rozwój osobowości ericksona
• „Kim jestem?”. Dorastający nie są pewni swoich postaw, przekonań, wartości. W tym okresie doświadczają wielu sytuacji, poznają wielu ludzi i próbują określić siebie, czerpiąc wzorce z różnych źródeł, poszukują poczucia własnego „ja”.
Negatywny biegun tego wymiaru to poczucie zagubienia własnej tożsamości lub roli społecznej. Niektóre nastolatki dlatego stają się przestępcami - wybierając tożsamość, która jest przeciwieństwem tego, czego oczekuje od nich społeczeństwo - że wolą raczej mieć negatywną tożsamość niż nie mieć jej wcale.
Erikson wskazuje na fakt, że młodzieży daje się czas psychospołecznego moratorium - okres w którym jednostka nie jest gotowa, by sprostać obowiązkom, ma zagwarantowane prawo do zwłoki. Jest to okres, w którym społeczeństwo pozwala młodym ludziom na wypróbowywanie różnych tożsamości i ponoszenie porażek, a jednocześnie chroni przed konsekwencjami ich własnych czynów. To może być czas na przygody, studia, szaleństwa młodości, a także posiadanie wielu młodzieńczych ideałów.
Kryzys okresu dorastania zostanie pomyślnie rozwiązany, gdy pomyślnie rozwiązane były kryzysy poprzednich okresów np. dziecko osiągnęło: poczucie ufności, stało się autonomiczne tzn. czuje, że jego działania są skuteczne i że ma kontrolę nad swoim otoczeniem, wykazuje własną inicjatywę oraz ma poczucie przedsiębiorczości.
Tożsamość/pomieszanie tożsamości
-dotyczy okresu dorastania
-wtedy jednostka zaczyna mieć poczucie swej tożsamości-poczucie, że jest istotą ludzką jedyną w swoim rodzaju, a mimo to przygotowaną do jakiejś sensownej roli w społeczeństwie
-człowiek staje się świadomy swych specyficznych , indywidualnych cech takich jak:
*upodobania i antypatie
*przewidywane przyszłe cele
-jest to okres w życiu ,kiedy człowiek pragnie określić czym jest obecnie i czym pragnie być w przyszłości. Jest to czas układania planów zawodowych.
-czynnikiem wew. aktywizującym proces kształtowania tożsamości jest ego w swych aspektach świadomych i nieświadomych
-w tym stadium ego ma zdolność :
*selekcjonowania i integrowania talentów , uzdolnień i umiejętności w procesach identyfikacji z podobnie myślącymi ludźmi i adaptacji do środ.zew
Wszystkie te cechy wyselekcjonowane przez ego są przez nie łączone i integrowane tworząc tożsamość psychospołeczną danej osoby
-ze względu na wysoką wrażliwość na zmiany o charakterze społecznym zdarza się ,że dorastający cierpią wskutek pomieszania ról czyli pomieszania tożsamości
-ten stan może powodować ,że będą się czuli izolowani , puści ,niespokojni i niezdecydowani.
-czują, że muszą podjąć ważne decyzje ale nie są w stanie tego uczynić
-mogą mieć poczucie że społeczeństwo wywiera na nich nacisk i właśnie dlatego stają się bardziej oporni
-są głęboko zainteresowani co inni o nich sadzą i często przejawiają ogromną nieśmiałość i zakłopotanie
- w tej fazie chaosu zachowanie nastoletniego jest niekonsekwentne i nieprzewidywalne
Termin kryzys tożsamości odnosi się do konieczności uporania się z przejściowym niepowodzeniem w kształtowaniu stabilnej tożsamości.
-ten kryzys może być szczególnie niebezpieczny, gdyż cała przyszłość danej jednostki wydaje się od tego zależna
-szczególnie niepokojące jest wytworzenie się tożsamości negatywnej, czyli poczucia posiadania wielu potencjalnie złych lub bezwartościowych cech
-najbardziej rozpowszechnionym sposobem radzenia sobie ze swoją negatywną tożsamością jest projekcja złych cech u innych
-ta projekcja może być przyczyną wielu zjawisk z zakresu patologii społecznej m.in.uprzedze
W tym zakresie rozwija się cnota wierności jest to szczególny zbiór wartości
-równowaga ego zostaje zagrożona przez trudne sytuacje:
1.oczekuje się od młodego człowieka ,że przystosuje się do dorosłego sposobu życia
2.musi on sobie odmawiać swobody seksualnej jak osoba dorosła
W tym trudnym okresie dąży do poznania i zrozumienia siebie i stara się formować zbiór wartości
Wierność jest fundamentem ,na którym budowane jest trwałe poczucie wartości
-przedmiot wierności zyskuje się przez „zatwierdzenie' ideologii i prawd ,a także przez afirmację towarzyszy
-ewolucja tożsamości opiera się na nieodłącznej ludzkiej potrzebie ,że należy się do „szczególnego” rodz .ludzi
-tożsamość młodego człowieka decyduje o jego środ.
Rytualizacja :
ideologiczna-ideologia jest zespołem przekonań, który włącza rytualizację poprzednich stadiów w spójny zbiór idei i ideałów
-wyobcowaniem ,które wynika z braku zintegrowanej ideologii jest pomieszanie tożsamości
Możliwym wypaczeniem jest totalizm :fanatyczne, wyłączne zaabsorbowanie tym, co wydaje się bezsprzecznie słuszne czy idealne.
Bliskość/izolacja
*młodzi dorośli są gotowi i chętni do połączenia swej tożsamości z innymi
*poszukują bliskich związków ,partnerstwa i (afiliacji?)
*są przygotowani do ukształtowania w sobie siły potrzebnej do wywiązywania się z tych zobowiązań mimo poświęceń ,jakich może to wymagać
*po raz pierwszy w życiu mogą rozwinąć genitalność
*aby genitalność miała trwałe znaczenie społeczne :
-potrzebny jest ktoś kogo się kocha
-z kim ma się stosunki seksualne
-z kim można pozostać w związku opartym na zaufaniu
IZOLACJA(niebezpieczne)unikanie związków spowodowane niechęcią
CNOTA MIŁOŚCI-wczesne stadia ,różne postacie
Rozwój prawdziwej bliskości następuje dopiero po zakończeniu okresu dorastania
*chociaż we wspólnym bliskim związku zostaje zachowana indywidualna tożsamość danej osoby ,to jednak jej siła ego jest uzależniona od tego ,czy jest on przygotowany do uczestnictwa w wychowywaniu dzieci ,do wnoszenia swego wkładu w gospodarkę i ideologię ich związku
Rytualizacja -afiliacja-wspólne dzielenie ze sobą pracy ,przyjaźni i miłości
*odpowiadający jej rytualizm -elityzm-wyraża się w tworzeniu ekskluzywnych grup ,które są pewna formą zbiorowego narcyzmu
rozwój moralny piget
. Piaget wyróżnił dwie fazy(stadia) rozwoju moralnego:
1)okres HETERONOMII- okres moralności przymusu, realizmu moralnego
2)okres AUTONOMII- okres moralności współdziałania i współpracy
Stadia moralności :
1) pierwsza faza HETERONOMII
-dziecko uznaje zakazy nakazy wypowiadane przez dorosłych
-autorytet dorosłych jest tak wielki, że postawy dzieci określane są jako realizm moralny lub konformizm społeczno-moralny
-widoczny jest szacunek dla wieku oraz „przymus intelektualny” ze strony dorosłych, jakiemu podlegają dzieci
-zjawisko realizmu moralnego zgodne jest z właściwym myśleniem dziecka, a powstaje w wyniku zaakceptowania nakazów i zakazów
-oznaka heteronomii jest traktowanie groźby i kary jako główny powód, dla którego należy przestrzegać reguł moralnych
Bananie rewolucji znaczenia słowa „kłamstwo”:
*co to jest kłamstwo?
a)za kłamstwo grozi kara
b)kłamstwo jest złe samo w sobie
c)kłamstwo jest złe, ponieważ łamie wzajemne zaufanie
Małe dzieci dopuszczają kłamanie rówieśnikom, a jedynie przed dorosłym czują respekt.
Wraz z dorastaniem prawdomówność przestaje być jedynie obowiązkiem. Przeobrażenie to dokonuje się wraz ze wzrostem współpracy z innymi ludźmi.
2) druga faza AUTONOMII
-zawiera pierwsze przejawy autonomii, jednak należy ją traktować jako etap przejściowy od heteronomii do autonomii
-dzieci zaczynają brać przy ocenie czyn oraz intencje
-przeobrażenia dokonują się niejednocześnie we wszystkich dziedzinach sądów
-sądy moralne i postawy krystalizują się w sytuacjach życia społecznego
-silne poczucie więzi i zależności z grupą może rodzić sytuacje konfliktowe, w których dziecko ulega naciskowi grupy, walcząc jednak z poprzednio utrwalonymi postawami
-silne pragnienie obcowania z rówieśnikami może burzyć autorytet ojca czy matki i dla zaspokojenia swoich dążeń dziecko świadomie coś wbrew regułom (np.: dziecko udaje, że się uczy a tak naprawdę się bawi”- wówczas nakaz pozostał jedynie zewnętrznym nakazem, a potrzeba prawdy tkwi jeszcze głęboko w jego umyśle
TADIA ROZWOJU MORALNEGO KOHLBERGA:
Poziom II - konwencjonalny (aprobata społeczna) ( ok. 13-16 rok życia)- jednostka zaczyna orientować się w konwencjach społecznych, dopasowuje pragnienia do konwencji.
Stadium 3- orientacja „dobrego chłopaka/dziewczyny”- czynność jest oceniana jako dobra albo zła ze względu na intencje jednostki. Cenione są społecznie akceptowane standardy zachowania.
Stadium 4- orientacja prawa i porządku- pojawia się szacunek dla autorytetów oraz przekonanie, że reguły społeczne muszą być przestrzegane. Zwraca się uwagę nie tylko na motywy działania jednostki, ale również na standardy zewnętrzne.
Poziom III- postkonwencjonalny (zasady moralne, ideały) (powyżej 16 roku życia)- jednostka jest w stanie spoglądać na to, co w danym społeczeństwie jest konwencjonalne; jednostka może być autonomiczna moralnie, może porównywać własne zasady moralne z zasadami innych.
Stadium 5- orientacja umowy społecznej i legalizmu- to, co jest słuszne, zależy od opinii większości w danej grupie społecznej.
Stadium 6- orientacja uniwersalnych zasad sumienia- o postępowaniu decydują wybrane przez jednostkę zasady etyczne. Gdy obowiązujące prawo wchodzi w konflikt z tymi zasadami jednostka postępuje zgodnie z tymi drugimi.