1. Kierunki badań bibliotekoznawczych na ziemiach polskich w XIX wieku

(koncepcje, problemy badawcze; akademickie ośrodki kształcenia; główne kierunki badawcze; osoby; towarzystwa naukowe; najważniejsze publikacje książkowe).

1. Jerzy Samuel Bandkie

2. Joachim Lelewel

3. + Paweł Jarkowski: pionier polskiej nauki o książce; jego rękopisy zostały zniszczone w czasie II wojny światowej; ważne napisał wykłady: Bibliologia częśc I i Cz. II; Przejął od Peignot [Penio] ujęcie słowa bibliologia, zdarzało mu się używac bibliografia ale we właściwym znaczeniu

5. Aleksander Wiktor Bohatkiewicz

6. Karol Estraicher

7. Mieczysław Rulikowski

8. Kazimierz Piekarski

9. Stefan Vertel-Wierczyński

10. Adam Łysakowski

11. Włodzimierz Górski

POCZĄTKI I ROZWÓJ BIBLIOLOGII W POLSCE

1. Czerpanie wzorców z Niemczech Francji.

2. Początki bibliologii związane są z braćmi Załuskimi ( XVIII ). Byli oni największymi bibliofilamii tzn. miłośnikami i znawcami w zbieraniu książek.

3. 1732 rok - Józef Andrzej Załuski opublikował Programma litterarium... (wznowienia 1743, 1756), w której - obok zapowiedzi otwarcia biblioteki publicznej - nakreślił szeroki program wydawniczy oparty o zbiory biblioteki oraz wzywał zainteresowanych do pomocy w gromadzeniu księgozbioru i przygotowaniu zapowiadanych bibliografii i wydawnictw źródłowych. Gromadząc z namiętnością bibliofila druki i rękopisy stworzył podstawowy zrąb założonej wspólnie z bratem Andrzejem Biblioteki Załuskich (1747-1794). J. A. Załuski brał udział w aukcjach i licytacjach, na których nabywał całe księgozbiory.

4. 1740 rok - Jan Daniel Hoffmann - wydanie dziejów polskiego drukarstwa pod tytułem „De typographiis”.

5. 1823-1826 - Lelewel „Bibliograficznych ksiąg dwoje”, utwór bogaty o materiały o rękopisach, drukach, księgarstwie, bibliotekarstwie. Rozróżniał piśmiennictwo i bibliografię.

6. Karol Estraicher „Bibliografia polska” , podzielał poglądy polskich i zagranicznych poprzedników. Zadaniem bibliografii miało być badanie, opisywanie, ocenianie i klasyfikowanie dzieł. Bibliologia postawiona została nad bibliografią.

7. Jerzy Samuel Bandtkie napisał: „Historia drukarń krakowskich” (1815), „Historia Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego” (1821), „Historia drukarń w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim” (1826). Bandtkie skoncentrował się na samej książce, jego badania opierały się na autopsji.

8. Aleksander Wiktor Bohatkiewicz „Rzecz o bibliografii powszechnej” Wilno 1831. Korzystał z osiągnięć Lelewela. Prowadził w latach 1828 - 1830 wykłady z bibliografii na Uniwersytecie Wileńskim którego był adiunktem.

9. 1862- użycie pierwszy raz terminu „bibliotekoznawstwo” przez Włodzimierza Górskiego w „Krótki rys zasad bibliotekoznawstwa”

2. Kierunki badań bibliotekoznawczych za granicą w XIX wieku

(Niemcy; Francja; pozostałe kraje europejskie(koncepcje, problemy badawcze; akademickie ośrodki kształcenia; główne kierunki badawcze; osoby; towarzystwa naukowe; najważniejsze publikacje książkowe).

Bibliografia jako pierwsza postać Nok

• Bibliografia jako czynność przepisywania ks, od XVII w występowała jako pojecie określające czynność opisywania ks i tworzenia spisu. W tym znaczeniu pojecie to zostało użyte przez Gabriela Naude'go (Bibliographia politica z 1633r). W Nok bibliografia stworzyła podstawy dla bibliologii, a sam a stała sie jej częścią z wyraźnie określonymi zad naukowymi i praktycznymi. Od XVII do XX w obie nauki występowały równolegle i były używane zamiennie.

• Pierwsze próby skupienia w ramach bibliografii ogółu wiedzy o książce to II poł. XVIIIw. W pracach Jana Michałą Frankiego, Guillaume Francois Debure'a i Michała Denisa.

• W ciągu XIX w. Obok doskonalenia sie warsztatu bibliograficznego i wzrostu prac bibliograficznych nastąpiła dalsza rozbudowa problematyki bibliologicznej w ramach bibliografii, a następnie już poza nią, w nowo powstającym bibliotekoznawstwie i księgoznawstwie. Na początku XIX wieku pojawiło dzieło Gabriela Peignota "Dictionnaire raisonne de bibliologie" (1802-1804), w którym termin "bibliologia" oznaczał juz ogólną naukę o książce.(jednakże tak naprawdę tak ujęta bibliologia to szeroko pojmowana bibliografia w sensie nauki historycznej. przedmiotem badań takiej bibliografii była forma i treść książki, ich produkcja, sprzedaż oraz kryteria gromadzenia, przechowywania i klasyfikacji).

Nauka o książce w ramach Bibliotekoznawstwa

• W bibliotekarstwie różnych krajów europejskich w XVII i XVIII w. Pojawiły się tendencje do powiązania działalności bibliotek z bad. naukowymi i potrzebami czytelników. Nastąpił wzrost roli ks tzn. Rewolucja naukowa XVII w. i wzrost roli bibliotek. Wczesne bibliotekoznawstwo miało orientację pedagogiczną, charakter historyczny, powiązane z kształtującym się naukoznawstwem i nauką o literaturze. Pierwsze dzieła księgoznawcze i bibliotekoznawcze pisali Gabriel Naude. Jan Amos Komensky, John Dury, Gottfried Wilhelm Leibniz, i.in. Bibliotekoznawstwo rozwinęło sie jako nauka głównie dzięki pracom uczonych i bibliotekarzy niemieckich, którzy ugruntowali je pod względem historycznym, teoretycznym i organizacyjnym.

• Dopiero od poł. XIXw. Nastąpił wpływ badaczy angielskich, amerykańskich, skandynawskich i.in. XIX-wieczne bibliotekarstwo początkowo zajmowało się organizacją i działaniem bibliotek z czasem pojawiły się zagadnienia związane bezpośrednio z funkcjonowaniem biblioteki: hist. ks., problemy wydawnicze i księgarskie, czytelnictwa także objęło pole badawcze bibliografii, liczne dziedziny historyczne związane z książką oraz części nauk humanistycznych i społecznych. O takim pojmowaniu bibliotekoznawstwa decydowały względy praktyczne-miało zawierać to co przyda sie bibliotekarzowi w pracy. Powstało bibliotekoznawstwo jako nauka niejednolita, trudna do usystematyzowania.

Matrin Schrettinger- twórca terminu bibliotekoznawstwo i całej nauki.

Ograniczenie bibliotekoznawstwa do spraw organizacyjnych- ogół koniecznych do odpowiedniego urządzenia biblioteki twierdzeń. Cel nauki- szybkie zaspokajanie potrzeb literackich

Bibliografia i historia ksiązki jako nauki niezależne od bibliotekoznawstwa.

3. Badania bibliotekoznawcze w Polsce w okresie międzywojennym

(koncepcje, problemy badawcze; czasopisma; biblioteki; kierunki; szkoły; osoby; najważniejsze publikacje).

Rozwój księgoznawstwa w okresie międzywojennym doprowadził wiedze o książce do poziomu odrębnej nauki. Teoria zaczęła wiązać się z praktyką. Wśród teoretyków pierwszy wystąpił Mieczysław Rulikowski, który w latach 1916-1917 prowadził wykłady z księgoznawstwa na Wydziale Humanistycznym Wyższych Kursów Naukowych w Warszawie. W 1936 opublikował pracę Księgoznawstwo. Przeszłość oraz stan obecny wiedzy o książce nowe w niej kierunki. Księgoznawstwo było dla niego polskim odpowiednikiem bibliologii, nauką „łączącą techniczne, praktyczne i teoretyczne wiadomości dotyczące książki jako takiej w przeszłości i w chwili obecnej”. Stworzył definicje książki: „książka jako przedmiot materialny jest przeciwstawieniem książki w sensie płodu myśli jej autora”. Rulikowski wyeliminował treść książki jako przedmiot badań i ograniczył kompetencje bibliologa do studiowania materialnych i formalnych aspektów książki. Jego koncepcja nie została zaakceptowana właśnie z powodu odrzucenia badania treści książki. Wg niego księgoznawstwo składa się z:

1. Metodyka księgoznawstwa

2. Historia księgoznawstwa

3. Historia książki

4. Psychogeneza bibliologiczna (stosunek pisma do myśli i mowy)

5. Bibliologia powszechna (m.in. bibliografia, księgarstwo, bibliotekoznawstwo)

6. Bibliologia pragmatyczna

7. Bibliozofia (synteza wiedzy o książce i klasyfikacja bibliologiczna)

Pozostali badacze uzasadniali konieczność bibliologicznych badań nad treścią książki.

Stefan Vrtel - Wierczyński wydał w 1923 obszerną pracę Bibliografia, jej istota, przedmiot i początki. Z tego zakresu wykładał na uniwersytecie lwowskim, warszawskim i poznańskim. Swoje poglądy wyłożył na Zjeździe Naukowym we Lwowie w 1935r. - Zagadnienia i metody bibliognozji. Bibliognozja, czyli bibliologia, księgoznawstwo, nauka o książce ma za przedmiot książkę dawną i współczesną, pojedynczą i w zbiorach, rozpatrywaną z punktu widzenia treści i formy. W systemie książki wymienia zagadnienia historyczne, morfologię i statykę (bibliografia), rozpowszechnianie i oddziaływanie książki na społeczeństwo. W czasie wojny i po wojnie rozwinął swoją teorię bibliologii.

Kazimierz Piekarski, historyk książki, swoje myśli rozwinął w tekstach Książka w Polsce w XV i XVI wieku i Zadania bibliografii polskiej XVI stulecia. Książka była dla niego ważnym czynnikiem życia społecznego. Badając książkę należy badać: jej produkcję, pośrednictwo między twórcą i odbiorcą oraz konsumpcje. Jego poglad stał się podstawą nowoczesnego księgoznawstwa.

Jan Muszkowski był aktywnie zaangażowany w różne sfery praktyki książkowej: wydawnicze i księgarskie, w bibliografię i bibliotekarstwo, w kształcenie księgarzy i bibliotekarzy. Analizował książkę funkcjonującą w społeczeństwie, z socjologicznego punktu widzenia. W okresie międzywojennym nie opublikował żadnej większej pracy teoretycznej, powstało jednak ok. 200 artykułów i recenzji. Jako pierwszy w Polsce opowiedział się za włączeniem zagadnień księgarskich do nauki o książce.

Kazimierz Dobrowolski w referacie Zagadnienie nauki o książce na IV Zjeździe Bibliotekarzy Polskich zgłosił wieli wątpliwości odnośnie autonomii bibliologii, oraz wyliczył i uszeregował zagadnienia dotyczące książki. Na treść nauki o książce składają się problemy:

1. Produkcji książki, jej struktury i formy

2. Ekonomiczne

3. Rejestracyjne (bibliografia i statystyka)

4. Bibliotekoznawcze

5. Prawne

6. Socjologiczne

7. Historii księgoznawstwa

Jan Stanisław Bystroń, Stanisław Orsini-Rosenbergo oraz Paweł Rybicki również wyznawali socjologiczne ujęcie książki, typowe później dla powojennej Polski.

Obok koncepcji opartych na problematyce historycznej i socjologicznej ważny był również nurt psychologiczny i pedagogiczny powiązany z bibliotekarstwem oświatowym i z badaniami nad czytelnictwem. Reprezentowała go Helena Radlińska, autorka Książki wśród ludzi, organizatorka Studium Pracy Społeczno - Oświatowej w Wolnej Wszechnicy Polskiej (od 1925 r.) gdzie stworzyła ośrodek badań czytelniczych zwany „szkołą warszawską”. Z kręgu Wszechnicy wyszły też prace teoretyczne z zakresu czytelnictwa Hanny Dobrowolskiej i Anieli Mikuckiej.

Ważną rolę w upowszechnianiu nauki o książce miała Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy, gdzie pod koniec lat dwudziestych zorganizowano dział księgoznawstwa i prowadzono kursy dla bibliotekarzy. Programy tych kursów były publikowane na łamach „Biuletynu Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy” (wychodził od 1929, od 1934 r. pt „Bibliotekarz”). Najaktywniejszymi działaczami byli tu Leon Bykowski i Ksawery Świerkowski.

Leon Bykowski miał doświadczenie w pracach bibliograficznych i bibliologicznych zdobyte w latach 1918-1921 w Bibliotece Ukraińskiej Akademii Nauk w Kijowie a następnie w Czechosłowacji. Był łącznikiem między księgo- i bibliotekoznawstwem polskim, czeskim i radzieckim. W latach trzydziestych wydał również kilka prac z zakresu bibliopedagogiki.

Ważne dla postępów badań księgoznawczych były też inicjatywy wychodzące z kół bibliofilskich. Towarzystwo Miłośników Książki w Krakowie i Towarzystwo Bibliofilów Polskich w Warszawie publikowały wydawnictwa bibliofilskie, prowadziły akcje propagandowe na rzecz pięknej książki oraz inspirowały badanie naukowe.

W dwudziestoleciu odbyły się również 4 zjazdy polskich bibliofilów: w 1925, 1926, 1928, 1929. Wniosły one znaczne ożywienie do prac księgoznawczych, m.in. na 1 zjeździe podjęto uchwałę w sprawie budowy nowego gmachu BJ, kontynuacji Bibliografii polskiej Estreicherów, organizacji corocznego Święta Książki.

W 1917 powstał Związek Bibliotekarzy Polskich (obecne Stowarzyszenie BP), który stawiał sobie m.in. zadanie rozwijania teorii bibliotekarstwa i bibliografii. Związek przedstawiał wiele inicjatyw na forum międzynarodowym, w Komitecie Ekspertów Bibliotecznych przy Lidze Narodów i w IFLA. Od 1927 ZBP wydawał „Przegląd biblioteczny”.

W 1928 w nowo utworzonej Bibliotece Narodowej zorganizowano Instytut Bibliograficzny, który wydawał dzieła z zakresu bibliografii, księgoznawstwa i bibliotekoznawstwa, gromadził materiały dot. przemysłu wydawniczego, badał czytelnictwo itp. ;)

Powołanie w 1937 Rady Książki, która miała propagować książkę polską w kraju i za granicą, czytelnictwo oraz uprawiać badania naukowe z zakresie książki, czytelnictwa i przemysłu wydawniczego.

Okres międzywojenny i pierwsze lata po II WŚ

Józef Grycz

w 1951 roku wydał „ Z dziejów dziejów techniki książki”,

współzałożyciel "Przeglądu Bibliotecznego".

problemy bibliotekarstwa oświatowego (razem z Heleną Radlińską)

jego poglądy łączyły się z pedagogiką, psychologią i innymi naukami

Aleksander Birkenmajer

w 1871 r. była animatorem EWOK-u

w 1936- „Książka Rękopiśmienna”. Analizował całość rękopisów. W książce ograniczył się do dzieł średniowiecznych

razem z Adamem Łysakowskim i Stefanem Vrtel-WIerczyńskim zajmował się bibliotekarstwem naukowym, szukali w nim podstaw teoretycznych i miejsca w świecie nauki

Rozróżniał dwa oblicza bibliotekoznawstwa: jedno zwrócone do działań praktycznych, czyli techniki bibliotekarskiej, i drugie, „patrzące w głąb i wzwyż”, czyli szukające teoretycznych uzasadnień dla tych działań i wyciągające z nich teoretyczne, ogólne wnioski. I to właśnie drugie oblicze- jego zdaniem- określić można bibliotekoznawstwem jako dyscypliną naukową. Tak rozumiane bibliotekoznawstwo traktował jako dziedzinę odrębną i równorzędną w stosunku do bibliologii.

Z kręgu zainteresowań obu tych dyscyplin wyłączał Birkenmajer zagadnienia oceny treściowej strony książki- poza określeniem dziedziny, której książka dotyczy. Wyłączał także bibliografię, jako dziedzinę zbyt wieloznaczną i trudną do określenia oraz sprawy oddziaływania treści książek na czytelników i wszystkie zagadnienia recepcji(odbierania) książki.

Kazimierz Dobrowolski

-- akcentował wagę problemów socjologicznych w obrębie nauki o książce, wpływ społeczeństwa na treść i formę książka jak i funkcję książki jako nośnika nowych idei lub narzędzia umacniania tradycji

Bibliologia w Polsce w okresie międzywojennym

1. Józef Grycz- w 1951 roku wydał „ Z dziejów dziejów techniki książki”, znaleźć u niego można problemy bibliotekarstwa oświatowego. Współzałożyciel "Przeglądu Bibliotecznego".

2. Aleksander Birkenmajer- jest animatoremEWOK-u w 1971 roku.1936- „Książka Rękopiśmienna”. Analizował całość rękopisów. W książce ograniczył się do dzieł średniowiecznych.

3. XX wiek- widać rozwój instytucji badających problematykę książki, stworzone zostały zespoły, duża rola wyższych uczelni. Pierwsze katedry bibliotekoznawstwa powstają Łodzi i Wrocławiu na uniwersytetach, wcześniej były we Francji i USA.

4. 20 lata XX wieku: Niemcy(autonomizacja księgoznawstwa), Biblioteka Harzog August Bibliotek Wolfen Bitter założona przez księcia Augusta( prowadzone są tu badania w zakresie nauki o książce)

1956- „AGB” ( Archive des Buch)

5. Rulikowski- wzorował się na Lisowskim; bibliografia jako jedna z dziedzin wiedzy o książce, 1936- praca „Księgoznawstwo, Przeszłość oraz stan obecny o książce i nowe jej kierunki”

6. Kazimierz Piekarski- „Książka w Polsce XV i XVI”. Poglądy na istotę księgoznawstwa. Najważniejszą częścią książki jest jej treść i wygląd. Bibliografia nie jest samodzielna dyscyplina.

Problematyka współczesnej bibliologii, czyli czym się zajmuje bibliologia

4. Badania bibliotekoznawcze za granicą w okresie międzywojennym

(koncepcje, problemy badawcze, badacze; najważniejsze publikacje; Rosja; Niemcy; Czechosłowacja; Francja).

Bibliologia w XIX/XX w.

W XIX wieku śladami prekursorów nauki o książce poszli liczni bibliografowie-bibliologowie.

Francja:

1. Jacques Brunet- bibliografia wg niego to nuka historyczn powiązana z historią literatury, która obejmuję historię drukarstwa, wiedzę o bibliotekach bibliotekach bibliotekarstwie.

2. Jean Pie Namur - wiedzę bibliograficzną dzielił na 6 części: Historia sztuki pisania i dyplomatyka, Historia drukarstwa etc.,Znajomość książek, Biblioteki, Przegląd literatury periodycznej i krytycznej róznych krajów, Varia.

3. Charles Motet- ujmował bibliografię trojako: wiedza o spisach bibliograficznych, historia książki, reguły techniczne służących sporządzaniu katalogów. Bibliologia jest tu częścią bibliografii i sprowadza się do historii książki.

4. Charles Langlois- odróżnił bibliologię od bibliografii i bibliotekoznawstwa

Niemcy:

Friedrich Adolf Bert- podkreślał ścisły związek bibliografii z historią piśmiennictwa. Bibliografia obejmowała wszystkie problemy księgoznawcze ale brak jednolitej idei przewodniej nie pozwalał jej jeszcze nazwać bibliologią.

5. Badania bibliotekoznawcze w Polsce w XX wieku (koncepcje, problemy badawcze; akademickie ośrodki kształcenia; główne kierunki badawcze; osoby; towarzystwa naukowe; najważniejsze publikacje książkowe).

W drugiej połowie XX w. nastąpiło umocnienie bibliologii jako względnie autonomicznej dyscypliny naukowej, uporządkowanie jej pola badawczego, sprecyzowanie podstawowych pojęć i terminów, miała miejsce profesjonalizacja i instytucjonalizacja badań, a nade wszystko powiększył się dorobek teoretyczny i faktograficzny bibliologii. Pomyślny rozwój badań bibliologicznych, szczególnie od lat 60. XX w., był rezultatem procesów zachodzących i w świecie książki (rewolucja ilościowa i jakościowa) i w świecie nauki po II wojnie światowej. Zaczęły powstawać nowe instytucje, które zajmowały się problematyką książki. Problematyka badawcza bibliologii pojawiła się na uniwersytetach.

Rosja - księgoznawstwo radzieckie

Początkowo poglądy dotyczące księgoznawstwa były bardzo zróżnicowane. Nauka o książce traktowana była przez niektórych jako zespół dyscyplin, inni wyróżniali księgoznawstwo w szerszym i węższym ujęciu (np. E. I. Szamurin: księgoznawstwo w szerszym znaczeniu: zespół wiad. teoretycznych i praktycznych o książce, obejmujący historię książki i druku, bibliotekoznawstwo, bibliografię, wydawnictwa, rozpowszechnianie książki; księgoznawstwo w wąskim znaczeniu: teoria i historia książki). Jedni akcentowali społeczny (m.in. A. E. Milczin) bądź filologiczny (np. S. Landers) charakter nauki, inni techniczno-produkcyjny. Jednak w wyniku dyskusji wyłonił się pewien jednolity pogląd na dyscyplinę jaką jest księgoznawstwo.

Księgoznawstwo wg teoretyków radzieckich było kompleksową nauką społeczną badającą książkę, praktykę książkową i czytelnika. Przedmiotem dyscypliny była książka (treść i forma) oraz etapy tworzenia i funkcjonowania książki w społeczeństwie. Głównym celem badań bibliologicznych miało być ujawnienie społecznych związków i funkcji książki. Spowodowało to przezwyciężenie panującego wówczas poglądu na księgoznawstwo jako dyscyplinę o charakterze historycznym i o znaczeniu wyłącznie poznawczym.

Schemat księgoznawstwa A. I. Barsuka składa się z 6 dyscyplin cząstkowych, ściśle związanych z odpowiadającymi im sferami działalności praktycznej: historia, teoria, metodyka i organizacja 1) edytorstwa, 2) ukształtowania książki, 3) bibliografii (=bibliografioznawstwa), 4) statystyki druków, 5) bibliotekarstwa (=bibliotekoznawstwa), 6) księgarstwa (=bibliopolistyki). Wraz z historią książki i wiedzą o czytelniku tworzą one ogólne księgoznawstwo.

Metoda analizy naukowej stosowana przez radzieckich teoretyków księgoznawstwa to metoda funkcjonalna (bibliologicznofunkcjonalna), za pomocą której badana jest książka jako zespół wszystkich jej elementów oraz praktyka książkowa w związkach z rzeczywistym bądź potencjalnym czytelnikiem.

Badania bibliologiczne w Związku Radzieckim prowadzono w wielu instytucjach. Główne prace realizowane były w Bibliotece Państwowej im. Lenina w Moskwie, we Wszechzwiązkowej Izbie Książki oraz w instytutach kultury i instytutach poligraficznych.

W ZSRR odbywały się również konferencje księgoznawcze (m.in.1971, 1974, 1977, 1980, 1984), na których to przedstawiano wyniki prac księgoznawczych. Istniało specjalistyczne wydawnictwo KNIGA, publikujące literaturę księgoznawczą. Ukazywały się również liczne czasopisma fachowe, w tym periodyk ”Kniga” (1959-1983). Badacze radzieccy zaczęli wchodzić na nowe obszary historii, teorii praktyki.

Czechy i Słowacja (Czechosłowacja)

Po wojnie czeskie próby teoretyczne związane z pojęciem bibliologii zeszły na plan dalszy. Skupiono się raczej na bibliotekarstwie, które wówczas opierało się na doświadczeniach bibliotekarstwa oświatowego oraz na przykładach zagranicznych (głównie NRD). Nie przyjęły się w Czechach teoretyczne koncepcje księgoznawców radzieckich, choć nie brakowało literatury fachowej na ten temat. Nowym etapem rozwoju dyscyplin księgo- i bibliotekoznawczych stała się natomiast nauka o informacji (informatika). Publikacje J. Cejpka przekonują o naukowej i praktycznej celowości tej koncepcji, twórczo rozwijającej dotychczasową teorię bibliologii.

Podobnie potoczyły się losy księgoznawstwa na Słowacji, chociaż dłużej pozostawał w użyciu termin knihoveda. W 1943 r. Anton August Banik podzielił księgoznawstwo na naukę o książce, naukę o bibliotece oraz naukę o bibliografii. Był on także autorem terminu „knižna kultura”. Niemały udział w rozwoju słowackiego księgoznawstwa mieli również Jozef Špetko, Alojz Kuruc, Jozef Boldiš. Księgoznawstwo stało się jedną z podstaw praktyki bibliotekarskiej, ale również - dzięki badaniom nad dziejami kultury książki oraz nad współczesnymi problemami wydawniczymi - wyszło znacznie poza bibliotekarstwo. Pod koniec lat 80. XX w. zaczęło być włączane do „informatiki” wraz z bibliografią i informacją naukową.

Niemcy - Niemiecka Republika Demokratyczna

Druga połowa XX w. przyniosła zasadnicze zmiany w rozumieniu księgoznawstwa i bibliotekoznawstwa w Niemczech. W reprezentatywnej dla poglądów uczonych NRD-owskich encyklopedii bibliotekarskiej Lexikon des Bibliothekswesens (1969) księgoznawstwo (Buchkunde) rozpatrywane było przez Hansa Lülfinga w aspekcie historycznym i funkcjonalnym. Centralnym przedmiotem tej dyscypliny była książka jako nośnik idei. Uważano księgoznawstwo za dyscyplinę encyklopedyczną, propedeutyczną, przydatną w kształceniu bibliotekarzy.

W drugim wydaniu pojawiło się obok istniejącego już hasła Buchkunde, hasło autorstwa Reimara Riesego - Buchwissenschaft. W tym wypadku przedmiotem nauki o książce, jej historii i funkcji w procesie komunikacji społecznej, stały się społeczne warunki i czynniki produkcji, dystrybucji i konsumpcji dokumentów literackich. Dyscyplina ta miała za zadanie badanie genezy i właściwości książki jako środka komunikacji społecznej.

Niemcy - Republika Federalna Niemiec

W 1955 roku w RFN Wieland Schmidt użył terminu Wissenschaft vom Buch, później przyjął termin Buchwissenschaft. Jedenaście lat później ukazała się praca zbiorowa pod red. Ottona Weniga, w której Wenig stwierdził, że badania nad książką prowadzone są zazwyczaj dwutorowo - przez wydawców i księgarzy oraz przez bibliotekarzy. Aby zintensyfikować prace badawcze należałoby oba te kierunki zintegrować w obrębie Buchwissenschaft obejmującej teorię i praktykę, historię i problemy współczesnej społecznej funkcji książki.

Oprócz rozprawy Weniga, należałoby wymienić pracę Herberta Grundmanna. Starał się on dowieść, że istnieje potrzeba stworzenia ogólnej nauki o książce. Księgoznawstwo miało wg niego objąć całość historycznej, technicznej, estetycznej, socjologicznej, ekonomicznej i prawnej wiedzy o książce. Osią zagadnień księgoznawczych miała być produkcja książki i jej rozpowszechnianie przez księgarnie i biblioteki oraz czytelnictwo.

Inni badacze zabierający głos w latach 60. XX w. w sprawie księgoznawstwa to m.in. G. Sichelschmidt, F. Prinzhorn, P. Glotz, W. R. Langenbucher. Przeważała tendencja do traktowania książki i problematyki księgoznawczej ze stanowiska socjologii, z punktu widzenia organizacji rynku księgarskiego i kierowania czytelnictwem. Nie zaniedbywano jednak tematyki historycznej.

Z licznych czasopism księgoznawczych wysoki poziomi ustaloną renomę miał periodyk „Archiv für Geschichte des Buchwesens” (AGB), ukazujący się od 1956 r. do dziś.

Prowadzono wykłady i seminaria dotyczące zagadnień księgoznawczych na niemal wszystkich uczelniach RFN. Badania księgoznawcze zintensyfikowały ośrodki naukowe: Stowarzyszenie Księgarzy Niemieckich we Frankfurcie nad Menem (Gerd Schulz), Tow. im. Gutenberga w Moguncji , Instytut Księgoznawstwa Uniwersytetu im. Gutenberga w Moguncji (Hans-Joachim Koppitz, Alfred Świerk, Claus W. Gerhardt). Powstały też nowe ośrodki, m.in. w Wolfenbüttel - Biblioteka księcia Augusta (Herzog August Bibliothek) organizowała m.in. konferencje naukowe, wydawała serie oraz czasopismo fachowe.

Węgry

W węgierskim piśmiennictwie księgoznawczym na uwagę zasługują prace Máté Kovácsa. Uważał on, że głównym problemem badań bibliologicznych są potrzeby społeczeństwa w zakresie książki i lektury oraz faktyczna rola książki, biblioteki i czytania w życiu indywidualnym i zbiorowym (koncepcja historyczno-socjologiczna). Kovács opublikował m.in. obszerne rozprawy o socjologii biblioteki i o metodologii badań nad historią bibliotek, a także był autorem obszernego dzieła o historii książki i bibliotek na Węgrzech (2 tomy; 1963-1970).

Innym badaczem, który zajął się tematyką księgoznawczą był Pál Molnár. W 1967 r. dokonał on analizy prowadzonych w krajach socjalistycznych dyskusji nad nauką o książce i nauką o bibliotece. Wg niego kompleksowa nauka o książce nie powinna ograniczać się do nauki o funkcjonowaniu biblioteki, powinna badać całą „cywilizację pisemną”.

Rumunia

W rumuńskim księgoznawstwie powojennym znaczącą rolę odegrał Mircea Tomescu. Bibliologię rozumiał jako naukę i praktykę dotyczącą książki, jej życia duchowego i materialnego w społeczeństwie, badającą funkcję społeczną książki i biblioteki, wypracowującą zasady przekazywania informacji za pomocą książki w celu zapewnienia postępu społecznego. Do dyscyplin bibliologicznych Tomescu zaliczył: bibliologię ogólną (teoretyczną), bibliotekonomię, bibliografię, naukę o książce badającą funkcję i historię książki. Podkreślał, że istotą rumuńskiej bibliologii jest badanie relacji książka-czytelnik za pomocą metodologii marksistowskiej.

W Rumunii w latach 1965-1969 ukazywał się periodyk „Studia Bibliologica”, który nawiązywał do rumuńskich badań księgoznawczych.

Francja

Z wielu teoretyków księgoznawstwa francuskiego w drugiej połowie XX w. wymienić należy Alberta Labarre'a (autor teoretycznej rozprawy porządkującej pole badań księgoznawczych z 1970 r. i licznych prac z historii książki i czytelnictwa) oraz Roberta Estivalsa. Estivals akcentował integralność problematyki bibliologicznej i preferował metody socjologiczne i statystyczne. Związany był ze szkołą badawczą w zakresie nowoczesnego literaturoznawstwa i komunikacji masowej Uniwersytetu Bordeaux III. Najbardziej znanym przedstawicielem tego kręgu był Robert Escarpit, autor Rewolucji książki (wyd. pol. 1969), sporządzonej na zamówienie UNESCO. W tejże pracy podejmował on najważniejsze sprawy współczesnej bibliologii, choć nigdzie nie wypowiadał się o nauce, która książką się zajmuje. Napisał on również książkę Pismo i komunikacja (1973). Poruszył zagadnienie komunikacji, która posługuje się metodami socjologii literatury w świecie anglosaskim, dotyczące bibliologii.

Kraje anglojęzyczne

Zakres i wyniki badań księgoznawczych w Anglii i w USA są znaczące. Pod koniec lat 70. zaczęła dominować tendencja do integracji studiów nad książką. W Bibliotece Kongresu utworzono Centrum Książki (1977). Centrum to, obok innych działań, miało zająć się książką w społeczeństwie, autorem i twórczością, książką jako przedmiotem materialnym, edytorstwem i księgarstwem, bibliotekami i użytkowaniem książki, czytelnictwem, międzynarodowymi programami książki itp.

Hiszpania, Portugalia, kraje Ameryki Łacińskiej

Tutaj bibliologia występowała najczęściej w powiązaniu z bibliotekoznawstwem. Traktowana jako samodzielna dyscyplina oznaczała głównie historię i technikę książki. José Martínez de Sousa bibliologię rozumiał jako „ogólne studium książki pod względem historycznym i technicznym, bez uwzględnienia zawartości”. Obejmowała ona bibliografię, bibliotekografię oraz bibliotekonomię (1974). Szerzej rozumiał tę naukę Juan B. Iguíniz, profesor bibliologii w Narodowej Szkole Bibliotekarskiej w Argentynie. Wg niego termin bibliologia obejmować ma wszystko, co dotyczy książki, rozpatrywane z punktu widzenia historycznego, opisowego, technicznego, artystycznego, użytkowego etc.

Koncepcje bibliologiczne występowały także w piśmiennictwie innych krajów. Opierały się najczęściej na teoriach niemieckich, francuskich, angloamerykańskich lub radzieckich. Rozwojowi teorii nauki o książce w krajach, które nie mają własnych tradycji bibliologicznych sprzyjała działalność organizacji międzynarodowych, ponadnarodowe piśmiennictwo i światowe programy i promocyjne w zakresie książki i czytelnictwa. Pierwszoplanową rolę odgrywa tutaj UNESCO poprzez organizację m.in. konferencji poświęconych zagadnieniom księgoznawczym, poprzez liczne publikacje itp. Rok 1972 ogłoszono Międzynarodowym Rokiem Książki, prowadzono rozmaite akcje promocyjne w wielu krajach świata, owocowały licznymi programami badawczymi. Nie do przecenienia była i jest również rola IFLA.

Tendencje badawcze w Niemczech Zachodnich (RFN) i Wschodnich (NRD) po drugiej wojnie światowej

Narodowa Republika Niemiec (Wschód)

1962r. -Międzynarodowa Konferencja zorganizowana przez Instytut Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu im. Humboldta w Berlinie. Zakres bibliotekoznawstwa przedstawiono tam, tak:

• Wiedza o bibliotece (czytelnictwo, zbiory i katalogi, struktura i funkcjonaowanie biblioteki)

• Historia bibliotek

• Bibliografia wraz ze swą specjalnością, dokumentacją i informacją

• Wiedza o książce - historyczna i współczesna, zorientowana na rolę książki w społeczeństwie

• Naukoznawstwo

Za jądro bibliotekoznawstwa uznano wiedzę o bibliotece. Zaś za centrum bibliotekarskiej teorii i praktyki- czytelnika i książkę.

Można dostrzec, że nie całą problematykę książki i czytelnika obejmuje tak pojmowane bibliotekoznawstwo. Ogranicza się ono bowiem do bibliotecznych aspektów problematyki księgoznawczej i czytelniczej.

Dalszy rozwój myśli teoretycznej w NRD pokazał, że zmienia się problematyka badawcza bibliotekoznawstwa. Dokumentują to dwa kolejne wydania leksykonu bibliotekarskiego z 1969 i 1974-1975.

• Wydanie z 1969r. zawierało hasło „Bibliothekswissenschaft” autorstwa OthmaraFeyla. W haśle czytamy, że w centrum teorii i praktyki bibliotekoznawczej stoi książka i czytelnik, że na metodologicznych podstawach materializmu dialektycznego i historycznego oraz marksistowskiej socjologii bibliotekoznawstwo bada społeczną funkcję biblioteki współczesnej i dawnej, a także opracowuje zasady społecznego wykorzystania literatury. Jako przedmiot nauczania bibliotekoznawstwo obejmuje 5 dziedzin: naukę o bibliotece, księgoznawstwo, historię bibliotek, bibliografię z informacją i dokumentacją oraz bibliotekarskie naukoznawstwo.

• Wydanie z lat 1974-1975 również zawiera hasło „Bibliothekswissenschaft”, którego autorem był Werner Dube. Według hasła przedmiotem bibliotekoznawstwa jest ogół funkcjonalnych i strukturalnych właściwości i relacji bibliotekarstwa i jego składników jako określonej społecznie instytucji.

Nie ma tu już miejsca dla bibliologicznych problemów bibliotekoznawstwa, jest tylko wzmiankowane, że dawne niemieckie bibliotekoznawstwo specjalizowało się w badaniach z zakresu księgoznawstwa i historii bibliotek.

Republika Federalna Niemiec (Zachód)

Podobnie ewoluowało bibliotekoznawstwo w RFN. Liczne zagadnienia księgoznawcze znajdują się nadal w programach studiów bibliotekarskich, w bibliotekoznawczych czasopismach i innym specjalistycznym piśmiennictwie, ale księgoznawstwo wyraźnie się już wyodrębniło. Proces ten można prześledzić w zmieniającej się terminologii.

• Słowo Buchkunde zostaje zastąpione przez Buchwesen

• A częste połączenie Buch- undBibliothekswesen zastąpione zostaje oddzielnymi słowami Buchwissenschaft i Bibliothekswissenschaft.

Spowodowane to było tym, że obie dyscypliny, choć nadal częściowo połączone, wchodzą w inne sfery rzeczywistości, mają inne przedmioty badań i tylko częściowo zbieżne cele. Rozdzielenie ich stwierdzono m. in. podczas kolokwium w Kolonii w 1969r. Podobne też opinie można znaleźć w miarodajnym trzytomowym opracowaniu z teorii i praktyki współczesnego bibliotekarstwa.

Księgoznawstwo francuskie 2 poł. XX wieku
Pionierami dla bibliologów 2 połowy XX wieku byli H. La Fountaine i P. Otlet, którzy w swoich pracach rozpoczęli drogę do bibliologii do dzisiejszej jako nauki o komunikacji piśmiennej. Takie jej pojmowanie („la science de la communication écrite”) najpełniejszy wyraz znalazło w pracach współczesnych bibliologów francuskich, z Robertem Estivalsem na czele (Estivals 1987; Meyriat 1991). Kategorie `książka - instrumentum communicationis socialis', `społeczna funkcja książki', `książka - fakt społeczny' należą dzisiaj do centralnych pojęć bibliologii. Estivals - rozwija także socjologiczny aspekt bibliologii współczesnej, napisał on również pracę socjologicznę o periodykach francuskich 
Bardziej znane nazwiska współczesnych bibliologów: R. Estivals, L. Febvre, H. J. Martin, F. Furet, A. Labarre, Jean Meyriat --> oni też umieszczają problemy księgoznawcze w szerokim kontekście literackim, politycznym i społecznym. 
Współcześni badacze francuscy zajmują się także organizowaniem instyucji bibliologicznych w państwach francuskojęzycznych - m.in. w części Kanady oraz organizowaniem kształcenia akademickiego z zakresu bibliologii na przyzwotym poziomie - tym zajmuje się stowrzyszenie bbliotekarzy z siedzibą w Sofii - AIB 
- Stowarzyszenie te oprócz tego, że dba o to by bibliolgia była przedmiotem nauczania, to zajmuje się także historycznymi aspektami nauki o książce 
Jednym z ważniejszych bibliologów francuskich 2 połowy XX wieku był również Robert Escarpit, który skoncentrował się przede wszystkim na socjologicznym ujęciu ksiązki, na jej funkcjonowaniu w społeczeństwie, na jej odbiorze, na funkcjonowaniu literatury i książki jako produktu oraz na rewolucji jaka zachodzi w książce. 
- Współczesna bibliologia francuska zajmuje się także badaniem czytelnictwa wśród różnych grup społecznych 
- Meyriat - przedstawił również pomysł międzynarodowej biliolografii bibliologicznej <-- Francja jest jednym z krajów, które wprowadza wiele innowacji w tej dziedzinie 
- Rozwój szczególnie informacji naukowej.

Powojenne księgoznawstwo sowieckie, amerykańskie i angielskie

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich - ZSRR

Negatywnie, aż po lata '50 XX w. na rozwoju księgoznawstwa radzieckiego zaważyła forma krytyki dotychczasowych teorii bibliologicznych, wybitnych badaczy zaatakowano nie tylko z pozycji naukowych, ale i politycznych.

Metodologia księgoznawcza została sprowadzona do techniki bibliograficznej bądź statystycznej.

Nowy etap w rozwoju księgoznawstwa radzieckiego nastąpił po 1956r. Poglądy na istotę i charakter księgoznawstwa były w tamtym czasie bardzo zróżnicowane. Księgoznawstwo pojmowano szeroko bądź wąsko, jako jednolitą naukę lub jako zespół dyscyplin, akcentowano społeczny bądź filologiczny charakter nauki, lub techniczno-produkcyjny, zaś zagadnienia czytelnictwa wysuwano poza księgoznawstwo.

W trakcie tej dyskusji wyłonił się jednolity pogląd na dyscyplinę, jej przedmiot, metody, miejsce wśród innych nauk i znaczenie praktyczne:

• Księgoznawstwo według teoretyków radzieckich jest kompleksową nauką społeczną badającą książkę, praktykę książkową i czytelnika.

• Przedmiot dyscypliny stanowią zatem obok samej książki (treść wraz z formą) także wszystkie etapy tworzenia i funkcjonowania książki w społeczeństwie.

• Celem badań jest przede wszystkim ujawnienie społecznych związków i funkcji książki, co z kolei prowadzi do zastosowania wyników tych badań w praktyce.

Charakterystyczne dla księgoznawstwa radzieckiego jest teoretyczne ugruntowanie poszczególnych dyscyplin księgoznawczych.

W schemacie księgoznawstwa A. Barsuka znalazło się miejsce i na naukę i na praktykę. Podstawowy trzon nauki stanowi:

1. Historia

2. Teoria

3. Metodyka i organizacja:

1. Edytorstwa

2. Ukształtowania książki

3. Bibliografii

4. Statystyki druków

5. Bibliotekarstwa

6. Księgarstwa

Wraz z historią książki i wiedzą o czytelniku tworzą one ogólne księgoznawstwo. Kompleksowy charakter nauki o książce wyraża się silnymi i wielokierunkowymi jej związkami ze społeczeństwem.

Radzieccy teoretycy księgoznawstwa uzasadnili, że metody dyscypliny zależą od przedmiotu badań i od celów danej nauki. Za ogólna metodę analizy naukowej w księgoznawstwie uznali metodę funkcjonalną, za pomocą której badana jest książka jako zespół wszystkich jej elementów oraz praktyka książkowa w związkach z rzeczywistym bądź potencjalnym czytelnikiem. Służy ona do odkrywania wielorakich ról i znaczeń książki. Warunkuje ona szczegółowe metody księgoznawstwa stosowane w oddzielnych częściach dyscypliny np. bibliograficzną, typologiczną, typograficzną.

W ZSRR prace badawcze prowadziło dziesiątki instytucji i tysiące osób. Badaniom patronowała Rada Naukowa do spraw historii kultury światowej Akademii Nauk ZSRR i Państwowy Komitet Rady Ministrów ZSRR do spraw wydawnictw, poligrafii i księgarstwa.

Badania realizowane były głównie w Bibliotece Państwowej im. Lenina w Moskwie, Wszechzwiązkowej Izbie Książki oraz w instytucjach kultury i instytutach poligraficznych.

Na pomyślny przebieg badań miały wszechzwiązkowe konferencje księgoznawcze, których odbyło się pięć.

Warto wspomnieć, że w ZSRR istniało specjalistyczne wydawnictwo „Kinga” publikujące literaturę księgoznawczą oraz liczne czasopisma fachowe.

Kraje anglojęzyczne- USA i Anglia

W piśmiennictwie anglojęzycznym nie znajduje się wielu wypowiedzi o teoretycznych problemach bibliologii. W ówczesnym piśmiennictwie rzadko występuje termin „bibliology” lub „book science”, a badania księgoznawcze prowadzone są - zgodnie z dawna tradycją angielską - w obrębie bibliografii, bibliotekoznawstwa (library science), a także historii literatury, historii drukarstwa, historii bibliotek i innych dyscyplin.

W słowniku języka angielskiego Webstera znalazło się takie określenie bibliologii „historia i nauka o książkach jako przedmiotach fizycznych we wszystkich aspektach: bibliografia w najszerszym znaczeniu”.

Z kolei w słowniku oxfordzkim bibliologia to „ naukowy opis książek, wiedza o książce; bibliografia”

Terminologia z zakresu księgoznawstwa jest w krajach anglojęzycznych zazwyczaj niekonsekwentna i wieloznaczna oraz nie przywiązuje wagi do precyzyjnych sformułowań teoretycznych.

Zakres i wyniki badań księgoznawczych są w Anglii i USA jednak ogromne. Wtamtym czasie biblioteki, uczelnie, towarzystwa bibliograficzne i bibliofilskie, stowarzyszenia zawodowe pracowników książki oraz indywidualni uczeni różnych specjalności stale dostarczali nowe prace dotyczące historii i współczesności książki. Interesująca jest też refleksja teoretyczna dotycząca historii książki i drukarstwa oraz historii bibliotek i czytelnictwa.

W 1977r. utworzono w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie Centrum Książki. Nakreślili oni sobie taki krąg badań: „książka, wraz z książką w społeczeństwie, autor i twórczość, książka jako przedmiot materialny, edytorstwo i księgarstwo, biblioteki i użytkowanie książki, czytelnictwo, międzynarodowe programy książki”.

6. Badania bibliotekoznawcze za granicą w XX wieku (koncepcje, problemy badawcze; akademickie ośrodki kształcenia; główne kierunki badawcze; osoby; towarzystwa naukowe; najważniejsze publikacje książkowe).

Na pocz. XX w. Bibliotekoznawstwo stało sie podstawą do wyodrębnienia sie Nok.

• Duża rolę odegrały tez organizacje zawodowe m.in. 1876r- USA AmericanLibrary Association, 1877r- WB Library Association, 1900r- Niemcy Verein Deutscher Bibliotekare. Pod koniec XIXw. Wydwnictwa rozpoczęły edycj literatury bibliotekarskiej, Powstawały szkoły bibliotekarskie pierwsza powstała w 1887 r w Uniwersyetcie Columbia w NY.

7. Kierunki badań bibliotekoznawczych w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (koncepcje, problemy badawcze; akademickie ośrodki kształcenia; główne kierunki badawcze; osoby; towarzystwa naukowe; najważniejsze publikacje książkowe).

HISTORIA INSTYTUTU

Kształcenie bibliotekarzy na poziomie wyższym w województwie katowickim przed 1974 rokiem odbywało się pierwotnie w ramach dodatkowej specjalizacji na kierunkach historii i filologii polskiej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach. Z chwilą przekształcenia Wyższej Szkoły Pedagogicznej w filię Uniwersytetu Śląskiego a następnie w Uniwersytet Śląski nadal przygotowanie do zawodu bibliotekarza miało charakter dodatkowej specjalizacji dla zainteresowanych studentów.

W 1973 roku na wspólnym posiedzeniu Senackiej Komisji Bibliotecznej Uniwersytetu Śląskiego oraz Kolegium Dyrektorów Bibliotek Szkół Wyższych uznano potrzebę utworzenia odrębnego kierunku studiów uniwersyteckich bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. W trakcie realizacji postulatów w organizacyjnej strukturze Uniwersytetu Sląskiego uwzględniono dwa nowe kierunki dydaktyczne: informacji naukowo-technicznej oraz bibliotekoznawstwa i informacji naukowej na Wydziale Filologicznym.

We wrześniu 1974 roku w obrębie Instytutu Filologii Polskiej rozpoczął działalność Zakład Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, kierowany przez doc. dra Adama Władysława Jarosza. W dniu 1 października 1974 roku rozpoczęto kształcenie studentów w systemie zaocznym, a 1 października 1975 także na studiach stacjonarnych. Nieliczną kadrę etatową Zakładu wspierało grono profesorów Instytutu Filologii Polskiej oraz bibliotekoznawcy ze stopniami naukowymi, pełniący obowiązki dyrektorów bibliotek naukowych. Do grona prowadzących zajęcia należeli wysokiej rangi specjaliści, m.in. doc. dr Józef Mayer - dyrektor Biblioteki Śląskiej w Katowicach i doc. dr Henryk Sawoniak z Biblioteki Narodowej w Warszawie. W 1980 roku katowickie bibliotekoznawstwo wsparł też prof. dr hab. Bronisław Zyska, pracownik naukowy Głównego Instytutu Górnictwa, dzięki któremu do programu studiów wprowadzono dodatkowo problematykę ochrony zbiorów bibliotecznych przed niszczącym działaniem środowiska biochemicznego. W 1980 roku rozpoczęli też pracę dydaktyczną pierwsi absolwenci wypromowani przez Zakład Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego. W poprzednich latach trzeba było szukać kandydatów na asystentów i adiunktów wśród wychowanków wrocławskiego i krakowskiego bibliotekoznawstwa oraz wśród chętnych do przekwalifikowania się absolwentów innych kierunków Uniwersytetu Śląskiego.

W 1990 roku w Instytucie Literatury i Kultury Polskiej (Instytut ten powstał z podziału dawnego Instytutu Filologii Polskiej) utworzono z cztery zespoły naukowo-dydaktyczne kształcące razem bibliotekarzy: Zakład Metodologii Bibliotekoznawstwa i Bibliotekarstwa pod kierunkiem doc. dra hab. Jerzego Ratajewskiego, Zakład Bibliografii i Informacji Naukowej pod kierunkiem doc. dra hab. Zbigniewa Żmigrodzkiego, Zakład Historii Książki i Bibliotek pod kierunkiem doc. dr hab. Marii Pawłowiczowej oraz Zakład Nauk Pomocniczych Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej powierzony doc. drowi Adamowi W. Jaroszowi, który ponadto czuwał nad całością kierunku bibliotekoznawstwa i informacji naukowej.

Od 1 października 1991 roku nad nowo utworzonym Instytutem Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej opiekę zaczęli sprawować prof. dr hab. Bronisław Zyska jako pierwszy dyrektor tej placówki, a doc. dr Adam Jarosz jako jej wicedyrektor do spraw naukowych.

W październiku 1994 roku odeszli na emeryturę prof. dr hab. Maria Pawłowiczowa, prof. dr hab. Bronisław Zyska oraz doc. dr Adam W. Jarosz. Obowiązki dyrektora Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej podjęła prof. UŚ dr hab. Irena Socha. W tym czasie etatowymi pracownikami naukowo-dydaktycznymi zostali: historyk literatury prof. dr hab. Krystyna Heska-Kwaśniewicz, historyk prof. UŚ dr hab. Danuta Sieradzka i chemik prof. UŚ dr hab. Leonard Ogierman, który zapewnił utrzymanie problematyki ochrony i konserwacji zbiorów bibliotecznych w programie badań oraz w dydaktyce. Ponadto stanowisko profesora kontraktowego na lat pięć otrzymała prof. dr hab. Irena Marszak-Szajkiewicz z Uniwersytetu im. Łomonosowa w Moskwie.

Jesienią 1996 roku Instytut przeszedł kolejny etap reorganizacji w związku z zatrudnieniem prof. dra hab. Stanisława Grzeszczuka i powierzeniem mu kierownictwa Zakładu Nauk Pomocniczych Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej. Utworzono też wówczas Zakład Czytelnictwa, kierowany przez prof. UŚ dr hab. Irenę Sochę.

W 1999 roku zmarli prof. dr hab. Stanisław Grzeszczuk oraz prof. dr hab. Jerzy Ratajewski. Kierownictwo Zakładu Metodologii Bibliotekoznawstwa i Marketingu Książki objął prof. dr hab. Marian Huczek, specjalista z dziedziny nauk ekonomicznych, wprowadzając do programu dydaktycznego problematykę marketingu bibliotecznego. Dawny Zakład Nauk Pomocniczych powierzono prof. UŚ dr hab. Elżbiecie Gondek.

Rada Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego chlubiąca się uprawnieniami do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego nauk humanistyczych z zakresu językoznawstwa i literaturoznawstwa w 1997 roku uzyskała dodatkowo uprawnienia do nadawania stopnia doktora z dziedziny bibliologii. Dzięki rozwojowi naukowemu kadry na Wydziale Filologicznym odbywa się kształcenie w trybie dziennym i zaocznym na poziomie magisterskim, podyplomowych i doktoranckim.

Struktura organizacyjna:

Dyrektor Instytutu:

prof. dr hab. Elżbieta Gondek   
Wicedyrektorzy:

dr hab. Katarzyna Tałuć   
dr hab. Anna Tokarska   

Kierownik Studiów Niestacjonarnych:

dr Jacek Tomaszczyk   

Kierownik Studiów Podyplomowych
Bibliotekoznawstwo i Informacja Naukowa:

dr Agnieszka Łakomy   
Sekretariat Dyrekcji:

mgr Agnieszka Filipowska   

Samodzielne stanowisko naukowo-techniczne:

mgr Tadeusz Maciąg   

Zakłady naukowe:

Zakład Bibliotekoznawstwa i Marketingu Książki

Kierownik: dr hab. Anna Tokarska
prof. UŚ dr hab. Leonard Ogierman
dr Zdzisław Gębołyś
dr Joanna Kamińska
dr Beata Żołędowska-Król
dr Agnieszka Bajor
dr Jolanta Szulc
dr Agnieszka Bakalarz
mgr Agnieszka Biały

Zakład Bibliografii i Informacji Naukowej

Kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Gondek
dr Justyna Adamus
dr Renata Frączek
dr Arkadiusz Pulikowski
dr Izabela Swoboda 
dr Jacek Tomaszczyk
mgr Anna Seweryn
mgr Anna Matysek
mgr Honorata Zarębska
mgr Magdalena Bemke-Świtilnik
mgr Małgorzata Caban

Zakład Historii Książki i Bibliotek

Kierownik: prof. dr hab. Danuta Sieradzka
prof. UŚ dr hab. Edward Różycki
dr Jerzy Reizes-Dzieduszycki
dr Jolanta Gwioździk
dr Agnieszka Łakomy
dr Karol Makles
mgr Aleksandra Gajowska

Zakład Czytelnictwa

Kierownik: prof. dr hab. Irena Socha
prof. zw. dr hab. Krystyna Heska-Kwaśniewicz
prof. UŚ dr hab. Teresa Wilkoń
dr hab.Katarzyna Tałuć
dr Hanna Langer
dr Małgorzata Gwadera
dr Marta Nadolna
dr Beata Przewoźnik
mgr Joanna Wróbel
mgr Sylwia Gajownik
mgr Anna Kamińska
mgr Agnieszka Kotwica
mgr Piotr Biesiada
mgr Marlena Gęborska

Anna Tokarska

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Relacje międzyludzkie w poezji Urszuli Kozioł. Promotor: prof. dr hab. I. Opacki. Obrona w roku 1979.

doktorat:

Biblioteki polskie na Górnym Śląsku w XIX wieku. Promotor: prof. dr hab. J. Ratajewski. Obrona w roku 1992.

habilitacja:

Książki, ludzie, idee. Kontakty kulturalne Górnego Śląska z Krakowem w dobie niewoli narodowej. Katowice 2003.
Kolokwium habilitacyjne: Wrocław 11.01.2005r.

Najważniejsze publikacje

Biblioteki polskie na Górnym Śląsku w XIX wieku. Katowice 1997.

Rozdział nt. opracowania formalnego. W: Bibliotekarstwo. Pod red. Z. Żmigrodzkiego. Warszawa 1994, 1998.

Rozdziały nt. opracowania formalnego i normalizacji opisu. W: Bibliografia, metodyka i organizacja. Pod red. Z. Żmigrodzkiego. Warszawa 2000.

Model kształcenia nauczyciela bibliotekarza. Biblioteka otwarta 2001, www.biblioteka.edu.pl

Górnośląskie księgozbiory historyczne i ich rola w procesie reinterpretacji kultury narodowej. Roczniki Biblioteczne R.XLIX:2005

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

Bibliotekarstwo współczesne; historia książki i bibliotek na Górnym Śląsku; szkolne centra informacji w systemie oświaty; organizacja i działalność specjalistycznych bibliotek naukowych.

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Śląskie Towarzystwo Miłośników Książki i Grafiki

Polskie Towarzystwo Bibliologiczne

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich

Sprawowane funkcje

Wicedyrektor IBiN UŚl (1993-1996 r.)

Kierownik zakładu Bibliotekoznawstwa i Marketingu Książki (od 2006 r.)

Wiceprezes Śląskiego Towarzystwa Miłośników Książki i Grafiki (od 2000 r.)

Rzeczoznawca ds. programów ścieżki edukacyjnej - edukacja czytelnicza i medialna.

Członek Rady Bibliotecznej Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego (od 2006 r.)

Członek Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej (2007 r.)

Wicedyrektor IBiN UŚl (od 2011 r.)

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Opracowanie zbiorów (formalne i rzeczowe).

Szkolne Centra Informacyjne.

Biblioteki naukowe i fachowe.

Zdzisław Gębołyś

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Kształcenie i dokształcenie bibliotekarzy oraz dokumentalistów w NRD i RFN. Analiza porównawcza. Obrona w roku 1986.

doktorat:

Zawód bibliotekarski na ziemiach niemieckich w latach 1789 - 1871 w świetle poglądów bibliotekarzy niemieckich tego okresu. Obrona w roku 1996.

Najważniejsze publikacje

Bibliografia Historii Śląska za rok ..... Red. K. Sanojca. Oprac. L. Bajger, Z. Gębołyś i in. Wrocław-Marburg 1997 -

Bibliografia klubu kronikarzy Zagłębia Dąbrowskiego im. Jana Przemszy-Zielinskiego. Sosnowiec 2011.

Bibliografia zawartości Ekspresu Zagłębiowskiego". Bibliografia druków Oficyny Wydawniczo-Autorskiej "SOWA-PRESS" Słowem wstępnym poprzedził A. W. Jarosz. Katowice 2004, 136 s.

Biblioteki polskie na Litwie. W: Z problemów bibliotek naukowych Wrocławia. 6: Wrocławskie Spotkania Bibliotekarzy Polonijnych. Wrocław 2008 s. 37-66.

Dokumentacja w bibliotece. Zespół autorów pod red. Zdzisława Gębołysia. Program komputerowy. Warszawa Wydawnictwo Verlag Dashofer 2008. Wersja 4.0.

Finanse w bibliotece. Praktyczny przewodnik dla dyrektorów, kierowników oraz pracowników bibliotek. Zespół autorski pod red. Z. Gębołysia. Wyd. 3. Warszawa 2008.

Kodeksy etyki bibliotekarskiej na świecie. Antologia narodowych kodeksów etycznych. Pod red. Z. Gębołysia i J. Tomaszczyka. Warszawa 2008.

Library Codes of Ethics Worldwide. Anthology. Verhaltensregeln für einen Bibliothekar im internationalen Kontext. Eine Anthologie. Ed.: Zdzisław Gębołyś and Jacek Tomaszczyk. Berlin 2012.

Miejska Biblioteka Publiczna w Oświęcimiu 1948 - 1998. Zarys dziejów. [współautor] Oświęcim 1998

Misja biblioteki szkoły wyższej w Polsce. W: Zarządzanie marketingiem w organizacjach niedochodowych. Red. Naukowa: A. Chodyński, M. Huczek, I. Socha. Sosnowiec 2002, s. 43 - 58.

Swoi i obcy w bibliotekach mniejszości niemieckiej w Polsce międzywojennej, w: Książka, biblioteka, informacja. Między podziałami a wspólnotą. II, Kielce: UJK, 2011, s.279-404.

Zawód bibliotekarski na ziemiach niemieckich w latach 1789 - 1871. Teoria i praktyka. Katowice 2002

Zespołowa organizacja pracy jako wyznacznik nowoczesnej kultury organizacyjnej bibliotek na przykładzie bibliotek niemieckich. W: Kultura organizacyjna w bibliotece. Praca zbiorowa pod red. H. Brzezińskiej-Stec. Białystok 2008 s. 138-151.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

Zawód bibliotekarza w Polsce i na świecie - tradycje i współczesność; biblioteki mniejszości narodowych; bibliografia; organizacja i zarządzanie bibliotek

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Polskie Towarzystwo Informacji naukowej 1993 - 2003

ABDOS (Arbeitgemeinschaft der Bibliotheken und Dokumentationsstellen der Ost-, Ostmittel- und Südosteuropaforschung) (Wspólnota Robocza Bibliotekarzy i Dokumentalistów Europy Wschodniej, Środkowo-Wschodniej i Południowowschodniej, 1996 - 2003

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich 2003 -

ISKO /International Society for Knowledge Organization/, Sekcja polska,2011-

Kommision für Geschichte der Deutschen in Polen 2011-

Sprawowane funkcje

Kierownik studiów podyplomowych bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŚ 1996 - 2010

Członek Rady Wydziału Filologicznego UŚ 1997 - 2000

Koordynator programu Erasmus/Lifelonglearning w IBIN UŚ 2008-

Wicedyrektor IBIN UŚ (2005-2008)

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Bibliotekarstwo

Bibliografia

Naukoznawstwo

Organizacja i zarządzanie bibliotek

Joanna Kamińska

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Zarządzanie zasobami ludzkimi w bibliotece. Obrona w roku 1999.

doktorat:

Marketing wewnętrzny jako środek jakości pracy biblioteki. Obrona w roku 2004.

Najważniejsze publikacje

Marketing wewnętrzny w bibliotece. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006. ISBN 83-226-1558-2.

Zarządzanie kadrami w bibliotece. Red. J. Kamińska, B. Żołędowska-Król. Warszawa: SBP, 2008. ISBN 978-83-89316-97-4.

Wpływ stylu kierowania na kulturę organizacyjną biblioteki. W: Kultura organizacyjna biblioteki. Red. H. Brzezińska-Stec. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 197-208. ISBN 978-83-7431-159-5.

Kapitał intelektualny biblioteki. W: Zarządzanie kadrami w bibliotece. Red. J. Kamińska, B. Żołędowska-Król. Warszawa: SBP, 2008, s. 13-19. ISBN 978-83-89316-97-4.

Zastosowanie marketingu w bibliotekach jako niedochodowych organizacjach usługowych. W: Marketing biblioteczny: rozważania, dyskusje, konteksty. Red. M. Wojciechowska. Gdańsk: Wydawnictwo Ateneum - Szkoła Wyższa, 2007, s. 7-23. ISBN 978-83-61079-00-2.

Koncepcja kompleksowego zarządzania jakością (TQM) w bibliotece. W: Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych. Red. E. Gondek, D. Pietruch-Reizes. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007, s. 231-243.

Metody oceny jakości usług bibliotecznych. "Studia Bibliologiczne" 2006, T.16, s. 78-90.

Biblioteka jako organizacja ucząca się. W: Rola biblioteki naukowej w tworzeniu społeczeństwa wiedzy. Pod red. Z. Dacko-Pikiewicz, M. Chmielarskiej. Dąbrowa Górnicza: Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, 2005, s. 133-138.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

organizacja i zarządzanie biblioteką

marketing w bibliotece

Sprawowane funkcje

Kierownik Studiów Podyplomowych Zarządzanie i Marketing w Bibliotekach

Przewodnicząca Komisji Zarządzania i Marketingu przy ZG SBP

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Organizacja i zarządzanie biblioteką

Zarządzanie strategiczne w bibliotece

Marketing w bibliotece

Podstawy zarządzania organizacjami

Beata Żołędowska-Król

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Rola biblioteki szkolnej w propagowaniu kultury ekologicznej wśród uczniów. Obrona w roku 1999.

doktorat:

Proces kreowania wizerunku biblioteki publicznej. Obrona w roku 2003.

Najważniejsze publikacje

Statystyka dla bibliotekoznawców. Sosnowiec 2003 (współautor: Marian Huczek).

Wizerunek biblioteki publicznej. Katowice 2006.

Satysfakcja i lojalność użytkowników drogą do sukcesu biblioteki. W: Studia bibliologiczne. Red. I. Socha przy współudziale J. Kamińskiej i B. Żołędowskiej. T. 16. Katowice 2006.

Znaczenie tożsamości i kultury organizacyjnej w kształtowaniu wizerunku biblioteki.W: Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych. Red. E. Gondek, D. Pietruch-Reizes. Katowice 2007.

Badanie opinii pracowników jako instrument wspomagający zarządzanie relacjami wewnętrznymi w bibliotece. W: Zarządzanie kadrami w bibliotece. Red. J. Kamińska, B. Żołędowska-Król. Warszawa 2008.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

bibliotekarstwo współczesne

marketing biblioteczny

organizacja i zarządzanie bibliotekami

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Komisja Zarządzania i Marketingu przy ZG SBP

Sprawowane funkcje

Sekretarz Komisji Zarządzania i Marketingu przy ZG SBP

Sekretarz studiów podyplomowych Zarządzanie i marketing w bibliotekach

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Działalność usługowa bibliotek

Formalne opracowanie dokumentów. Formaty danych

Informacja i badania marketingowe w działalności bibliotek

Promocja w bibliotece

Statystyka

Zarządzanie zbiorami bibliotecznymi

Agnieszka Bajor

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Tygodnik katolicki "Niedziela" 1926-1939. Próba monografii bibliograficznej. Obrona w roku 1998.

doktorat:

Monografia bibliograficzna. Analiza modelowa. Obrona w roku 2002.

Najważniejsze publikacje

Monografia bibliograficzna. Analiza modelowa. Częstochowa : Wydawnictwo emedia, 2003.

Wspólnie z Z. Żmigrodzkim: Tygodnik katolicki "Niedziela" 1926-1939.Częstochowa : Wydawnictwo Akademii Polonijnej EDUCATOR, 2002.

Cele Akcji Katolickiej w okresie dwudziestolecia międzywojennego na łamach częstochowskiej "Młodzieży Katolickiej". W: Studia Bibliologiczne. T. 15. Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2005, s. 66-81.

Warsztaty naukowe autorów polskich monografii bibliograficznych w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W: W kręgu książki, biblioteki i informacji naukowej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Zbigniewowi Żmigrodzkiemu. Pod red. K. Heskiej Kwaśniewicz przy współpracy D. Pietruch-Reizes. Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004, s. 133-147.

Monografia jako forma opracowania bibliograficznego "Roczniki Biblioteczne" R. 45 (2001), s. 121-145.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

bibliografia; informacja naukowa 

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Historia bibliografii.

Metodyka bibliografii i opracowanie bibliograficzne.

Biblioteki i inne placówki informacji w systemie informacji regionalnej.

Jolanta Szulc

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Komputeryzacja Biblioteki Zakładu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej. Obrona w roku 1991.

magisterium:

Ideał zawierzenia Matce Bożej w duchowości Ruchu Rodzin Nazaretańskich. Obrona w roku 1997.

doktorat:

Kartoteka wzorcowa dla zautomatyzowanego systemu bibliotek kościelnych w Polsce.Obrona w roku 2003.

Najważniejsze publikacje

Analiza słownictwa z zakresu nauk teologicznych w wybranych językach informacyjno-wyszukiwawczych. "Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej" 2003 nr 4, s. 3-15

Federacja Bibliotek Kościelnych FIDES - historia powstania, zadania, działalność."Bibliotekarz" 2000 nr 4, s. 11-15

Języki informacyjno-wyszukiwawcze w systemie nauk teologicznych. Praktyka polskich bibliotek kościelnych. "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" 2003 T. 29, s. 231-248

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

Języki informacyjno-wyszukiwawcze, formalne i rzeczowe opracowanie dokumentów, formaty danych;

Systemy informacyjno-wyszukiwawcze, systemy ekspertowe, e-learning.

Sprawowane funkcje

Sekretarz Zarządu Federacji Bibliotek Kościelnych FIDES (2001-2007)

Członek Komisji Rewizyjnej Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej (PTIN)

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Formalne opracowanie dokumentów. Formaty danych

Języki informacyjno-wyszukiwawcze

Komputeryzacja bibliotek

Zautomatyzowane systemy informacyjno-wyszukiwawcze

Agnieszka Biały

Stopnie i tytuły naukowe

licencjat:

Oprawy introligatorskie i ich zdobnictwo.
Obrona w roku 2004.

magisterium:

Opis i katalogowanie zabytkowych opraw książkowych na przykładzie obiektów z Biblioteki Skałecznej w Krakowie.
Obrona w roku 2005.

Najważniejsze publikacje

Rejestracja i katalogowanie opraw książkowych. Wykorzystanie nowych narzędzi i technik komputerowych. EBIB 2007 nr 10 Dostępny w Internecie:http://www.ebib.info/2007/91/a.php?bialy

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

historia rzemiosła introligatorskiego,

formy opraw książkowych,

sztuka i historia książki,

ochrona zbiorów bibliotecznych.

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Polskie Towarzystwo Bibliologiczne

Związek Harcerstwa Polskiego

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Ochrona zbiorów bibliotecznych

Warsztaty konserwatorskie

Dzieje oprawy i praktyka introligatorska

Materiały i techniki reprografii w bibliotece

Elżbieta Gondek

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Monografia czasopisma "Katolik" 1890-1894. Obrona w roku 1974.

doktorat:

Rola prasy Zagłębia Dąbrowskiego w kształtowaniu kultury literackiej regionu 1897-1918. Obrona w roku 1989.

habilitacja:

Polska książka literacka na Śląsku pod panowaniem pruskim 1795-1863. Obrona w roku 1996.

Najważniejsze publikacje

Prasa i literatura w Zagłębiu Dąbrowskim 1897-1918. Katowice 1991.

Zagłębie Dąbrowskie do 1945 roku. Dydaktyczne materiały dokumentacyjne i bibliograficzne. Katowice 1992.

Polska książka literacka na Śląsku pod panowaniem pruskim 1795-1863. Katowice 1995.

Rynek książki na Śląsku pod panowaniem pruskim w XIX wieku. Drukarnie, księgarnie, płatne wypożyczalnie publikacji. Katowice 2001.

Metodologiczne aspekty historycznoliterackich badań śląskoznawczych. Pod red. Jana Malickiego i Elżbiety Gondek. Katowice 1989.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

historia książki i prasy na Śląsku, głównie w XIX wieku; bibliografia druków zwartych wydanych na terenie Śląska w granicach Prus w XIX wieku; handel książką w XIX wieku; zagadnienia życia literackiego w Zagłębiu Dąbrowskim do 1939 roku; podstawy teoretyczne i współczesny stan prac bibliograficznych w Polsce

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Polskie Towarzystwo Bibliologiczne - Koło przy Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej

Komisja Historycznoliteracka Oddziału PAN w Katowicach

Sprawowane funkcje

Dyrektor Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej

Kierownik Zakładu Bibliografii i Informacji Naukowej

Prodziekan ds. studiów wieczorowych i zaocznych na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego (od 1 stycznia 2001 roku, druga kadencja do 31 września 2005 r.)

Przewodnicząca Rady Bibliotecznej Uniwersytetu Śląskiego (od października 2002 do 31 września 2005 r.)

Członek Rady Programowej Biblioteki Śląskiej.

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Metodyka bibliografii i opracowania bibliograficzne.

Historia bibliografii.

Metodologia badań w naukach humanistycznych i społecznych.

Renata Frączek

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Automatyzacja wybranych procesów bibliotecznych. Na przykładzie wypożyczalni międzybibliotecznej Biblioteki Głównej Politechniki Śląskiej w Gliwicach.
Promotor: prof. dr hab. Jerzy Ratajewski Obrona w roku 1994.

doktorat:

Komputeryzacja bibliotek wyższych szkół technicznych : kierunki i metody.
Promotor: prof. dr hab. Zbigniew Żmigrodzki Obrona w roku 2000.

Najważniejsze publikacje

Frączek R.: Wpływ Instytutu Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej na rozwój nauki o informacji. Na podstawie wybranych materiałów. W: Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych. Prace dedykowane Profesor Barbarze Stefaniak. Pod. red. Elżbiety Gondek i Diany Pietruch-Reizes. Katowice: Wydaw. UŚ, 2007

Frączek R.: Organizacja informacji naukowej: współpraca, sieci, systemy. W: Informacja naukowa. Pod red. Zbigniewa Żmigrodzkiego oraz Wiesława Babika i Diany Pietruch-Reizes, Warszawa 2006

Frączek R.: Organizacje międzynarodowe z zakresu informacji naukowej i dokumentacji i ich działalność informacyjna. W: Informacja naukowa. Pod red. Zbigniewa Żmigrodzkiego oraz Wiesława Babika i Diany Pietruch-Reizes, Warszawa 2006

Frączek R.: Selektywna dystrybucja informacji i retrospektywne wyszukiwanie informacji. W: Informacja naukowa. Pod red. Zbigniewa Żmigrodzkiego oraz Wiesława Babika i Diany Pietruch-Reizes, Warszawa 2006

Komputeryzacja bibliotek wyższych szkół technicznych: kierunki i metody "Zagadnienia Informacji Naukowej" 2000 nr 1 s. 82-86

Frączek R.: Informacja i szkolenie użytkowników informacji elektronicznej w dobie społeczeństwa informacyjnego. W: Użytkownicy informacji elektronicznej. Red. nauk. Maria Kocójowa. Kraków 2000, s. 112-116.

Frączek R., Gwioździk J., Nahotko M.: Elektroniczne publikacje naukowe. Wybrane problemy. W: Problemy wydawnicze i marketing współczesnej książki naukowej i akademickiej, red. Leonard Ogierman. Katowice 1998, s. 51-63

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

Systemy informacyjne,

Specjalistyczne źródła informacji,

Publikacje elektroniczne,

Organizacja bibliotek cyfrowych,

Organizacja działalności informacyjnej,

E-learning,

Dydaktyka technologii informacyjnej.

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej

Międzynarodowa Organizacja Wiedzy

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Zautomatyzowane systemy informacyjne,

Nauka o informacji,

Działalność informacyjna w gospodarce rynkowej,

Metodyka pracy nauczyciela technologii informacyjnej.

Arkadiusz Pulikowski

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Autorsko-prawna i prawno-wynalazcza ochrona programów komputerowych. Obrona w roku 1997.

doktorat:

Wybrane serwisy wyszukiwawcze Internetu jako źródło informacji naukowej. Obrona w roku 2002.

Najważniejsze publikacje

Drabek A., Pulikowski A.: Naukowe i fachowe polskie czasopisma elektroniczne. Metodyka tworzenia i charakterystyka zawartości nowej bazy danych. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2005 nr 3 s. 12-20

Stefaniak B., Bajor A., Pulikowski A., Tomaszczyk J, Augustyniak A.: Bibliograficzna baza danych CYTBIN. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2005 nr 4

Drabek A., Pulikowski A.: Baza danych Naukowe i fachowe polskie czasopisma elektroniczne - stan badań. EBIB 2006 nr 1. [online]. [Dostęp: 15 stycznia 2006]. Dostępny w Internecie: http://www.ebib.info/2006/71/drabek.php

Pulikowski A.: Internet - źródło wiedzy, informacji oraz narzędzie komuni­kacji naukowej. W.: Informacja naukowa. Red. Z. Żmigrodzki, W. Babik, D. Pietruch-Reizes. Warszawa 2006 s. 219-248

Pulikowski A., Tomaszczyk J.: Tworzenie i udostępnianie bibliograficznych baz danych na przykładzie bazy CYTBIN. W.: Kierunki i priorytety rozwoju informacji naukowej w kontekście budowania społeczeństwa wiedzy. Red. D. Pietruch-Reizes, W. Babik. Katowice 2006 s. 141-153

Pulikowski A.: Kryteria oceny dokumentów wyszukiwanych w Internecie. W.: Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych. Red. E. Gondek, D. Pietruch-Reizes. Katowice 2007 s. 120-129

Drabek A., Pulikowski A.: Rozwój i funkcjonowanie bazy danych Naukowe i fachowe polskie czasopisma elektroniczne po dwóch latach doświadczeń. EBIB 2007 nr 9. [online]. [Dostęp: 21 stycznia 2007]. Dostępny w Internecie: http://www.ebib.info/2007/90/a.php?drabek_pulikowski

Pulikowski A.: Odsyłacze do zasobów internetowych na stronach WWW polskich bibliotek publicznych. Funkcje, rodzaje i dopasowanie do potrzeb użytkowników.[płyta CD] W.: ePublikacje Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ Nr 5. Red. M. Kocójowa. Kraków 2008

Pulikowski A.: Porównanie najlepszych polskojęzycznych wyszukiwarek stron WWW z wyszukiwarką Google. W.: Zarządzanie informacją w nauce. Red. D. Pietruch-Reizes, Katowice 2008 s. 178-187

Pulikowski A.: Elektroniczna ksiażka na elektronicznym papierze. Czy to już zmierzch ery druku? W.: Informacja dla nauki a świat zasobów cyfrowych Red. H. Ganińska. Poznań 2008 s. 152-165

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

webometria

wyszukiwanie informacji w Internecie

digitalizacja informacji

naukowe i fachowe polskie czasopisma elektroniczne

e-papier, e-czytniki, e-booki

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej

International Society for Knowledge Organization

Sprawowane funkcje

z-ca dyrektora Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej ds. dydaktycznych (2008-2011)

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Digitalizacja informacji

Infrastruktura informacyjna państwa

Wyszukiwanie informacji w Internecie

Języki informacyjno-wyszukiwawcze

Projektowanie i tworzenie serwisów internetowych

Projektowanie i tworzenie baz danych

Izabela Swoboda

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Retrokonwersja katalogów bibliotecznych Polsce. Obrona w roku 2000.

doktorat:

Działalność międzynarodowa w zakresie naukowej informacji medycznej. Organizacja, programy, rozwiązania modelowe. Obrona w roku 2005.

Najważniejsze publikacje

Swoboda I.: Źródła naukowej informacji medycznej. W.: Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych: prace dedykowane Profesor Barbarze Stefaniak. Katowice, 2007, s. 263-282.

Swoboda I.: Działalność międzynarodowa w zakresie naukowej informacji medycznej. Organizacja, programy, rozwiązania modelowe. "Praktyka i Teoria Informacji Naukowej" 2005 nr 4 s. 25-29.

Stefaniak B., Swoboda I.: Polskie indeksy cytowań - potrzeba tworzenia, dotychczasowe doświadczenia. W: Piąta Ogólnokrajowa Narada Bibliografów, Warszawa 11-13 czerwca 2003: referaty i dyskusja. Warszawa, 2004, s. 244-254.

Swoboda I.: Współpraca międzynarodowa w zakresie retrospektywnej konwersji katalogów bibliotecznych. "Praktyka i Teoria Informacji Naukowej" 2001 nr 3 s.10-15.

Swoboda I.: Retrokonwersja katalogów w bibliotekach Górnego Śląska. "Nowa Biblioteka" 2000 nr 1/2 s. 31-43.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

Organizacja wiedzy w systemach wyszukiwania informacji o dokumentach,

Automatyzacja procesów bibliotecznych,

Organizacja i metodyka działalności informacyjnej.

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Komputeryzacja bibliotek,

Zintegrowane systemy biblioteczne,

Języki informacyjno-wyszukiwawcze,

Organizacja i metody działalności informacyjnej,

Zautomatyzowane systemy informacyjno-wyszukiwawcze,

Podstawy bibliometrii i informetrii,

Opracowanie zbiorów bibliotecznych.

Jacek Tomaszczyk

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Autorskoprawna i prawnowynalazcza ochrona programów komputerowych. Obrona w roku 1997.

doktorat:

Interfejs użytkownika w bazach danych na dyskach optycznych CD-ROM. Obrona w roku 2001.

Najważniejsze publikacje

Metody oceniania interfejsów użytkownika. "Zagadnienia Informacji Naukowej" 2001 nr 2 s. 81-97.

Zasady projektowania interfejsów. "Zagadnienia Informacji Naukowej" 2004 nr 1 s. 83-119.

Architektura współczesnych baz danych. W: Informacja naukowa. Rozwój - metody - organizacja. Warszawa 2006 s. 249-259.

Zarządzanie terminologią. W: Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych.Red. E. Gondek, D. Pietruch-Reizes. 2007, s. 203-213.

Taksonomia jako narzędzie organizacji informacji. "Zagadnienia Informacji Naukowej" 2007 nr 1 s. 40-49.

Strategie terminologiczne. "Zagadnienia Informacji Naukowej" 2008 nr 1 s. 3-12.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

terminologiczne baz danych

bazy wiedzy

angielska terminologia fachowa

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej

International Society for Knowledge Organization.

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Projektowanie i tworzenie baz danych

Języki informacyjno-wyszukiwawcze

Terminologia fachowa

Anna Seweryn

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Międzynarodowa Federacja Informacji i Dokumentacji (zarys monograficzny). Obrona w roku 2003.

Najważniejsze publikacje

Funkcjonowanie polskiej książki za granicą na przykładzie działalności wybranych bibliotek Londynu. [W:] Biblioteki polskie za granicą: przeszłość i współczesność. Pod red. M. Kalczyńskiej i D. Sieradzkiej. Katowice 2007, s. 53-72.

Analiza poprawności dokumentacji bibliograficznej artykułów naukowych na podstawie materiałów do bazy danych CYTBIN. [W:] Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych. Red. E. Gondek i D. Pietruch-Reizes. Katowice 2007, s. 181-202 [wspólnie z A. Bajor].

Przekłady polskich książek z zakresu nauk technicznych po roku 1989 w świetle "Index Translationum". "Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej" 2006, nr 3, s. 46-53.

Dokumentacja naukowa - powstanie i rozwój do 1914 roku. [W:] Informacja naukowa: rozwój, metody, organizacja. Pod red. Z. Żmigrodzkiego, W. Babika i D. Pietruch-Reizes. Warszawa 2006, s. 44-57.

Rozwój dokumentacji naukowej w okresie międzywojennym. Cz. 1. Międzynarodowy ruch dokumentacyjny [W:] Informacja naukowa: rozwój, metody, organizacja. Pod red. Z. Żmigrodzkiego, W. Babika i D. Pietruch-Reizes. Warszawa 2006, s. 58-70.

Bibliograficzna baza danych - CYTBIN. "Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej" 2005, T. 13, nr 4, s. 3-10 [wspólnie z B. Stefaniak, A. Bajor, J. Tomaszczykiem, A. Pulikowskim].

Międzynarodowa Federacja Informacji i Dokumentacji. "Przegląd Biblioteczny" 2004, R. 72, nr 1/2, s. 3-21.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

lingwistyczne aspekty informacji naukowej

książka polska za granicą

organizacja i metodyka działalności informacyjnej

polskie i międzynarodowe organizacje z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich (Koło SBP Pracowników IBIN UŚ)

International Society for Knowledge Organization (ISKO)

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Organizacja i metody działalności informacyjnej

Języki informacyjno-wyszukiwawcze

Bibliotekarstwo

Wyszukiwanie informacji w sieciach komputerowych

Danuta Sieradzka

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Sprawa plebiscytu i powstań śląskich w opini państw "Ententy". Obrona w roku 1970.

doktorat:

Deutscher VOLKSBUND i jego rola wśród mniejszości niemieckiej oraz w życiu publicznym woj. śląskiego w l. 1922 - 1939. Obrona w roku 1984.

habilitacja:

Samorząd Komunalny woj. śląskiego 1920 - 1939. Aspekty polityczne i narodowościowe. Obrona w roku 1993.

Najważniejsze publikacje

Samorząd Komunalny woj. śląskiego 1920 - 1939. Aspekty polityczne i narodowościowe. Gliwice 1992.

Miasta woj. śląskiego i ich reprezentacje samorządowe 1922 - 1939. Kraków 1996.

Drukarstwo woj. śląskiego w l. 1920 - 1939. Katowice 2001.

Królewska Huta (Chorzów) w latach 1868 - 1945. Szkice do portretu miasta.Chorzów 2001.

Chorzowski działacz narodowy, wydawca czasopism i podręczników krawieckich Wojciech Samarzewski (1876 - 1966) Chorzów 2003.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

nauki humanistyczne (historia); bibliologia

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Historia książki.

Historia bibliotek.

Informacja archiwalna.

Edward Różycki

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Ustrój państwowy nadczarnomorskich kolonii greckich Olbii i Chersonesu (na podstawie inskrypcji). Obrona w roku 1961.

doktorat:

Książka we Lwowie w XVII wieku (Studia nad introligatorstwem i handlem książką). Obrona w roku 1988.

habilitacja:

Alembekowie i ich księgozbiory. Z dziejów kultury umysłowej mieszczaństwa lwowskiego okresu renesansu i baroku. Obrona w roku 2002.

Najważniejsze publikacje

Katałoh perhamentnych dokumentiw Centralnoho derżawnoho istorycznoho archiwu USRR u Lwowi. Kyjiw, Naukowa Dumka, 1972 (współautor O. A. Kupczynśkyj).

Perszodrukar Iwan Fedorow ta joho poslidownyky na Ukrajini (XVI-persza połowyna XVII st.). Zbirnyk dokumentiw. Kyjiw, Naukowa Dumka, 1975. (Współautorzy: J. D. Isajewycz i in.).

Z dziejów książki we Lwowie w XVII wieku. Studia nad introligatorstwem i handlem książką. Katowice, Wydawnictwo Muzeum Śląskiego, 1991.

Książka polska i księgozbiory we Lwowie w epoce renesansu i baroku. [Wrocław], Ossolineum, 1994.

Alembekowie i ich księgozbiory. Z dziejów kultury umysłowej mieszczaństwa lwowskiego okresu renesansu i baroku. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

kultura książki we Lwowie oraz na dawnych kresach Rzeczypospolitej (XVI-XVIII w.), książka i księgozbiory na Podolu w XIX-XX w., związki Petersburga z ziemiami polskimi w okresie zaborów w dziedzinie książki 

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Polskie Towarzystwo Bibliologiczne

Członek Komisji Historycznoliterackiej Polskiej Akademii Nauk w Katowicach - Oddział w Katowicach

Sprawowane funkcje

Wicedyrektor d/s nauki w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Historia książki, bibliotek i informacji naukowej

Nauki pomocnicze bibliologii

Wstęp do nauki o książce, bibliotece i informacji naukowej

Jerzy Reizes-Dzieduszycki

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Ośrodki wydawnicze na terenie Śląska i Zagłębia w okresie powstań śląskich i plebiscytu. Obrona w roku 1979.

doktorat:

Instytucje życia literackiego Warszawy wobec powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku w latach 1919-1921. Obrona w roku 1992.

Najważniejsze publikacje

Instytucje życia literackiego Warszawy wobec plebiscytu i powstań na Górnym Śląsku w latach 1919-1921. Katowice 1994.

Bibliografia między tradycją a nowoczesnością. W: Czwarta Ogólnokrajowa Narada Bibliografów. Warszawa: Biblioteka Narodowa 1996, s. 291-304.

Środki techniczne w zautomatyzowanych procesach informacji. W: Bibliotekarstwo.Pod red. Z. Żmigrodzkiego. Wyd. 2. Warszawa 1998, s. 273-285.

Towarzystwa naukowe młodzieży akademickiej we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej. W: Książki, czasopisma, biblioteki Krakowa i Lwowa XIX i XX wieku. T. IV. Pod red. J. Jarowieckiego. Kraków 1999.

Biblioteki w działalności polskich towarzystw młodzieży akademickiej we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej. W: Kraków-Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku. T. V. Pod red. J. Jarowieckiego. Kraków 2001 s. 225-238.

Początki działalności Czytelni Akademickiej we Lwowie (1867-1877). "Roczniki Biblioteczne" 2001, R. XLV, s. 199-214.

Publikacje elektroniczne w komunikacji społecznej. W: Książka i prasa w systemie komunikacji społecznej. Pod red. M. Judy. Lublin 2002, s. 233 - 244.

Publikacje elektroniczne w działalności dokumentacyjnej placówek informacji naukowej. Wybrane zagadnienia. W: Elektroniczne publikacje w bibliotekach. Red. Nauk. M. Kocójowa. Kraków 2002, s. 147 - 151.

Działalność wydawnicza Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej. W: Kraków - Lwów: Książki, czasopisma , biblioteki XIX i XX w. Kraków 2003, s. 57-66

Perspektywy zastosowania nauczania na odległość w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w Polsce. [współautor ] W: Edukacja na odległość dla społeczeństwa informacyjnego - oczekiwania bibliotek: teoria i praktyka. Pod red. M. Kocójowej. Kraków 2003, s. 143-148.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

historia polskiej książki i bibliotek na wschodnich kresach Rzeczypospolitej, ze szczególnym uwzględnieniem Lwowa (XIX-XX w.); historia polskich akademickich towarzystw naukowych we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej; zastosowanie technologii informacyjnej w działalności bibliotekarskiej i informacyjnej; edukacja w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w środowisku nowych technologii informacyjnych

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Komisja Historycznoliteracka Oddziału PAN w Katowicach

Polskie Towarzystwo Bibliologiczne (PTB)

Sprawowane funkcje

Kierownik Pracowni Komputerowej IBiIN UŚ

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Organizacja i metody działalności informacyjnej.

Języki informacyjno-wyszukiwawcze.

Zintegrowane systemy biblioteczne.

Komputeryzacja bibliotek.

Wprowadzenie do informatyki.

Jolanta Gwioździk

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Polskie kancjonały XVII wieku oficyn północnych. Obrona w roku 1985.

doktorat:

Biblioteka panien benedyktynek łacińskich we Lwowie w dobie staropolskiej. Obrona w roku 2000.

Najważniejsze publikacje

Biblioteka panien benedyktynek łacińskich we Lwowie (XVI-XVIII). Katowice 2001.

Księgozbiór benedyktynek lwowskich klasztoru pw. Wszystkich Świętych.. Katalog starych druków. Katowice, Biblioteka Śląska 2004, 380 s.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

kultura książki w zakonach XVI-XIX wiek; edytorstwo komputerowe 

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

PTB

Solidarność

Sprawowane funkcje

Przewodnicząca Koła Wydziałowego NSZZ "Solidarność"

Członek RSN Solidarność

Członek Zarządu Głównego PTB

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Metodyka bibliografii i opracowań bibliograficznych.

Podstawy edytorstwa i księgarstwa.

Edytorstwo komputerowe.

Irena Socha

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Metaforyka Stefana Żeromskiego. Pod kier. doc. dr Adama W. Jarosza (1973). Obrona w roku 1974.

doktorat:

Czasopisma młodzieży szkolnej w Polsce i ich rola w edukacji polonistycznej. 1918-1930. Promotor: Adam W. Jarosz, Uniwersytet Śląski 1982. Obrona w roku 1989.

habilitacja:

Czasopisma dla młodzieży - literatura piękna - wychowanie literackie (1918-1939).Uniwersytet Śląski 1992. Obrona w roku 1996.

profesor nauk humanistycznych - 2002

Najważniejsze publikacje

Czasopisma młodzieży szkolnej w Polsce 1918-1930. Katowice 1986, Wydawnictwo UŚ, 198 s.

Czasopisma dla młodzieży - literatura piękna - wychowanie literackie (1918-1939).Katowice 1990, Wydawnictwo UŚ, 172 s.

Przykładne , użyteczne i zabawne. O polskich książkach dla młodego odbiorcy na Śląsku w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Katowice 2001, Wydawnictwo UŚ, 176 s.

Prasa Związku Towarzystw Tomasza Zana. "Rocznik Historii Prasy Polskiej" T. V: 2002, z. 1 (9), s. 59-85, Wyd. Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie.

Repertuar jako kategoria badawcza w polskiej nauce o książce. W: Nauka o książce, bibliotece i informacji we współczesnym świecie. Warszawa 2003, s. 90-101, Wyd. SBP.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

Dzieje prasy i książki polskiej - zwłaszcza problematyka wpływu słowa drukowanego, różnorodnych repertuarów lektury w środowisku dzieci i młodzieży od połowy XIX wieku po rok 1939 oraz zagadnienia polskiego czytelnictwa i polityki wydawniczej na Śląsku Górnym i Cieszyńskim; współczesne aspekty pedagogiki bibliotecznej i edukacji czytelniczej. Badania łączą narzędzia, konteksty i punkty widzenia bibliologii oraz literaturoznawstwa, prasoznawstwa, pedagogiki i nauk o kulturze.

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Komisja Prasoznawcza PAN Oddział w Krakowie - od 1994, członek Komisji

Polskie Towarzystwo Bibliologiczne - od 1996-1999 roku członek Zarządu Główne-go PTB w Warszawie; 1995-1998 roku prezes Katowickiego Oddziału PTB, obecnie członek Koła przy Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej;

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Koło przy IBIN

Sprawowane funkcje

wicedyrektor do spraw dydaktycznych Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŚ (1993-1994);

dyrektor Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŚ (od 1994 do 2005);

kierownik Zakładu Nauk Pomocniczych Bibliotekoznawstwa w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŚ (1994 - 1996);

kierownik Zakładu Czytelnictwa w IBIN (1996-2006);

członek Zespołu Redakcyjnego "Rocznika Historii Prasy Polskiej" wydawanego przez Komisję Prasoznawczą PAN Oddział w Krakowie (od roku 2000);

członek Rady Programowej Książnicy Cieszyńskiej

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Czytelnictwo;

Dzieje książki i prasy dla dzieci i młodzieży;

Dziecko w świecie lektury, problematyka odbioru

Krystyna Heska-Kwasniewicz

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Sylwetki dzieci i młodzieży we współczesnej twórczości Henryka Sienkiewicza. Obrona w roku 1961.

doktorat:

„Zaranie śląskie”. 1907-1939. Zarys monograficzny. Obrona w roku 1972.

habilitacja:

Pisarski zakon. Biografia literacka Gustawa Morcinka. Opole 1988. Kolokwium 1989.
Nadanie tytułu profesora nauk humanistycznych 1995
Uzwyczajnienie 1998

Najważniejsze publikacje

„Kolorowy rytm życia”. Studia o prozie Gustawa Morcinka. Kraków 1993.

Tajemnicze ogrody. Rozprawy i szkice z literatury dla dzieci i młodzieży. Katowice 1996.

Braterstwo i Służba. Rzecz o pisarstwie Aleksandra Kamińskiego. Katowice 1998.

„Wyznanie narodowe Śląska”. Teksty literackie i paraliterackie w drukach okresu powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku. Katowice 1999.

„Taki to mroczny czas”. Losy pisarzy śląskich w okresie wojny i okupacji. Katowice 2004.

Ludzie, góry, książki. Katowice 2006.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

polska literatura współczesna,

literatura dla dzieci i młodzieży,

polskie życie literackie i dzieje książki na Śląsku,

antropologia literacka,

dzieje harcerstwa polskiego.

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Komisja Historycznoliteracka Oddziału PAN w Katowicach

Górnośląskie Towarzystwo Literackie

Sprawowane funkcje

Kierownik Zakładu czytelnictwa

Członek Senackiej Komisji do Spraw Wydziału Teologicznego

Członek Rady Wydziału Teologicznego (w organizacji)

Członek Komisji Dyscyplinarnej do Spraw Nauczycieli Akademickich

Członek Komisji Dyscyplinarnej dla Studentów

Redaktor serii wydawniczej : Bibliotekoznawstwo i informacja naukowa

Przewodnicząca Rady Naukowej w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej

Redaktor rocznika Polskiej Akademii Nauk Oddziału w Katowicach pt. "Śląskie miscellanea" (od 1989)

Członek Zarządu Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego w Katowicach

Członek Rady Naukowej "Guliwera" . Czasopisma o książce dla dziecka

Wiceprzewodnicząca Senackiej Komisji Historycznej (od 24 maja 2007)

Członek Rady Programowej Centrum Literatury Dziecięcej przy Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Łukasza Górnickiego w Oświęcimiu

Promotorstwo doktoratów

Ewa Fonfara: Recepcja prozy Gustawa Morcinka przez młodych odbiorców.

Katarzyna Krasoń: Świat historii, baśni i legendy, czyli twórczość Kornelii Dobkiewiczowej.

Henryka Andrzejczak: Dojrzewanie literackiego dialogu z młodym odbiorcą, czyli Anny Kamieńskiej pisarstwo dla dzieci.

Alina Budniak: Czasopismo pedagogiczne "Chowanna" (1929-1997).

Joanna Jurgała: Oswajanie "Nieznanego kraju". Śląsk w życiu i twórczości Zofii Kossak.

Jadwiga Miękina-Pindur: Ludwik Brożek - śląski Estreicher . Sylwetka bibliologa, bibliofila i regionalisty.

Magdalena Olejniczak: "Wtajemniczanie w Księgę". O adaptacjach biblijnych adresowanych do młodego odbiorcy w Polsce w XX wieku.

Katarzyna Tałuć: Emil Szramek - Jan Kudera - Konstanty Prus. Pierwsze pokolenie badaczy śląskiego regionalizmu literackiego.

Barbara Pytlos: "Córa Sienkiewicza" czy "Alicja w krainie czarów". Z dziejów recepcji Zofii Kossak.

Jolanta Szcześniak: Dziecko w świecie baśni i rzeczywistości, czyli o pisarstwie Janusza Korczaka dla dzieci młodzieży.

Katarzyna Węcel: "Przez różową szybkę", czyli o pisarstwie Ewy Szelburg - Zarembiny dla małego czytelnika. Wartości - edycje - odbiorca.

Edyta Lisowska: Literatura dla dzieci i młodzieży jak źródło inspiracji reklamowych.

Maria Buszman: Zapomniany nurt pisarstwa śląskiego (1922-1945).

Piotr Skowronek: Spotkać się w słowach. O twórczości literackiej ks. Jerzego Szymika.

Beata Langer: Inspiracje śląską kulturą ludową w pisarstwie Gustawa Morcinka.

Marta Nadolna: Powrót "książek zakazanych" do młodego odbiorcy w Polsce po roku 1989.

Katarzyna Tałuć

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Jadwiga Kucianka - badaczka literatury śląskiej. Obrona w roku 1995.
Zdrobnienia w języku polskim i słowackim. Formacje nominatywne. Obrona w roku 1997.

doktorat:

Emil Szramek, Jan Kudera, Konstanty Prus - pierwsze pokolenie badaczy śląskego regionalizmu literackiego. Obrona w roku 2000.

Najważniejsze publikacje

Emil Szramek, Jan Kudera, Konstanty Prus - pierwsze pokolenie badaczy śląskego regionalizmu literackiego. Katowice 2002.

Słowo o kulturze. Przyczynek do dziejów niezależnej prasy na Śląsku w latach osiemdziesiątych XX wieku. W: W kręgu książki, biblioteki i informacji naukowej: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Zbigniewowi Żmigrodzkiemu. Red. K. Heska-Kwaśniewicz; współ. D. Pietruch-Reizes. Katowice 2004, s. 283-296.

"Bajtel" - niezależne czasopismo dla śląskiej młodzieży (rekonesans badawczy)."Śląskie Miscellanea". Red. J. Malicki, K. Heska-Kwaśniewicz. T. 17. Katowice 2004. Polska Akademia Nauk, s. 138-147.

Książa w książce, czyli co czytają bohaterowie "Jeżycjady". W: Między Bambolandią a Jeżycjadą. Małgorzaty Musierowicz makro- i mikrokosmos. Red. K. Heska-Kwaśniewicz, A. Gomóła. Katowice 2003, s. 25-39.

Jadwiga Kucianka - badaczka literatury śląskiej. Śląskie Miscellanea. Red. J. Malicki, K. Heska - Kwaśniewicz. T. 9. Katowice 1996. Polska Akademia Nauk. Oddział w Katowicach, s. 91 - 101.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

Przedmiotem moich zainteresowań są zagadnienia dotyczące kultury na Śląsku ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju literatury i prasy w tym regionie w okresie od XIX wieku po czasy współczesne. W kręgu tej problematyki mieszczą się także kontakty kulturalne z południowymi sąsiadami, czyli Czechami oraz Słowakami. Drugi obszar zainteresowań to literatura dla dzieci i młodzieży - jej historyczny rozwój i recepcja. 

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Komisja Historycznoliteracka Polskiej Akademii Nauk. Oddział w Katowicach.

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Literatura dla dzieci i młodzieży.

Współczesny rynek i promocja książki dziecięcej w Polsce

Subkultury dziecięce i młodzieżowe

Hanna Langer

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Wojewódzkie ośrodki informacji naukowo-technicznej w latach 1964-1990. Obrona w roku 1995.

doktorat:

Księgozbiory prywatne na Śląsku Cieszyńskim (po 1920 r.) Obrona w roku 2001.

Najważniejsze publikacje

Księgozbiory uczniów i nauczycieli w Państwowym Gimnazjum Polskim im. Antoniego Osuchowskiego w Cieszynie w okresie międzywojennym. W: Studia Bibliologiczne. T. 19. Pod red. A. Sitkowej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011, s. 63-87. ISBN 978-83-226-2013-7.

Biblioteki publiczne dla dzieci we Francji (wybrane zagadnienia). W: Studia Bibliologiczne. T. 18. Pod red. M. Jarczykowej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010, s. 63-78. ISBN 978-83-226-1918-6.

Biblioteka szkolna ośrodkiem edukacji. Od Przysposobienia czytelniczego i informacyjnego do Edukacji czytelniczej i medialnej. W: Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980). T. 2. Pod red. K. Heskiej-Kwaśniewicz. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009, s. 177-188. ISBN 978-83-226-1815-8.

Biblioteki publiczne dla dzieci w Polsce w świetle form pracy z czytelnikiem. W:Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980). T. 2. Pod red. K. Heskiej-Kwaśniewicz. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009, s. 189-200. ISBN 978-83-226-1815-8.

Polskie historyczne księgozbiory domowe na Śląsku Cieszyńskim. Katowice 2006. ISBN 83-226-1548-5.

Booktalking może przygotować każdy - rady dla początkujących gawędziarzy.Poradnik Bibliotekarza 2004 nr 10, s. 28-30; nr 11 s. 31-33

Biblioteki szkolne na Śląsku Cieszyńskim w świetle programów i sprawozdań szkolnych (1850-1939). W: Książka - biblioteka - szkoła w kulturze Śląska Cieszyńskiego. Materiały z konferencji naukowej, Cieszyn 4-5 listopada 1999. Pod red. J. Spyry. Cieszyn 2001, s. 341-356.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

kultura książki na Śląsku Cieszyńskim

współczesne biblioteki publiczne i szkolne dla dzieci w Polsce i za granicą

biblioteki publiczne dla dzieci w okresie międzywojennym

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Metodyka pracy nauczyciela-bibliotekarza

Pedagogika biblioteczna

Podstawy pedagogiczne oraz organizacja i działalność bibliotek szkolnych

Organizacja i działalność bibliotek dziecięcych

Małgorzata Gwadera

Stopnie i tytuły naukowe

magisterium:

Udział nauczycieli z Kresów Wschodnich w powstaniu i rozwoju szkolnictwa w Gliwicach po 1945 r. Obrona w roku 1995.

doktorat:

Polskie księgozbiory pedagogiczne w województwie śląskim w latach 1922-1939Obrona w roku 2000.

Najważniejsze publikacje

"Z mroku ku jasności". Cierpienie i śmierć we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży. W: Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980). Pod red. K. Heskiej - Kwaśniewicz. Katowice 2008, s. 113-135.

Z dziejów cenzury państwowej książek dla dzieci i młodzieży w bibliotekach szkolnych Śląska Cieszyńskiego. Głos Ludwika Brożka. "Śląskie Miscellanea" . Pod red. K. Heskiej - Kwaśniewicz t. 20 Katowice 2007, s. 18-28.

Polskie księgozbiory pedagogiczne w województwie śląskim w latach 1922-1939.Katowice 2005.

M. Olszówka (Gwadera), U. Wołczyk: Biblioteki pedagogiczne i działalność naukowa nauczycieli w województwie śląskim (1922-1939). Katowice 2000.

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

Cenzura publikacji dla młodego odbiorcy

Współczesny rynek i promocja książki dziecięcej

Literatura dla dzieci i młodzieży

Historia książki na Śląsku

Bibliotekarstwo szkolne - kwestie etyczne

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Metodyka pracy nauczyciela-bibliotekarza

Pedagogika biblioteczna

Podstawy pedagogiczne oraz organizacja i działalność bibliotek szkolnych

Organizacja i działalność bibliotek dziecięcych

Przynależność do organizacji

Polskie Towarzystwo Bibliologiczne

Joanna Wróbel

Stopnie i tytuły naukowe

licencjat:

Działalność wydawnicza Biblioteki Śląskiej jako forma jej promocji.
Obrona w roku 2003.

magisterium:

Nowoczesne formy marketingowe w bibliotece naukowej na przykładzie Biblioteki Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu w Sosnowcu.
Obrona w roku 2005.

Najważniejsze publikacje

Analiza obecności książki katolickiej na polskim rynku wydawniczym na podstawie statystyki Biblioteki Narodowej. W: Książka w życiu Kościoła. Zbiór studiów. Pod redakcją Tomasza Kruszewskiego. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2009, s. 185-211

Promocja książki wydawców katolickich w Polsce na podstawie analizy zawartości "Gościa Niedzielnego" (1992-2007). W: Dokąd zmierzamy? Książka i jej czytelnik: materiały z II ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej przez Bibliotekę Główną Uniwersytetu Szczecińskiego. Pod redakcją Radosława Gazińskiego. T. IV. Szczecin: Książnica Pomorska im. S. Staszica w Szczecinie, 2008, s. 89-100 (Seria Bibliotekarza Zachodniopomorskiego)

Jak pozyskać sponsora, czyli o praktycznej stronie sponsoringu bibliotecznego. W: Partnerzy bibliotek. Model komunikacji z otoczeniem. Łódź: Firma Księgarska Wiesława Juszczaka, 2008, s. 177-195 (współautor B. Palma).

Rola i znaczenie imprimatur w procesie wydawniczym książki katolickiej - wybrane problemy. Biuletyn EBIB 2007, nr 10 (http://ebib.info/2007/91/a.php?wrobel)

Wydawnictwa książkowe w repertuarze oficyny Biblioteki Śląskiej. Biuletyn EBIB 2005, nr 6 (http://ebib.oss.wroc.pl/2005/67/wrobel.php

Zainteresowania naukowe, tematyka badań

marketing i promocja książki,

rynek książki w Polsce,

sytuacja książki wydawców katolickich,

edytorstwo.

Przynależność do organizacji, towarzystw itp.

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich

Śląskie Towarzystwo Miłośników Książki i Grafiki

Prowadzone zajęcia dydaktyczne

Promocja w bibliotece

Automatyzacja bibliotek

Metodyka pracy nauczyciela bibliotekarza / technologii informacyjnej

---