.Jerzy Mellibruda
Relacja i komunikacja terapeutyczna

Definiowanie ról terapeuty i pacjenta

1. W każdym podejściu terapeutycznym określane są specyficzne cele, zadania i formy kontaktów miedzy terapeutą i pacjentem

2. Role pacjenta

a) Poszukujący pomocy

b) Uczestnik procesu uczenia się i poszukiwania

c) Osoba uczestnicząca w spotkaniu z osobą

p Osoba uczestnicząca w spotkaniu z osobą

3. Role terapeuty

a) anonimowy specjalista - w terapii analitycznej

b) uczestniczący obserwator - podejście psychodynamiczne

c) nauczyciel i ekspert - podejście behawioralno-poznawcze

d) facylitator i konsultant - humanistyczne i doświadczeniowe

e) osoba profesjonalnie zaangażowana w spotkanie-egzystencjalne

Koncepcje relacji terapeutycznej

1.W tradycji psychoanalitycznej trzy aspekty relacji;

a)Realny związek - społeczne aspekty interakcji, regularne kontakty, kontrakt,

b)Przymierze terapeutyczne - robocze i zadaniowe więzy obejmujące racjonalne i badawcze aspekty współpracy psychologicznej

c)Relacja przeniesienia i przeciw przeniesienia - dotyczy specyficznych i irracjonalnych spostrzeżeń, uczuć i wyobrażeń na temat terapeuty oraz na temat pacjenta, zdeterminowanych przez ich przeszłość

2. Wkład tradycji humanistyczno - egzystencjalnej w rozumienie relacji

a)Konieczne i wystarczające do zmiany warunki relacji -postulaty Rogersa

b)Otwarta i szczera wymiana konfrontująca pacjenta z jego próbami unikania kontaktu z samym sobą i z terapeutą.

c)Egzystencjalne spotkanie terapeuty i pacjenta oparte na otwartości, autentyczności i wyjątkowości

3. Empiryczna i edukacyjna współpraca behawioralno-poznawcza

Koncepcje oporu

• Opór jako zjawisko utrudniające lub powstrzymujące proces terapii - forma pasywna lub aktywna (zniekształcanie, unikanie, ucieczki, spóźnienia, niechęć do mówienia, milczenie)

• Nieświadomy charakter oporu i analityczne interpretacje

• Podejście humanistyczno-egzystencjalne pomija problematykę oporu lub utożsamia ją z osobistymi trudnościami pacjenta w radzeniu sobie z lękiem

• Aktywny i konfrontacyjny styl postępowania z zablokowaniem energii i świadomości - opór jako przejaw mocy i autonomii

• W podejściu behawioralno-poznawczym opór to załamywanie się współpracy i nie podporządkowywanie się pacjenta wymogom pracy terapeutycznej -odpowiedzialność terapeuty

Emocjonalny klimat interakcji terapeutycznej

• Jakość i rozmiary emocjonalnego zaangażowania

• Centralna rola ciepła , życzliwości, szacunku i wsparcia

• Poczucie bezpieczeństwa i intymności

Wymiary interakcji terapeutycznej

• Poziom aktywności terapeuty

• Podział ról i odpowiedzialności między terapeutą i pacjentem

• Dyrektywność i nie dyrektywność; egalitarność i autorytarność; eksploracja i dydaktyka

Dynamika i treść relacji- źródła

• Intrapsychiczne potrzeby, pragnienia, konflikty i obrony

• Postawy interpersonalne i cechy osobowości

• Konstruktywne doświadczenia bieżących interakcji

Podstawy pomocnej relacji wg.Rogersa

• EMPATYCZNE ROZUMIENIE I KOMUNIKOWANIE

• AKCEPTACJA I SZACUNEK

• NIEZABORCZA ŻYCZLIWOŚĆ

• AUTENTYCZNOŚĆ I WEWNĘTRZNA SPÓJNOŚĆ

..Postulaty Rogersa - Warunki istotne w tworzeniu pomocnej relacji;

1. Uczestniczenie w kontaktach w taki sposób, z którego będzie wynikać, że druga osoba może spostrzegać mnie jako kogoś godnego zaufania, autentycznego i niezawodnego.

2. Zdolność do doświadczania pozytywnego ustosunkowania wobec osoby, której się pomaga, pozwolenie sobie na przeżywanie uczuć ciepła, troski, sympatii, zainteresowania, szacunku itp.

3. Zdolność do utrzymywania własnej odrębności od osoby, której się pomaga

4. Zdolność do rzeczywistego przyzwolenia na odrębność osoby, której się pomaga.

5.  Zdolność do pełniejszego wniknięcia w wewnętrzny świat uczuć, myśli, pragnień i wyobrażeń drugiej osoby i do zobaczenia jej taką, jaką naprawdę jest.

6.  Zdolność do akceptacji, możliwie wszystkich stron osoby, której się pomaga oraz do zakomunikowania jej tego, że się akceptuje ją taką, jaka jest.

7. Zdolność do uczestniczenia w kontaktach w taki sposób, który nie stanowi zagrożenia dla osoby korzystającej z pomocy.

 8.  Zdolność dostrzegania drugiej osoby jako kogoś, kto się staje, kto się zmienia i rozwija.

LISTA PODSTAWOWYCH CZYNNOŚCI KOMUNIKACYJNYCH TERAPEUTY

1. Otwieranie lub zamykanie spotkania

2. Skupianie uwagi na kliencie

3. Empatyzowanie

4. parafrazowanie -

5. dawanie informacji zwrotnych -

6. klaryfikowanie

7. ukierunkowanie

8. zadawanie pytań

9. komunikowanie przypuszczeń

10. podkreślanie tematu

11. podkreślanie rozbieżności

12. zmiana kontekstu

13. podkreślanie związków

14. przyzwalające milczenie

15. otwieranie się terapeuty

2

---