1. Definicje: dane, informacja, wiedza.
Dane - reprezentacja (zapis w różnej formie) faktów (konkretnych stanów rzeczy lub zdarzeń, które wystąpiły w określonym czasie i przestrzeni), odbieranych za pomocą zmysłów. Innymi słowy dane to surowe niepoddane analizie fakty, liczby i zdarzenia, z których można opracować informację. Są nieuporządkowane, mogą być ciągiem znaków. W danych wyspecjalizowały się komputery.
Informacje - od infomore z łac. nadawać kształt, formować; informatio z łac. przedstawienie, pojęcie, wizerunek. Termin pojawił się w 15 w. w Anglii, a w poł. XX wieku w naszym rozumieniu w cybernetyce, teorii komunikacji. Informacje to te dane, które zostały poddane kategoryzacji i klasyfikacji lub w inny sposób zostały uporządkowane. Są to zinterpretowane dane.
Wiedza - uporządkowane i przetworzone informacje. Wiedza jest w umyśle człowieka, trzeba ja zinterpretować i przesłać jako informację innym, a oni stworzą z tego swą wiedzę.
2. Definicje: społeczeństwo informacyjne (SI) i społeczeństwo wiedzy.
SI - społeczeństwo, w którym informacja jest intensywnie wykorzystywana w życiu ekonomicznym, społecznym, kulturalnym i politycznym; to społeczeństwo, które posiada bogate środki komunikacji i przetwarzania informacji będące podstawą tworzenia większości dochodu narodowego oraz zapewniające źródło utrzymania większości ludzi.
Społeczeństwo wiedzy - to społeczeństwo kreatywne, którego siła opiera się na wykształconym i stale kształcącym się, otwartym na świat kapitale ludzkim, obywatelskiej organizacji życia społecznego i na gospodarce oddychającej innowacjami.
3. Cechy SI.
1. wytwarzanie informacji - podkreślenie masowości wytwarzania informacji
2. gromadzenie/przechowywanie - odnosi się do technicznych możliwości gromadzenia i nieograniczonego ich magazynowania
3. przetwarzanie informacji - opracowywanie technologii i standardów umożliwiających m.in. ujednolicony opis i wymianę informacji.
4. udostępnianie/przekazywanie - podkreśla się duże możliwości przekazu informacji za pomocą sieci komputerowych i telefonicznych
5. wykorzystywanie - najważniejsza cecha społeczeństwa inf., umożliwiająca powszechne, otwarte, nielimitowane korzystanie z Internetu jako źródła informacji.
3. Funkcje SI.
1. Edukacyjna - polegająca na globalnym upowszechnianiu wiedzy oraz uświadamianiu społeczeństwu rosnącego znaczenia podnoszenia kwalifikacji.
2. Komunikacyjna - polegająca na budowie nowej płaszczyzny tworzenia się więzi społecznych. Homogenizacja kultury oraz tworzenie się nowego typu grup społecznych przyczynia się do obniżania społecznej wrażliwości na różnice kulturowe, etniczne czy wyznaniowe. Społeczeństwo inf. ma za zadanie stworzenie możliwości funkcjonowania i komunikowania się wielu różnorodnych grup w obrębie jednej harmonijnej całości - globalnego społeczeństwa informacyjnego.
3. Socjalizacyjna i aktywizacyjna - ich istotą jest mobilizacja osób będących czasowo lub na stałe wyłączonych z możliwości swobodnego funkcjonowania w społeczeństwie. Szczególne znaczenie przypisuje się w tym kontekście, poza możliwością kształtowania potencjału intelektualnego, wykorzystywaniu telepracy. Wykonywanie zawodu bez konieczności wychodzenia z domu zmienia w sposób zasadniczy dotychczasowy układ stosunków społecznych poprzez choćby otwarcie rynku pracy dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych oraz matek wychowujących dzieci.
4. Partycypacyjna - głównie dzięki możliwości prowadzenia debat publicznych w Internecie i wykorzystania sieci w akcie głosowania więcej osób może skorzystać z prawa wyborczego i aktywnie uczestniczyć w życiu politycznym państwa. Kto wie, może kiedyś będzie referendum przez Internet przy każdej poważniejszej sprawie.
5. Organizatorska - chodzi tu o konieczność stworzenia warunków sprzyjających konkurencyjności na rynku szeroko rozumianej teleinformatyki oraz umożliwienie pełnego i harmonijnego funkcjonowania w jego obrębie wszystkich grup społecznych (niezależnie od sytuacji majątkowej, wiekowej czy wykształcenia).
6. Ochronna i kontrolna - ma na celu stworzenie mechanizmów obrony obywateli i instytucji państwowych przed „wirtualną przestępczością” oraz stworzenie i monitorowanie przejrzystych standardów funkcjonowania wszystkich podmiotów społeczeństwa informacyjnego.
5. Uwarunkowania SI.
1. pełną liberalizację rynków, na których realizowane są usługi dla społeczeństwa informacyjnego,
2. rozległą infrastrukturę telekomunikacyjną,
3. spójne i przejrzyste prawodawstwo dostosowane do potrzeb nowego typu społeczeństwa,
4. wysoki poziom nakładów finansowych na badania i rozwój w tym zakresie,
5. nieskrępowany dostęp do sieci wszystkich operatorów i usługodawców,
6. szeroki, powszechny dostęp do Internetu i zawartych w nim treści,
7. szeroki publiczny dostęp do zasób informacyjnych,
8. wysoki średni współczynnik kompetencji teleinformacyjnych,
9. wysoki stopień korzystania z informacji,
10. umiejętności przekazywania, odbierania, a także szybkiej wymiany danych cyfrowych bez względu na odległość,
11. wysoki odsetek osób zatrudnionych w szeroko rozumianych usługach (ze szczególnym uwzględnieniem sektora teleinformacyjnego).
6. Komunikacja i jej cechy.
Komunikacja to wszelkie formy przekazu informacji, zarówno między ludźmi jak i zwierzętami i maszynami
Cechy komunikowania:
1. jest specyficznym procesem społecznym
2. zachodzi w określonym kontekście społecznym, determinowanym przez liczbę i charakter uczestników procesu
3. jest procesem kreatywnym (tworzenie nowych pojęć, przyswajanie wiedzy)
4. ma charakter dynamiczny
5. jest procesem ciągłym dla człowieka (żyje poprzez komunikowanie się)
6. ma charakter symboliczny
7. jest interakcyjny - tworzy stosunki partnerskie lub podporządkowania
8. jest procesem świadomym i celowym, sterowanym przez motywy nadawcy
9. jest procesem złożonym
7. Biała księga "Growth, Competitiveness, Employment. The challenges and way forward into the 21st century.
Podstawy polityki Unii Europejskiej w dziedzinie budowy społeczeństwa informacyjnego zostały sformułowane wraz z opublikowaniem przez Komisję Europejską w grudniu 1993 roku białej księgi pod nazwą Growth, Competitiveness, Employment. The Challenges and Way forward into the 21st century. W dokumencie tym pojawia się wizja SI, która rozpoczęła ewolucję europejskiego modelu. W białej księdze czytamy: Powstaje nowe informacyjne społeczeństwo, w którym jakość zarządzania i szybkość informacji stanowią kluczowy czynnik w konkurencyjności.
Biała księga rekomendowała następujące działania:
1. upowszechnienie praktyki użytkowania nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych zwłaszcza w mały i średnich przedsiębiorstwach tworzących nowe miejsca pracy;
2. wprowadzenie europejskich projektów zastosowań w dziedzinie przemysłu, administracji publicznej, w usługach publicznych, lotniczych, medycznych, edukacyjnych;
3. tworzenie europejskich sieci dla systemu telepracy, poprzez sieciowe włączenie obszarów peryferyjnych, wiejskich i niegdyś przemysłowych do systemu pracy na odległość;
4. kreowanie nowych rozwiązań regulacyjnych i decyzji politycznych, pozwalających na otwarcie rynku na konkurencję, ochronę danych i prywatności oraz bezpieczeństwo systemów informacyjno-komunikacyjnych;
5. wprowadzenie transeuropejskich usług telekomunikacyjnych, rozwój sieci ISDN (Integrated Services Digital Network, czyli sieć cyfrowa z integracją usług), zintegrowanych systemów szerokopasmowych IBC, komunikacji mobilnej;
6. przyspieszenie procesu standaryzacji;
7. uruchomienie szerokiego systemu edukacji społeczeństwa w dziedzinie nowych technologii;
8. wykorzystanie badań naukowych i europejskich programów badawczo-rozwojowych w polityce industrialnej;
9. przystosowanie europejskiej polityki industrialnej i handlowej do warunków międzynarodowych globalnych rynków.
8. Dokument "Europe and the Global Information Society", zwany raportem Bangemanna.
Założenia białej księgi zostały skonkretyzowane po szczycie Unii na Korfu w 1994 roku w dokumencie Europe and the Global Information Society, zwanym Raportem Bangemanna (od nazwiska ówczesnego Komisarza do Spraw SI Martina Bangemanna). Raport stał się przyczynkiem do publicznej debaty na temat społecznych zmian jako konsekwencji rozwoju technologii informacyjnych.
W raporcie zaproponowano m.in. listę 10 inicjatyw w celu rozwoju nowoczesnych technologii teleinformatycznych:
1. telepraca,
2. szkolenia na odległość,
3. sieci łączące uczelnie i jednostki badawcze,
4. usługi teleinformatyczne dla małych i średnich przedsiębiorstw,
5. zarządzanie ruchem drogowym,
6. kontrola ruchu powietrznego,
7. sieci na użytek sektora zdrowia,
8. komputeryzacja sektora zamówień publicznych,
9. transeuropejska sieć administracji publicznej,
10.infostrada dla obszarów miejskich.
9. Główne cele Strategii Lizbońskiej, jej trzy strategiczne filary oraz jej mocne i słabe strony.
Strategia Lizbońska przyjęta w marcu 2000 r. jest obecnie najważniejszym programem społeczno-gospodarczym Unii Europejskiej. Jego celem jest uczynienie z Unii do 2010 roku najbardziej konkurencyjnej, dynamicznej, opartej na wiedzy, zdolnej do trwałego rozwoju z większą liczbą lepszych miejsc pracy gospodarki świata. Strategia Lizbońska zawiera europejską koncepcję tworzenia społeczeństwa informacyjnego odpowiadającego celom budowania nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy i spójności gospodarczej. Cele te wymienione są równolegle jako równorzędne, komplementarne i niezbędne do osiągnięcia celów politycznych.
Strategia składa się bowiem z trzech filarów: ekonomicznego, społecznego i ekologicznego (dodanego na szczycie w Göteborgu w czerwcu 2001r.)
Gospodarczy wymiar Strategii Lizbońskiej
„Przygotowanie przejścia do konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki opartej na wiedzy”.
1. Tworzenie społeczeństwa informacyjnego
2. Tworzenie Europejskiego Obszaru Badań i Innowacji
3. Tworzenie środowiska sprzyjającego tworzeniu i rozwojowi innowacyjnych przedsiębiorstw
4. Reformy ekonomiczne na rzecz w pełni funkcjonującego rynku wewnętrznego
5. Wydajne i zintegrowane rynki finansowe
6. Koordynacja polityk makroekonomicznych: konsolidacja fiskalna, jakość finansów publicznych
Społeczny wymiar Strategii Lizbońskiej
„Modernizacja europejskiego modelu społecznego”
1. Edukacja dla życia i pracy w społeczeństwie opartym na wiedzy
2. Więcej lepszych miejsc pracy w Europie: rozwój aktywnej polityki zatrudnienia
3. Modernizacja opieki społecznej
4. Promocja zaangażowania społecznego
Ekologiczny wymiar Strategii Lizbońskiej
„Środowisko”
1. Walka ze zmianami klimatycznymi
2. Zapewnienie rozwoju transportu przyjaznego środowisku
3. Walka z zagrożeniami dla zdrowia publicznego
4. Bardziej odpowiedzialne wykorzystanie zasobów naturalnych
Mocne strony Strategii Lizbońskiej
1. dość dobrze określony plan działań w zakresie wspierania dyfuzji ICT czy wzmacniania innowacyjności
2. stosunkowo dobrze zaplanowano deregulację przemysłów sieciowych
3. dobrze zaplanowano wzmacnianie efektywności funkcjonowania rynków finansowych
4. gorzej zaplanowany ale jednak obecny plan działań dotyczących stymulowania powstawania przedsiębiorstw i zmniejszania obciążeń biurokratycznych dla przedsiębiorczości,
Słabe strony Strategii Lizbońskiej
1. pominięcie rzeczywistej reformy „europejskiego modelu społecznego”
2. słabo zaplanowane a w efekcie niekonsekwentnie realizowane reformy rynków pracy
3. praktycznie nie zaplanowane i nie realizowane reformy opieki społecznej
4. słabo zaplanowane i nie realizowane reformy wydatków publicznych
10. Problemy społeczeństwa informacyjnego w dobie globalizacji.
1. Problemy socjo-kulturowe, edukacyjne i etyczne
1. niekontrolowane zatracanie się w świecie wirtualnym, którego przyczyną niejednokrotnie jest Internet;
2. brak umiejętności korzystania z nowoczesnych mediów oraz obsługi sprzętu komputerowego, czyli analfabetyzm medialny;
3. segmentacja odbiorców usług medialnych (w dużej mierze uzależniona od indywidualnych warunków materialnych jednostki);
4. współczesne przemiany kultury m.in. jej standaryzacja
5. wszechobecna w przemyśle rozrywkowym - manipulacja obrazem i dźwiękiem.
2. Problemy o charakterze prawnym i politycznym
1. przestępstwa naruszające prawa autorskie, zaliczyć można do nich na przykład powielanie utworów artystycznych.
2. związany jest z użyciem komputera, na przykład fałszerstwa
i oszustwa komputerowe.
3. treści informacji, na przykład zjawisko pornografii w sieci i nośnikach danych.
4. ignorowania poufność danych oraz systemów, programów komputerowych, przykładem jest wytwarzane, posiadane i rozpowszechnianie nielegalnego oprogramowania, haseł, danych
3. Zagrożenia ekonomiczne i społeczne
1. niebezpieczeństwo monopolizacji,
2. polaryzacja rynków,
3. malejąca liczba miejsc pracy,
4. cyfrowe wykluczenie (digital divide),
5. brak odpowiednich norm prawnych regulujących funkcjonowanie nowej gospodarki,
6. spam,
7. dezinformacja,
8. frustracja wywołana utratą bariery ochronnej po powrocie
z pracy do domu
9. wzrost niebezpieczeństwa utraty informacji.
11. Tezy J. Diamona na temat nierównomiernego rozwoju społeczeństw na podstawie filmu "Bron palna, zarazki i stal".
Jego zadaniem jest wyjaśnienie co spowodowało, że cywilizacje euroazjatyckie osiągnęły taki sukces i zdominowały resztę świata, a także odrzucenie twierdzeń jakoby miało to wynikać z moralnej, kulturowej lub genetycznej wyższości ludów Eurazji. Wskazuje, że prawie wszystkie osiągnięcia ludzkości (naukowe, artystyczne, architektoniczne, polityczne itp.) zostały dokonane na terenie Eurazji, podczas kiedy ludzie na innych kontynentach (ludność Afryki subsaharyjskiej, rdzenni Amerykanie, australijscy Aborygeni i mieszkańcy Nowej Gwinei) byli przedmiotem podboju, wypędzeń, a w niektórych przypadkach eksterminacji przez kultury czerpiące swoją siłę z wczesnego rozwoju rolnictwa, które nastąpiło po ostatnim zlodowaceniu.
Tytuł książki jest odniesieniem do sposobu w jaki Europejczycy podbijali ludy na innych kontynentach i utrzymywali swoją dominację.
Diamond przedstawia dwie najważniejsze przyczyny, którym Eurazja zawdzięczała szybki rozwój rolnictwa i przewagę ekonomiczną:
1. Dostępność najlepszych (w kategoriach łatwości hodowli i wydajności) roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych. W przypadku zwierząt przewaga była miażdżąca ponieważ inne obszary miały co najwyżej dwa gatunki nadające się do hodowli, a czasem nie miały żadnego, tymczasem w Eurazji były kozy, owce, świnie, bydło oraz takie zwierzęta jak psy i konie.
2. Ukształtowanie geograficzne: rozległe euroazjatyckie równiny są rozciągnięte na osi wschód-zachód na podobnej szerokości geograficznej (a co za tym idzie mają podobny klimat) i nie są podzielone trudnymi do przebycia barierami geograficznymi. W rezultacie ludom euroazjatyckim o wiele łatwiej było zasiedlać nowe obszary przenosząc ze sobą te rośliny i zwierzęta, od których zależała ich gospodarka. W przeciwieństwie do nich mieszkańcy Ameryki, która jest rozciągnięta wzdłuż osi północ-południe musieli w czasie migracji przystosować się do zupełnie nowego środowiska, stref klimatycznych, roślin, a także zwierząt - tam gdzie były dostępne.
Rdzenni Amerykanie np. mieli dostęp do zboża, była nim kukurydza. Ale jest to roślina zawierająca mało składników odżywczych i każde ziarno musi być sadzone osobno, co jest trudnym i wyczerpującym zajęciem. Tymczasem Europejczycy mieli pszenicę i jęczmień, pożywne, odporne i łatwe w uprawie, żeby je zasiać wystarczy rozrzucić nasiona. Była to przyczyna powstania nadwyżki żywnościowej i szybkiego wzrostu liczby ludności. To spowodowało szybki rozwój gospodarczy, powstawanie wynalazków i rzemiosła, tak samo jak nierówności i podziałów społecznych. Ziarna pszenicy i jęczmienia mogą być nie tylko łatwiej zasiane, również są łatwiejsze w przechowywaniu, w przeciwieństwie np. do bananów. Ponadto na obszarze subsaharyjskim ludzie mieli dostęp głównie do dzikich zwierząt, które nigdy nie poddały się hodowli, a często - jak np. lwy i lamparty - są niebezpieczne. A Europejczycy i Azjaci mieli łatwe do tresury konie i psy, kozy, z których skór robili ubrania, dające mleko krowy i zwierzęta dające mięso takie jak świnie i kury. Tak więc Eurazja była po prostu beneficjentem geograficznych, klimatycznych i środowiskowych.
Pokrótce także wyjaśnia dlaczego dominujące potęgi z ostatnich 500 lat były raczej zachodnioeuropejskie niż wschodnioazjatyckie (głównie chińskie i indyjskie). Obszary Azji gdzie rozwijały się główne cywilizacje Azji miały geograficzne właściwości prowadzące do powstania wielkich, stabilnych i izolowanych imperiów, które istniały bez zewnętrznej presji i wewnętrznej konkurencji, ta sytuacja prowadziła do stagnacji i braku ekspansji. A Europa była przedzielona barierami geograficznymi i podzielona na rywalizujące ze sobą organizmy polityczne. Była niestabilnym politycznie obszarem nieustannej konkurencji, co sprzyjało powstawaniu i przyswajaniu innowacji (bardzo często importowanych) w technice, polityce i kulturze. W tej sytuacji ekspansja była jedną z metod do uzyskania przewagi nad rywalami.
12. Hipoteza postawania inteligencji w procesie preadaptacji mózgu na podstawie książki "Homo sapiens sapiens".
Preadaptacja to pojęcie z biologii ewolucyjnej. Dotyczy ono przypadkowego wykorzystania narządu powstałego w innym celu. Wg teorii zawartej w "Homo sapiens sapiens" mózg powstał przypadkiem i zaczął nadawać się do abstrakcyjnego myślenia.
W wyniku stresu cieplnego (spowodowanego długim i męczącym biegiem człowieka za zwierzyną w upale) - mózg zaczął się powiększać, po to, aby chronić neurony przed przegrzaniem i śmiercią. Także stopniowe ograniczenie owłosienia ciała sprzyjało jego lepszej wentylacji