiadają tytuł przetłumaczony na język europejski.
Brak ograniczeń terytorialnych.
Rejestruje piśmiennictwo bibliograficzne w 42 językach:
wyłącznie bibliografie samoistne wydawniczo - ogólne i specjalne,
katalogi bibliotek lub działów specjalnych, katalogi wystaw bibliotecznych, katalogi rękopisów i archiwaliów,
wykazy map, nut i patentów,
drukowane katalogi bibliotek specjalnych, spisy nut, abstraktów, norm, patentów itp. w wyborze,
wykazy książek publikowanych alfabetem Braille'a,
kilka filmografii (pod hasłem Cinematography),
z nagrań dźwiękowych tylko „książki mówione” dla niewidomych (pod hasłem Blind, books for the).
Nie rejestruje:
katalogów bibliotek ogólnych,
katalogów księgarskich i aukcyjnych dla zbiorów specjalnych,
spisów dokumentów audiowizualnych.
Aparat pomocniczy:
W bibliografii występują liczne określniki do haseł i odsyłacze. W tomie 5 znajdują się indeksy:
autorów,
wydawców,
tłumaczy,
tytułów dzieł anonimowych, zbiorowych seryjnych,
nazw miejscowości, gdzie znajdują się biblioteki, archiwa i instytuty, których publikacje zamieszczono w bibliografii.
Ciekawostką jest, że indeksy zawierały błędy w języku polskim.
Układ:
Bibliografia ma układ przedmiotowy ułożony alfabetycznie o tematach wyszczególniających - uwzględniono hasła rzeczowe, osobowe i geograficzne. W obrębie haseł szeregowanie jest chronologiczne według dat publikacji pierwszych wydań tomów (na początku hasła znajduje się wykaz określników).
Opisy bibliograficzne:
Opisy występujące w bibliografii są zwięzłe, ale dokładne. Opis pozycji autorskiej rozpoczyna się od imienia, a nazwisko nie jest wyszczególnione graficznie. Niekiedy można napotkać krótkie adnotacje wyjaśniające. Przy każdej bibliografii autor wymienia liczbę pozycji w niej zawartych (Besterman wprowadził tę zasadę jako pierwszy w szerokiej skali) orz paginację.
Bibliographische Berichte
Celem bibliografii jest rejestracja w krytycznym wyborze bibliografii wszystkich krajów i wszystkich dziedzin.
Rejestruje:
bibliografie samoistne wydawniczo,
bibliografie niesamoistne wydawniczo zawarte w książkach i czasopismach,
głównie bibliografie w językach łacińskich (jednak można spotkać także bibliografię japońską, koreańską).
Zakres bibliografii jest równomierny, chociaż znajduje się w niej więcej nauk humanistycznych i społecznych.
Układ:
Bibliografia ma układ działowy. W działach pozycje uszeregowane są alfabetycznie.
Aparat pomocniczy:
W bibliografii znajduje się indeks przedmiotowy:
kolejność zapisów indeksowych - piśmiennictwo dotyczące Polski, znajdujące się w Polsce i wydane w Polsce,
umowne znaki: P - publikowana częściej niż raz w roku, J - publikowana rocznie, M - publikowana za kilka lat.
Opis bibliograficzny jest zwięzły z adnotacjami różnego typu:
informacje o poprzednich wydaniach lub rocznikach,
zasięg chronologiczny,
tłumaczenie przy mało znanym języku,
określenie rodzaju publikacji,
czasem liczba pozycji.
Les sources du travail bibliographique
Bibliografia Malclè Louise Noëlle Les sources du travail bibliographique posiada ok. 23,5 tysiąca pozycji. Została wydana w Genewie (1950-1958) w trzech tomach. Jest bibliografią selekcyjną. W każdym tomie znajdują się wstępy teoretyczne i historyczne dla osób studiujących bibliografię. Autorka omawia definicję bibliografii, rys historyczny rozwoju tego pojęcia i poszczególne rodzaje bibliografii; wymienia i charakteryzuje źródła bibliograficzne z różnych dziedzin. Wykazy bibliograficzne zostały opracowane dla służby informacyjnej w bibliotekach (są zbyt obszerne dla studentów). Podzielona jest na 3 tomy, które obejmują:
Tom 1 - bibliografie ogólne, bibliografie bibliografii, drukowane katalogi biblioteczne, encyklopedie, czasopisma, wydawnictwa towarzystw naukowych, bibliografie narodowe,
Tom 2 (dwa woluminy) - wykaz podstawowych opracowań i źródeł, bibliografie poszczególnych dziedzin nauk humanistycznych,
Tom 3 - bibliografie nauk przyrodniczych i technicznych.
Zakres:
Rejestruje wszelkie źródła przydatne głównie w pracy informacyjno-bibliograficznej. Uwzględnia:
wydawnictwa samoistne i ważniejsze niesamoistne,
obok bibliografii także drukowane katalogi bibliotek,
encyklopedie,
słowniki,
podstawowe opracowania podręcznikowe z różnych dziedzin,
czasopisma fachowe,
informatory itp.
Aparat pomocniczy:
Większość opisów bibliograficznych zaopatrzona jest w adnotacje objaśniające oraz krytyczne. Bibliografia zawiera również indeksy:
w tomie 1 - indeksy alfabetyczne,
w tomie 2 i 3 - oddzielne indeksy krzyżowe, przy czym hasłami przedmiotowymi są tylko nagłówki działowe.
Układ:
Bibliografia posiada układ systematyczny:
Tom 1 - podział zasadniczy według rodzajów bibliografii,
Tom 2 i 3 - podział zasadniczy według dziedzin wiedzy i dyscyplin naukowych.
W tłumaczeniu: Światowa [lub Międzynarodowa] bibliografia bibliografii i bibliograficznych katalogów, kalendarzy, abstraktów, streszczeń, indeksów itp.; czwarta edycja bibliografii została wydana w pięciu tomach w Lausanne 1965-1966.
W tłumaczeniu: O pisarzach Kościoła.
W tłumaczeniu: Źródła do pracy bibliograficznej.
Autorka jest uznanym autorytetem w dziedzinie metodyki prac bibliograficznych, oraz autorką wielu podręczników akademickich z dziedziny bibliografii.